تبلیغات تخصصی راهگشای صادرات فرش

اگرچه صنعت فرش یکی از صنایع مهم استان قم است اما این صنعت در چند سال اخیر دچار تنش‌ها و چالش‌های متعددی شده است؛ در این خصوص نایب‌رئیس دوم اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی استان قم معتقد است: اگر نسبت به‌کل سطح ایران در نظر بگیریم حدود ۲۰ درصد از صادرات فرش کشور متعلق به قم است. به لحاظ درآمدزایی و اشتغال‌زایی فرش قم بسیار عالی عمل کرده اما در حال حاضر که در کشور بیشتر بازارها رو به رکود هستند. این هنر صنعت نیز کمی دچار آشفتگی شده و همیاری و همت دولت را می‌طلبد.مشروح گفتگو با ابوالفضل رجبیان، رئیس اتحادیه صادر کنندگان فرش دستباف استان قم را می‌خوانید:

صنعت فرش قم چه جایگاهی در عرصه داخل و بین‌المللی دارد؟

هنر- صنعت فرش استان قم در مقایسه با استان‌هایی که قطب فرش هستند، عمر جوانی دارد. برای مثال نسبت به استان اصفهان، تبریز، کاشان، عمر فرش در استان قم بسیار کم‌تر و جوان‌تر است اما به جرات می‌توان گفت، در حال حاضر گوی سبقت را از همه آن‌ها ربوده است. به خصوص در زمینه فرش ابریشم، استان قم چه در داخل چه در اقصی نقاط جهان حرف اول را می‌زند.

فرش قم چه میزان بازارهای صادراتی در اختیار دارد؟ آیا این صنعت در استان توانسته به لحاظ درآمدزایی و اشتغال‌زایی جایگاه مناسبی داشته باشد؟

اگر نسبت به‌کل سطح ایران در نظر بگیریم حدود ۲۰ درصد از صادرات فرش کشور متعلق به قم است. به لحاظ درآمدزایی و اشتغال‌زایی فرش قم بسیار عالی عمل کرده اما در حال حاضر که در کشور همه بازارها رو به رکود هستند این هنر- صنعت نیز کمی دچار آشفتگی شده که همیاری و همت دولت را می‌طلبد. نکته قابل توجه این است که تولید فرش دستباف مصداق واقعی اقتصاد مقاومتی است؛ زیرا اصولاً برای ایجاد شغل در صنعت باید حدود ۸۰ الی ۲۰۰ میلیون تومان سرمایه‌گذاری کرد تا بتوان برای یک نفر اشتغال‌زایی کرد. ولی در پای یک دار قالی با سرمایه‌ای حدود ۱۰ الی ۱۵ میلیون می‌توان ۳ نفر را مستقیماً وارد شغل کرد و چیزی حدود ۵۰ الی ۶۰ شغل جانبی در کنار آن ایجاد کرد. در حال حاضر با رکود بازار اشتغال‌زایی با موانعی روبرو شده است که اگر این هنر صنعت از جانب دولت پشتیبانی شود و دولت از دید و زاویه اشتغال‌زایی به این موضوع بپردازد و اثرات مثبت اجتماعی این مقوله را در نظر بگیرد، کمک شایانی به این هنر - صنعت خواهد شد. خانواده‌ای که در آن مرد خانواده، مادر خانواده و فرزندان بزرگ آن‌ها همگی پشت یک دار قالی نشسته‌اند، در حال تولید هستند. این تولید ارزش‌افزوده بالایی خواهد داشت که به اقصی نقاط دنیا نیز صادر می‌گردد و ارزآوری دارد. فرش در اصل فرهنگ ایران را صادر می‌کند و به قول برخی بزرگان پرچم دوم ایران است. چنین هنر صنعتی به معنای واقعی حمایت می‌طلبد و بس.

صنعت فرش استان قم با چه مشکلات و چالش‌هایی مواجه است؟

مشکلات عدیده‌ای وجود دارد. درواقع فاکتورهای مختلفی دست‌به‌دست هم داده‌اند تا شرایط کنونی را به وجود آورده‌اند. به‌عنوان‌مثال مشکلاتی در سطح ملی یا روابط سیاسی با کشورهای دیگر وجود دارد و باید دید رابطه سیاسی با آن کشورها در چه مرحله‌ای قرار دارد که امکان برقراری رابطه اقتصادی را ایجاد کرد و بتوان بازارهای صادراتی محصولاتی نظیر فرش را احیا کرد. در این زمینه همچنین باید روابط با کشورهای حوزه خلیج‌فارس و فاکتورهایی از این قبیل سنجیده شده و اقدامات مناسبی برای توسعه بازار به عمل‌آورده شود. در حال حاضر می‌توان تسهیلاتی در اختیار تولیدکنندگان قرارداد. به‌عنوان‌مثال وام‌هایی با بهره پایین به آن‌ها اختصاص داده شود که بدین ترتیب کمکی در راستای شکست رکود بازار کرده باشند. در حال حاضر و در این وضعیت رکود، تبدیل فرش به نقدینگی مشکل و ارزآوری نیز سخت است. دولت می‌تواند با ارائه وام به تولیدکنندگان سبب‌ساز صادرات فرش شود، تا فرش به بازارهای هدف روانه شود، در آنجا بماند تا خریدار آن را بخرد. درنتیجه پول آن به کشور می‌گردد تا تولیدکنندگان دوباره آن پول را به مرحله تولید برسانند.

