محسن رجبی
امروزه کودکان بیشتر از گذشته، نیاز دارند تا در مورد مهارت‌های اولیه پولی آموزش ببینند، اما آموزش مباحث پولی به کودکان، در صورتی که خود والدین در این زمینه آموزشی ندیده باشند، کار بسیار سختی است. به همان میزان که شناخت در مورد اینکه والدین چه کارهایی را باید در آموزش مهارت‌های پولی به کودکان انجام دهند، انجام ندادن یکسری کارها نیز بسیار اهمیت دارد.

اگر شما هر یک از اشتباهات زیر را مرتکب شوید، ممکن است آینده پولی و مالی کودکان خود را تغییر دهید. پس بهتر است این ۸ اشتباه را به دقت مطالعه کنید و حداقل دقایقی به آنها فکر کنید، مطمئن باشید، نتایج آن برای خانواده شما بسیار گرانبها خواهد بود.


صحبت کردن به صورت منفی در مورد پول
مطمئنا برای شما بارها اتفاق افتاده است که به کودکان خود گفته اید: «این خیلی گران است و ما نمی‌توانیم آن را تهیه کنیم» یا اینکه که « تو فکر می‌کنی من دستگاه پول‌سازی دارم». ‌این عبارات، بار منفی زیادی در ذهن کودکان در مورد پول ایجاد خواهد کرد، حتی اگر این شرایط واقعا برای شما وجود داشته باشد و شما صادقانه آن را بیان کنید، این نوع برخورد باعث خواهد شد که یک نگاه منفی در ذهن کودک شما نسبت به پول و مباحث مالی ایجاد شود. شاید اولین و کمترین تاثیر بر روی آنها این است که فکر کنند آنها نیز نمی‌توانند هزینه‌های زندگی خود را در آینده تامین کنند. این باعث می‌شود آنها دچار استرس و نگرانی در مورد وضعیت مالی خود شوند و این احساس تا پایان زندگی همراه آنها خواهد بود. به جای اینگونه رفتار کردن، شما می‌توانید به آنها بگویید: «آن چیز خاص را در این هفته یا ماه نمی‌توانید خریداری کنید. باید برای به دست آوردن پول و خرید آن فکر کنیم، تو هم می‌توانی راهی پیشنهاد کنی»، یا اینکه به آنها بگویید: «تو می‌توانی آن را داشته باشی، اما باید از پول خودت آن را تهیه کنی». این جملات حداقل تاثیری که بر روی کودک شما خواهد گذاشت این است که با خودش می‌گوید: «هر چند من اکنون نمی‌توانم آن چیز را از طریق والدین خود تهیه کنم، اما تلاش خواهم کرد تا در آینده خودم آن را خریداری کنم». این از طرفی یک نقطه شروع برای ایجاد حس مسوولیت‌پذیری پولی و مالی در کودکان خواهد بود و از طرف دیگر او یاد می‌گیرد که می‌تواند با تلاش و برنامه‌ریزی به آنچه می‌خواهد برسد.


دچار شدن به بیماری ولخرجی
از کودکان بخواهید خوب فکر کنند که آیا آن چیزی را که می‌خواهند بخرند، ارزش از دست دادن پولشان را دارد یا خیر؟ این یک سوال اساسی در آموزش مباحث پولی به کودکان است که باید در ذهن آنها نهادینه گردد. اگر یک کودک ۵ ساله از شما ۱۰۰۰ تومان دریافت کند و ۱۰۰۰ تومان هم خرج کند، در واقع تمام پولش را تمام کند، زمانی که او به سن ۱۰ یا ۱۵ سالگی و حتی ۲۰ سالگی نیز برسد، باز هم تمامی ‌مبلغ پول نزد خود را خرج خواهد کرد. این رفتار خرج کردن تمامی پول، تا بزرگسالی به صورت یک عادت همیشگی در کودکان خواهد ماند و فاجعه از همین‌جا شروع می‌شود.
در واقع آنها به بیماری ولخرجی دچار شده‌اند، که اگر در دوران کودکی آن را مداوا نکنیم، در بزرگسالی دیگر خیلی دیر خواهد شد.
این قانون را فراموش نکنید که اگر شما روزی یک میلیون تومان درآمد داشته باشید و تمامی آن را خرج کنید، باز هم فردی فقیر خواهید بود. ثروتمند شدن به مبلغ پولی که شما به‌دست می‌آورید ربطی ندارد، بلکه به میزان پولی است که نگه می‌دارید و سرمایه‌گذاری می‌کنید.
این رفتار و عادت اشتباه می‌تواند آینده کودک شما را دگرگون کند. به آنها توضیح دهید که وقتی در یک فروشگاه مشغول خرید هستند، در واقع مالکیت پول خود را به فروشنده انتقال داده‌اند.


