حلقه‌های مفقوده رابطه بازار پول وسرمایه
امسال هفتمین دوره نمایشگاه بورس،بانک وبیمه برگزار می‌شود تا شاید نهادهای مالی کشورمحلی را برای باهم بودن بیابند. اما بنا به گفته سرپرست موسسه اعتباری توسعه این مثلث بانک ، بیمه و بورس فقط سالی یک بار و در نمایشگاه کنار هم قرار می گیرند و هیچ تعامل دیگری ندارند. در حالی که پول بانکها می تواند به کمک بورس ورشد آن برود اما بنا بر دلایلی این خلا هیچ گاه پرنشده است.همچنین غلامرضا خلیل ارجمندی معتقد است : به طور کلی بازار سرمایه هنوز نتوانسته یا نخواسته رابطه اش را با بازار پولی به خوبی تعریف کند وبر این اساس در اقتصاد کلان نیز نقش کمرنگی دارد .چراکه بخش عمده اقتصاد ما بازار پول است و سهم بورس در تامین مالی کمتر از 8 درصد است. اما میانگین این رقم در دنیا بیش از 30 درصد است.
این سخنان سرپرست جدید موسسه اعتباری توسعه است که به واسطه دارا بودن سوابقی همچون عضو هیأت مدیره بورس اوراق بهادار، عضو هیأت مدیره شرکت تأمین سرمایه سپهر صادرات ، نایب رئیس هیأت مدیره لیزینگ سپهر صادرات وعضو هیأت مدیره شرکت سرمایه گذاری کیش ،مدیرعامل وعضوهیأت مدیره گروه اقتصادی توسعه فردا، رئیس شورای عالی کانون بانکها و مؤسسات خصوصی کشور، معاون مالی و سرمایه گذاری بانک شهر و... با بازار های پولی وسرمایه ای آشنایی دارد. وی در حال حاضر به عنوان سرپرست اولین موسسه اعتباری خصوصیدارای مجوز در بازار پولی کشور حضور دارد.
وی با بیان اینکه به نظر من بورس در مدیریت بحران هایی مثل بحران ارز نتوانسته نقش خوبی ایفا کند می گوید: به اعتقاد بنده ،بورس می توانست با برنامه ریزی در مدیریت این بحران نقش داشته باشد. خلیل ارجمندی اظهار می دارد: این مثلث بانک ، بیمه و بورس فقط سالی یک بار و در نمایشگاه کنار هم قرار می گیرند و هیچ تعامل دیگری ندارند. باوجود اینکه دو مدیر از این سه بازار، معاونت وزیر اقتصاد را دارند بازهم درهیچ جا هماهنگی و همپوشانی بین این بازارها دیده نمی شود.
وی ادامه می دهد:در صورتی که با برنامه ریزی صحیح می توان به کمک این سه بازار اقتصاد کشور را به سمت تعالی برد و به اهدافی مثل قدرت اول اقتصاد در منطقه در سال ۱۴۰۴ رساند. با توجه به اینکه امسال هم سال حماسه اقتصادی نامگذاری شده ، این اهداف محقق نخواهد شد مگر با تکمیل کل این چرخه.
سرپرست موسسه اعتباری توسعه می افزاید:نباید فراموش کرد که هیچ کدام از این حوزه ها به تنهایی نمی توانند کل اقتصاد را هدایت کنند و قرار هم نیست فقط آمار مثبت ارائه داد بلکه باید مشکلات را هم بیان کرد.
بانک مرکزی موفق تر از بازار سرمایه
وی در پاسخ به این سوال که عملکرد نهاد ناظر پولی (بانک مرکزی) در سال های اخیر چگونه بوده است؟ می گوید: اگر شرایط تحریم را به حماسه اقتصادی تشبیه کنیم ، نقش بانک مرکزی در این حماسه فرماندهی جنگ است و در جنگ از دست ندادن مواضع ،اولین دستور کار فرماندهی است.
