به‌جای ترکیه و امارات ایران را می‌گردیم

پرستو فخاریان

تور قشم و هنگام و هرمز؛‌ تور زیگورات تا دشت سوسن؛ تور کویر مصر؛ چک‌چک و عقدا؛‌ تور ترکمن‌صحرا و گلستان تا بسطام و خرقان و عبور از عرض کویر با قافله شتر عنوان بخشی از تورهایی هستند که این روزها برای عید تبلیغ می‌شوند و اغلب آنها نیز پر شده‌اند؛ تورهایی که به گفته مدیر یک تور طبیعت‌گردی هزینه‌هایی برابر با سفر به کشورهای همسایه دارند. فعالان صنعت گردشگری می‌گویند این روزها چنان بازار تورهای نوروزی داخلی داغ است که برخی آژانس‌ها تصمیم به افزایش صددرصدی تورهای داخلی خود در ایام سال نو گرفته‌اند. این گزاره نشان می‌دهد جامعه ایرانی این روزها علاقه بیشتری به مشاهده جاذبه‌های سرزمین خود نشان می‌دهد؛ حتی اگر برای آن بخواهد هزینه‌ای معادل سفر به ترکیه یا دبی صرف کند.

کمپین مردمی بایکوت سفر به ترکیه و دبی که در اعتراض به رفتارهای خارج از عرف و هنجار مسوولان گردشگری ترکیه و امارات در قبال گردشگران ایرانی، حمایت‌های آشکار و پنهان این کشورها از داعش به عنوان تهدیدی برای انسانیت و حقوق بشر، همچنین اعتراضی به تعامل اقتصادی و گردشگری نابرابر با این کشورها شکل گرفته، در کنار وجه سلبی که دارد پیشنهادهایی را نیز به گردشگران برای سفر و بهره بردن از ایام تعطیل به‌ویژه نوروز ارائه می‌کند.

در نظر گرفتن مقاصد خارجی دیگر که هزینه‌هایی معادل سفر به ترکیه و دبی را داشته باشند و از سوی دیگر نیازهای مسافران از یک سفر خارجی را تامین کنند، یکی از این راهکارها است. اما شاید راهکار اصلی‌تر، بازشناسی مقاصد جایگزین داخلی باشد. آمار قابل‌توجه بینندگان مستندهای گردشگری نظیر «ایرانگرد»، نشان‌دهنده اشتیاق مردم برای سفر به این مناطق است. در واقع این کمپین مردمی به عنوان یک دعوت، از گردشگران ایرانی می‌خواهد ضمن واکنش نشان دادن به رفتارهایی که حقوق شهروندان ایران را نادیده انگاشته و پافشاری بر لزوم تعامل اقتصادی برد- برد با کشورهایی نظیر ترکیه و امارات در عرصه گردشگری و سرمایه‌گذاری، نعمت دیدن استان وسیع سیستان و بلوچستان، سرزمین هورامان، آبشارهای شوشتر، چغازنبیل‌، دشت سوسن، نایبند، بسطام وخرقان به عنوان قطب عرفان شرق، زیارتگاه چک‌چک و گل فشان را به خود هدیه دهند و بتوانند لااقل در ایام عید که مدت تعطیلات طولانی‌تر است، دیدن بخش‌هایی از آن را در برنامه سفر خود لحاظ کنند.

سفرهای اینچنینی که با هدف درک و مشاهده جاذبه‌های طبیعی و فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌های ایران زمین انجام می‌شود، ضمن تحکیم این فرهنگ‌ها، پیام‌آور گفت‌وگو میان کسانی است که عموما در موقعیت‌هایی با هم قرار می‌گیرند که کمتر امکان تعامل بین فرهنگی را دارند. تقویت گردشگری داخلی در واقع ضمن احیای سنت‌ها و فرهنگ‌های هر منطقه به واسطه تبدیل شدن آن به یک جاذبه فرهنگی، می‌تواند معیشت‌های خرد در این مناطق را نیز بهبود بخشد؛ به جای آنکه ارزهای ایرانیان در کشورهایی خرج شود که توانسته‌اند از رهگذر این صنعت، تکانی به اقتصاد خود دهند. پس در راستای همان ضرب‌المثل قدیمی که می‌گوید «چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است» می‌توان این‌بار به تجربه‌ای متفاوت روی آورد و به جای مقاصد تکراری ترکیه و دبی مناطق حاشیه‌ای و جاذبه‌های بکر ایران را مدنظر قرار داد. با این‌همه اما کمپین مردمی بایکوت سفر به دبی و ترکیه ناقض این اصل نیست که گردشگر برای انتخاب مقصدش آزاد است؛ بلکه تاکید کننده بر این اصل است که گردشگر باید قبل (هنگام انتخاب مقصد) و حین سفر، گردشگری مسوولانه را مدنظر قرار دهد و مقصدی را برگزیند که علاوه‌بر آنکه به شناختن هویت ایرانی یاری می‌رساند، شان هریک از گردشگران را نخست به‌عنوان یک انسان و سپس به‌عنوان یک شهروند ایرانی حفظ می‌کند.