هیاهویی بر پایه حدس و گمان
سردار خالدی جنجال روغنی با نام «پالم» بیش از یک هفته است که سوژه اصلی رسانه‌های مکتوب داخلی شده و البته همچنان پاسخ به هیاهوی «ممنوعیت استفاده از پالم در صنایع لبنی کشور» واکنش‌های متعددی را از سوی دست‌اندرکاران به دنبال دارد. پالم به عنوان یک ماده رایج پخت و پز از مغز میوه نخل روغنی گرفته می‌شود و بیشتر توسط دو کشور اندونزی و مالزی به خیلی از نقاط جهان صادر می‌شود. با مطالعاتی که در سال ۲۰۰۹ میلادی انجام گرفت، معلوم شد که روغن نخل جایگزین مناسبی به دلیل داشتن چربی‌های ترانس برای افراد با سطح بالای LDL (لیپو پروتئین با تراکم کم) نیست و حتی این روغن نگرانی‌هایی را برای گروه‌های فعال محیط‌زیست ایجاد کرده است.
سردار خالدی جنجال روغنی با نام «پالم» بیش از یک هفته است که سوژه اصلی رسانه‌های مکتوب داخلی شده و البته همچنان پاسخ به هیاهوی «ممنوعیت استفاده از پالم در صنایع لبنی کشور» واکنش‌های متعددی را از سوی دست‌اندرکاران به دنبال دارد. پالم به عنوان یک ماده رایج پخت و پز از مغز میوه نخل روغنی گرفته می‌شود و بیشتر توسط دو کشور اندونزی و مالزی به خیلی از نقاط جهان صادر می‌شود. با مطالعاتی که در سال 2009 میلادی انجام گرفت، معلوم شد که روغن نخل جایگزین مناسبی به دلیل داشتن چربی‌های ترانس برای افراد با سطح بالای LDL (لیپو پروتئین با تراکم کم) نیست و حتی این روغن نگرانی‌هایی را برای گروه‌های فعال محیط‌زیست ایجاد کرده است. در حال حاضر هم پالم به عنوان «روغن گیاهی» یا «چربی گیاهی» روی برچسب‌های مواد غذایی در اتحادیه اروپا ذکر شده است، اما توسط همین اتحادیه اعلام شده از سال 2015 میلادی دیگر اجازه استفاده از اصطلاح کلی «چربی گیاهی» در فهرست مواد تشکیل دهنده در بسته‌بندی مواد غذایی داده نخواهد شد. همین موضوع بهانه‌ای شد تا در خصوص ماهیت پالم و تخلف واحدهای لبنی کشور سراغ دبیر کانون صنایع غذایی ایران برویم؛ براساس گفته «کاوه
زرگران» در سال گذشته نزدیک 750 هزار تن پالم وارد کشور شده و از این میزان سهم لبنیات تنها 5 درصد بوده و 95 درصد مابقی آن در دیگر صنایع استفاده شده است. این در حالی است که به گفته وی در سال 90 سازمان ملی استاندارد برای هشت نوع فرآورده لبنی استفاده مجاز از چربی نباتی را صادر کرده، اما با این وجود در خصوص تخلف واحدهای لبنی در استفاده غیرمجاز و ممنوعیت پالم هیچ‌گونه مدارک مستندی موجود نیست و تمامی این جنجال‌ها براساس حدس و گمان بوده است. برای بررسی و چند و چون این موضوع با زرگران گفت‌وگوی کوتاهی به انجام رسانده ایم که در پی می‌آید:
اساسا ماهیت پالم چیست؟
روغن پالم از میوه پالم استخراج می‌شود که از خانواده نخل است. به دلیل درجه بالای اکسیداسیون و درجه حرارت بالای آن، این روغن برای سرخ کردن مناسب است. این نوع روغن بیشتر در کشورهای شرق آسیا به‌ویژه مالزی و اندونزی تولید می‌شود و به غیر از مصرف سرخ کردنی در صنایعی مانند صابون‌سازی، آرایشی و بهداشتی و داروسازی نیز به‌کار می‌رود. پالم بسته به اینکه از هسته پالم یا از گوشت آن استخراج شود چهار نوع دارد.
