سحر مرادی 1- برق یکی از انواع انرژی است که با توجه به سهولت بهره برداری و تبدیل،کم خطر بودن و ملاحظات زیست محیطی، بیشتر از سایر انواع انرژی مورد توجه است؛ همچنین از یک سو به عنوان منبع تامین انرژی مورد نیاز بخشهای مختلف اقتصادی و از سویی دیگر به عنوان یک شاخص رفاه اجتماعی، از اهرم‌های توسعه محسوب می‌شود و مبحث قیمت و هزینه تمام شده آن برای بخش‌های مختلف اقتصادی اهمیت ویژه ای دارد. هزینه تمام شده برق متاثر از عواملی همچون سهم کم تولید انرژی نیروگاه‌های برق آبی، وسعت شبکه، دور بودن مراکز بار شبکه از یکدیگر، ترکیب نامناسب الگوی مصرف و ضریب بار بالای شبکه می‌باشد.
در سال ۱۳۹۰، هزینه تمام شده برق به ازای هر کیلووات ساعت با هزینه سوخت یارانه‌ای ۵۹۱.۱ ریال و با احتساب هزینه سوخت غیر یارانه‌ای ۱۲۴۰.۱ ریال بود.
در تبصره بند ج قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، هزینه تمام شده هر کیلووات ساعت برق به صورت هزینه تمام شده بر اساس مجموع هزینه‌های تبدیل انرژی، انتقال و توزیع و هزینه سوخت با بازده حداقل ۳۸ درصد نیروگاه‌های کشور و رعایت استانداردها محاسبه می‌شود، هر ساله هم یک درصد به بازده نیروگاه‌های کشور افزوده می‌شود به طوری که تا پایان پنج سال از اجرای این قانون به بازده ۴۵ درصد برسد و همچنین تلفات شبکه‌های انتقال و توزیع تا پایان برنامه پنجم توسعه به ۱۴ درصد کاهش یابد، میانگین قیمت فروش داخلی برق هم باید به گونه ای تعیین شود که به تدریج تا پایان برنامه پنجم توسعه معادل قیمت تمام شده آن باشد.
۲- اصلاح ساختار اقتصادی و ایجاد بستر حقوقی لازم برای مشارکت بخش خصوصی در فعالیت‌های زیر بنایی، رشد تقاضا، رشد تعداد مشترکان و افزایش توقع از سطح کیفیت خدمات صنعت برق و کمبود منابع مالی مورد نیاز سبب شد تا رویکرد دولت به سمت خصوصی سازی این صنعت معطوف شود و اقداماتی برای جذب مشارکت بخش خصوصی صورت گیرد. این در حالی است که فعلا منابع مالی و وجوه سرمایه گذاری مورد نیاز بیشتر از طریق منابع داخلی صنعت، بودجه‌های مکمل دولتی، استقراض رسمی‌از سیستم بانکی داخلی، فروش اوراق مشارکت در داخل کشور، دریافت وام و اعتبار از آژانس‌های چند جانبه و دوجانبه بین المللی تامین می‌شود.
البته افزایش مشارکت بخش غیر دولتی در طرح‌های توسعه نیرو گاهی با چالش‌هایی روبرو است که تاخیر در تصویب طرح ها توسط شورای اقتصاد، تاخیر در پرداخت صورت حساب‌های فروش برق،تاخیر در اعطای مجوز‌های زیست محیطی، تاخیر در تصرف یا تملک زمین، عدم هماهنگی لازم جهت سوخت رسانی به نیروگاه از آن جمله اند.
با توجه به این مشکلات، برای حمایت از بخش خصوصی در فرایند تولید برق، مقررات حمایتی تعیین و اعلام شده است که مهمترین آن خرید تضمینی است؛ یعنی بخش خصوصی برق تولیدی و یا مازاد مصرف تولید کننده را به ازای هر کیلووات ساعت با قیمت ۳۳۸ ریال در سال ۱۳۹۰ به اضافه پاداش راند مان بیشتر از ۴۲ درصد به شبکه برق سراسری بفروشد و امکان استفاده از شبکه انتقال و توزیع برای تبادل برق نیز از طریق شبکه سراسری فراهم است.
از نیروگاه‌های واگذار شده به بخش خصوصی میتوان نیروگاه شهید منتظری اصفهان را نام برد که با ظرفیت تولید ۱۶۰۸ مگاوات مشغول به فعالیت است.
* کارشناس ارشد توسعه اقتصادی