باران مدرس

استراتژیک‌ترین میدان اصفهان، آنجا با سیاست گره می خورد که دانشگاه صنعتی، علم استقلال بلند می کند و بزرگترین سردر یکی از دانشگاه‌های کشور را در میان بهت و حیرت مردم خمینی شهر، در شمال نصف جهان احداث می‌کند تا میدان استقلال که در میان بده و بستان‌های سیاسی، دیگر آنقدرها هم مستقل نیست، یکی از زیرگذرهایش را با طیب خاطر از کنار نام آورترین مرکزعلمی کشور بگذراند. بخشی از متروی شمال اصفهان، سوت زنان مسیرش را تغییر می‌دهد تا جایی در میان هیاهوی آزادگان برای خود بازکند و اینگونه استقلال با مترو هم گره می‌خورد. اینجا از منظر مدیریت شهری قدیم و جدید، نه تنها دروازه رینگ چهارم شهر محسوب می شود که مانند همه پروژه‌های مطبق، پای روکم کنی عمرانی نیز به میان می آید. استقلال باید صنعت، فناوری، علم و حمل و نقل را در چهارراهی متمدن با کمترین میزان ضرب و جرح در قالب ورودی یک شهر تاریخی به رخ مسافران بکشد. این همه جلال و جبروت در زمانی اتفاق می افتد که سال‌هاست کارشناسان معماری شهری، زنگ تاریخ انقضای خیابان های چند طبقه و تقاطع های غیرهم سطح را در جهان به صدا درآورده اند.

سیاست، صنعت و علم

هر چند که سردر دانشگاه صنعتی در اصفهان ساخته شد اما چالش های خمینی شهر با مدیریت این دانشگاه همچنان ادامه دارد. استاندار اصفهان، ماه قبل اعلام می کند که مطالبات شهرداری خمینی‌شهر از دانشگاه صنعتی قابل پرداخت است. مطابق اظهار نظرمدیران شهر، مطالعات پروژه میدان استقلال از حدود ۱۰ سال قبل آغاز شد. در میان گیر و دار طراحی‌ها و نقشه ها، سال۹۱ مناقشه خمینی شهر و دانشگاه صنعتی علنی می شود. نماینده وقت این شهرستان در مجلس که رییس مجمع نمایندگان اصفهان نیز بوده، در آبان۹۱انتقال سردر این دانشگاه را توهین به مردم خمینی شهر، تلقی می کند. دو سال بعد و دربهمن۹۳ دانشگاهی که به گفته صرامی۹۰ درصد وسعتش در اصفهان واقع نشده و با ساخت سردر میلیاردی به خمینی شهر گریزی اقدام کرده، ازبزرگترین سردر دانشگاه های کشور به عنوان نماد دانشگاهی، رونمایی و بهره برداری می‌کند و این در حالیست که هیچ نماینده ای به این افتتاحیه معترض نمی‌شود. در همان مراسم، مدیر دفتر فنی دانشگاه صنعتی اصفهان اعلام می کند که در جنوبی دانشگاه صنعتی اصفهان به عنوان در اصلی محسوب می شود و در شمالی نیز برای تسهیل در دسترسی دانشگاهیان مورد استفاده قرار خواهد گرفت. دو سال پس از این واقعه در جمعه دوم مهرماه و در سکوت خبری، زیرگذر دانشگاه صنعتی که بخشی از پروژه بزرگ میدان استقلال است، افتتاح می شود.

استقلال120میلیاردی

میدانی در شاهراه ورودی تهران به اصفهان که نامش با تصادفات مرگبار گره خورده، باعث شد تا پروژه ای چند میلیاردی در ورودی شهر تاریخی اصفهان، کلید بخورد. فاز اول پروژه استقلال شامل احداث میدان و پنج پل وفاز دوم، پل‌های مسیر قطار شهری اصفهان- شاهین شهر و بالعکس، پل گردش به چپ حلقه حفاظتی به بلوار آزادگان و زیر گذر ورودی دانشگاه صنعتی اصفهان را شامل می شود. به گفته معاون عمران وقت شهردار سابق اصفهان،نقشه های این پروژه فاز به فاز تهیه می‌شود، مدت اجرا ۱۸ تا۲۴ ماه و بودجه موردنیاز به غیر از آزادسازی‌ها ۳۲ میلیارد تومان تخمین زده شده بود. مدتی بعد این رقم به۶۰میلیارد تغییرکرد ومعاون عمرانی فعلی شهردار اصفهان آن را تا۱۲۰میلیارد ارتقا داد.

