تشویق دولت روش‌های آبیاری مدرن را نهادینه می‌کند
«سیدناصر موسوی لارگانی» نماینده فلاورجان در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس است. حوزه انتخابیه او یکی از مناطقی است که به‌شدت با کشاورزی خو گرفته است و این روزها که اصفهان و زاینده‌رود بی‌آب است، بهتر از هر بخش دیگری بحران آب را لمس می‌کنند. با او در مورد هدررفت آب در روش‌های سنتی آبیاری و همین‌طور روش‌های انتقال آب که جدید است ولی به تبخیر آب منجر می‌شود سخن گفتیم. او می‌گوید: «به نظر من بعید است که افزایش قیمت آب بتواند تغییری در روش‌های آبیاری دهد، چون کشاورزان ما الان خیلی‌هاشان با ضرر و زیان روبه‌رو هستند.
«سیدناصر موسوی لارگانی» نماینده فلاورجان در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس است. حوزه انتخابیه او یکی از مناطقی است که به‌شدت با کشاورزی خو گرفته است و این روزها که اصفهان و زاینده‌رود بی‌آب است، بهتر از هر بخش دیگری بحران آب را لمس می‌کنند. با او در مورد هدررفت آب در روش‌های سنتی آبیاری و همین‌طور روش‌های انتقال آب که جدید است ولی به تبخیر آب منجر می‌شود سخن گفتیم. او می‌گوید: «به نظر من بعید است که افزایش قیمت آب بتواند تغییری در روش‌های آبیاری دهد، چون کشاورزان ما الان خیلی‌هاشان با ضرر و زیان روبه‌رو هستند. اتفاقا خود کشاورزان تمایل به تغییر روش آبیاری دارند به‌ویژه با توجه به خشکسالی‌های پی در پی که در کشور بوده به خوبی این معضل را لمس کرده‌اند.» این نماینده مجلس شورای اسلامی بر اجرایی نشدن مصوبه مجلس که به‌کارگیری روش‌های آبیاری تحت‌فشار و قطره‌ای را با کمک ۸۵ درصدی دولت و مشارکت ۱۵ درصدی زارعان تجویز
می کرد گله‌مند است. در ادامه دیدگاه‌های این عضو قانون‌گذار کشور را می‌خوانید.
شبکه‌های آبیاری و انتقال آب کشاورزی معمولا کانال‌های روباز است. در کشوری چون کشور ما که گرم و خشک است، همین کار آب را درمعرض تبخیر قرار می‌دهد. درحالی که روش‌های گذشتگان ما نشان می‌دهد با استفاده از قنات‌ها و کانال‌های زیرزمینی ضمن انتقال آب در دل کویر از چنین هدررفتی نیز می‌کاستند. آیا شما در مجلس چه در کمیسیون اقتصادی و چه در کمیسیون کشاورزی بر اصلاح روش‌های انتقال آب در بخش کشاورزی تاکید داشته‌اید؟
بله. ببینید مجلس در مصوباتی که داشته هم تصویب احداث کانال‌های بتنی را در دستور کار قرار داده و هم لوله‌گذاری. چون بعضی جاها امکان لوله‌گذاری وجود ندارد؛ اما مجلس برای اینکه آب تبخیر نشود، برای جایی که امکان لوله‌گذاری وجود دارد این مصوبه را داشته تا جهاد کشاورزی با لوله‌گذاری، آب را به مزارع کشاورزان برساند و این می‌تواند در صرفه جویی آب تاثیر بسزایی بگذارد.
