هیاهوی بهار قرقیزی از پس زمستان

امیرشاملویی

روزنامه‌نگار

جشن نوروز در قرقیزستان نیز مانند برخی از کشورهای حوزه فرهنگی ایران برگزار می‌شود. در این کشور، جشن نوروز عموما یک روزه است و آداب و رسوم خاصی برای برگزاری آن وجود دارد. معمولا نیمی از جذابیت نوروز در قرقیزستان مربوط به هفته پیش از برگزاری این جشن و آمادگی برای برپایی آن است.

در شهر بیشکک (پایتخت قرقیزستان) قرقیزها هنوز به سنت‌ها و مراسم نوروزی پایبند هستند. در این شهر و در میدان آلاتو علایم جدیدی نصب می‌شود و تعداد کلاه‌های کالپاک که کلاه ملی قرقیزها است، در شهر افزایش می‌یابد. از جمله دیگر سنن، پختن غذای معروف به سومولوک (همان سمنوی خودمان) است. آنان برای این کار جوانه‌های نورس گندم و جو را پرورش داده و هفت روز قبل از جشن نوروز به آنها آب می‌دهند. سپس آنها را برای طبخ این غذا آماده می‌کنند. مانند سایر آداب و سنن نوروزی، این کار در طول دوره اتحاد جماهیر شوروی ممنوع بود. همچنین یکی از سننی که هنوز نمرده است و جریان دارد، بازی‌های مربوط به چادرنشینی است. در تمام طول هفته منتهی به نوروز، تیم‌ها در استادیوم اسب‌دوانی خاصی تمرین می‌کنند. در طول هفته، ممکن است جایگاه‌ها چندان شلوغ و مملو از تماشاگر نباشند یا حتی خالی باشند، اما در روز نوروز این‌گونه نیست و استادیوم اسب‌دوانی پر از تماشاگران پرشور خواهد بود. این بازی‌های مربوط به میراث فرهنگی و چادرنشینی یکی از عواملی است که گردشگران را از اقصی نقاط جهان به آسیای مرکزی جلب می‌کند. البته در هر تعطیلات عمده‌ای که پیش می‌آید، این مسابقات اسب‌دوانی نیز برگزار می‌شود اما رنگ و بوی نوروزی به آن جلوه دیگری می‌بخشد. علاوه بر این موارد، فعالیت‌های دیگری نیز در بزرگداشت مراسم نوروزی انجام می‌شوند که از آن جمله می‌توان به بازی‌های سنتی مانند مسابقات کشتی‌گیری و آلچیکی در کنار رقص و آواز و شادی‌های خیابانی و عمومی اشاره کرد. در آلچیکی، قاپ یا همان مفصل یک گوسفند به سوی مفصل یا قاپ دیگری روی زمین انداخته می‌شود. همچنین خانواده‌های قرقیزی از نخستین ساعات صبح روز عید از خانه‌هایشان بیرون می‌آیند و در میدان‌های بزرگ شهر جمع می‌شوند. در این میدان‌ها بازارهای موقت ایجاد می‌شوند که در آن انواع اجناس، خوردنی، پوشیدنی‌ها و اسباب‌بازی‌ها عرضه می‌شوند. این مراسم در شهرهای بزرگ ساعت‌ها به طول می‌انجامد و مراسمی از قبیل نمایش‌های سوارکاران با لباس‌های عشایری و جنگی در حالی که سلاح‌هایی نظیر شمشیر، خنجر، نیزه، سپر، تیر و کمان با خود حمل می‌کنند نیز موجب می‌شود مردم زمان را فراموش کنند. در قرقیزستان، نوروز به معنای واقعی کلمه‌اش در نگرش به شهر تجلی پیدا می‌کند؛ سرمای زمستانی در این کشور پایان یافته و بهار به آرامی فرا می‌رسد.