پرداخت بدون حساب پول به کودکان
پرداخت پول چه به صورت پول توجیبی یا هر گونه پول دیگر به کودکان، بدون حساب و کتاب، عملی بسیار مضر و خطرناک از لحاظ مولفه‌های اساسی آموزش مباحث پولی به کودکان است. پرداخت پول بدون زحمت به کودکان باعث ایجاد توقع و حس طلبکاری در آنها خواهد شد، که این حالت می‌تواند برای زندگی مالی آینده‌شان بسیار خطرناک باشد.
مطمئنا شما این جمله را از کودکان خود بارها شنیده‌اید: «پدر یا مادر، شما باید به من پول بدهید!». همانطور که می‌دانیم خود شما نیز باید برای به‌دست آوردن پول و کسب درآمد، تلاش کنید، پس بهتر است این واقعیت هر چند تلخ را به کودکانتان نیز هر چه زودتر آموزش دهید.
در حال حاضر بیشتر کودکان مفهوم و معنای کسب درآمد را متوجه نمی‌شوند و این به‌خاطر وجود رفتارهای اشتباه والدین در گذشته بوده است. وقتی به کودکان پول بدون حساب و یا پول مجانی می‌دهید، آنها قدر پول را نمی‌دانند. در عوض اگر برای بدست آوردن پول تلاش کنند و دچار تحمل و سختی شوند، در این صورت پول خود را بهتر مدیریت خواهند کرد. این یک روش موثر در آموزش‌های مقدماتی ارزش پول به کودکان است. بهتر است به آنها یاد بدهید که هیچ چیزی در این دنیا مجانی و رایگان به دست نمی‌آید و برای به دست آوردن هر چیزی باید کار و تلاشی انجام شود. این درس را هر چه زودتر کودکان آموزش ببینند، بهتر خواهد بود.

صحبت نکردن با کودکان درمورد پول
از صحبت کردن در مورد پول و نیاز‌های مالی کودکان فرار نکنید. بهتر است از همان دوران کودکی و مرحله به مرحله، آموزش‌های لازم را در مورد پول به آنها انتقال دهید، و کودکان عادت‌های مالی را در یک فرآیند بلندمدت بیاموزند. این بهتر است تا اینکه در دوران نوجوانی و جوانی از آنها بخواهید عادت‌های بد پولی خود را اصلاح کنند، چون از بین بردن عادت‌های بد، کاری بسیار سخت و طاقت‌فرسا خواهد بود.
بهتر است قبل از اینکه کودکان شما به شناخت کاملی در مهارت‌های پولی برسند، شما پایه‌های محکم و استواری را در اندیشه مالی آنها ایجاد کنید.
در نتیجه آنها برای مواجه شدن با شرایط سخت اقتصادی که در زندگی آینده آنها وجود خواهد داشت، آماده می‌شوند.


توجه نکردن به ارزش حساب بانکی کودکان
به کودکان این قانون طلایی در مورد پس‌انداز را بگویید که با پس‌انداز کردن پول، در واقع پولشان را به خودشان پرداخت کرده‌اند. در اکثر نقاط دنیا، مردم بیشتر از درآمد خود، خرج می‌کنند، در کشور ما نیز در سال‌های گذشته با شرایط موجود اقتصادی، این مساله به یک امر طبیعی تبدیل شده است. لذا در آینده تمامی خانواده‌های که دچار این وضعیت خواهند بود، دیگر پولی برای دوران بازنشستگی و از کارافتادگی خود نخواهند داشت، این نقطه بحرانی و شاید پایانی در سیکل زندگی اقتصادی خانواده‌ها خواهد بود. در حال حاضر خیلی از مردم سعی می‌کنند که با بانک‌ها، ارتباط خود را حفظ کنند، لذا درآمد خود را در حساب بانکی قرار می‌دهند و هر گاه که به پول نیاز داشتند، با مراجعه به بانک و حساب خود، هزینه‌هایشان را پرداخت خواهند کرد. هرچند ممکن است در نگاهی ظاهری به این کار، افراد، فکر کنند که بردن پول در بانک و سپس خرج کردن آن از طریق سیستم بانک، کاری بیهوده و اضافی باشد، اما همانطور که می‌دانیم امروز سود حساب‌های بانکی به صورت روزشمار است و هر مقدار که شما در بانک پول بیشتری پس‌انداز کنید و از خرج کردن پول خود صرف نظر کنید، پول و سود بیشتری نصیب شما خواهد شد. با پیوند دادن کودکان به حساب‌های بانکی، نه‌تنها آنها از این امتیاز برخوردار خواهند شد، بلکه آنها به پس‌انداز کردن بیشتر پول خود تشویق می‌شوند. باید به آنها بفهمانید که هر چند ممکن است با پس‌انداز امروز خود، در خرج کردن پول با محدودیت بیشتری مواجه شوند، اما در آینده به نتایج مالی بسیار ارزشمندی دست پیدا خواهند کرد. البته امروزه با شرایط فعلی اقتصاد کشور ما باید در کنار تشویق کودکان به پس انداز کردن، مبحث مهم تورم و کاهش ارزش پول را نیز به آنها آموزش دهیم.