این پروژه سه طبقه دارای سه پل زیرگذر و سه پل روگذر است که عملیات اجرایی سه پل زیرگذر در امتداد حلقه حفاظتی شهر اجرا می‌شود. روگذر شمال- جنوب این پروژه از جاده تهران به خیابان امام خمینی(ره) و بزرگراه آزادگان و در مسیر بلوار دانشگاه صنعتی پیش بینی شده که عرض پل روگذر۱۲ و طول آن ۱۸۰۰ متراست. عرض زیر گذر۴۵و طول آن۷۰۰متر است که در میدانی با محدوده ۶/ ۲هکتاری، تحقق می‌یابد. همچنین دو پل قطار شهری در محدوده پل‌های روگذر پیش بینی شده است. این پروژه که به صورت مشترک در منطقه۲ و۱۲ اجرا می‌شود، دارای یک میدان همسطح است که دسترسی ها را تامین کرده ودر طبقه سوم از سمت خمینی شهر به خارج از شهر دسترسی ایجاد می‌کند.

استقلال با ۶ ورودی از خمینی شهر، دهنو، بزرگراه آزادگان، خیابان استقلال و خیابان امام خمینی(ره) یکی از بزرگترین میادین شهر اصفهان محسوب می‌شود که به علت قرارداشتن درمسیر یکی از دانشگاه‌های معتبر اصفهان به میدان دانشگاه صنعتی نیز معروف است. استراتژیک ترین میدان شهر، عبور گردشگران، دانشجویان، ترانزیت سوخت از پالایشگاه و حمل مواد معدنی و سنگ به کارخانجات را نظاره می کند. اهمیت این میدان آنجا آشکار می شود که دروازه ورودی دو شهرستان شاهین شهر در شمال غرب و خمینی شهر در جنوب غرب آن قراردارد و طبیعی است که هر یک از این شهرستانها به نحوی سعی در جذب زیرساخت‌های توسعه آینده همانند مترو و تراموا، جاده، شهرهای جدید و دریافت عوارض آلایندگی و... دارد. رقابت این دو شهرستان تا جایی پیش رفت که منجر به تغییر مسیر خطوط اول و دوم متروی اصفهان شد.

اینک مترو

مطابق مصوبه شهریور۹۲ تغییرات صورت گرفته درخط ریلی اصفهان - شاهین شهر از نظرکمیته فنی بلامانع تشخیص داده شد. براساس این مصوبه و به پیشنهاد شورای هماهنگی ترافیک استان اصفهان، مسیر مترو اصفهان از سمت شرق شامل (پایانه کاوه - آزاد راه معلم - شاهین شهر) که قبلاً بطول۸/ ۲۳ کیلومتر پیش بینی شده بود به دلیل ملاحظات اقتصادی و شرایط ترافیکی به مسیرغربی شامل (پایانه کاوه- پاسداران - بزرگراه آزادگان - شاهین شهر) و به طول ۷/ ۱۹ کیلومتر تغییر یافت و اجرای آن به تصویب رسید. همچنین براساس تبصره دوم این مصوبه، امتداد خط ۲ قطار شهری اصفهان برای اتصال ریلی به مجموعه شهری برخوار شامل (حبیب آباد - دولت آباد - دستگرد - خورزوق - گز و گرگاب) باتوجه به تغییرات صورت گرفته در خط ریلی اصفهان- شاهین شهر از نظر کمیته فنی بلامانع تشخیص داده شد.