آیا مصرف این روغن مضراتی را هم به دنبال دارد؟
به دلیل اینکه مصرف پالم سطح کلسترول خوب (HDL) را کاهش و سطح کلسترول بد (LDL) را افزایش می‌دهد، مصرف بالای این روغن باعث گرفتگی عروق کرونرکی می‌شود که این اتفاق نیز منجر به ایجاد بیماری‌های قلبی می‌شود. در مورد اینکه این روغن سرطان‌زا است یا نه؟ اطلاعی در دست ندارم و به همین دلیل درباره آن اظهارنظر نمی‌کنم. در مجموع باید بگویم به‌عنوان ماده سرخ کردنی این روغن می‌تواند مناسب باشد؛ اما به‌عنوان روغن خوراکی محدودیت‌هایی برای این روغن در سطح جهان هم اعمال شده است. البته باید بگویم که پالم نسبت به روغن‌های جامد هیدروژنه روغن سالم‌تری محسوب می‌شود و برای سرخ کردن مناسب‌تر است.
مصارف این روغن در سطح جهانی به چه میزان است؟
پالم حدود 35 درصد مصرف روغن دنیا را تشکیل می‌دهد و صنعت بزرگی محسوب می‌شود. مالزی و اندونزی به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان پالم دنیا از مزایای این روغن گفته‌اند در حالی که کشورهای غربی از مضرات این روغن سخن به میان آورده‌اند. به هر حال این اختلافی است که بین صنایع روغن شرق و غرب وجود دارد و در این بین تنها مراجع علمی می‌توانند به مصرف‌کنندگان اطلاعات درستی بدهند. البته روغن پالم در هیچ کشوری ممنوع‌المصرف نیست.
نسبت واردات این روغن به کشورمان چه قدر است؟
از سال 1386 واردات پالم به ایران سیر صعودی داشته و تقریبا 2.5 برابر شده است. سال قبل نیز حدود 750 هزار تن روغن پالم وارد کشور شد که البته تنها پنج درصد از این واردات در صنعت لبنیات کشور مورد استفاده قرار گرفت و 95 درصد مصرف مربوط به سایر صنایع بوده است.
آیا منع قانونی برای استفاده از این روغن وجود دارد؟
در سال‌های 1389 و 1390 استاندارد مورد بازنگری قرار گرفت و استفاده از چربی نباتی در تولید 8 فراورده لبنی مجاز اعلام شد. البته در آن استاندارد مشخص نشد که منظور از چربی نباتی، پالم بوده یا سایر انواع روغن‌های نباتی. در همین راستا سازمان غذا و دارو نیز 350 پروانه تولید برای کارخانه‌ها صادر کرد، به همین دلیل اگر هم در تولید لبنیات از چربی نباتی استفاده شده باشد از نظر قانونی منعی نداشته است. با این وجود اگر در هر واحدی تخلف رخ داده باشد ما با آن مخالفت بوده و آن را محکوم می‌کنیم و آن واحد نیز مرتکب تخلف صنفی شده است.
مستنداتی در این باره وجود دارد؟
ببینید هیچ مدرک و مستندی مبنی بر تخلف واحدها هنوز اعلام نشده و اینکه یک مقام مسئول اعلام کند تمامی محصولات لبنی از این روغن استفاده می‌کنند و بخواهیم کل صنعت را زیر سوال ببریم تا حدودی غیرمنطقی است و ضربه مهلکی به صنعت وارد می‌آوریم.
درباره ضرر و زیان واحدهای لبنی شایعات فروانی شنیده شده است؟
بله، در همین چند روز پیش یک برند، یک محصول خود به میزان 350 تن را از سطح کل کشور جمع آوری کرد و این در حالی است که نداشتن مستندات و دلایل متقن می‌تواند ضربه سنگینی به بخش غذایی و لبنی وارد آورد.