با توجه به اینکه مصرف آب در بخش کشاورزی ۹۲ درصد است و با توجه به گرم و خشک بودن اقلیم ایران، به نظر می‌رسد روش غرقابی برای آبیاری به‌شدت مصرف‌کننده آب و هدردهنده آن است. برای این مهم اقدامی کرده‌اید و چقدر بر کار وزارت جهادکشاورزی در این زمینه نظارت دارید؟
به جز فعالیت کمیسیون کشاورزی خود نمایندگان هم با توجه به مسائل حوزه انتخابیه خود موضوعاتی را پیگیری می‌کنند. من به عنوان یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی سوالاتی از وزیر داشتم که در رابطه با افزایش قیمت بذر کود و به طور کلی نهاده های کشاورزی بود. فکر می‌کنم اگر این طرح سوال به جایی می‌رسد و حتی سختگیرانه‌تر رفتار می‌شد و کارت زرد به وزیر داده می‌شد، وضع بهتری اتفاق می‌افتاد. یکی دونفر بین نمایندگان گفتند که کارت زرد ندهید، در صورتی که این قضیه باعث شد بعد نظارتی ضعیف باشد، چون اگر وزیر کارت زرد می‌گرفت، حتما به این مشکل رسیدگی می‌کرد، اما متاسفانه آن توجهی که باید می‌شد، نشد.
این مساله با قیمت بذر هم ارتباط پیدا می‌کند، زیرا اگر وزارت جهادکشاورزی بیاید و قیمت بذر محصولاتی که آب کمتری مصرف می‌کنند را کاهش دهد آن وقت کشاورزان به سوی کاشت محصولاتی سوق پیدا می‌کردند که آب کمتری نیاز داشت. از سوی دیگر کشاورزان هنوز به سراغ روش‌های نوین آبیاری نظیر آبیاری تحت فشار و آبیاری قطره‌ای نرفته‌اند. با این وصف آیا فکر می‌کنید بتوان با گران کردن آب بها کشاورزان را وادار کرد از سیستم‌های پیشرفته آبیاری نظیر آبیاری قطره‌ای و آبیاری تحت فشار بهره ببرند؟
به نظر من بعید است که افزایش قیمت آب بتواند جواب دهد. چون کشاورزان ما الان خیلی‌هاشان با ضرر و زیان روبه‌رو هستند. با توجه به اینکه نهاده های کشاورزی قیمتش افزایش پیدا کرده و کشاورزان با ضرر و زیان کار می‌کنند ورود دولت کاری از پیش نمی‌برد. اتفاقا خود کشاورزان تمایل به تغییر روش آبیاری دارند به ویژه که با توجه به خشکسالی‌های پی در پی که در کشور بوده این موضوع را لمس کرده‌اند. علاوه بر نبود آب و خشکسالی اینها واقعا پول هم ندارند. فکر می‌کنم حتی اگر مجلس ورود کند ، خود وزارت جهاد کشاورزی پیشنهاد بدهد و درصدی از هزینه‌ها را تقبل کند تا بتوانیم به جای افزایش آب‌بها به ترمیم روش‌های آبیاری مناسب و به کارگیری روش‌هایی که آب کمتری هدر می‌دهند بپردازیم، این برای کشور و دولت صرفه اقتصادی خیلی بیشتری داشته باشد. الان کشاورزان با روش‌های غلط یا غرقابی و روش‌های دیگری که مصرف آن بالا است آبیاری را انجام می دهند که مسلما روش‌های تشویقی بیشتر تاثیرگذار است تا گران‌کردن آب‌بها.
اما راندمان کشاورزی و به ویژه مصرف آب در این بخش هم پایین است. یعنی ما ۹۲ درصد منابع آب کشور را به بخشی می‌دهیم که بهره‌وری آن ۳۰ درصد است. مجلس برای بهبود راندمان کشاورزی کشور چه اقداماتی کرده و چه اقداماتی را در دستور کار دارد؟
مجلس شورای اسلامی، مجلس هشتم و همچنین مجلس نهم در ارتباط با افزایش راندمان کشاورزی و تغییر روش‌های آبیاری از روش سنتی به روش بارانی و تحت فشار مبالغی را مصوب کرد. برای به‌کارگیری چنین روش‌هایی در گذشته خیلی دور ۳۰ درصد دولت و ۷۰ درصد خود کشاورز باید کمک می‌کرد تا نهرهای سنتی تبدیل به بتنی شود یا آبیاری تحت فشار و قطره‌ای را اجرا کنند. حدود ۳ تا ۴ سال است که حداقل این تغییر را پیدا کرده و ۸۵ درصد از هزینه‌ها را دولت باید پرداخت کند و ۱۵ درصد را کشاورزان. طی ۲ سال گذشته با توجه به تحریم‌ها اجرای این قانون بدون عملکرد بوده یعنی دولت اجرا نکرده. وقتی هم ما به ادارات کل جهاد کشاورزی استانها به مدیریت شهرستان‌ها مراجعه می‌کنیم و علت‌یابی می‌کنیم که چرا این قانون را اجرا نمی‌کنید می‌بینیم که بودجه‌ای را به این موضوع تخصیص نداده‌اند. بعضی از استانها یا شهرستان‌ها هم اگر اجرا می‌کنند برخلاف قانون عمل می‌کنند به این معنا که استانها ۵۰ درصد از کشاورز پول می‌گیرند ۵۰ درصد هم کمک می‌کنند. اما در مصوبه‌ای که در مجلس شورای اسلامی و در کمیسیون تلفیق تدوین شد و بعد هم تایید شده چیز دیگری تعیین شده بود که کمک چشمگیر و قابل توجهی برای افزایش راندمان کشاورزی و افزایش بهره‌وری از آب با توجه به خشکسالی‌ها و مشکلاتی که در پی داشته می‌توانست داشته باشد.