هرچند که علت اصلی این تغییرات ملاحظات اقتصادی و ترافیکی اعلام می شود اما گره خوردن تونلهای مترواصفهان- شاهین شهر به پروژه میدان استقلال، راوی حکایت دیگریست. تونلی که ماه قبل، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان از توقف عملیات عمرانی آن به دلیل کسری بودجه خبر داد. مترو اصفهان - شاهین‌شهر ادامه خط یک مترو اصفهان است که بخش نخست آن تا میدان قدس عملیاتی شده و قسمت دیگر آن بعد از میدان استقلال و روبروی سر در جدید دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه می یابد. مابقی این خط جزو تعهدات شهرداری شاهین شهر است که با توجه به تفاهم نامه بین شرکت ایرانی و چینی، باید پنج سال دیگر به بهره برداری برسد. این خط به صورت رو زمینی و از ادامه پروژه خط مترو اصفهان به طرف پالایشگاه و نیروگاه اصفهان و سپس از سمت جنوب و حاجی آباد به شاهین شهر وارد می شود و تا میدان امیرکبیر ادامه می‌یابد. در این میان سر خمینی‌شهر از میدان استقلال بی کلاه نمانده و خط تراموای این شهر از میدان استقلال در دستور کار قراردارد.

رینگ چهارم زیر تیغ

طبقه سوم میدان استقلال به سمت خمینی شهر طراحی شده تا با قرار گرفتن۲۰درصد از رینگ چهارم در این شهر و درچه، بتوان از خمینی شهر به عنوان نقطه کلیدی این رینگ یادکرد. شهری که هنوز موضوع "سردر دانشگاه صنعتی اصفهان" را از یاد نبرده است! مسوولان شهری اصفهان بارها از میدان استقلال به عنوان یکی از بخش‌های اصلی رینگ چهارم ترافیکی شهر یاد کرده اند. هرچند که حدود۳۰درصد از آزادسازی‌های این رینگ در خمینی شهر توسط شهرداری خمینی شهر انجام شده ولی متولی آزادسازی های بعدی و محل اعتبار آن تاکنون مشخص نشده است.

اصفهان به شهرداری‌هایی که محدوده خدماتیشان در مسیر رینگ چهارم قرار گرفته، اعلام کرده تا مانع هرگونه ساخت و ساز در محدوده این رینگ شوند و هر شهرداری محدوده خودش را آزادسازی کند و بدین ترتیب با از دست رفتن بخشی از املاک این شهرستانها، دلخوری آنها از اجرای چنین طرحی آغاز شده است. نشریه فرصت خمینی‌شهر از این پروژه به عنوان شمشیر دولبه یاد کرده که " به همان اندازه که جذابیت ایجاد فرصت‌هایی طلایی برای شهرستان دارد به همان اندازه هم امکان از دست رفتن و حتی تبدیل شدن به تهدید برای شهرستان را به همراه دارد. از بین رفتن پارک جنگلی، از دسترس خارج شدن بخش زیادی از زمین های شهرستان، کشته شدن دهها نفر در مسیر این کمربندی و... تنها بخشی از این عوارض است." این دوهفته نامه تاکید کرده :"تقاطع های این رینگ در خمینی شهر که بالغ بر ۶-۵ تقاطع خواهد بود باید به شکلی شکیل، مناسب و در خور باشد تا بازدهی لازم را به همراه داشته باشد ."

نقطه سر خط اصفهان

هزارسال قبل، میدان کهنه، نقطه سرخط اصفهان بود. شهر گنبدهای فیروزه ای با نقش جهان، نصف جهان شد. میدان امام(ره)، در حقیقت ورودی، بارانداز، مرکز اقتصادی، مذهبی، فرهنگی و سیاسی شهر بود که نه تنها ارتباطش با اصفهان قدیم ادامه داشت که مسیر توسعه جدیدی را برای شهر گنبدهای فیروزه ای، هموارکرد. امروز اما میدان‌های تازه متولدشده، چنین نقشی را در شهر بازی نمی‌کنند. همین که ورودی شهر سرو سامان یافته و از بار ترافیک و تصادفات بکاهد، هنر بزرگی کرده است. در این میان باید از نواقصی همانند رشد روزافزون تعداد خودروها و افزایش سرعت در ورودی شهر که رشد آلودگی زیستی و صوتی را در پی داشته و در عین حال به رشد میانگین سرعت در بزرگراه های شهر منتهی می شود، چشم پوشی کرد. به نظر می رسد در شرایط فعلی، ساخت و طراحی چنین میادینی در شهر اصفهان که سنخیتی با فضای تاریخی شهر نداشته و سود آن یک وجهی است، گل به خودی باشد!

پشت پرده استقلال