مریم عسگری
دوربین‌های عکاسی در انواع گوناگونی در بازار موجودند که هر کدام با توجه به نوع کاربری، مخاطب و کاربران خاص خود را دارند.

البته به غیر از نوع و رده کاربری عوامل دیگری نظیر قیمت کالا، تکنولوژی مورد استفاده در دوربین و... بر انتخاب‌ها هنگام خرید دوربین تاثیر دارد، به ویژه این اواخر که شاهد رشد قیمت‌ها در بازار و در کنار آن افزایش قابلیت‌های فنی دوربین‌های سری خانگی و مبتدی هستیم، شاهد تغییر رده کاربری برخی از کاربران دوربین‌های نیمه حرفه‌ای به سمت مبتدی یا کامپکت‌های خانگی هستیم. با توجه به این موضوع و لحاظ کردن موضوع رشد تنوع انواع دوربین در بازار، انتخاب یک دوربین برای همگان کار ساده‌ای نیست. به همین دلیل در این بخش ما ضمن معرفی انواع دوربین عکاسی، نکاتی را که هنگام خرید باید مد نظر قرار گیرند نیز به اختصار آورده‌ایم. پس اگر قصد خرید یک دوربین عکاسی را دارید، این مطلب را بخوانید:


انواع دوربین عکاسی
به طور کلی دوربین‌ها در دو نوع انالوگ و دیجیتال به بازار عرضه شده‌اند:
دوربین‌های آنالوگ دستگاهی برای ثبت عکس روی فیلم عکاسی (سطح حساس به نور) هستند و تصویر گرفته‌شده روی فیلم بعد از ظهور به‌صورت نگاتیو یا مثبت (ریورسال) قابل رویت است. دوربین‌های عکاسی آنالوگ به‌صورت‌های کاملا مکانیکی، نیمه‌خودکار، کاملا خودکار (ناوبری الکترونیکی) طراحی و به بازار عرضه شده‌اند. البته طی مدتی که از ورود دوربین‌های عکاسی دیجیتال به بازار می‌گذرد، بازار خرید و فروش دوربین‌های آنالوگ به کلی راکد شده و امروزه کمتر کسی را می‌بینیم که خرید یک‌ دوربین آنالوگ قدیمی را به یک دوربین دیجیتال ترجیح دهد. حقیقت این است که ورود دوربین‌های دیجیتال به حدی بازار خرید و فروش دوربین‌های آنالوگ را دستخوش رکود کرده است که می‌توان دوربین‌های آنالوگ را متوفیان بازار دوربین دانست. شاید بتوان گفت در‌حال‌حاضر تنها استفاده‌کنندگان دوربین‌های آنالوگ را برخی از دانشجویان عکاسی، آتلیه‌ها و... تشکیل می‌دهند.

دوربین‌های دیجیتال نیز دستگاه‌های الکترونیکی هستند که برای گرفتن عکس و ذخیره آن به‌جای فیلم عکاسی از حسگرهای حساس به نور معمولا از نوع CCD یا CMOS استفاده می‌کنند و تصویر گرفته‌شده توسط سنسور طی چند مرحله به حافظه دوربین برای استفاده فرستاده می‌شود. در دوربین دیجیتال، تصویربرداری روی فیلم صورت نمی‌گیرد، بلکه توسط یک حسگر حساس (دستگاه جفت‌کننده بار (CCD) یا نیم‌رسانای اکسید فلزی مکمل[۱] (CMOS) انجام می‌پذیرد. از لحاظ عملکرد کلی، دوربین‌های دیجیتال بسیار شبیه به دوربین‌های عکاسی دارای فیلم یا غیر‌دیجیتال هستند. این دوربین‌ها همانند دوربین‌های معمولی دارای یک منظره‌یاب، لنز برای کانونی کردن تصویر روی یک وسیله حساس به نور، وسیله‌ای برای نگهداری و انتقال چند تصویر گرفته شده در دوربین و یک جعبه دربرگیرنده تمام این تجهیزات هستند. در یک دوربین معمولی فیلم حساس به نور تصویر را ذخیره می‌سازد و بعد از عملیات شیمیایی برای نگهداری تصویر از آن استفاده می‌شود. در حالی که در دوربین دیجیتال این کار با استفاده از ترکیبی از فناوری پیشرفته سنسور (حسگر) تصویر و ذخیره در حافظه انجام می‌گیرد و اجازه می‌دهد که تصاویر در شکل دیجیتال ذخیره شوند و به سرعت بدون نیاز به عملیات خاصی (نظیر عملیات شیمیایی روی فیلم) در دسترس باشند. سهولت استفاده، ظاهر زیباتر، در کنار عوامل دیگر موجبات پیروزی این دوربین‌ها را در رقابت با آنالوگ‌ها فراهم آورده است. به همین دلیل آنالوگ‌ها اکنون در بازار جایگاهی ندارند. با یک مقایسه اجمالی می‌توان علت را دریافت. در این قسمت برخی از مزایای استفاده از دوربین‌های آنالوگ را ذکر می‌کنیم:


مزایای استفاده از دوربین‌های آنالوگ
1 . مصرف انرژی باطری‌های دوربین‌های فیلم‌دار، نسبت به دیجیتالی بسیار کمتر است.
۲. در دوربین‌های آنالوگ دستکاری یا تغییر در عکس به‌راحتی آنچه در دوربین‌های دیجیتال مقدور است امکان‌پذیر نیست.
3. سنسورهای دیجیتال اغلب دامنه دینامیکی کمتری نسبت به فیلم چاپی رنگی دارند. البته تعدادی از سنسور‌های CCD جدیدتر مثل FUJIS SUPER CCD که دیودها با حساسیت‌های مختلف را با هم ترکیب کرده‌اند برای حل این مشکل به میدان آمده‌اند.
۴. به طور کلی عکاسی با دوربین‌های آنالوگ سختی و مشقت بیشتری دارد تا عکاسی با دوربین‌های دیجیتال.


۵. و در آخر باید بگوییم تماشای عکس‌هایی که با دوربین‌های آنالوگ گرفته شده‌اند جذاب و دوست‌داشتنی‌تر است تا تماشای عکس‌های دیجیتال!

مزایای استفاده از دوربین‌های دیجیتال
1. مرور فوری عکس، بدون اینکه عکاس منتظر شود که عکس ظاهر شود. اگر مشکلی در عکس باشد، عکاس می‌تواند مشکل را فورا تصحیح کند و عکس دیگری بگیرد.
۲. فقط عکس‌های خوب چاپ می‌شود، در نتیجه می‌توان تعداد زیادی عکس با اختلافات جزئی و تنظیمات مختلف از یک صحنه گرفت و بعد بهترین آنها را انتخاب و چاپ کرد.
3. ذخیره دائم عکس‌ها ارزان‌تر از فیلم از کار در می‌آید.
۴. عکس‌ها را می‌توان از جایی به جای دیگر کپی کرد، بدون اینکه کیفیت آن کاهش یابد.
5. هر کس می‌تواند با داشتن رایانه و یک پرینتر معمولی، عکس‌های خودش را چاپ کند. با استفاده از پرینت‌های مخصوص دوربین‌ها، به رایانه هم نیازی نیست و دوربین را می‌توان مستقیما به پرینتر وصل کرد.
۶. دوربین‌های دیجیتال می‌توانند کوچک‌تر از دوربین‌های انالوگ با همان کیفیت عکس، ساخته شوند.
7. قابلیت استفاده کردن داده‌هایی مثل زمان و تاریخ عکاسی، مدل دوربین، سرعت شاتر، سرعت فیلم و دیگر موارد به فایل عکس مورد نظر، در حالی که این قابلیت در فیلم‌های عکاسی فقط به چاپ تاریخ روی عکس‌ها محدود می‌شود.
۸. در دوربین‌های دیجیتال از خیلی افکت‌های تصویری می‌توان استفاده کرد که در دوربین‌های آنالوگ این امکان وجود ندارد.


۹. خیلی از دوربین‌های دیجیتال، خروجی AV دارند که نشان دادن عکس‌ها را به دیگران در تلویزیون ممکن می‌سازد.
10. عکاسی دیجیتال این امکان را فراهم می‌کند که شما تنظیمات مختلف دوربین و سبک‌های مختلف عکاسی را تجزیه کنید و تکنیک عکاسی‌تان را بهبود بخشید، بدون اینکه لازم باشد هزینه زیادی بدهید از نظر زمان و از نظر وقت و انرژی.
۱۱. با استفاده از دوربین‌های دیجیتال دیگر هر کس یک تاریک خانه خانگی دارد و می‌تواند با رایانه و نرم‌افزار تغییرات لازم را در عکس‌ها بدهد.
12. با استفاده از دوربین‌های دیجیتال مقادیر ISO را به‌راحتی می‌توان در وسط عکس تغییر داد، مثلا وقتی هوا افتابی است، ولی یک دفعه ابری می‌شود. قبلا لازم بود که فیلم را دربیاوری و فیلم جدید با مقدار ISO مناسب را داخل دوربین بگذاری، ولی با دوربین دیجیتال این تغییرات فقط با فشار چند دکمه انجام می‌شود. با مقایسه مزایای استفاده از دوربین‌های دیجیتال و آنالوگ، حالا به‌راحتی می‌توان از مرحله نخست تصمیم‌گیری برای انتخاب دوربین (آنالوگ و دیجیتال) عبور کرد. هر چند با توجه به موجودی دوربین‌های دیجیتال و کاهش عرضه آنالوگ‌ها در بازار از ابتدا انتخاب بین این دو تکنولوژی کار ساده‌ای بوده است!


