نوبت MP۳ کردن کتاب‌ها هم رسید
مریم سلطان‌زاده
انگار این روزها کمتر کسی آن برگه‌های یار مهربان را ورق نمی‌زند. یار مهربانی که یک وقتی، می‌شد با دست زدن به برگ‌هایش حس دوستی پیدا کرد. هر روز که می‌گذرد همه چیز کوچک‌تر می‌شود، از گوشی‌های تلفن گرفته تا تلویزیون و. . . حالا انگار نبوت کتاب شده است. کتاب‌های دائره المعارف که روزگاری به تنهایی یک طبقه کتابخانه را می‌گرفتند، حالا در یک دی وی دی یا لوح فشرده جمع شده‌اند. همه چیز انگار MP۳ شده و عجیب نیست که یار مهربان هم جزو همه چیز باشد.
ورق زدن کتاب حسی است که انگار آدم قاطی می‌شود و کششی برای باز خواندنش ایجاد می‌کند.
انگار این روزها کمتر کسی آن برگه‌های یار مهربان را ورق نمی‌زند. یار مهربانی که یک وقتی، می‌شد با دست زدن به برگ‌هایش حس دوستی پیدا کرد. هر روز که می‌گذرد همه چیز کوچک‌تر می‌شود، از گوشی‌های تلفن گرفته تا تلویزیون و. . . حالا انگار نبوت کتاب شده است. کتاب‌های دائره المعارف که روزگاری به تنهایی یک طبقه کتابخانه را می‌گرفتند، حالا در یک دی وی دی یا لوح فشرده جمع شده‌اند. همه چیز انگار MP۳ شده و عجیب نیست که یار مهربان هم جزو همه چیز باشد.
ورق زدن کتاب حسی است که انگار آدم قاطی می‌شود و کششی برای باز خواندنش ایجاد می‌کند.
مریم سلطان‌زاده
انگار این روزها کمتر کسی آن برگه‌های یار مهربان را ورق نمی‌زند. یار مهربانی که یک وقتی، می‌شد با دست زدن به برگ‌هایش حس دوستی پیدا کرد. هر روز که می‌گذرد همه چیز کوچک‌تر می‌شود، از گوشی‌های تلفن گرفته تا تلویزیون و... حالا انگار نبوت کتاب شده است. کتاب‌های دائره المعارف که روزگاری به تنهایی یک طبقه کتابخانه را می‌گرفتند، حالا در یک دی وی دی یا لوح فشرده جمع شده‌اند. همه چیز انگار MP۳ شده و عجیب نیست که یار مهربان هم جزو همه چیز باشد.
ورق زدن کتاب حسی است که انگار آدم قاطی می‌شود و کششی برای باز خواندنش ایجاد می‌کند. تقریبا نیم قرن پیش، شرکت‌های بسیاری لغتنامه‌هایی را در قالب لوح ایبوک منتشر کردند. «ایبوک» کتابی است الکترونیک که می‌توان آن را به صورت دیجیتال روی صفحات رایانه، نوت بوک یا موبایل مطالعه کرد و امروز در کنار نسخ چاپی، در قالب ایبوک نیز منتشر می‌شوند.
eBook یا کتاب الکترونیکی، پدیده تازه‌ای در جهان نیست و پیش‌بینی می‌شود که نظام آموزش و اطلاع‌رسانی را با دگرگونی‌هایی اساسی مواجه کند. کتاب‌های الکترونیکی یا eBooks فقط نسخه‌های الکترونیکی مطالب مکتوب نیست، بلکه می‌تواند علاوه بر متن، صوت و تصاویر را نیز شامل شود. به‌علاوه می‌تواند در قالب فایل‌هایی که می‌تواند توسط یک رایانه اجرا شود مانند قالب‌های Word Text ،HTML ،PDF و فایل‌های اجرایی EXE درآیند.