عدم توجه به آموزش اخلاق و مسئولیت کاری در کودکان
امروزه کودکان دچار بیماری رفتاری پرتوقعی اقتصادی از والدین خود شده‌اند، که از آن به عنوان کودک‌سالاری نیز نام برده می‌شود. شاید در حوزه امور پولی و مالی خانواده‌ها، این یکی از بزرگترین معضلاتی باشد که والدین در مورد کودکان خود با آن مواجه هستند. اخلاق و مسئولیت کاری یک ویژگی نیست که به صورت ارثی از والدین به کودکان انتقال یابد. ما باید به کودکان آموزش دهیم که در جوامع امروزی برای به دست آوردن یک اسباب بازی فکری، وسیله ورزشی و حتی خوراکی‌های خاص که آنها دوست دارند، باید زحمت بکشند و کار کنند. شما هر چه زودتر اخلاق و مسوولیت کاری را به کودکان آموزش دهید، آنها زودتر به وضعیت با ثبات پولی خواهند رسید. خیلی از والدین می‌گویند که کودکان آنها تنبل هستند و در کارهای منزل نیز کمکی نمی‌کنند. در این شرایط بهترین کار، اجبار کردن آنها در انجام دادن کارهای شخصی خودشان است. اگر کودکان امروز در انجام کار‌های منزل به شما کمکی نکنند، ولی از حمایت مالی شما برخوردار باشند، در آینده با مشکلات بسیاری روبرو خواهید شد. پس سعی کنید از همان کودکی ارزش کار کردن و داشتن روحیه کاری را به آنها آموزش دهید.


ایجاد حس عدم اعتماد به نفس مالی در کودکان
امروزه کودکان در خانواده‌ها از عدم آموزش‌های مالی ابتدایی رنج می‌برند. آنها نمی‌دانند که چگونه باید پول به‌دست آورند و به چه صورت آن پول را خرج کنند. حتی دیگر نمی‌دانند که چه چیزی می‌خواهند و در واقع دچار یک سردرگمی مالی و اقتصادی شده‌اند. در به وجود آمدن اینچنین شرایطی، والدین نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. با قرار گرفتن کودکان در این برزخ پولی و مالی، والدین سریعا عکس‎العمل نشان می‌دهند و بار مالی زندگی کودکان را خود بر عهده می‌گیرند. این نقطه آغاز مسیری اشتباه خواهد بود که زندگی پولی کودکان را در آینده تهدید جدی خواهد کرد. در واقع کودکان ناخواسته می‌آموزند و عادت خواهند کرد که پدر و مادر بار اصلی و فشار زندگی را تحمل می‌کنند و متاسفانه این حالت حتی زمانی که آنها ازدواج می‌کنند، نیز ادامه خواهد داشت.
اکنون در کشور ما کم نیستند پدران و مادرانی که پس از ازدواج بچه‌های خود، هنوز هزینه‌های مالی زندگی مشترک آنها را تامین می‌کنند.
شاید ساده‌ترین راه حل از بین بردن این معضل در محدوده اقتصاد یک خانواده، فراهم کردن آموزش‌های لازم پولی و مالی به فرزندان از همان دوران کودکی باشد. شما به عنوان والدین مسئول هستید که روش‌های کسب درآمد، ایجاد و پیدا کردن شغل و دیگر موارد مربوطه را به آنها آموزش دهید. در غیر اینصورت شما با فرزندانی مواجه خواهید شد که حتی نمی‌توانند از پس ابتدایی‌ترین کارها و وظایف خود برآیند. مطمئنا در این شرایط بیشترین صدمه ابتدا به زندگی شما و سپس کودک شما وارد خواهد شد.


