اقتصاد، جامعه عربستان را تغییر می‌دهد
عربستانی که امروز می‌بینیم، با آنچه سال گذشته دیده بودیم، متفاوت است. سرعت تحولات این کشور افزایش یافته و به‌زودی ممکن است آنچه امروز از این کشور می‌بینیم و می‌شناسیم تغییر کند و دگرگون شود. این تغییر فقط تغییر چهره‌های حاکمیتی خاندان سعودی نیست. موضوع فقط این نیست که وزیرخارجه عربستان بعد از ۴۰ سال تغییر کرده و شاهزاده‌های جوان سعودی به دربار و قدرت راه یافته‌اند. در بطن جامعه عربستان هم تغییراتی در جریان است که می‌تواند دگرگونی‌هایی را در این کشور رقم بزند. مجموعه‌ای از عوامل سیاسی، منطقه‌ای و البته اقتصادی در این تغییرات دخیل هستند.
عربستانی که امروز می‌بینیم، با آنچه سال گذشته دیده بودیم، متفاوت است. سرعت تحولات این کشور افزایش یافته و به‌زودی ممکن است آنچه امروز از این کشور می‌بینیم و می‌شناسیم تغییر کند و دگرگون شود. این تغییر فقط تغییر چهره‌های حاکمیتی خاندان سعودی نیست. موضوع فقط این نیست که وزیرخارجه عربستان بعد از 40 سال تغییر کرده و شاهزاده‌های جوان سعودی به دربار و قدرت راه یافته‌اند. در بطن جامعه عربستان هم تغییراتی در جریان است که می‌تواند دگرگونی‌هایی را در این کشور رقم بزند. مجموعه‌ای از عوامل سیاسی، منطقه‌ای و البته اقتصادی در این تغییرات دخیل هستند. سقوط قیمت نفت و تغییر متغیرها در این بازار مهم و تاثیرگذار جهان، اقتصاد عربستان را تحت تاثیر قرار داده است. از جمله پیامدهای این تحول مهم، نیاز به تغییر در اقتصاد و تجارت عربستان بوده است. تغییری که دیگر کشورهای عربی زودتر از عربستان آن را آغاز کردند و این کشور تا همین یک سال پیش ضرورت آن را احساس نمی‌کرد. اکنون اما باتوجه به اینکه همه پیش‌بینی‌ها حکایت از دائمی‌بودن این کاهش قیمت در بازار نفت و تغییر موقعیت بازیگران این بازار دارد، عربستان هم به ناچار به این تغییر تن داده
است. این تغییر فضای اقتصادی و تجاری و کسبوکار در عربستان، به تغییراتی در بطن جامعه منجر می‌شود که نشانه‌های آن از همین حالا معلوم شده است.
یکی از اتفاقات مهم اقتصادی تجاری همه سال‌های اخیر در عربستان، گشایش بورس این کشور به روی سرمایه‌گذاران خارجی است. بورس ۵۸۰ میلیارد دلاری عربستان، بزرگ‌ترین بازار سهام خاورمیانه است که از ماه گذشته برای اولین بار برای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی اعلام آمادگی کرد. به این ترتیب بانک‌ها و بنگاه‌های مالی عربستان هم تعاملاتی بیشتر از گذشته با خارجی‌ها خواهند داشت. حضور بیشتر خارجی‌ها در اقتصاد و فضای کسبوکار عربستان، باعث اعمال نفوذ آنها در جهت تغییر قوانین و حتی رفتارها در این کشور خواهد شد. از جمله این اعمال نفوذ که از حالا آغاز شده، افزایش حضور زنان در بازار کار عربستان است. کشوری که زنان در آن حق رانندگی ندارند و اساسا چهره‌شان در جامعه دیده نمی‌شود، حالا باید برای حضور زنان در هیات مدیره شرکت‌های تجاری آماده شود.