سرپرست موسسه اعتباری توسعه ادامه می دهد: من فکر می کنم با توجه به مشکلات بیش از حد درباره مسائل ارزی و سهم اندک بخش خصوصی و وجود سازمان های غیر رسمی در کنترل بازار پولی و مالی کشور، بانک مرکزی در این زمینه موفق عمل کرده است.
وی با تاکید براینکه هر چند قیمت ارز از یک جا به نقطه بالاتری رسیده اظهار می دارد:اما نمی توان بانک مرکزی را صرفا عامل این اتفاق بدانیم. اختیارات بانک مرکزی با توجه به جمیع جهات در حدی بوده که فقط بازار را کنترل کند .
ارجمندی معتقد است: همچون گذشته در بحث استقلال بانک مرکزی مشکل وجود دارد و به دلیل عدم استقلال دچار کاستی هایی می شود. این در حالی است که در این شرایط بانک مرکزی نیازمند حمایت های بیشتری است اما برخی از ارکان دست به دست هم داده اند تا به جای حمایت بانک مرکزی را به سمت تحلیل هایی ببرند که باعث ضعف این نهاد ناظر شود.
وی با بیان اینکه در حال حاضر ما مشکل ورود ارز به کشور را داریم و حجم ارز داخلی اندک است ، می گوید:مشکلاتی از این قبیل باعث ایجاد تورم می شود. زیرا قدرت پولی کشور ضعیف شده و سایر نهادها به بانک مرکزی کمک نکرده اند . بانک نیزدر جهت حفظ موقعیت موجود تنها بوده است .
وی ادامه می دهد:به همین دلیل اگر بخواهیم عملکرد بانک مرکزی را به تنهایی و با شرایط موجود بسنجیم باید بگوییم که این نهاد تلاش خودش را کرده است. هرچند یکی از مشکلات اقتصاد ما نرخ تورم است زیرا افزایش نرخ ارز باعث افزایش قیمت کالا و در نهایت افزایش تورم می شود.
شاخص بورس دماسنج اقتصاد کشور نیست
به عقیده وی ، نمی توان شاخص بورس را دماسنج اقتصاد کشوردانست .اما بورس با توجه به اینکه مخرج کسر است می تواند در اقتصاد تاثیرگذار شود. به این مفهوم که شرکت های موجود در بورس اگر عملکرد خوبی داشته باشند ،وضعیت کلی اقتصاد برمبنای شرکت های بورسی خوب است. اما شاخص کل به تنهایی نمی تواند بیان کننده این موضوع باشد.
سرپرست موسسه اعتباری توسعه می گوید: بازار سرمایه در اطلاعات آماری که اقتصاد کشور را تعریف می کند مثل تورم، منحنی های عرضه و تقاضا، شاخص سطح قیمت ها و کنترل حجم نقدینگی که مجموع اقتصاد کشور را تشکیل می دهند سهم بسیار اندکی دارند و حتی گاهی اوقات هیچ حضوری در این آمارها ندارد.
وی با بیان اینکه شاخص کل بورس نمایانگر واقعیت اقتصادی کشورمان نیست ،می افزاید: شاید بتوان بازار سرمایه را به عنوان دماسنج اقتصادی کشور معرفی کرد. چراکه در بازار شرکت های واقعی در حال فعالیت هستند. تغییر روند معاملات و شاخص های مختلف مالی مثل EPE، DPS و از این قبیل متغیرهای مالی نشان دهنده وضعیت کلی بازار است.
وی ادامه می دهد: پس می توان نتیجه گرفت اگر کل بازار سرمایه رونق داشته باشد و متغیرهای مالی آن صعودی باشند، اقتصاد کشور هم از رونق برخوردار است. اما فی النفسه شاخص بورس به عنوان یک نشانه و تعریف از اقتصاد کشور ما نیست . ممکن است یک روز معامله ای مثل هلدینگ خلیج فارس در بازار انجام شود که حجم بالای سهام آن، بیشترین تاثیر را بر شاخص و حجم و ارزش معاملات بگذارد اما در کل بورس تاثیرگذاری ندارد . جابه جایی سهام بین دو سهامدار X و Y است و یک شرکت بزرگ نمی تواند در کل اقتصاد کشور ما تاثیرگذار باشد.
