ترس متحدان آمریکا از ترامپ

جیل کالوین

دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا روز پنج‌شنبه از خروج ایالات‌متحده از پیمان تغییرات اقلیمی موسوم به پاریس خبر داد، تصمیمی چالش‌برانگیز که پس‌لرزه‌های سهمگینی را به‌دنبال خواهد داشت. تصمیم رئیس‌جمهوری آمریکا از یک طرف به مبارزات جهانی با پدیده گرمایش ضربه محکمی خواهد زد و از منظری دیگر میان آمریکا و متحدان اروپایی‌اش فاصله ایجاد خواهد کرد. رئیس‌جمهوری آمریکا برای توجیه عملکردش بارها بر اصل حاکمیت ایالات‌متحده تاکید داشته و خود را نماینده منتخب پتسبورگ، شهری واقع در ایالت پنسیلوانیا قلمداد کرده، نه نماینده شهروندان پاریس. علاوه‌بر این وی از تلاش ایالات‌متحده جهت ایجاد شرایط مطلوب‌تر و فراتر از آن تحقق معامله‌ای جدید خبر داد، توافقی که به گفته وی با منافع آمریکا همخوانی بیشتری داشته باشد. با این حال وی در طول دوران ریاستش ثابت کرده که مسائل اقلیمی برایش در اولویت قرار ندارند. زمانی گفت: اگر بتوانیم، بزرگ می‌شویم، اگر نتوانیم همه چیز پایان خواهد یافت.

دانشمندان و زمین شناسان بر این باورند که زمین به لحاظ گرمایشی در شرایط بد و خطرناکی قرار دارد، به باور آنها بخشی از افزایش گرمایش زمین به سیاست‌های زیست‌محیطی آمریکا مربوط است، کشوری که حالا با تصمیم‌های جنجالی رئیس‌جمهورش به آلودگی کره زمین شتاب بیشتری می‌بخشد. براساس ارزیابی‌های صورت گرفته تولید گازهای گلخانه‌ای زمینه را برای تولید بیش از ۳ میلیارد تن دی‌اکسید‌کربن فراهم خواهد کرد، فعالیت‌های ضدمحیط زیستی آمریکا موجب آب شدن سریع‌تر یخ‌ها شده، سطح آب دریاها را افزایش خواهد داد و مشکلات زیست‌محیطی را تشدید می‌کند. دونالد ترامپ با تصمیم اخیرش ضمن نادیده انگاشتن تلاش‌های جهانی برای بهبود وضعیت زیست‌محیطی همه چیز را از سوی آمریکا به‌عنوان یکی از طرفین توافق مذکور که از بد حادثه در آلودگی‌ها نیز نقش برجسته‌ای دارد، به حال تعلیق درآورده است. از یک طرف کاخ سفید اعلام کرده که روند خروج آمریکا از پیمان پاریس، فرآیندی است طولانی؛ یعنی ایالات‌متحده ظرف سه سال‌ونیم دیگر به شکلی رسمی در قامت یکی از اعضای این توافقنامه باقی خواهد ماند، به‌عبارتی دیگر مساله خروج ایالات‌متحده از پیمان پاریس حداقل تا زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری جدید کلید نخواهد خورد، با این حال ترامپ اعلام کرده که از روز پنج‌شنبه که بر خبر خروج رسمی‌اش از پیمان پاریس مهر تایید زد، این کشور دیگر نسبت به مفاد این توافقنامه متعهد نخواهد ماند و قواعد مندرج در این توافقنامه برای آمریکا غیر‌الزام‌آور محصول خواهد شد.

ترامپ عملا با اتخاذ چنین موضعی روابط ایالات‌متحده با کشورهای اروپایی را پر تنش کرد و اروپایی‌ها از رئیس‌جمهوری آمریکا دلسرد شدند و حتی نسبت به سیاست‌های آینده وی در هراسند. فقط کشورهای اروپایی نیستند که با خروج آمریکا از پیمان پاریس مخالفند، در این میان حتی نزدیکان و برخی از مشاوران ترامپ از تصمیم وی دل خوشی ندارند، به‌عنوان نمونه، ایوانکا ترامپ، دختر رئیس‌جمهوری آمریکا با تصمیم جدید پدرش مخالف است. در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما، کشورهای عضو پیمان پاریس متعهد شدند تا تولید گازهای گلخانه‌ای را تا سال ۲۰۲۵ به یک چهارم کاهش دهند، با این حال در همان شرایط نیز ایالات‌متحده با در نظر گرفتن ملاحظات ملی گرایانه به همراه ۲۰۰ کشور دیگر در تعهدات خویش تغییراتی را ایجاد کرد. حالا رهبران فرانسه، ایتالیاو آلمان در بن‌بست بدی گرفتار شده‌اند و تصمیم رئیس‌جمهوری آمریکا موجب شده تا فضایی مملو از شک و تردید میان ایالات‌متحده و متحدانش حاکم شود. اخیرا آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان، امانوئل ماکرون رئیس‌جمهوری فرانسه و پائولو جنتلی، وزیر خارجه ایتالیا، طی یادداشتی رسما اعلام کردند که توافقنامه پاریس باید با قدرت و سرعتی زیاد اجرایی شود، تعهدات کشورهای عضو این پیمان غیر‌قابل بازگشت بوده و مفاد این توافق می‌تواند هم برای سیاره زمین و هم برای اقتصاد کشورهای عضو، حیاتی محصول شود.