در این باره آیا جلساتی با مسوولان هم برگزار کرده‌اید؟
بله، ما با مسوولان سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت و نمایندگان کمیسیون‌های بهداشت و کشاورزی مجلس جلسات مفصلی داشته ایم و در همان جلسات رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس از صنعت حمایت کردند، اما با این وجود نمایندگان وزارت بهداشت هیچ‌گونه مدارک و مستنداتی دال بر تخلف واحدهای لبنی نداشتند و ارائه نکردند. در همان جلسات حتی اعلام شد اگر وزارت بهداشت مدارک لازم مبنی بر تخلف واحدهای لبنی و استفاده از پالم در این صنایع ارائه نکند در این باره باید روشنگری و تکلیف این موضوع برای افکار عمومی مشخص شود.
نتایج این جلسات به کجا انجامیده است؟
در این باره جلسات متعددی با حضور نمایندگان بخش خصوصی، دولت و نمایندگان مجلس برگزار شده و از طرف نمایندگان مجلس اعلام شده هر چه زودتر نتایج آزمایش‌های سازمان ملی استاندارد و وزارت بهداشت اعلام شود. در غیر این صورت دامن زدن به این قضیه تا روزهای آینده ممکن است باعث شود شیر دامداری‌ها به دلیل انتشار این حرف و حدیث‌ها خریداری نشود و این سیکل معیوب سایر صنایع را در برگیرد و آسیب‌های جدی وارد آورد.
نمایندگان مجلس چه نظری در این باره دارند؟
تاکید نمایندگان مجلس بر این است که اگر تخلفی صورت گرفته دولت آن را اعلام کند و البته در این زمینه باید مستنداتی ارائه کند. در این باره وزارت بهداشت هم اعلام کرده در حال بررسی نتایج آزمایش‌ها است و با توجه به اینکه اعلام نتایج این آزمایش‌ها طول می‌کشد باید منتظر نتایج آزمایش‌ها بمانیم. اعتقاد مجلس بر این است اگر صحبتی مبنی بر استفاده غیرمجاز از پالم در صنایع لبنی اعلام شده، اعلام عمومی آن درست نبوده است و در این باره حتما باید مستنداتی وجود داشته باشد.
در این باره دولت تاکید می‌کند منتظر نتایج آزمایش می‌ماند و در صورت تخلف با واحدهای متخلف برخورد می‌کند، بخش خصوصی چه نظری دارد؟
وزارت بهداشت و سازمان ملی استاندارد مشغول بررسی آزمایش‌های انجام گرفته هستند، اما فعلا نتایج آزمایشی دال بر تخلف موجود نیست و مستنداتی در این باره وجود ندارد و تمامی این جنجال و هیاهویی که سطح گسترده‌ای از مطالب رسانه‌ها و ذهن افکار عمومی را به خود مشغول کرده، بر مبنای حدس و گمان بوده است.
پس دیدگاه دولت و بخش خصوصی درباره این موضوع در دو جهت نسبتا مخالف است؟
سال های سال است که مصرف سرانه پالم در حال افزایش است و در صورت قصور، بخشی از این کوتاهی به دولت بر می‌گردد. اعتقاد ما بر این است که بارها هم اعلام کرده ایم، اگر سندی مبنی بر تخلف شرکت‌های خصوصی وجود دارد اعلام شود و اسامی متخلفان نیز منتشر شود. در این باره هم دولت به هر نحوی که می‌خواهد در راستای سلامت مردم آزمایش‌های لازم را انجام دهد و بعد از اعلام نتایج نسبت به این موضوع اظهارنظرکند و موضع گیرد، نه اینکه تنها براساس یک فرضیه و نظر اولیه بدون ادله کافی به صنعتی اتهام بزند یا صنایعی را زیر سوال برد.
شایعات مختلفی در این‌باره در دولت به گوش می‌رسد؟
بله، ما هم این شایعات را می‌شنویم اما باید در انتظار اعلام نتایج آزمایش‌ها بود و براساس مستندات و ادله کافی در جهت منفعت عمومی سلامتی مردم و منافع تولیدکننده تصمیم درستی بگیریم.