از اختراع رایانه، ترانزیستورها و ابداع اینترنت به عنوان فصل‌های انقلابی در تاریخ علم یاد شده است. با رواج هرچه بیشتر تاثیر رایانه در جزئی‌ترین مسائل روزمره، دنیای ما با سرعت هرچه بیشتر به دنیای الکترونیک و دیجیتال تبدیل می‌شود. کتاب و چاپ و نشر نیز از این راه باز نمانده‌اند و ظهور نشر الکترونیک به گونه‌ای که در چند سال اخیر شاهد آن بودیم، صنعت چاپ و نشر را دستخوش تحولی عظیم کرده است. فناوری‌ها جدید اطلاعاتی برای جنبه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی دستاوردهای بسیاری را به وجود آورده است. یکی از تحولاتی که در بحث آموزشی علمی و پژوهشی وجود دارد، توسعه کتاب‌های الکترونیک است. در واقع کتاب‌هایی که نسخه دیجیتالی کتاب‌های چاپی را داشته باشند کتاب الکترونیک می‌نامند.
توسعه ایبوک موجب تحول کتابخانه‌ها هم شد؛ یعنی کتابخانه‌های نسل اول و دوم با سیستم کتابخانه‌های سنتی و کتاب‌های چاپی به کتابخانه‌های نسل سوم به بعد و نسل چهارم که کتابخانه‌های دیجیتالی‌اند تبدیل شدند، با این کار دسترسی محلی به دسترسی جهانی تبدیل شده و محدودیت‌های جغرافیایی از میان برداشته شد. با وجود ایبوک‌ها محدودیت‌های زمانی نیز از میان رفت و در هر لحظه که تمایل داشته باشیم، می‌توان به منابع کتابخانه‌ای دسترسی پیدا کرد. با این امکانات پژوهشی بیشتری در اختیار خواننده و محقق قرار گرفته است.
با بیشتر شدن وابستگی انسان به اینترنت رواج ایبوک نیز بیشتر خواهد شد. ایبوک‌ها در بحث افزوده شدن امکانات مالتی مدیا می‌گنجد که در کتاب‌های چاپی وجود ندارد. در واقع کتاب می‌تواند با ترکیبی از متن، صوت و تصویر منتشر شود. با وجودی که هنوز نسخه‌های چاپی کتاب‌ها موجود است و مخاطبان خود را دارند، توسعه ایبوک به معنای حذف نسخه چاپی نبوده، اما روز به روز وابستگی به آن بیشتر شده و استفاده از نسخه چاپ آثار کاهش می‌یابد.
در واقع امروزه اینترنت تنها رسانه کاربردی نیست؛ تبادل اطلاعاتی که در موبایل صورت می‌گیرد حجم بسیار بالایی دارد. از این راه در ساده‌ترین روش قابل حمل چه به صورت متن و چه در قالب صوت می‌توان به مطالعه کتاب پرداخت. بنابراین رسانه جدیدی برای نشر کتاب‌های الکترونیک خواهد بود. این روزها اگر در تاکسی یا اتوبوس دقت کرده باشید، می‌توانید ببینید افرادی هستند که در گوشی موبایل‌های خود مشغول خواندن کتاب هستند. این در حالی است که استقبال از ایبوک‌ها هر روز بیش از قبل می‌شود. در یک سال اخیر کتاب‌های تحت موبایل با اقبال بیشتری مواجه شده و ناشران کتاب‌هایشان را در قالب کتاب‌های محتوای تحت موبایل ارائه می‌دهند. توسعه کاربری ایبوک در کشور به زیرساخت‌هایی نیاز دارد از زیر ساخت حقوقی به اولین نکته می‌توان اشاره کرد. نویسنده و ناشر برای انتشار نسخه دیجیتالی کتاب به تضمینی برای بازگشت