در این میان شهرداران ایالات‌متحده نیز در برابر تصمیم دونالد ترامپ ایستادند و اعلام کردند که به پیمان پاریس متعهد مانده و از تمام توانشان برای کاهش گازهای گلخانه‌ای و زمینه‌سازی برای کاهش آلاینده‌های هوایی استفاده خواهند کرد. بیل پدوتو، شهردار شهر پیتسبورگ، همان منطقه‌ای که ترامپ خود را منتخب آن می‌داند،نه‌تنها با تصمیم آقای رئیس‌جمهوری مخالف کرده بلکه تصمیم وی را فاجعه‌آمیز توصیف کرد و گفت: خروج آمریکا از پیمان پاریس می‌تواند ایالات‌متحده را منزوی کرده و به یکی از کشورهای ناامن جهان تبدیل کند. در این میان حتی باراک اوباما نیز طی بیانیه‌ای نادر و قابل تامل اعلام کرد که اگر ایالات‌متحده نقش رهبری‌اش را از دست بدهد، ما باید خود را برای آینده تاریک آماده کنیم، با این حال وی اطمینان داد که ایالت‌های مختلف آمریکا شهروندان حتی تجار و بازرگانان و صاحبان صنایع نیز راهی که در پیمان پاریس به آن پرداخته شده را ادامه خواهند داد و به این‌وسیله از نسل آینده آمریکا حمایت خواهند کرد. به باور بسیاری از تحلیلگران اقتصادی در شرایط کنونی تکیه بر انرژی‌های تجدیدپذیر و انرژی‌هایی که زمینه را برای کاهش آلاینده‌ها فراهم می‌کنند می‌توانند به لحاظ اقتصادی نیز راه‌گشا بوده و زمینه را برای ایجاد فرصت‌های شغلی جدید فراهم کنند. در این میان حتی صاحبان صنایع و تجار نیز تقریبا با تصمیم ترامپ مخالفند، گروهی که همیشه از حامیان سرسخت جمهوری‌خواهان بوده و هستند. با این حال رئیس‌جمهوری آمریکا باور دیگری دارد.

از منظر وی این توافق نه‌تنها برای ایالات‌متحده سودمند نیست و منافعی برای این کشور به ارمغان نخواهد آورد؛ بلکه عضویت در آن موجب می‌شود که صاحبان صنایع بزرگ و مالیات‌دهندگان حامیانشان را از دست داده و هزینه‌های سنگینی متحمل شوند. به باور بسیاری از تحلیلگران، نتایج تصمیم ترامپ می‌تواند تا حدودی جنبه سمبلیک یافته و نمادین باشد. کاخ سفید اعلام کرده است که دیگر در فعالیت‌های صندوق موسوم به آب و هوای سبز سازمان ملل مشارکت نخواهد کرد و به این نهاد کمک مالی ارائه نمی‌دهد، حتی فراتر از این کاخ سفید رسما اعلام کرده که روند ارائه گزارش در مورد داده‌های ساخت کربن، موردی که در توافقنامه پاریس به آن پرداخته شده بود را نیز متوقف خواهد کرد. هرچند در این زمینه دولت طبق قوانین داخلی این کشور موظف است در این مورد نتایج ارزیابی‌هایش را اعلام کند. به بیانی دیگر تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر خروج از پیمان پاریس، بر فعالیت‌های نیروگاه‌ها و قوانینی که برای سوخت ماشین‌ها لحاظ شده است، تاثیر چندانی نخواهد گذاشت و آنها موظفند زمینه را برای کاهش کربن فراهم کنند، هرچند بخشی از این گروه ممکن است از تصمیم اخیر ترامپ مصادره به مطلوب کرده و به شکلی از اجرای قوانین حاکم شانه خالی کنند.

