چالش آموزش در اصفهان

مهدی برزین- مدرسه بدون کیف، شب های بدون مشق، کلاس های فارغ از سقف و پنجره های میله دار، رویاهای تابدار ذهن تبدارِ دانش آموزی بود که می گفتند حرف های شاخدار می زند. اگرچه دیگر اینها رویای نیمه شب های آخر تابستان در هراس اول مهر نیست، اما هنوز مدرسه و دانشگاه بر تکلیف متمرکز است. درست است که حجم کتاب ها کاهش پیدا کرده و عنوان های دروس افزایش اما مساله محوری جا نیفتاده و مساله حل کردن با الگوهای مشابه و راه حل تستی باب شده است.

دغدغه کنکور سبب خیر شده برای آموزش دهندگان دور زدن آن، اما دانشگاه هم یک مدرسه بزرگتر شده تا فارغ التحصیلانش از بازار کار پاسخ بشوند خیر! با این همه اما پرسش های زیادی در مورد روند تغییرات آموزشی، تحول در ساحت علم و دانش و نیازهای آینده جامعه با توجه به موقعیت جغرافیایی ، ساختار اقتصادی و ترکیب جمعیتی استان اصفهان مطرح است. ظهور فناوری های جدید و افزایش خیره کننده مجموع حجم علم و دانش بشری باعث شده علم جزء گراتر شود. امان باطنی جامعه شناس و و تحلیل گر امور اجتماعی معتقد است با تدقیق علم، آموزش تخصصی تر و سرفصل ها ریزتر شده و دوره های فرا گرفتن آن به خاطر تقسیم شدن رشته ها و سرعت دستیابی به یافته ها جدید، به نسبت قبل کوتاه تر شده است. دیگر از کلیشه های تقسیم علوم به نظری و فنی خبری نیست، علوم میان رشته ای در حال گسترش است مثل آی تی که ترکیبی از آمار، ریاضی، مدیریت و کامپیوتر است. باطنی می گوید: علم و دانش مساله محور شده اند و قرار است پاسخ سوالات مشخص را با جزئیات بدهند.

نظر وی اما در مورد آموزش پذیران این است که" با اتفاقات در حوزه کلان، آنها نسبت به قبل کمینه گرا تر (مینی مال) شده اند و مشخصاً بر روی یک موضوع تمرکز می کنند و میکرو ساینس جای ماکروساینس را می گیرد. اکنون دانش آموزان دیگر به دنبال کشف و شهود نیستند و با دستورالعمل های از بیش تعیین شده دانش اندوزی می کنند. اما از دیگر سو با جزءگرایی در پیچ و خم کلیات به دام نمی افتند. از علامه ها خبری نیست و تحصیل کردگان سوپرمن همه ساحت های علم نیستند " زمانی داشتن محفوظات یک ارزش آموزشی محسوب می شد اما اینترنت باعث دگرگونی شده و حجم عظیمی از دانسته ها با یک کلیک در دسترس است، و فاصله تولید تا مصرف علم کم شده است. مثل ظهور پدیده ویکی پدیا! باطنی معتقد است نظام آموزشی ما با سبک آموزش چرایی- دستوری باعث شده تا علم درونی نشود و بشر همزمان با کمینه گرا شدن بر سر چهار راه اطلاعات قرار بگیرید و اُوردوز شود.

به گفته این تحلیلگر امور اجتماعی "وقتی تعریف منزلت کلیشه ای شده باشد، برچسب اجتماعی منزلت می شود و استعدادها بیات می شوند. در حالی که در نقاط دیگر جهان با گسترش آموزش فنی حرفه ای و تقدم کسب گواهی مهارت بر مدارک کلاسیک دانشگاهی، منزلت بر اساس حرفه ای بودن است." اما اگر به آمار آموزشی و مهارت آموزی استان نگاه کنیم، با تعداد بالای انصراف و تغییر رشته مواجه هستیم، و بازار آموزش با بازار کار هماهنگ نیست، و گواه آن اشتغال تنها ۲۰ درصد شاغلان در حوزه رشته تحصیلی شان است. آمار نشان می دهد ۶۷.۳ درصد کسانی که دوره متوسط را تمام می کنند وارد دانشگاه می شوند و ۳۰ درصد سربازان وظیفه را دارندگان مدرک دانشگاهی تشکیل می دهند. این جامعه شناس هرم فارغ التحصیلان را با هرم اشتغال ناهمخوان می داند و به پژوهش های مساله محور در دیگر کشورها اشاره می کند که باعث شده تا مساله آنها آینده باشد. تعریف وارونه از منزلت اجتماعی به سرایت مدرک خواهی منتهی شده که بخشی از آن را هوس های اجتماعی تشکیل می دهد.

اما آینده اصفهان با توجه به تولید ۸ درصد تولید ناخاص ملی در استان و وجود ۴۷۰۰ واحد صنعتی و حضور ۳۱۰ هزار دانشجو نیازمند توجه جدی به آمایش سرزمینی دارد. ۱۴.۷ درصد از مهاجرت درون سرزمینی به استان اصفهان است، کشاورزی به عنوان الگوی شغلی ۳۵۰۰۰۰ هزار نفر در خطر است و اندازه خانواده ها از متوسط کشور پایین تر است. حالا با توجه به ضعف مهارت مرتبط با شغل در ۷۳ درصد نیروی کار و افزایش میان سالان ۳۰ تا ۴۹ ساله به ۳۱.۲ درصد جامعه، اصفهان باید به دنبال چه آموزش هایی و حل کردن کدام مساله ها برود؟

پاسخ را می توان در پایان ظرفیت بارگذاری صنایع کلاسیک جستجو کرد، جایی که تولید ۱۱ درصدی سیمان و۹ درصدی برق کشور یا ۳۰ درصد محصولات پالایشگاهی استان به لبه مخاطرات زیست محیطی کشانده است. اینجاست که سازگاری با محیط زیست، مزیت های پایدار مثل گردشگری و ظرفیت فناوری های پیشرفته با وجود ظرفیت دانشگاهی بالا، خود را نشان می دهد. این جامعه شناس معتقد است آینده آموزش در استان باید به سمت تربیت مهارت های علمی و فنی دانش آموزان حرکت کند، و راه حل در گسترش دوره های مهارت آموزی فنی و حرفه ای و بها دادن بخش دولتی و خصوصی به کاربلدان است و نه مدرک داران . دانش آموز باید بیاموزد چگونه یک مساله را بفهمد و حل کند و نه اینکه دفتر سیاه کند و بعدتر تست زنی یاد بگیرد. اول مهر که می شود در کوله بارش نه بازی های آنلاین و توانایی گذشتن از مرحله های آن باشد؛ که او مهارت تعمیر همان گوشی یا تبلت را پیدا کرده باشد .

چالش آموزش در اصفهان