عدم آموزش سرمایه‌گذاری و کسب سود به کودکان
سرمایه‌گذاری برای کودکان یک مفهوم بسیار ضروری است. آنها به خاطر دور بودن از این واژه، توجهی نیز به آن ندارند. شاید به خاطر اینکه به لحاظ مالی، همیشه به پدر و مادر خود وابسته هستند، اصلا در مورد سرمایه‌گذاری نیز فکر نمی‌کنند. در واقع آنها فکر می‌کنند که سرمایه‌گذاری یک کار بزرگ و فقط مخصوص بزرگسالان است. شما باید این تفکر را از بین ببرید. باید به آنها آموزش دهید که با مبالغ ناچیز هم می‌توان وارد عرصه سرمایه‌گذاری و کسب سود شد. با یک برنامه‌ریزی منظم و سرمایه‌گذاری‌های پیوسته، می‌توان به سود‌های پیوسته و البته روزافزون نیز رسید. این مهارت را باید به آنها انتقال دهید و در این راه اجازه دهید آنها اشتباه نیز داشته باشند. با شروع سرمایه‌گذاری توسط کودکان، آنها فرایند پول‌سازی را به خوبی فرامی‌گیرند و علاوه بر این، مفهوم و معنای بازنشستگی نیز برای آنها به صورت شفافی مشخص خواهد شد. آنها می‌فهمند که زمان محدودی برای ایجاد شرایطی مناسب مالی در زندگی دارند و باید از کوچک‌ترین فرصت‌ها، بیشترین استفاده را ببرند. تحقیقات نشان می‌دهد که شما با یک دستمزد ناچیز هم می‌توانید میلیونر شوید، اما باید کار را خیلی زود و در دوران کودکی و نوجوانی شروع کرده باشید. به راستی اگر توجه به مسائل مالی اینقدر مهم است، و می‌تواند در موفقیت مالی کودکان نقش بسزایی داشته باشد، چرا ما این آموزش‌ها را در کودکستان‌ها و مهدکودک‌ها به بچه‌ها انتقال نمی‌دهیم؟ آلبرت انیشتین در مورد اهمیت سرمایه‌گذاری و کسب سود می‌گوید: «به نظر من هشتمین عجایب دنیا سود مرکب است». سعی کنید مفهوم سود مرکب را به کودکان هر چه زودتر آموزش دهید. به آنها بگویید سود مرکب مانند یک سیب بر روی شاخه درخت است که در دل خود دانه‌های زیادی دارد. تمامی این عادات برگشت‌پذیر هستند، پس سعی کنید هر چه زودتر این رفتار‌ها را اصلاح کرده و مدیریت صحیح و خوب پول را به طور مستمر به کودکان آموزش دهید. نباید از اهمیت و ارزش پول در زندگی کودکان خود غافل شویم.


عدم توجه به آموزش اخلاق و مسئولیت کاری در کودکان

امروزه کودکان دچار بیماری رفتاری پرتوقعی اقتصادی از والدین خود شده‌اند، که از آن به عنوان کودک‌سالاری نیز نام برده می‌شود. شاید در حوزه امور پولی و مالی خانواده‌ها، این یکی از بزرگترین معضلاتی باشد که والدین در مورد کودکان خود با آن مواجه هستند. اخلاق و مسئولیت کاری یک ویژگی نیست که به صورت ارثی از والدین به کودکان انتقال یابد. ما باید به کودکان آموزش دهیم که در جوامع امروزی برای به دست آوردن یک اسباب بازی فکری، وسیله ورزشی و حتی خوراکی‌های خاص که آنها دوست دارند، باید زحمت بکشند و کار کنند. شما هر چه زودتر اخلاق و مسوولیت کاری را به کودکان آموزش دهید، آنها زودتر به وضعیت با ثبات پولی خواهند رسید. خیلی از والدین می‌گویند که کودکان آنها تنبل هستند و در کارهای منزل نیز کمکی نمی‌کنند. در این شرایط بهترین کار، اجبار کردن آنها در انجام دادن کارهای شخصی خودشان است. اگر کودکان امروز در انجام کار‌های منزل به شما کمکی نکنند، ولی از حمایت مالی شما برخوردار باشند، در آینده با مشکلات بسیاری روبرو خواهید شد. پس سعی کنید از همان کودکی ارزش کار کردن و داشتن روحیه کاری را به آنها آموزش دهید.