نیاز صنعت فرش این است که دولت بازار گشایی کند، درباره بازارهای هدف تحقیق و پژوهش کند و بازارهای جدید را به وجود آورد. باید بدانیم کدام بازارها، بازارهای جدید هستند و در همان بازارها بافرهنگ خود تبلیغات وسیعی در آن کشورها انجام دهیم تا فرش را در آنجا بشناسانند. اغلب کشورهایی که با ایران فاصله زیادی دارند، ایران را بافرش آن می‌شناسند. من بسیار روی تبلیغات تخصصی تاکید می‌کنم، به‌عنوان‌مثال اگر بخواهند در کشوری تبلیغ کنند باید بافرهنگ آن کشور، با درآمد سرانه آن کشور، با رقبای ایران در آن کشور آشنا باشند و با در نظر گرفتن تمامی این‌ موضوعات، تبلیغاتشان را در سراسر کشور موردنظر انجام دهند. با تبلیغات غیرمستقیم می‌توان فرش را به آن کشورها بشناسانیم. در حال حاضر قشر جوان کاملاً بافرش غریبه شده‌اند. با ورود به دنیای مجازی و پرداختن به دیگر مسائل روز، جوان‌های ما آن اندازه که به‌عنوان‌مثال با آپشن‌های یک دستگاه موبایل آشنایی دارند، فرش را نمی‌شناسند و فرش را یک کالای یک‌بارمصرف می‌دانند. ما در سایر کشورها رقبایی چون هند و پاکستان و تبت و مصر و ... داریم که این کشورها تنها ازلحاظ هسته تولید با کشور ما در رقابت هستند ولی به طور قاطع عرض می‌کنم که به لحاظ هنری هیچ‌کدام از رقبا به گردپای ایران نمی‌رسد. در هر منطقه ایران یک نوع فرش می‌بافند که دارای سبک متفاوت و خاص خود هستند. باور کنید فرش ایران دنیایی است که سینه‌به‌سینه گشته تا به این نقطه رسیده و ما باید آن را ارج بنهیم.

برای عبور از شیوه سنتی بازاریابی و فروش فرش چه اقداماتی انجام داده‌اید؟

تقریباً در استان قم همه به‌روز هستند و شاهد تنوع رنگی بالایی در فرش‌ها هستیم. هرکدام از فرش‌های قم صاحب سبک بخصوصی هستند و تولیدکنندگان سلایق مختلف بازارها را شناسایی می‌کنند. به‌عنوان‌مثال در نظر می‌گیرند که کشورهای خاور دور، کشورهای اروپایی، کشورهای عربی و حوزه خلیج‌فارس چه سلیقه‌ای دارند و چه رنگ‌ها و طرح‌هایی را بیشتر می‌پسندند.

مهم‌ترین ویژگی‌های فرش قم چیست؟ چه اقداماتی برای معرفی این فرش به بازارهای جهانی صورت داده‌اید؟

صرف‌نظر از فرش پازیریک که تاریخچه ۲۵۰۰ ساله دارد و در موزه آرمیتاژ سن‌پترزبورگ نگهداری می‌شود، اولین تاریخ مدونی که روی فرش داریم تاریخ ۹۴۶ هجری قمری است که بر روی فرش شیخ صفی است که در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری می‌شود. اولین تاریخ مدون ما مربوط به حدود ۵۰۰ سال پیش است مانند فرش اصفهان، کاشان و تبریز که قدمتی ۵۰۰ ساله دارند. البته قبل از آن‌هم در آن مناطق بافندگی بوده ولی اگر بخواهیم به‌صورت علمی به آن بپردازیم، فرش هرکدام از مناطق ایران دست‌کم حدود ۵۰۰ سال قدمت دارند. اما فرش قم، چیزی حدود ۹۰ تا ۱۰۰ سال قدمت دارد و نسبت به این رقم سبک فرش قم ازنظر رنگ‌آمیزی دنیایی از رنگ‌هاست، ازنظر ظرافت نیز آن‌قدر ظریف است که همان‌طور که در ابتدا متذکر شدم، گوی سبقت را از تمام این استان‌ها ربوده است. به عقیده من اگر سه قطب مهم در کشور برای فرش وجود داشته باشد یک‌قطب مهم آن قم است، قم فرش تخصصی یعنی فرش ابریشم می‌بافد. تبریز و اصفهان نیز فرش ابریشم می‌بافند اما بیشتر پشم و کرک و گل‌ابریشم کار می‌کنند و به تعداد کم ابریشم می‌بافند. اما ۹۰ تا ۹۵ درصد قالی‌های قم تمام ابریشم هستند.