صحبت بر سر این است که چرا بعد از این همه سال تاکنون کسی در این باره حرفی نزده است؟
ما همیشه دنبال مقصر می‌گردیم. در این باره اگر تخلفی صورت گرفته سال های سال است که با همین رویه این وضعیت ادامه پیدا کرده، اما کسی به این موضوع توجهی نکرده است. با وجود اطلاع مسوولان نسبت به واردات این نوع روغن و استفاده آن در دیگر صنایع چرا کسی هیچ برند یا واحد تولیدی متخلف را نام نبرده و اعلام نکرده است. گزارش‌های غیرمستند و غیرمنطقی به واحدهای تولیدی ضرر می‌رساند. در این باره باید به این سوال پاسخ داده شود که با وجود اطلاع چرا تا پیش از این کسی نسبت به این موضوع اظهارنظر یا تصمیم جدیدی اتخاذ نکرده است؟
شنیده شده برخی واحدهای لبنی پروانه برخی از محصولاتشان را ابطال کرده‌اند؟
در همین هفته‌ای که گذشت برخی از صنایع لبنی به طور داوطلبانه پروانه هشت نوع محصول لبنی خود را که نسبت به تولید آنها سوءبرداشت شده، ابطال کرده‌اند و از پایان شهریورماه در این باره هیچ تولیدی ندارند، زیرا سایر محصولات تولیدی شان را تحت‌الشعاع قرار داده است.
و سخن پایانی...؟
اگر واحدی تخلفی مرتکب شده و در این باره مستنداتی وجود دارد، ما هم خواهان اشد مجازات و برخورد با آن واحد تولیدی هستیم، اما تنها بر مبنای حرف زدن نباید تصمیمی گرفت یا مساله‌ای را عنوان کرد و کل یک مجموعه را زیر سوال برد؛ زیرا این نه به نفع افکار عمومی خواهد بود و نه منفعت تولیدکننده را به دنبال دارد.
اساسا ماهیت پالم چیست؟
روغن پالم از میوه پالم استخراج می‌شود که از خانواده نخل است. به دلیل درجه بالای اکسیداسیون و درجه حرارت بالای آن، این روغن برای سرخ کردن مناسب است. این نوع روغن بیشتر در کشورهای شرق آسیا به‌ویژه مالزی و اندونزی تولید می‌شود و به غیر از مصرف سرخ کردنی در صنایعی مانند صابون‌سازی، آرایشی و بهداشتی و داروسازی نیز به‌کار می‌رود. پالم بسته به اینکه از هسته پالم یا از گوشت آن استخراج شود چهار نوع دارد.
آیا مصرف این روغن مضراتی را هم به دنبال دارد؟
به دلیل اینکه مصرف پالم سطح کلسترول خوب (HDL) را کاهش و سطح کلسترول بد (LDL) را افزایش می‌دهد، مصرف بالای این روغن باعث گرفتگی عروق کرونرکی می‌شود که این اتفاق نیز منجر به ایجاد بیماری‌های قلبی می‌شود. در مورد اینکه این روغن سرطان‌زا است یا نه؟ اطلاعی در دست ندارم و به همین دلیل درباره آن اظهارنظر نمی‌کنم. در مجموع باید بگویم به‌عنوان ماده سرخ کردنی این روغن می‌تواند مناسب باشد؛ اما به‌عنوان روغن خوراکی محدودیت‌هایی برای این روغن در سطح جهان هم اعمال شده است. البته باید بگویم که پالم نسبت به روغن‌های جامد هیدروژنه روغن سالم‌تری محسوب می‌شود و برای سرخ کردن مناسب‌تر است.
مصارف این روغن در سطح جهانی به چه میزان است؟
پالم حدود 35 درصد مصرف روغن دنیا را تشکیل می‌دهد و صنعت بزرگی محسوب می‌شود. مالزی و اندونزی به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان پالم دنیا از مزایای این روغن گفته‌اند در حالی که کشورهای غربی از مضرات این روغن سخن به میان آورده‌اند. به هر حال این اختلافی است که بین صنایع روغن شرق و غرب وجود دارد و در این بین تنها مراجع علمی می‌توانند به مصرف‌کنندگان اطلاعات درستی بدهند. البته روغن پالم در هیچ کشوری ممنوع‌المصرف نیست.