سرمایه نیاز دارند، اما هنوز نتوانسته‌ایم به لحاظ قانون‌گذاری و اجرای آن ضمانت ایجاد کنیم. مهدی حقی، مدیر مرکز کتاب ایران نیز از این مطلب به عنوان ضعف بزرگ ایبوک در ایران یاد کرد و گفت به دلیل عدم وجود قانون کپی‌رایت در کشور ناشر یا نویسنده قادر به پاسداری از اثر خلق شده‌اش نیست، به‌راحتی ققل ایبوک شکسته شده و بارها توسط دیگران عرضه می‌شود، اما این قانون در اتحادیه نشر وجود دارد که پس از انتشار یک اثر ناشر دیگری حق چاپ آن را ندارد.در واقع برای ورود ناشر به عرصه ایبوک باید ضمانت اجرایی کتاب‌های دیجتیال در کشور اجرایی شود. در غیر این صورت و تا وقتی که ناشران وارد این عرصه نشوند توسعه ایبوک در کشور ما به صورت جدی منتفی است. مناسب بودن محتوای ایبوک عاملی برای استقبال مخاطب است، بر همین اساس می‌توان این نوع کتاب‌ها را نیز در قالب کتاب‌های علمی و مرجع، فرهنگ لغات، رمان یا حتی کتاب‌های قدیمی مانند شاهنامه فردوسی عرضه کرد. این در حالی است که نسخه الکترونیکی این آثار را می‌توان در کنار نسخ چاپی ارائه داد. البته از نظر حقوقی با بررسی نیاز جامعه و توجه آن به نوع خاصی سوژه‌ها می‌توان انتشار موضوعی ایبوک را در هر دوره زمانی متمرکز بر آن موضوع کرد. اما آنچه در آینده درباره ایبوک‌ها با آن مواجه‌ایم بحث نظام‌های ذخیره و بازیابی است. درواقع با وجود اینکه کتابخانه‌ای با بیش از یک میلیون کتاب دیجیتال داریم، دیگر ذخیره و بازیابی به راحتی صورت نمی‌گیرد و باید از قواعد ذخیره و بازسازی محیط وب استفاده کرد.
انتشار ایبوک با فرمت پی دی اف، انقلاب بزرگی در فرهنگ کتابخوانی ایجاد کرده و امکان جست‌وجو به مخاطب می‌دهد تا بدون نیاز به تورق به مطلب مورد نظر دست پیدا کند.
کارشناسان در این زمینه معتقدند که نیاز است با ارائه دید روشن و تضمین حفظ امنیت اثر به ناشران، آنها را برای انتشار ایبوک ترغیب کرد، چراکه با وجود قانونی برای پاسداری از آثار خود ناشر نیز به علت پرداخت نکردن هزینه‌های انبارداری و واسطه‌های توزیع برای عرضه کتاب در قالب ایبوک ترغیب می‌شود.
شاید همین دلایل باشد که ناشران را به سمت تولید ایبوک‌ها هدایت می‌کند. ناشرانی که شاید دوست هم نداشته باشند، اما ناچارند همراه تکنولوژی پیش بروند. آنها باید جلو بروند و مثل همه چیز عوض شوند.
انگار این روزها کمتر کسی آن برگه‌های یار مهربان را ورق نمی‌زند. یار مهربانی که یک وقتی، می‌شد با دست زدن به برگ‌هایش حس دوستی پیدا کرد. هر روز که می‌گذرد همه چیز کوچک‌تر می‌شود، از گوشی‌های تلفن گرفته تا تلویزیون و... حالا انگار نبوت کتاب شده است. کتاب‌های دائره المعارف که روزگاری به تنهایی یک طبقه کتابخانه را می‌گرفتند، حالا در یک دی وی دی یا لوح فشرده جمع شده‌اند. همه چیز انگار MP۳ شده و عجیب نیست که یار مهربان هم جزو همه چیز باشد.