بانک بازرگانی ملی عربستان که یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های این کشور با فعالیت منطقه‌ای و بین‌المللی است، از اولین نهادهایی بوده که این تغییرات را تجربه کرده است. روزنامه وال‌استریت ژورنال در گزارشی به وضعیت این بانک به عنوان یکی از نمونه‌های تغییر در فضای عربستان پرداخته و نوشته است، صبح‌ها اگر در لابی این بانک و بعد در سالن اصلی بانک حضور داشته باشید شاهد صحنه‌ای خواهید بود که کمتر در عربستان می‌بینید. زنان و مردان در صف‌های جداگانه مقابل آسانسورها منتظر هستند و به صورت جداگانه سوار می‌شوند تا به سالن محل کارشان بروند. اما آنجا کنار هم کار می‌کنند. تصویری که در جامعه عربستان کمتر دیده می‌شود.
این همه ماجرا نیست. علا المزین، کارشناس ۲۵ ساله سرمایه‌گذاری این بانک، نمونه آشکار این تغییر است. این زن جوان عربستانی که به سه زبان عربی، انگلیسی و فرانسه حرف می‌زند یک شرکت تحلیل فضای بازار را راه‌اندازی کرده و به سرمایه‌گذاران خارجی مشاوره می‌دهد. او می‌گوید، اکنون دیگر سرمایه‌گذاران فقط به دنبال مشاوره حرفه‌ای با بهترین نتیجه هستند و برایشان مهم نیست که این کار را یک زن انجام دهد یا یک مرد.
چنین تحولی برای جامعه عربستان مانند یک انقلاب است. زنان در این کشور تنها یک پنجم نیروی کار را تشکیل می‌دهند آن هم کارهایی که هیچ گاه در سطح مدیریت یا تجارت نبوده است. بسیاری در جامعه، بخش‌های مذهبی و سطح حکومتی عربستان، این وضعیت را عامل برتری و تفاوت خود با دیگر کشورهای عربی منطقه می‌دانند و به آن می‌بالند. آنها حتی بحرین و امارات را به خاطر آنکه به زنان در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی امکان فعالیت و حضور داده‌اند، سرزنش می‌کنند. اکنون اما این تغییر به جامعه عربستان هم رسیده است. البته این تغییر بدون هزینه و ساده نیست و به تنش درون جامعه و حتی میان بخش‌های
به شدت متعصب و محافظه‌کار با لایه‌هایی از حکومت و خاندان سعودی منجر شده است. نمونه‌ای از این تنش در ماه‌های گذشته و وقتی روی داد که دولت تصمیم گرفت سهام اولیه بانک بازرگانی ملی را به فروش برساند. بخش‌های متعصب مروج وهابی‌گری عربستان که درباره مناسبات اجتماعی و حتی مقررات اقتصادی هم اعمال نظر می‌کنند، مردم را از خرید سهام بنگاهی که نرخ بهره فراتر از قوانین مذهبی می پردازد، برحذر داشتند. سرمایه‌گذاران اما به این هشدار توجهی نکردند و استقبال از سهام این بانک به شدت افزایش یافت.