انواع دوربین دیجیتال
دوربین‌های دیجیتال در یک دسته‌بندی مشخص به انواع کامپکت (خانگی)، نیمه‌حرفه‌ای و حرفه‌ای تقسیم‌بندی می‌شوند که ما به اختصار به معرفی این دوربین‌ها می‌پردازیم:


الف: دوربین‌های کامپکت
یکی از انواع دوربین‌هایی که به‌واسطه کوچکی و راحتی کارکرد در بین مردم بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند، دوربین‌های کامپکت(Compact) یا جیبی هستند. این دوربین‌ها، علاوه بر کوچکی سایز، تفاوت‌های دیگری نیز با انواع دیگر دوربین‌ها دارند. اول اینکه لنز این دوربین‌ها قابل تعویض نیست، دیگر آنکه در ساختار آنها آینه، منشور و شاتر (در انواع دیجیتال) وجود ندارد و تصویر از طریق مونیتور یا منظره‌یاب الکترونیکی (یا منظره یاب اپتیکال داخل بدنه که دیدش خارج از لنز است) دیده می‌شود. همچنین دوربین‌های کمپاکت فاقد آینه و شاتر هستند. این اجزاء به‌رغم مزیت عمده‌ای که در ایجاد یک تصویر زنده و روشن در منظره‌یاب دارند، در دوربین‌های SLR یک محدودیت نیز ایجاد می‌کنند و آن محدودیت در سرعت همزمانی فلاش است. از آنجا که فلاش در کمتر 10. 000/1 ثانیه نور خود را ساطع می‌کند و آینه و شاتر نمی‌توانند با چنین سرعتی و همزمان با فلاش حرکت کنند؛ بنابراین سرعت دوربین، حداکثر، تا سرعت معینی می‌تواند با فلاش هماهنگ شود. به این سرعت، سرعت همزمانی فلاش (Flash X Synchronize Speed) می‌گویند. در این سرعت و کمتر از آن فلاش می‌تواند تمام سطح فیلم یا حسگر را پوشش دهد، ولی چنانچه از سرعت‌های بالاتری استفاده شود، ممکن است تمام یا قسمتی از فریم عکس تاریک بماند.
دوربین‌های کمپاکت به اشکال مختلف و با کاربردهایی متنوع ساخته می‌شوند:
1. سوپر زوم‌ها نمونه‌ای از دوربین‌های کمپاکت هستند که دارای لنز با فاصله کانونی بسیار متغیر هستند، یعنی لنز آنها از زاویه واید تا تله را پوشش می‌دهد.
۲. دوربین‌های شبه اس ال آر(SLR-Like) نمونه‌ای دیگر از دوربین‌های کمپاکت هستند. این دوربین‌ها به‌رغم ابعاد بزرگ و ظاهری شبیه به دوربین‌های SLR، از لحاظ ساختمان داخلی و عملکرد، مشابه دوربین‌های کمپاکت هستند، یعنی فاقد آینه، شاتر و منشور هستند و لنز آنها نیز غیر‌قابل تغییر است. به‌علاوه به‌خاطر اینکه حسگر آنها مانند دوربین‌های کمپاکت، ابعادی کوچک دارد، از نظر کیفیت عکس، به‌خوبی دوربین‌های SLR نیستند.
3. نوع دیگری از دوربین‌ها، rangefinder نام دارد. دوربین‌های rangefinder فاقد آینه و منشور هستند و بنابراین قابلیت دیدن منظره از درون لنز را ندارند و منظره‌یاب آنها از نوع اپتیک خارج از لنز است. دیگر مشخصات این دوربین‌ها مثل قابل تعویض بودن لنزها، ابعاد حسگر و... مشابه دوربین‌های SLR است. از آنجا که این دوربین‌ها فاقد آینه هستند؛ بنابراین ارتعاش ناشی از حرکت آینه که مختصری بر کیفیت عکس تاثیر منفی می‌گذارد، در این دوربین‌ها وجود ندارد.
ب: دوربین‌های نیمه حرفه‌ای
این نوع دوربین‌ها از تعدد بالایی برخوردار نیستند و به این خاطر ساخته شده‌اند که افراد بتوانند با آنها مفاهیم عکاسی را ملموس‌تر یاد بگیرند و به سمت حرفه‌ای شدن حرکت کنند. این دوربین‌ها تنظیمات پیشرفته‌تری نسبت به دوربین‌های کامپکت دارند و تا حدودی می‌توان روی آنها به عنوان یک دوربین همیشگی حساب کرد، اما کسانی می‌خواهند در عکاسی رشد داشته باشند، پس از خرید این دوربین‌ها پس از مدتی آنها را کنار می‌گذارند و به فکر خرید دوربین‌های حرفه‌ای می‌افتند. دوربین‌های نیمه‌حرفه‌ای قابلیت تعویض لنز ندارند و از خیلی جهات دیگر محدودیت دارند. شرکت‌های سازنده برای جذب مشتریان خود، روی میزان زوم این دوربین‌ها کار می‌کنند، اما باید توجه کرد به خاطر ضعف در لرزش‌گیری تصویر در زوم بالا، نمی‌توان به خوبی از زومشان بهره جست.
ج: دوربین‌های حرفه‌ای
قابلیت بزرگ و عمده این دوربین‌ها در این است که این دوربین‌ها حرف آدم را خوب می‌فهمند؛ یعنی عکاس می‌تواند با تنظیماتی که انجام می‌دهد عکس دلخواه و مدنظر خود را از سوژه بگیرد. نوع باتری و گریپ و فلاش و لنز و کنترل و... در این دوربین‌ها قابل تغییر و ارتقاء است. عکاسی با این دوربین‌ها نیازمند آشنایی با ریزه‌کاری‌های دوربین است. شورت کات‌ها روی بدنه به خاطر دسترسی زود‌تر به تنظیمات دوربین زیاد هستند. (همان دکمه‌های دوربین)
د: دوربین‌های حرفه‌ای Micro Four Thirds یا بدون آینه
دوربین‌های جدیدی که به‌تازگی وارد عرصه رقابت شده‌اند و سعی بر این دارند که دوربین‌هایی با کیفیت DSLR و قابلیت حمل کامپکت‌ها را در یک جا جمع‌آوری کنند. این دوربین‌ها از تکنولوژی آئینه‌ای استفاده نمی‌کنند و از این لحاظ بیشتر شبیه کامپکت‌ها هستند. لنزهای مخصوص خودشان را دارند، اما اندازه سنسور آنها اندازه DSLR‌ها است. گاهی به خاطر بدنه کوچکی که دارند، حتی لنزها را کمی بزرگتر از اندازه عادی نشان می‌دهند..


