مردم تهران را باید آماده کرد
دکتر عباس آخوندی، وزیر مسکن دولت سازندگی، درباره زلزله احتمالی در تهران، معتقد است: آنچه دولت در سال‌های اخیر به‌عنوان راهکار کاهش آسیب و اثرات زلزله بزرگ تحت عنوان «انتقال پایتخت» مطرح کرده است، یک بحث انحرافی است و مطالعاتی که در دولت‌های گذشته درباره انتقال‌پایتخت انجام شده نشان می‌دهد این طرح غیر علمیاتی است، ضمن اینکه چندین هزار میلیارد تومان بودجه برای این اقدام لازم است که شاید با درصدی از آن بتوان تهران را برای زلزله احتمالی آماده کرد. دکتر آخوندی با نگاه از منظر فنی به زلزله‌ای که گفته می‌شود وقوع آن در تهران به تاخیر افتاده است اما اگر اتفاق بیفتد خسارت‌های سنگین جانی و مالی بر جا می‌گذارد، گفت: از جنبه فنی عمدتا بحث مقاوم‌‌سازی ساختمان‌ها مطرح است؛ ساختمان‌های مسکونی، ساختمان‌های عمومی، ساختمان‌ها و سازه‌های استراتژیک نظیر پل‌ها، بیمارستان‌ها، منابع آب، نیروگاه‌ها، شبکه‌های برق و گاز. همه اینها مسائل بسیار مهمی است و نیاز به یک برنامه بسیار جامع دارد تا مقاومت و رفتار آنها را به هنگام زلزله مورد کنترل قرار دهد. مسوولیت ساختمان‌های استراتژیک با دولت و شهرداری است، اما برای ساختمان‌های مسکونی به آموزش‌ عمومی نیاز است تا مردم مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و محل سکونتشان را به عنوان افزایش هزینه تلقی نکنند. دکتر آخوندی در ادامه با بیان اینکه حدود 10 سال پیش طرح مقاوم‌سازی ساختمان‌های استراتژیک شروع شد، افزود: اینکه تاکنون این طرح تا چه حد پیشرفت کرده است و تا چه حد در حال پیگیری در دولت است، اطلاعی در دسترس نیست. وزیر سابق مسکن همچنین با یادآوری آنچه در زلزله رودبار و منجیل در دهه70 اتفاق افتاد، گفت: در زلزله رودبار و منجیل، یادم هست که تعدادی از بیمارستان‌ها فروریخت؛ یعنی بیمارستانی که باید در زمان زلزله، به آسیب‌دیده‌ها سرویس دهد و حیاتی‌‌ترین ساختمان شهر در آن زمان محسوب می‌شود از کارآیی افتاد! یا مثلا در آن زلزله جاده‌های دسترسی به مناطق زلزله‌زده ویران شد و حتی یکی از منابع آب رشت از مدار خارج شد!
پس ببینید، به همان اندازه که مقاوم‌سازی ساختمان‌های مسکونی در برابر زلزله اهمیت دارد، ساختمان‌ها و سازه‌های استراتژیک نیز اهمیت فوق‌العاده بالایی دارند.
دکتر آخوندی در ادامه گفت‌وگو، تاکید کرد: بعد از زلزله‌ رودبار در تحقیقی که توسط متخصصان ایرانی در همکاری با UNDP (برنامه توسعه ملل متحد) انجام شد، مشخص گردید برای مقابله با زلزله در یک شهر، لزوما نمی‌شود فقط ساختمان‌ها را مقاوم کرد، بلکه باید شهر مقاوم شود. منظور از شهر این است که دولت و شهرداری به این حد از اطمینان برسند که شهر هنگام زلزله، کارکرد خود را از دست نمی‌دهد و بشود بعد از وقوع زلزله، عملیات امداد و نجات را انجام داد.
ما در تهران باید مطمئن شویم که ساختمان‌های مشرف به معابر، مقاومت لازم در برابر زلزله را دارند و فرو نمی‌ریزند، چون‌که اگر این اتفاق بیفتد، کارکرد معابر برای تردد خودروهای امداد و نجات قطعا از بین خواهد رفت. البته هر چقدر هم درباره مقاومت ساختمان‌ها و کارکرد شهر، تحقیق و بررسی شود، باز این احتمال وجود دارد که شبیه اتفاقی که در زلزله اخیر ترکیه افتاد، در تهران تکرار شود. در ترکیه، در یکی از خیابان‌های شهر زلزله‌زده، از دو ساختمان که همزمان با هم ساخته‌شده بودند و ظاهرا دارای یک کیفیت بودند، یکی از آنها ویران شد اما دیگری پابرجا ماند.
فروش مقررات ساختمانی در تهران!