سرپرست موسسه اعتباری توسعه با بیان اینکه دو بازار پولی وسرمایه باید نزدیک تر به هم باشند و در راستای یکدیگر حرکت کنند،می گوید: دو نهاد ناظر در اقتصاد باید در کنار هم قرار بگیرند نه رو به روی هم. چراکه در شرایطی که این دو نهاد در کنار هم قرار نداشته باشند ساختار اقتصاد کلان و تولید کشور لطمه می خورد.
وی ادامه می دهد: رفع انحصار در بازار سرمایه از دیگر راهکارهای توسعه این بازار است. سازمان بورس باید مجوزهای جدید کارگزاری صادر کند تا در این بازار انحصار ایجاد نشود.
انحصار در بورس
خلیل ارجمندی با تاکید براینکه سازمان بورس با عدم صدور مجوزهای جدید باعث ایجاد انحصار در این بازار شده و اجازه ورود افراد جدید به صنعت کارگزاری را نمی دهد، می گوید: در حالی که نیروهای متخصص جوان نمی توانند مجوز کارگزاری دریافت کنند کارگزاران قدیمی با مجوزهای خود معاملات کلان می کنند بدون اینکه در توسعه این صنعت کمکی کرده باشند. این محدودیت مغایر با شعار حمایت از کار و سرمایه ایرانی است.
وی می افزاید: سازمان بورس باید انعطاف بیشتری داشته باشد و سالانه تعداد پذیرش شرکت ها را افزایش دهد و شرایط شرکت ها را بر اساس وضعیت امروز و حال تحلیل کند.
لزوم ایجاد رابطه نزدیکتر بین بازار پول وسرمایه
سرپرست موسسه اعتباری توسعه با تاکید براینکه در زمان تحریم و هنگامی که تاکید مقام معظم رهبری حمایت از تولید و سرمایه ملی است، باید به گونه ای عمل کرد که شرایط برای توسعه کشور تسهیل شود نه اینکه خط قرمزها را بیشتر کنیم،تصریح می کند: سازمان بورس باید مشوق ها را برای حضور شرکت ها در بورس افزایش دهد، علاوه بر این مسوولان بازار سرمایه باید رابطه نزدیک تری با بازار پول برقرار کنند. این سازمان به عنوان یک کاتالیزور برای بازار سرمایه باید از شفافیت بالایی برخوردار باشد. وی ادامه می دهد: سازمان می تواند با بهره گرفتن از کارشناسان حرفه ای ،بازار سرمایه را توسعه دهد. در این میان مهم ترین مساله انتشاراطلاعات یکسان در میان همه ذی نفعان بازار است که بهترین راهکار آن حسابرسی حرفه ای تر است. اما سازمان بورس در برخی مقوله ها نتوانسته است موفق عمل کند. وی با تاکید براینکه یکی از این مباحث «حاکمیت شرکتی» است ، اظهار می دارد:این مقوله به طور جدی مورد بررسی قرار نگرفته است. در صورتی که حاکمیت شرکتی به طور واقعی اجرایی شود، بسیاری از مشکلات و تخلفات داخلی شرکت ها برطرف خواهد شد. اما این بحث به صدور بخشنامه و تهیه دستورالعمل محدود شده است.
سرپرست موسسه اعتباری می گوید:به نظر می رسد مسوولان نمی توانند از تمام قدرت قانونی خود در برابر تخلفات مدیران شرکت ها استفاده کنند و تنها راهکار تنبیهی را توقف نماد می دانند یا در بدترین شرایط اخراج شرکت از بورس که در هر کدام از این موارد، متضرر اول و آخر سهامدار جزء است. به عنوان مثال اگر بانکی افزایش سرمایه قانونی را انجام ندهد از طرف بانک مرکزی مجوزش لغو خواهد شد اما به نظر می رسد سازمان بورس چنین قدرتی در برابر ناشران بورسی ندارد.