نسبت واردات این روغن به کشورمان چه قدر است؟
از سال 1386 واردات پالم به ایران سیر صعودی داشته و تقریبا 2.5 برابر شده است. سال قبل نیز حدود 750 هزار تن روغن پالم وارد کشور شد که البته تنها پنج درصد از این واردات در صنعت لبنیات کشور مورد استفاده قرار گرفت و 95 درصد مصرف مربوط به سایر صنایع بوده است.
آیا منع قانونی برای استفاده از این روغن وجود دارد؟
در سال‌های 1389 و 1390 استاندارد مورد بازنگری قرار گرفت و استفاده از چربی نباتی در تولید 8 فراورده لبنی مجاز اعلام شد. البته در آن استاندارد مشخص نشد که منظور از چربی نباتی، پالم بوده یا سایر انواع روغن‌های نباتی. در همین راستا سازمان غذا و دارو نیز 350 پروانه تولید برای کارخانه‌ها صادر کرد، به همین دلیل اگر هم در تولید لبنیات از چربی نباتی استفاده شده باشد از نظر قانونی منعی نداشته است. با این وجود اگر در هر واحدی تخلف رخ داده باشد ما با آن مخالفت بوده و آن را محکوم می‌کنیم و آن واحد نیز مرتکب تخلف صنفی شده است.
مستنداتی در این باره وجود دارد؟
ببینید هیچ مدرک و مستندی مبنی بر تخلف واحدها هنوز اعلام نشده و اینکه یک مقام مسئول اعلام کند تمامی محصولات لبنی از این روغن استفاده می‌کنند و بخواهیم کل صنعت را زیر سوال ببریم تا حدودی غیرمنطقی است و ضربه مهلکی به صنعت وارد می‌آوریم.
درباره ضرر و زیان واحدهای لبنی شایعات فروانی شنیده شده است؟
بله، در همین چند روز پیش یک برند، یک محصول خود به میزان 350 تن را از سطح کل کشور جمع آوری کرد و این در حالی است که نداشتن مستندات و دلایل متقن می‌تواند ضربه سنگینی به بخش غذایی و لبنی وارد آورد.
در این باره آیا جلساتی با مسوولان هم برگزار کرده‌اید؟
بله، ما با مسوولان سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت و نمایندگان کمیسیون‌های بهداشت و کشاورزی مجلس جلسات مفصلی داشته ایم و در همان جلسات رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس از صنعت حمایت کردند، اما با این وجود نمایندگان وزارت بهداشت هیچ‌گونه مدارک و مستنداتی دال بر تخلف واحدهای لبنی نداشتند و ارائه نکردند. در همان جلسات حتی اعلام شد اگر وزارت بهداشت مدارک لازم مبنی بر تخلف واحدهای لبنی و استفاده از پالم در این صنایع ارائه نکند در این باره باید روشنگری و تکلیف این موضوع برای افکار عمومی مشخص شود.
نتایج این جلسات به کجا انجامیده است؟
در این باره جلسات متعددی با حضور نمایندگان بخش خصوصی، دولت و نمایندگان مجلس برگزار شده و از طرف نمایندگان مجلس اعلام شده هر چه زودتر نتایج آزمایش‌های سازمان ملی استاندارد و وزارت بهداشت اعلام شود. در غیر این صورت دامن زدن به این قضیه تا روزهای آینده ممکن است باعث شود شیر دامداری‌ها به دلیل انتشار این حرف و حدیث‌ها خریداری نشود و این سیکل معیوب سایر صنایع را در برگیرد و آسیب‌های جدی وارد آورد.
نمایندگان مجلس چه نظری در این باره دارند؟
تاکید نمایندگان مجلس بر این است که اگر تخلفی صورت گرفته دولت آن را اعلام کند و البته در این زمینه باید مستنداتی ارائه کند. در این باره وزارت بهداشت هم اعلام کرده در حال بررسی نتایج آزمایش‌ها است و با توجه به اینکه اعلام نتایج این آزمایش‌ها طول می‌کشد باید منتظر نتایج آزمایش‌ها بمانیم. اعتقاد مجلس بر این است اگر صحبتی مبنی بر استفاده غیرمجاز از پالم در صنایع لبنی اعلام شده، اعلام عمومی آن درست نبوده است و در این باره حتما باید مستنداتی وجود داشته باشد.