دکتر آخوندی در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر مقاومت شهر تهران در برابر زلزله، تا چه حد است؟ گفت: آنقدر که بنده خبر دارم در تهران با توجه به اینکه تراکم‌ها و مقررات ساختمانی خرید و فروش می‌شود، مفهومش این است که اساسا مقاوم کردن شهر تهران در برابر زلزله، به موضوع فراموش‌شده‌ای تبدیل شده است.
در تهران در اغلب خیابان‌ها و مقاطع پل وجود دارد. عملکرد این پل‌ها در امر زلزله خیلی اهمیت دارند. اگر پل‌ها فرو بریزد نه تنها مسیری که با پل ایجاد شده، مسدود می‌شود که خیابان زیرین آن نیز به‌خاطر آوار پل، مسدود خواهد شد. بنابراین باید به مقاومت ساختما‌ن‌های مجاور اتوبان‌ها و پل‌ها خیلی دقت شود.
مردم تهران خودشان باید خودشان را نجات دهند
وزیر سابق مسکن با اشاره به اینکه این روزها، مهم‌ترین نکته درباره زلزله‌ احتمالی تهران به فراموشی سپرده شده و مسیر مقابله در برابر زلزله عملا به جاده انحرافی کشیده شده است، گفت: نگاه به زلزله تهران از منظر اجتماعی اثبات می‌کند مردم تهران باید خودشان در وضعیت بعد از زلزله بتوانند خودشان را نجات دهند. هیچ‌وقت دولت و شهرداری نمی‌توانند از طرف 9 میلیون نفر ساکن تهران، در این‌باره تصمیم‌گیری کنند.
لذا مردم باید در یک وضعیت واقعی قرار بگیرند و آشنا شوند و بدانند قبل و بعد از زلزله چگونه باید عمل کنند و چه کار کنند تا کمترین آسیب را ببینند. این موضوع نیاز به «مانور اجتماعی» خیلی زیادی دارد.
دکتر آخوندی در این‌باره تصریح کرد: رفتار آرام ژاپنی‌ها در ساختمان‌ها هنگام زلزله به خوبی نشان می‌دهد مردم این کشور زلزله‌خیز به‌واسطه آموز‌ش‌های مکرر و مانورهای اجتماعی، کاملا آماده هستند و مدام وضعیت زلزله‌ را تمرین می‌کنند. وزیر سابق مسکن در ادامه گفت‌وگو، با بیان اینکه بیشترین تلفات در زلزله، در زمان فرار افراد از ساختمان‌ها رخ می‌دهد، افزود: متاسفانه هیچ نهادی در بحث آموزش و مانور اجتماعی، کمکی به تهران نکرده است و مردم تهران کاملا با این موضوع بیگانه هستند. همه شهروندان تهرانی نشسته‌اند و فکر می‌کنند که یک عده دولتمرد دارند شهرشان را مقاوم می‌کنند و هیچ ماموریتی هم برای خودشان قائل نیستند!
دکتر آخوندی در این زمینه یک راهکار ارائه کرده است: «به نظر من نقش مساجد، نهادهای محلی، انجمن‌های محلی و شورایاری‌ها، نهادهای حرفه‌ای و نهادهایی که مستقیم با زندگی مردم یک محله سر و کار دارند، در آموزش و مانور اجتماعی برای آمادگی در برابر زلزله خیلی مهم است.»
انتقال پایتخت کاملا بی‌مورد است
وزیر سابق مسکن در این گفت‌وگو، بحث انتقال پایتخت از تهران برای کاهش تلفات زلزله را، موضوعی کاملا انحرافی و بی‌مورد عنوان کرد و افزود: انتقال پایتخت پروژه بسیار بسیار گران‌قیمتی است که هزاران هزار میلیارد تومان هزینه دارد. دوره مدیران قهرمانی که چنین تصمیم‌هایی را از طرف توده‌ها می‌گیرند گذشته است و اگر اساسا قرار باشد در پایتخت جدید نیز، رویه تهران تکرار شود، جمعیت ساکن آنجا نیز دوباره در معرض خطرات زلزله قرار می‌گیرند، لذا به نظر من این موضوع انحرافی است و اجرای آن صرفا برای عده‌ای دکان تازه‌ای برپا می‌کند بدون آنکه برای مردم و کشور، فایده‌ای داشته باشد. دکتر آخوندی تصریح کرد: در دوره مرحوم مهندس کازرونی در وزارت مسکن و همچنین در دوره‌ای که بنده حضور داشتم، مطالعات مفصلی درباره انتقال پایتخت انجام شد و مشخص شد این اقدام هیچ ارزش عملیاتی ندارد و فقط هزینه برای کشور تولید می‌کند.