لازم می‌دانم بگویم که دولت اگر صددرصد هزینه‌های تغییر روش‌های آبیاری را پرداخت کند یا صددرصد هزینه بتنی شدن نهرهای سنتی را پرداخت کند، استفاده‌ای که دولت از محل صرفه‌جویی مصرف آب می‌برد ده‌ها برابر هزینه‌ای است که بخواهد از طریق آب‌بها یا شیوه‌های دیگر بگیرد. صرفه اقتصادی تقبل هزینه‌های تغییر روش آبیاری برای دولت چندین برابر آن است که بخواهد به انتظار مشارکت زارعان باشد.
به دو یا سه موضوع اشاره کردیم که موجب هدررفت آب می‌شود. یکی از مسائلی که می‌تواند در مدیریت منابع آب موثر واقع شود بحث تغییر الگوی کشت است. درواقع باید از کشت محصولاتی که آب‌بر هستند بکاهیم. مجلس تاکنون چه برنامه‌هایی را برای تغییر الگوی کشت تدارک دیده است تا بتوانیم محصولاتی را که کمتر نیازمند آب هست جایگزین کنیم؟
کمیسیون آب وکشاورزی مجلس شورای اسلامی در ارتباط با تغییر الگوی کشت یا حتی تغییر روش‌های آبیاری برنامه‌های خوبی را طی چند سال گذشته داشته است. به ویژه مصوباتی در سال‌های ۹۱ تا ۹۳ در رابطه با تغییر روش‌های آبیاری داشته است. این تغییر روش‌های آبیاری یعنی تغییر روش‌های کشت هم هست مثلا اعلام می‌شود که آبیاری تحت فشار و قطره‌ای را توصیه می‌کنند و حتی مبالغ قابل توجهی خودیاری مردم را کم می‌کنند و پرداخت‌های دولتی را افزایش می‌دهند. این تقریبا تغییر الگوی کشت است چون با آبیاری تحت فشار نمی‌توانند برنج‌کاری کنند، نمی‌توانند کشت‌هایی که آب زیاد می‌خواهد داشته باشند. برای استان‌هایی که کم‌آب هستند و با مشکلات آب مواجهند هم برنامه‌های ترویجی و اطلاع‌رسانی گذاشته‌اند. اما باز هم تاکید من بر روش‌های تشویقی است. اگر دولت و وزارت جهاد کشاورزی بیایند و مشوق‌هایی بگذارند تا کشت‌هایی که کمتر نیازمند آب است رونق بگیرند این کار سریع‌تر موضوع تغییر الگوی کشت را موجب می‌شود. بعد هم به مرور خود کشاورز به سراغ کشتی می‌رود که مصرف بالای آب نداشته باشد.