چه دوربینی برای چه کسانی مناسب است؟
دوربین‌های کامپکت و خانگی به دلیل کاربری ساده‌ای که دارند، می‌توانند مورد استفاده اکثر کاربرن قرار گیرند. این موضوع با توجه به رشد قابلیت‌های فنی دوربین‌ها طی سال‌های اخیر بیش از قبل رخ می‌دهد. دوربین‌های نیمه‌حرفه‌ای نیز کاربرانی عمومی‌تر دارند تا حرفه‌ای‌ها، اما دوربین‌های حرفه‌ای وضعیتی دیگر دارند. لازمه استفاده از دوربین‌های حرفه‌ای داشتن مهارت و تجربه است. تا زمانی که شما سختی‌ها و محدودیت‌های دوربین‌های کامپکت را تجربه نکرده باشید، شاید نتوانید به‌خوبی با دوربین‌های حرفه‌ای ارتباط برقرار کنید. اما این یک اصل نیست، چه‌بسا کسی صفر کیلومتر هم باشد، ولی با آموزش نحوه کارکرد با دوربین‌های حرفه‌ای بتواند کارش را شروع کند. مسلما چنین شخصی نباید انتظار داشته باشد که چون از دوربین حرفه‌ای استفاده میکند باید در همان اوایل عکاس حرفه‌ای هم بشود. به هر حال بهتر است خرید دوربین در هر رده کاربری با دقت و پس از جمع‌آوری اطلاعات صورت گیرد.