حاکمان سعودی چاره‌ای جز قبول این تغییرات ندارند. عربستان با وجود ثروت نفت، با مشکلات اقتصادی داخلی روبه‌روست. نرخ بیکاری در میان جوانان بالاست و شکاف طبقاتی به صورت روزافزون افزایش می‌یابد. میزان بیکاری در عربستان اکنون به 12 درصد نزدیک شده که این بالاترین رقم در سال‌های گذشته است. البته این رقم رسمی است و گفته می‌شود آمار واقعی از این رقم بسیار بالاتر است. گروه‌های افراطی همچون القاعده و داعش در این شرایط همچون شمشیر دودم برای جامعه عربستان عمل می‌کنند. از یک سو این گروه‌ها به دنبال جذب نیرو از میان افراد ناراضی و جوانان بیکار و معترض عربستانی هستند که دولت برای تغییر این وضعیت باید دست به تغییرات اقتصادی و اجتماعی بزند. اما از سوی دیگر، همین تغییرات موجب افزایش نارضایتی در میان طبقه سنتی و متعصب جامعه می‌شود و آنها بیشتر به سمت این گروه‌های افراطی گرایش پیدا می‌کنند. بنابراین حاکمان عربستان از یک سو با واقعیت‌های اقتصادی و اجتماعی روبه‌رو هستند و از سوی دیگر با چالشی که با دو طبقه مختلف درون جامعه دارند. در این میان منابع مالی هم به سرعت در حال آب رفتن است. عربستان ذخیره ارزی 700 میلیارد دلاری دارد اما این ذخیره ارزی در همین ماه‌های اخیر به دلیل کاهش قیمت نفت و هزینه‌های نظامی عربستان در جنگ یمن، کوچک شده است. آمارهای بانک مرکزی عربستان نشان می‌دهد، در سه ماه نخست سال جاری میلادی، ذخایر ارزی عربستان 36 میلیارد دلار یعنی حدود 5 درصد کاهش یافته است.
با تغییر شرایط سیاسی اقتصادی و رخ‌نمایی واقعیات جدید، دیگر حضور زنان در هیات مدیره شرکت‌های تجاری عربستان، یا حتی تغییراتی بزرگتر از این، خبری در سطح اخبار عجیب رسانه‌های جهان نخواهد بود.
یکی از اتفاقات مهم اقتصادی تجاری همه سال‌های اخیر در عربستان، گشایش بورس این کشور به روی سرمایه‌گذاران خارجی است. بورس ۵۸۰ میلیارد دلاری عربستان، بزرگ‌ترین بازار سهام خاورمیانه است که از ماه گذشته برای اولین بار برای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی اعلام آمادگی کرد. به این ترتیب بانک‌ها و بنگاه‌های مالی عربستان هم تعاملاتی بیشتر از گذشته با خارجی‌ها خواهند داشت. حضور بیشتر خارجی‌ها در اقتصاد و فضای کسبوکار عربستان، باعث اعمال نفوذ آنها در جهت تغییر قوانین و حتی رفتارها در این کشور خواهد شد. از جمله این اعمال نفوذ که از حالا آغاز شده، افزایش حضور زنان در بازار کار عربستان است. کشوری که زنان در آن حق رانندگی ندارند و اساسا چهره‌شان در جامعه دیده نمی‌شود، حالا باید برای حضور زنان در هیات مدیره شرکت‌های تجاری آماده شود.
بانک بازرگانی ملی عربستان که یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های این کشور با فعالیت منطقه‌ای و بین‌المللی است، از اولین نهادهایی بوده که این تغییرات را تجربه کرده است. روزنامه وال‌استریت ژورنال در گزارشی به وضعیت این بانک به عنوان یکی از نمونه‌های تغییر در فضای عربستان پرداخته و نوشته است، صبح‌ها اگر در لابی این بانک و بعد در سالن اصلی بانک حضور داشته باشید شاهد صحنه‌ای خواهید بود که کمتر در عربستان می‌بینید. زنان و مردان در صف‌های جداگانه مقابل آسانسورها منتظر هستند و به صورت جداگانه سوار می‌شوند تا به سالن محل کارشان بروند. اما آنجا کنار هم کار می‌کنند. تصویری که در جامعه عربستان کمتر دیده می‌شود.
این همه ماجرا نیست. علا المزین، کارشناس ۲۵ ساله سرمایه‌گذاری این بانک، نمونه آشکار این تغییر است. این زن جوان عربستانی که به سه زبان عربی، انگلیسی و فرانسه حرف می‌زند یک شرکت تحلیل فضای بازار را راه‌اندازی کرده و به سرمایه‌گذاران خارجی مشاوره می‌دهد. او می‌گوید، اکنون دیگر سرمایه‌گذاران فقط به دنبال مشاوره حرفه‌ای با بهترین نتیجه هستند و برایشان مهم نیست که این کار را یک زن انجام دهد یا یک مرد.