ورق زدن کتاب حسی است که انگار آدم قاطی می‌شود و کششی برای باز خواندنش ایجاد می‌کند. تقریبا نیم قرن پیش، شرکت‌های بسیاری لغتنامه‌هایی را در قالب لوح ایبوک منتشر کردند. «ایبوک» کتابی است الکترونیک که می‌توان آن را به صورت دیجیتال روی صفحات رایانه، نوت بوک یا موبایل مطالعه کرد و امروز در کنار نسخ چاپی، در قالب ایبوک نیز منتشر می‌شوند.
eBook یا کتاب الکترونیکی، پدیده تازه‌ای در جهان نیست و پیش‌بینی می‌شود که نظام آموزش و اطلاع‌رسانی را با دگرگونی‌هایی اساسی مواجه کند. کتاب‌های الکترونیکی یا eBooks فقط نسخه‌های الکترونیکی مطالب مکتوب نیست، بلکه می‌تواند علاوه بر متن، صوت و تصاویر را نیز شامل شود. به‌علاوه می‌تواند در قالب فایل‌هایی که می‌تواند توسط یک رایانه اجرا شود مانند قالب‌های Word Text ،HTML ،PDF و فایل‌های اجرایی EXE درآیند.
از اختراع رایانه، ترانزیستورها و ابداع اینترنت به عنوان فصل‌های انقلابی در تاریخ علم یاد شده است. با رواج هرچه بیشتر تاثیر رایانه در جزئی‌ترین مسائل روزمره، دنیای ما با سرعت هرچه بیشتر به دنیای الکترونیک و دیجیتال تبدیل می‌شود. کتاب و چاپ و نشر نیز از این راه باز نمانده‌اند و ظهور نشر الکترونیک به گونه‌ای که در چند سال اخیر شاهد آن بودیم، صنعت چاپ و نشر را دستخوش تحولی عظیم کرده است. فناوری‌ها جدید اطلاعاتی برای جنبه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی دستاوردهای بسیاری را به وجود آورده است. یکی از تحولاتی که در بحث آموزشی علمی و پژوهشی وجود دارد، توسعه کتاب‌های الکترونیک است. در واقع کتاب‌هایی که نسخه دیجیتالی کتاب‌های چاپی را داشته باشند کتاب الکترونیک می‌نامند.
توسعه ایبوک موجب تحول کتابخانه‌ها هم شد؛ یعنی کتابخانه‌های نسل اول و دوم با سیستم کتابخانه‌های سنتی و کتاب‌های چاپی به کتابخانه‌های نسل سوم به بعد و نسل چهارم که کتابخانه‌های دیجیتالی‌اند تبدیل شدند، با این کار دسترسی محلی به دسترسی جهانی تبدیل شده و محدودیت‌های جغرافیایی از میان برداشته شد. با وجود ایبوک‌ها محدودیت‌های زمانی نیز از میان رفت و در هر لحظه که تمایل داشته باشیم، می‌توان به منابع کتابخانه‌ای دسترسی پیدا کرد. با این امکانات پژوهشی بیشتری در اختیار خواننده و محقق قرار گرفته است.
با بیشتر شدن وابستگی انسان به اینترنت رواج ایبوک نیز بیشتر خواهد شد. ایبوک‌ها در بحث افزوده شدن امکانات مالتی مدیا می‌گنجد که در کتاب‌های چاپی وجود ندارد. در واقع کتاب می‌تواند با ترکیبی از متن، صوت و تصویر منتشر شود. با وجودی که هنوز نسخه‌های چاپی کتاب‌ها موجود است و مخاطبان خود را دارند، توسعه ایبوک به معنای حذف نسخه چاپی نبوده، اما روز به روز وابستگی به آن بیشتر شده و استفاده از نسخه چاپ آثار کاهش می‌یابد.