بررسی قانون بازار سرمایه
وی با بیان اینکه قانون بازار سرمایه یک قانون کامل و جامع است، می گوید:این قانون دستورالعمل های خوبی در زمینه برخورد با جرایم قضایی و تخلفات مدیران دارد اما مساله اینجاست که سازمان بورس باید رودربایستی را در این موارد کنار بگذارد و با همه ناشران به طور یکسان برخورد کند. واضح تر بگویم سازمان بورس باید عدالت را در تصمیم گیری ها رعایت کند. به عنوان مثال اگر برابر مدیران متخلف، از قوانین محکمی مثل حبس استفاده کنند به طور قطع از میزان تخلفات به طور چشم گیری کاسته می شود. اما مهم اینجاست که اجرای قانون برای همه شرکت ها باشد حتی شرکت های بزرگی که سابقا دولتی بوده اند و برای اجرای اصل 44 وارد بورس شده اند.
وی می گوید: سازمان بورس در حال حاضر به نهاد ناظری تبدیل شده که بازیگران بازار سرمایه به راحتی نمی توانند با این نهاد ناظر ارتباط داشته باشند. به زبان ساده تر دسترسی به مدیران بازار سرمایه بسیار سخت است و ناشران به راحتی با مدیران ارتباط ندارند. این در حالی است که وجود تمام ساختار بازار سرمایه به شرکت های بورس وابسته است به این ترتیب که اگر شرکتی نباشد، بورس و سازمانی هم نخواهد بود.
وی ادامه می دهد: باید تعامل مدیران سازمان بورس با مدیران شرکت ها بیشتر و بیشتر شود و با یکدیگر تعامل نزدیک داشته باشند چراکه بخشی از تصمیم های یک مدیر ناشی از عوامل درونی بیرونی و محیطی یک مجموعه است. اگر من به عنوان مدیر یک مجموعه امروز تصمیمی می گیرم بسیاری از شرایط پیرامونی جامعه بر آن اثرگذار است و گزارش شرکت به گونه ای تنظیم می شود که همه این عوامل در آن اثرگذار است.
به عقیده وی، تعامل بیشتر کارشناسان بورس با مدیران باید به صورت مستقیم و از نزدیک باشد تا مشکلات شرکت ها توسط مسوولان سازمان کاملا لمس شود. در شرایط بحران اقتصادی ممکن است مدیری در لحظه تصمیمی بگیرد که توجیه آن در فرآیند بروکراسی کاغذی نگنجد بلکه باید به طور مستقیم با مسوول سازمان در ارتباط و تعامل باشد و در نهایت با قضاوت حرفه یی موضوع را بررسی کرده و قضاوت نهایی را با انتشار اطلاعات شفاف، در اختیار سرمایه گذاران گذاشت.
وی با بیان اینکه به زبان ساده تر مدیران بورسی باید پای درد دل و مشکلات شرکت های بورسی بنشینند و با آنها ارتباط بیشتری داشته باشند،اظهار می دارد:اگر قرار باشد سازمان بورس بدون هیچ انعطافی و بر اساس یک فرمول مشخص فقط رفتار کند پس چه نیازی است به مجموعه ای به نام سازمان بورس؟! می توان یک نرم افزار تهیه کرد و اطلاعات را به آن داده و نرم افزار هم بر اساس داده ها، نتیجه را اعلام کند. کارشناس یعنی روح سازمان بورس، مدیر یعنی سازمانی که تفکر و تعقل بر آن حاکم است و شرایط محیطی را درک می کند.
برنامه های موسسه اعتباری توسعه
سرپرست موسسه اعتباری توسعه در پاسخ به این سوال که این موسسه چه تسهیلاتی را برای مشتریان خود در نظر گرفته است،می گوید: اعـطای تسهیلات مالی برای تجهیز کارگاه ها و خرید ماشین آلات ساختمانی و راه سازی، خرید دین ناشی از پروژه های ساختمانی و راه سازی و ... برای تسهیلات دهی موسسه است. به گفته وی، آرمان مؤسسه رسیدن به تراز بانک داری نوین بین المللی است.