چنین تحولی برای جامعه عربستان مانند یک انقلاب است. زنان در این کشور تنها یک پنجم نیروی کار را تشکیل می‌دهند آن هم کارهایی که هیچ گاه در سطح مدیریت یا تجارت نبوده است. بسیاری در جامعه، بخش‌های مذهبی و سطح حکومتی عربستان، این وضعیت را عامل برتری و تفاوت خود با دیگر کشورهای عربی منطقه می‌دانند و به آن می‌بالند. آنها حتی بحرین و امارات را به خاطر آنکه به زنان در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی امکان فعالیت و حضور داده‌اند، سرزنش می‌کنند. اکنون اما این تغییر به جامعه عربستان هم رسیده است. البته این تغییر بدون هزینه و ساده نیست و به تنش درون جامعه و حتی میان بخش‌های
به شدت متعصب و محافظه‌کار با لایه‌هایی از حکومت و خاندان سعودی منجر شده است. نمونه‌ای از این تنش در ماه‌های گذشته و وقتی روی داد که دولت تصمیم گرفت سهام اولیه بانک بازرگانی ملی را به فروش برساند. بخش‌های متعصب مروج وهابی‌گری عربستان که درباره مناسبات اجتماعی و حتی مقررات اقتصادی هم اعمال نظر می‌کنند، مردم را از خرید سهام بنگاهی که نرخ بهره فراتر از قوانین مذهبی می پردازد، برحذر داشتند. سرمایه‌گذاران اما به این هشدار توجهی نکردند و استقبال از سهام این بانک به شدت افزایش یافت.
حاکمان سعودی چاره‌ای جز قبول این تغییرات ندارند. عربستان با وجود ثروت نفت، با مشکلات اقتصادی داخلی روبه‌روست. نرخ بیکاری در میان جوانان بالاست و شکاف طبقاتی به صورت روزافزون افزایش می‌یابد. میزان بیکاری در عربستان اکنون به 12 درصد نزدیک شده که این بالاترین رقم در سال‌های گذشته است. البته این رقم رسمی است و گفته می‌شود آمار واقعی از این رقم بسیار بالاتر است. گروه‌های افراطی همچون القاعده و داعش در این شرایط همچون شمشیر دودم برای جامعه عربستان عمل می‌کنند. از یک سو این گروه‌ها به دنبال جذب نیرو از میان افراد ناراضی و جوانان بیکار و معترض عربستانی هستند که دولت برای تغییر این وضعیت باید دست به تغییرات اقتصادی و اجتماعی بزند. اما از سوی دیگر، همین تغییرات موجب افزایش نارضایتی در میان طبقه سنتی و متعصب جامعه می‌شود و آنها بیشتر به سمت این گروه‌های افراطی گرایش پیدا می‌کنند. بنابراین حاکمان عربستان از یک سو با واقعیت‌های اقتصادی و اجتماعی روبه‌رو هستند و از سوی دیگر با چالشی که با دو طبقه مختلف درون جامعه دارند. در این میان منابع مالی هم به سرعت در حال آب رفتن است. عربستان ذخیره ارزی 700 میلیارد دلاری دارد اما این ذخیره ارزی در همین ماه‌های اخیر به دلیل کاهش قیمت نفت و هزینه‌های نظامی عربستان در جنگ یمن، کوچک شده است. آمارهای بانک مرکزی عربستان نشان می‌دهد، در سه ماه نخست سال جاری میلادی، ذخایر ارزی عربستان 36 میلیارد دلار یعنی حدود 5 درصد کاهش یافته است.
با تغییر شرایط سیاسی اقتصادی و رخ‌نمایی واقعیات جدید، دیگر حضور زنان در هیات مدیره شرکت‌های تجاری عربستان، یا حتی تغییراتی بزرگتر از این، خبری در سطح اخبار عجیب رسانه‌های جهان نخواهد بود.
ارسال نظر