بهبود فضای کسب و کار با نگاهی بر مؤلفه های جهانی
دکتراحمد شعبانی فرد* موضوع بهبود فضای کسب و کاریکی ازعمده ترین پروژه های بانک جهانی است که تحت همین عنوان ازسال 2004 ازطریق سازمان ملل دردستورکار این بانک قرار گرفته واز طریق آی اف سی بعنوان بازوی توسعه بخش خصوصی و با هدف ایجاد فضای تصمیم گیری در جهت سرمایه گذاری خارجی، جذب سرمایه، کارآفرینی و ایجاد اشتغال و کاهش نرخ بیکاری و تبعات ناشی از آن، در میان کشور های عضو به اجرا گذاشته شد، که اصلی ترین اقدامات اجرایی این پروژه عبارتند از:
۱.یافتن گلوگاههای قوانین و مقررات کشورها درکسب و کار، ۲.یافتن محدودیت ها و موانع کسب و کار در بخش خصوصی۳.تعریف و تعیین شاخص های سنجش اقتصادی در کشورها۴.رتبه بندی اقتصادی کشورها که بر اساس چک لیست ۱۰ عنصری به اجرا در می آید.
این ۱۰ عنصر که وضعیت فضای کسب و کار کشورهای مورد مطالعه را نشان می دهند، عبارتند از: ۱/ شروع کسب و کار شامل:تعداد مراحل کاری که باید انجام بگیرد تا منجر به صدور مجوز مربوط شود - مدت زمان مورد نیاز برای راه اندازی هر کسب و کار
۲/اخذ مجوز برای ساخت یک انبار تجاری با استانداردهای معین شامل:تعداد مراحل کاری- مدت زمان مورد نیاز- هزینه های مربوطه
۳/ استخدام و قطع رابطه همکاری با کارکنان شامل:-شاخص دشواری استخدام-شاخص انعطاف پذیری ساعات کاری-شاخص دشواری قطع رابطه کاری-هزینه استخدام و قطع رابطه همکاری
۴/ ثبت مالکیت و اموال شرکت ها در دفاتر اسناد رسمی شامل:-تعداد مراحل انجام کار -مدت زمان لازم برای ثبت مالکیت و اموال-هزینه و مخارج لازم برای ثبت مالکیت و اموال
۵/ اخذ و تامین اعتبارات بانکی شامل:-اجرایی بودن و موثر بودن حقوق قانونی ذینفعان-شاخص دقت اطلاعات مربوط به اعتبارات-شاخص پرهیز از موازی کاری ها و دوباره کاریها
۶/ اعمال حمایت های قضایی از سرمایه گذاران با تاکید بر حفظ حقوق سهامداران
۷/ پرداخت های مالیاتی
۸/ تجارت فرامرزی شامل:الف: تعداد اسناد مورد نیاز برای صادرات-تعداد امضاء های مورد نیاز برای صادرات-تعداد روزهای مورد نیاز برای صادرات
ب: تعداد اسناد مورد نیاز برای واردات-تعداد امضاء های مورد نیاز برای واردات-تعداد روزهای مورد نیاز برای واردات-میزان هزینه مورد نیاز برای واردات
۹/ عملیات حقوقی و قضایی در حل و فصل اختلافات تجاری
۱۰/ فرآیند تعطیلی، انحلال و ورشکستگی کسب و کار
اساسی‌ترین عنصر در تجارت فرامرزی، شاخص رقابت پذیری است و مجمع جهانی اقتصاد وزارتخانه های بازرگانی و صنایع را بعنوان نهاد های اصلی متولی در این مورد اعلام کرده و ۱۲ رکن اساسی را بعنوان ارکان ارزیابی رقابت پذیری مد نظر قرار میدهد که عبارتند از:
۱) فضای کسب و کار۲) زیر ساخت ها و شبکه های ارتباطی۳) ثبات در اقتصاد کلان۴) آموزشهای اولیه وبهداشت ۵) تحصیلات عالی وآموزش ۶) اثر بخشی و کار آیی بازار کالا ۷) بهره وری بازار کار
۸) توانمندی مالی ۹) آمادگی های فنی ۱۰) اندازه بازار ۱۱) اعتلای کسب و کار ۱۲) خلاقیت
تمامی این ارکان بعنوان زنجیره ای بهم پیوسته، جایگاه رقابت پذیری یک کشوررا نشان می دهند.
آثار استراتژیک پروژه بهبود فضای کسب و کار:
از جمله آثار مستقیم الزامات بهبود فضای کسب و کار، تأثیر بر جوانب استراتژیک تغییرات در محیط اقتصادی می‌باشد، که الزاماً همسوسازی و جهت‌دهی به انواع کسب و کارها را شامل می‌شود. این تغییرات در ابعاد جهانی، منطقه‌ای، ملی و محلی با تمرکز بر تغییر در ساختار، تغییرات سیکلی و تغییرات فصلی می‌باشد که تمامی منابع طبیعی و فیزیکی ذخیره شده جامعه و تمامی بازارهایی که در آنها مبادله کالا و خدمات و پول انجام میگیرد را شامل می‌شود که با فعالیت‌ها واقداماتی از جمله: پس‌انداز- سرمایه‌گذاری- تغییرات قیمت‌ها- تورم- نرخ مالیات- نرخ بهره- نرخ بیکاری
دولت در جهت بهبود فضای کسب و کار باید انتظارات زیر را برآورده سازد:
۱- سیستم چرخش اطلاعات با بهره گیری از فناوری‌های زیر ساختی، شامل سیستم حمل و نقل وIT وIMS ۲- پیاده سازی دولت الکترونیک۳- ایجاد امکانات پنجره واحد تجاری۴- آمایش تجاری/جهاد اقتصادی در مورد تجارت۵- استراتژیک محور شدن۶- مسئولیت پذیری و پاسخگویی۷- شفاف سازی ارتباطات اجتماعی۸- تلاش در جهت افزایش بهره وری از منابع ملی۹- تلاش در جهت اثربخشی و ثمربخشی منابع موجود ملی۱۰- ترویج اخلاق حرفه ای در سازمانها و ارگانها و دوائر حاکمیتی
بخش خصوصی در جهت بهبود فضای کسب و کار باید انتظارات زیر را برآورده سازد:
۱-استراتژیک محور شدن۲- شفاف سازی ارتباطات سازمانی۳-ایجاد چشم انداز برای کسب و کار۴-جاری سازی نظام بازخور دهی۵-جانشین پروری۶-شایسته سالاری۷-تلاش‌ در جهت افزایش بهره‌وری از منابع ۸-اثر بخشی و ثمر بخشی منابع موجود۹-پیاده سازی نظام‌های پشتیبان مانند فعالیت برند منابع انسانی، التزام به اخلاق حرفه ای در سازمان، ارزش محوری، تبدیل منابع انسانی به سرمایه های انسانی. امانت داری و حفظ منافع ذینفعان
با توجه به روند رتبه بندی فضای کسب و کار کشور که از سوی بانک جهانی اعلام گردیده است، و آثار تعاملی آن بر تحقق آرمانهای ملی کشورها، امید آن می رود که با توجه لازم به حذف موازی کاریها در عرصه‌های مختلف فضای کسب و کار و همسو سازی عزم و اراده تمامی آحاد موثر بر آن، در افق چشم انداز ۱۴۰۴ شاهد بهبود معنی داری در فرآیندهای کسب و کار بود.
*نماینده افتخاری بانک جهانی در حوزه فضای کسب و کار و کارشناس برند سرمایه‌های انسانی و عضو انجمن اخلاق کسب و کار