در این باره دولت تاکید می‌کند منتظر نتایج آزمایش می‌ماند و در صورت تخلف با واحدهای متخلف برخورد می‌کند، بخش خصوصی چه نظری دارد؟
وزارت بهداشت و سازمان ملی استاندارد مشغول بررسی آزمایش‌های انجام گرفته هستند، اما فعلا نتایج آزمایشی دال بر تخلف موجود نیست و مستنداتی در این باره وجود ندارد و تمامی این جنجال و هیاهویی که سطح گسترده‌ای از مطالب رسانه‌ها و ذهن افکار عمومی را به خود مشغول کرده، بر مبنای حدس و گمان بوده است.
پس دیدگاه دولت و بخش خصوصی درباره این موضوع در دو جهت نسبتا مخالف است؟
سال های سال است که مصرف سرانه پالم در حال افزایش است و در صورت قصور، بخشی از این کوتاهی به دولت بر می‌گردد. اعتقاد ما بر این است که بارها هم اعلام کرده ایم، اگر سندی مبنی بر تخلف شرکت‌های خصوصی وجود دارد اعلام شود و اسامی متخلفان نیز منتشر شود. در این باره هم دولت به هر نحوی که می‌خواهد در راستای سلامت مردم آزمایش‌های لازم را انجام دهد و بعد از اعلام نتایج نسبت به این موضوع اظهارنظرکند و موضع گیرد، نه اینکه تنها براساس یک فرضیه و نظر اولیه بدون ادله کافی به صنعتی اتهام بزند یا صنایعی را زیر سوال برد.
شایعات مختلفی در این‌باره در دولت به گوش می‌رسد؟
بله، ما هم این شایعات را می‌شنویم اما باید در انتظار اعلام نتایج آزمایش‌ها بود و براساس مستندات و ادله کافی در جهت منفعت عمومی سلامتی مردم و منافع تولیدکننده تصمیم درستی بگیریم.
صحبت بر سر این است که چرا بعد از این همه سال تاکنون کسی در این باره حرفی نزده است؟
ما همیشه دنبال مقصر می‌گردیم. در این باره اگر تخلفی صورت گرفته سال های سال است که با همین رویه این وضعیت ادامه پیدا کرده، اما کسی به این موضوع توجهی نکرده است. با وجود اطلاع مسوولان نسبت به واردات این نوع روغن و استفاده آن در دیگر صنایع چرا کسی هیچ برند یا واحد تولیدی متخلف را نام نبرده و اعلام نکرده است. گزارش‌های غیرمستند و غیرمنطقی به واحدهای تولیدی ضرر می‌رساند. در این باره باید به این سوال پاسخ داده شود که با وجود اطلاع چرا تا پیش از این کسی نسبت به این موضوع اظهارنظر یا تصمیم جدیدی اتخاذ نکرده است؟
شنیده شده برخی واحدهای لبنی پروانه برخی از محصولاتشان را ابطال کرده‌اند؟
در همین هفته‌ای که گذشت برخی از صنایع لبنی به طور داوطلبانه پروانه هشت نوع محصول لبنی خود را که نسبت به تولید آنها سوءبرداشت شده، ابطال کرده‌اند و از پایان شهریورماه در این باره هیچ تولیدی ندارند، زیرا سایر محصولات تولیدی شان را تحت‌الشعاع قرار داده است.
و سخن پایانی...؟
اگر واحدی تخلفی مرتکب شده و در این باره مستنداتی وجود دارد، ما هم خواهان اشد مجازات و برخورد با آن واحد تولیدی هستیم، اما تنها بر مبنای حرف زدن نباید تصمیمی گرفت یا مساله‌ای را عنوان کرد و کل یک مجموعه را زیر سوال برد؛ زیرا این نه به نفع افکار عمومی خواهد بود و نه منفعت تولیدکننده را به دنبال دارد.
ارسال نظر