بازگشت تکنو کراتها
مریم کاویانی آیا انتخاب حسن روحانی در یازدهمین دور از انتخابات ریاستجمهوری، فارغ از خاستگاه حزبی او، بازگشت دوباره فنسالاران (تکنوکراتها) به بدنه اجرایی حاکمیت بوده است؟ آیا تکنوکراسی ایرانی با تکنوکراسی غربی، قرابت معنایی دارد؟ تکنوکراسی یا فنسالاری، ابتدا نهضتی بود که اوایل دهه ۱۹۳۰ در واکنش به بحران اقتصادی پیش از جنگ جهانی دوم در آمریکا به راه افتاد. حلقه هدایتگر این جنبش برخی دانشمندان دانشگاه کلمبیا بودند که پیشنهاد ورود فن سالاران و دانشمندان به عرصه اداره و مدیریت سیاسی را مطرح کردند.
مریم کاویانی آیا انتخاب حسن روحانی در یازدهمین دور از انتخابات ریاستجمهوری، فارغ از خاستگاه حزبی او، بازگشت دوباره فنسالاران (تکنوکراتها) به بدنه اجرایی حاکمیت بوده است؟ آیا تکنوکراسی ایرانی با تکنوکراسی غربی، قرابت معنایی دارد؟ تکنوکراسی یا فنسالاری، ابتدا نهضتی بود که اوایل دهه 1930 در واکنش به بحران اقتصادی پیش از جنگ جهانی دوم در آمریکا به راه افتاد. حلقه هدایتگر این جنبش برخی دانشمندان دانشگاه کلمبیا بودند که پیشنهاد ورود فن سالاران و دانشمندان به عرصه اداره و مدیریت سیاسی را مطرح کردند.
هاوارد اسکات، مهندس آمریکایی اولین نفری بود که حکومت «فنسالاران» را در سال ۱۹۱۹ پیشنهاد کرد و در سال ۱۹۳۲ به حلقه حامیان این جنبش در نیویورک پیوست. این جنبش بعدها مورد استقبال و حمایت سیاسی - اجتماعی قرار نگرفت و کمکم به حاشیه رانده شد. برخی اصولگرایان در ایران، دولت سازندگی و اصلاحات را دولتهایی تکنوکرات میدانند که توسعه کشور را با استفاده از ابزار مدرن در اولویت قرار دادهاند تا به این وسیله به توسعه سیاسی نیز دست یابند. در عرصه کارزار تبلیغات انتخاباتی سال ۹۲ «تکنوکراسی» بر سر زبانها افتاد. بسیاری کارشناسان و تحلیلگران در ارزیابی خود از عملکرد نامزدهای انتخاباتی، محمدباقر قالیباف را تکنوکرات ماهری خواندند که میتواند ورودی متفاوت به عرصه مدیریت سیاسی داشته باشد و از همین جهت اداره سیاسی کشور را به صاحبان فن و دانشمندان آکادمیک بسپارد. گرچه او در ابتدا از برچسب تکنوکراتی استقبال کرد و گفت: «ممکن است که بگویند قالیباف، انسان تکنوکراتی است که باید بگوییم با این تعریف، تکنوکرات بودن چیز بدی نیست و به معنای استفاده درست از ابزار خوب و مدرن است که برای پیادهسازی یک آرمان و یک عقل متصل به وحی
الهی استفاده میشود» اما بعدها به انتقاد از رسانهها پرداخت که چرا سخنان او درباره تکنوکراسی را به درستی منتشر نکردند. برخی تحلیلگران و کارشناسان سیاسی و اقتصادی پیروزی حسن روحانی در انتخابات را که با حمایت رسمی اکبرهاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی همراه بود، نشان از بازگشت دوباره فنسالاران به عرصه سیاسی دانستند. البته کارنامه اعضای کابینه یازدهم هم نشان داد متخصصان و فنسالاران در اولویت انتخاب رئیس دولت یازدهم قرار گرفتهاند. کابینهای که در مقایسه با کابینه باراک اوباما رئیسجمهوری آمریکا، بیشترین تعداد تحصیلکرده از دانشگاههای آمریکایی را در کارنامه خود گنجانده است، البته سابقه برخی اعضای کابینه به حضور در دولت سازندگی و اصلاحات بازمیگردد. ۲ روز پس از ادای سوگند رئیسجمهور، «لاکروآ» نشریه صبح چاپ پاریس، در مقالهای تحت عنوان «دولت تکنوکرات برای خروج کشور از بحران» از روی کار آمدن دولتی تکنوکرات در ایران خبر داد. در این مقاله، به ترکیب اعضای کابینه معرفی شده از سوی حسن روحانی برای کسب رای اعتماد از مجلس شورای اسلامی و ترکیبی از افرادی که پیشتر در دولتهای اصلاحات در مقام وزیر فعالیت داشتهاند، اشاره شده
است. این نشریه فرانسوی زبان، درحالیکه حسن روحانی را «مرد عمل» خواند، به نام چند تن از وزرای انتخابی رئیسجمهور، همچون «بیژن نامدار زنگنه» برای تصدی وزارت نفت- چهرهای آشنا در «اوپک»، «محمد جواد ظریف» برای تصدی پست وزارت امور خارجه-نامی آشنا در سطح سیاست بینالمللی و سازمان ملل متحد اشاره کرده است. تکنوکرات خواندن برخی جریانهای سیاسی در کشور از سوی برخی دیگر از جریانها گاه همراه با تخریب بوده است. در این میان ساختار سیاسی حاکم بر ایران نیز خود نقشی تعیینکننده در چگونگی حیات فنسالاری دارد. به نظر میرسد تلاش این منتقدان در جهت «بومیسازی اندیشههای سیاسی غرب» باشد.
ارسال نظر