ابولا و گوشی‌های همراه
شادی آذری در شرایطی که تاکنون دست‌کم 4500 نفر بر اثر ابتلا به بیماری ابولا جان خود را از دست داده‌اند، مقامات بهداشت عمومی در غرب آفریقا و سرتاسر جهان به دنبال راهی برای مقابله با این بیماری هستند. ویروس ابولا نوعی بیماری تب دار و خونریزی‌دهنده ایجاد می‌کند که در ۵۰تا ۹۰درصد بیماران علامت دار به مرگ منجر خواهد شد. البته از ۴ گونه ویروس ابولا یک گونه تنها به یک ابتلای بدون علامت منجر می‌شود و به مرگ نیز منتهی نخواهد شد. حال با شیوع این ویروس در غرب آفریقا مرزها بسته شده‌اند، مسافران پروازها مورد بررسی قرار می‌گیرند و برخی از مدارس به حالت تعلیق درآمده‌اند. اما با همه اینها یک ابزار امیدبخش برای کارشناسان بیماری‌های واگیردار همچنان بدون استفاده باقی مانده است؛ داده‌های تلفن همراه.
وقتی که افراد با تلفن همراه تماس می‌گیرند، شبکه مخابراتی آماری از داده‌های تماس را ثبت می‌کند. این آمار، اطلاعات آن تماس از جمله شماره تلفن‌ تماس‌گیرنده و دریافت‌کننده تماس، زمان مکالمه و دکل مخابراتی که آن تماس را برقرار کرد، را در برمی‌گیرد. موقعیت دکل مخابراتی هم راهنمای خوبی برای جایابی موقعیت مکانی دستگاه تلفن است. این اطلاعات چشم‌انداز خوبی از الگوهای حرکت را در اختیار محققان قرار می‌دهند. شرکت‌های مخابراتی با استفاده از این داده‌ها تصمیم می‌گیرند که در کجا ایستگاه مخابراتی بسازند تا شبکه‌های خود را بهبود بخشند و برنامه‌ریزان شهری با استفاده از این اطلاعات مکان‌هایی را که به گسترش حمل و نقل شهری نیاز دارند، شناسایی می‌کنند.اما شاید هیجان‌انگیزترین کاربرد داده‌های تماس، در زمینه مطالعات بیماری‌های واگیردار باشد. تا همین اواخر، روش استاندارد برای تهیه یک الگو از نحوه گسترش بیماری، استفاده از آمار سرشماری‌ها و نظرسنجی‌ها بود. اما داده‌های تماس ابزاری تجربی، فوری و به روز هستند که در زمان مناسب به درد می‌خورند. دیگر نیازی نیست که حدس بزنید مردم به کجا پرواز یا اسباب‌کشی می‌کنند. محققان از داده‌های تماس تلفن‌های همراه استفاده کرده‌اند تا نقشه‌ای از شیوع بیماری مالاریا در کنیا و نامیبیا تهیه کنند و واکنش مردم به هشدارهای بهداشتی دولت مکزیک در سال ۲۰۰۹ یعنی دوران شیوع بیماری آنفلوآنزای مرغی را مورد نظارت قرار دهند. الگوهای حرکت جمعیت طی دوران شیوع وبا در هائیتی که پس از زلزله سال ۲۰۱۰ به‌وقوع پیوست، با استفاده از داده‌های تماس تلفن‌های همراه جمع‌آوری شده بود و توانست بهترین برآورد را در مورد اینکه کدام منطقه بیشتر به کمک نیاز دارد، تامین کند.اما انجام این کار برای بیماری ابولا دشوار خواهد بود چون در غرب آفریقا اغلب مردم هنوز تلفن همراه ندارند. ولی به هر حال استفاده از داده‌های تماس همیشه بهتر از برآوردهایی است که بر پایه آمار غیرقابل اعتماد به‌دست می‌آید.اگر محققان می‌توانستند جریان حرکت جمعیت از منطقه‌ای که در آن بیماری شیوع یافته است به منطقه دیگر را رصد کنند، می‌توانستند بگویند که مکان بعدی که بیماری در آن شیوع می‌یابد کجا است و بنابراین نیروهای محدود خود را به همان‌جا اعزام می‌کردند. اما به‌رغم ماه‌ها مذاکره و تلاش‌های انجمن صنفی اوپراتورهای تلفن همراه و نهادهای کوچک‌تر وابسته به سازمان ملل متحد، هنوز شرکت‌های مخابراتی به محققان اجازه نداده‌اند که از این داده‌ها استفاده کنند. یکی از دلایلی که آنها برای ممانعت از استفاده از این داده‌ها مطرح کرده‌اند، حفظ حریم خصوصی است که بی‌شک دغدغه‌ای بحق است به‌ویژه در کشورهایی که تازه از جنگ داخلی رها شده‌اند یا هنوز تنش‌های قومی وجود دارد. اما این داده‌ها می‌توانند بی نام مورد استفاده قرار گیرند و به نحوی گردآوری شوند که این نگرانی‌ها را کاهش دهد. مشکل دیگری که وجود دارد، ناکارآیی موسسات است. داده‌های تماس، حوزه‌ای جدید است. افرادی که از منافع استفاده از تلفن‌های همراه بهره می‌برند، معمولا جوانند و نمی‌توانند اجازه دهند که این داده‌ها برای مصارف تحقیقاتی مورد استفاده قرار گیرند.این مشکلی قدیمی است که باید تغییر کند. دولت‌ها باید از اپراتورهای تلفن همراه بخواهند که دسترسی محققان به داده‌های تماس‌ها را مورد تایید قرار دهند. بی‌شک این داده‌ها به تنهایی نخواهند توانست از تبدیل این بیماری واگیردار به یک فاجعه پیشگیری کنند. این مهم نیازمند تلفیقی از راهکارها است که از کشف داروهای جدید گرفته تا پیشگیری و مراقبت‌های صبورانه را در بر می‌گیرد. اما نیروهایی که برای مقابله با ابولا در تلاش هستند، به هر کمک ممکنی نیازمندند.‌