ترامپ بر این باور است که توافق پاریس به جای آنکه به بحث کاهش آلاینده‌ها بپردازد، به‌دنبال کسب درآمد مالی از آمریکا است، به‌عبارتی دیگر متحدان اروپایی آمریکا در تلاشند تا با توسل به این توافقنامه از منابع مالی ایالات‌متحده بهره‌مند شوند، ترامپ هم با تکیه بر این استدلال توانسته نظر مثبت بسیاری از جمهوری‌خواهان را جلب کند. مک کانل، رهبر اکثریت نمایندگان جمهوری‌خواه سنا تصمیم اخیر رئیس‌جمهوری آمریکا را تحسین کرد. به گفته وی اینکه رئیس‌جمهوری آمریکا خانواده‌ها و فرصت‌های شغلی را در اولویت برنامه هایش قرار داده و از ایدئولوژی گروه‌های چپ‌ها فاصله گرفته، قابل ستایش و تقدیر است. اما نانسی پلوسی، رهبر دموکرات‌ها باور دیگری دارد؛ به عقیده وی کناره‌گیری آمریکا از پیمانی چون توافق اقلیمی پاریس یعنی نادیده انگاشتن تعهدات نسبت به نسل آینده و سیاره‌ای که روی آن زندگی می‌کنیم.

در یکی از مراسم‌هایی که ترامپ در برابر دو روزنامه نگار نشسته بود و از هدفش برای خروج ایالات‌متحده از پیمان پاریس می‌گفت، نه رکس تیلرسون، وزیر امورخارجه آمریکا حضور داشت و نه حتی ایوانکا ترامپ و همسرش جرد کوشنر. کاخ سفید تلاش داشت تا عدم حضور برجسته‌ترین مشاوران رئیس‌جمهوری آمریکا را امری عادی جلوه دهد و به همین دلیل گفت که دخترش و همسر وی برای شرکت در یکی از جشن‌های یهودیان به کنیسه رفتند، اما همه چیز روشن بود. با وجود این موج از مخالفت‌ها به‌نظر می‌رسد بسیاری از سرمایه‌گذاران و صاحبان صنایع از تصمیم ترامپ راضی هستند، خب طبیعتا ارزش سهام رشد چشمگیری داشته و حتی میانگین فعالیت‌های صنعتی داو جونز نیز روزانه رشدی ۱۳۵ میلیون دلاری دارد. درست است که خروج از برخی توافقات بین‌المللی به راحتی انجام می‌شود، اما برمبنای برخی توافقات روند خروج از توافق پاریس، تابع قوانین و مقرراتی است. گفته می‌شود خروج ایالات‌متحده از پیمان پاریس چهار سال به طول خواهد انجامید، با این حال ترامپ رسما اعلام کرده است که به سرعت از توافقنامه فوق کناره‌گیری کرده و مفاد این پیمان برای این کشور الزام‌آور نخواهد بود.

ایالات‌متحده در تولید کربن رتبه دوم را به خود اختصاص داده است و چین در رتبه اول قرار دارد، هرچند چین براساس مفاد پیمان پاریس متعهد شده است در جهت اجرای مفاد توافقنامه مزبور روند ساخت ۱۰۰ نیروگاه‌ سوخت زغال‌سنگ را متوقف کرده و برای بهره‌مندی از انرژی‌هایی چون باد و انرژی خورشیدی، در این زمینه به شکلی میلیاردی سرمایه‌گذاری کند. در این میان، میاکل برون، مدیر اجرایی موسسه مطالعاتی هاروارد بر این باور است که تصمیم ترامپ در مورد خروج ایالات‌متحده از پیمان پاریس، تصمیم خطرناکی است، این حقیقتی است که نسل آینده شهروندان آمریکایی با آن روبه‌رو خواهند شد، آن زمان است که با نگاهی به گذشته تاسف می‌خورند که مردم سرزمینشان اجازه دادند رئیس‌جمهوری وقت چنین تصمیم نابخردانه و خطرناکی اتخاذ کند، آن هم به بهانه حمایت از منافع ملی ایالات‌متحده آمریکا. بر مبنای مفاد توافقنامه پاریس، کشورهای عضو در تلاشند تا سطح گرمایش کره زمین را کاهش داده و از ۳/ ۶ درجه فارنهایت به ۷/ ۲ درجه کاهش دهند، این در حالی است که طبق ارزیابی‌های سازمان ملل متحد اگر دمای زمین به ۶/ ۸ درجه فارنهایت برسد، شماره معکوس پایان کره زمین آغاز خواهد شد. در چنین شرایطی خروج ایالات‌متحده از پیمان مزبور نه‌تنها شرایط را بهتر نمی‌کند؛ بلکه وضعیت حاکم را پیچیده‌تر کرده و می‌تواند زمینه را برای نابودی کره زمین طی قرن‌های آینده فراهم سازد.

فارین افرز