در واقع امروزه اینترنت تنها رسانه کاربردی نیست؛ تبادل اطلاعاتی که در موبایل صورت می‌گیرد حجم بسیار بالایی دارد. از این راه در ساده‌ترین روش قابل حمل چه به صورت متن و چه در قالب صوت می‌توان به مطالعه کتاب پرداخت. بنابراین رسانه جدیدی برای نشر کتاب‌های الکترونیک خواهد بود. این روزها اگر در تاکسی یا اتوبوس دقت کرده باشید، می‌توانید ببینید افرادی هستند که در گوشی موبایل‌های خود مشغول خواندن کتاب هستند. این در حالی است که استقبال از ایبوک‌ها هر روز بیش از قبل می‌شود. در یک سال اخیر کتاب‌های تحت موبایل با اقبال بیشتری مواجه شده و ناشران کتاب‌هایشان را در قالب کتاب‌های محتوای تحت موبایل ارائه می‌دهند. توسعه کاربری ایبوک در کشور به زیرساخت‌هایی نیاز دارد از زیر ساخت حقوقی به اولین نکته می‌توان اشاره کرد. نویسنده و ناشر برای انتشار نسخه دیجیتالی کتاب به تضمینی برای بازگشت سرمایه نیاز دارند، اما هنوز نتوانسته‌ایم به لحاظ قانون‌گذاری و اجرای آن ضمانت ایجاد کنیم. مهدی حقی، مدیر مرکز کتاب ایران نیز از این مطلب به عنوان ضعف بزرگ ایبوک در ایران یاد کرد و گفت به دلیل عدم وجود قانون کپی‌رایت در کشور ناشر یا نویسنده قادر به پاسداری از اثر خلق شده‌اش نیست، به‌راحتی ققل ایبوک شکسته شده و بارها توسط دیگران عرضه می‌شود، اما این قانون در اتحادیه نشر وجود دارد که پس از انتشار یک اثر ناشر دیگری حق چاپ آن را ندارد.در واقع برای ورود ناشر به عرصه ایبوک باید ضمانت اجرایی کتاب‌های دیجتیال در کشور اجرایی شود. در غیر این صورت و تا وقتی که ناشران وارد این عرصه نشوند توسعه ایبوک در کشور ما به صورت جدی منتفی است. مناسب بودن محتوای ایبوک عاملی برای استقبال مخاطب است، بر همین اساس می‌توان این نوع کتاب‌ها را نیز در قالب کتاب‌های علمی و مرجع، فرهنگ لغات، رمان یا حتی کتاب‌های قدیمی مانند شاهنامه فردوسی عرضه کرد. این در حالی است که نسخه الکترونیکی این آثار را می‌توان در کنار نسخ چاپی ارائه داد. البته از نظر حقوقی با بررسی نیاز جامعه و توجه آن به نوع خاصی سوژه‌ها می‌توان انتشار موضوعی ایبوک را در هر دوره زمانی متمرکز بر آن موضوع کرد. اما آنچه در آینده درباره ایبوک‌ها با آن مواجه‌ایم بحث نظام‌های ذخیره و بازیابی است. درواقع با وجود اینکه کتابخانه‌ای با بیش از یک میلیون کتاب دیجیتال داریم، دیگر ذخیره و بازیابی به راحتی صورت نمی‌گیرد و باید از قواعد ذخیره و بازسازی محیط وب استفاده کرد.
انتشار ایبوک با فرمت پی دی اف، انقلاب بزرگی در فرهنگ کتابخوانی ایجاد کرده و امکان جست‌وجو به مخاطب می‌دهد تا بدون نیاز به تورق به مطلب مورد نظر دست پیدا کند.
کارشناسان در این زمینه معتقدند که نیاز است با ارائه دید روشن و تضمین حفظ امنیت اثر به ناشران، آنها را برای انتشار ایبوک ترغیب کرد، چراکه با وجود قانونی برای پاسداری از آثار خود ناشر نیز به علت پرداخت نکردن هزینه‌های انبارداری و واسطه‌های توزیع برای عرضه کتاب در قالب ایبوک ترغیب می‌شود.
شاید همین دلایل باشد که ناشران را به سمت تولید ایبوک‌ها هدایت می‌کند. ناشرانی که شاید دوست هم نداشته باشند، اما ناچارند همراه تکنولوژی پیش بروند. آنها باید جلو بروند و مثل همه چیز عوض شوند.
ارسال نظر