یکی از وظایف اصلی نمایندگان مجلس شورای اسلامی نظارت بر حسن اجرای قانون است. شما اشاره کردید که مصوبات خوبی برای تغییر روش‌های آبیاری در همین سال‌های ۹۱ تا ۹۳ در مجلس تدوین شده است. اما قانون خوب نیازمند اجرای خوب هم هست. آیا وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه توانسته است قوانین را به اجرا درآورد تا تغییر الگوی کشت رقم بخورد ؟
ببینید آن‌طور که بایدو شاید و وظیفه ذاتی وزارت جهاد کشاورزی بوده نه. آن وظیفه ذاتی خودش را به نحو احسن عمل نکرده اما اگر بگوییم فعالیتی در این زمینه نداشته، نه این‌طور نیست بلکه فعالیت‌های خوبی هم داشتند در استان‌های مختلف؛ مثلا در استان اصفهان در قسمت آموزش و ترویج برنامه‌های خوبی را برای ترویج تغییر الگوی کشت داشتند اما آن وظیفه ذاتی و اصلی خود را نتوانستند انجام بدهند و نقششان را ایفا کنند و باید بیشتر از اینها تلاش کنند.
آیا موافقید که مدیریت آب در کشور ما به درستی انجام نشده است و به دلیل ضعف در بسیاری از اکوسیستم‌هایمان با مشکل مواجه شده‌ایم؟
یکی از مشکلات آب در کشور ما و اینکه الان ما با کمبود آب روبه رو هستیم ضعف و سوءمدیریت است یعنی در بعضی مواقع مدیری که اصلا کارشناس آب نیست و آشنایی با مسائل آب ندارد گذاشته‌ایم در راس مدیریت یک استان یا شهرستان و همین باعث سوءمدیریت شده است که ما گرفتار مشکل و بحران کم‌آبی شویم.
می کرد گله‌مند است. در ادامه دیدگاه‌های این عضو قانون‌گذار کشور را می‌خوانید.
شبکه‌های آبیاری و انتقال آب کشاورزی معمولا کانال‌های روباز است. در کشوری چون کشور ما که گرم و خشک است، همین کار آب را درمعرض تبخیر قرار می‌دهد. درحالی که روش‌های گذشتگان ما نشان می‌دهد با استفاده از قنات‌ها و کانال‌های زیرزمینی ضمن انتقال آب در دل کویر از چنین هدررفتی نیز می‌کاستند. آیا شما در مجلس چه در کمیسیون اقتصادی و چه در کمیسیون کشاورزی بر اصلاح روش‌های انتقال آب در بخش کشاورزی تاکید داشته‌اید؟
بله. ببینید مجلس در مصوباتی که داشته هم تصویب احداث کانال‌های بتنی را در دستور کار قرار داده و هم لوله‌گذاری. چون بعضی جاها امکان لوله‌گذاری وجود ندارد؛ اما مجلس برای اینکه آب تبخیر نشود، برای جایی که امکان لوله‌گذاری وجود دارد این مصوبه را داشته تا جهاد کشاورزی با لوله‌گذاری، آب را به مزارع کشاورزان برساند و این می‌تواند در صرفه جویی آب تاثیر بسزایی بگذارد.
با توجه به اینکه مصرف آب در بخش کشاورزی ۹۲ درصد است و با توجه به گرم و خشک بودن اقلیم ایران، به نظر می‌رسد روش غرقابی برای آبیاری به‌شدت مصرف‌کننده آب و هدردهنده آن است. برای این مهم اقدامی کرده‌اید و چقدر بر کار وزارت جهادکشاورزی در این زمینه نظارت دارید؟
به جز فعالیت کمیسیون کشاورزی خود نمایندگان هم با توجه به مسائل حوزه انتخابیه خود موضوعاتی را پیگیری می‌کنند. من به عنوان یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی سوالاتی از وزیر داشتم که در رابطه با افزایش قیمت بذر کود و به طور کلی نهاده های کشاورزی بود. فکر می‌کنم اگر این طرح سوال به جایی می‌رسد و حتی سختگیرانه‌تر رفتار می‌شد و کارت زرد به وزیر داده می‌شد، وضع بهتری اتفاق می‌افتاد. یکی دونفر بین نمایندگان گفتند که کارت زرد ندهید، در صورتی که این قضیه باعث شد بعد نظارتی ضعیف باشد، چون اگر وزیر کارت زرد می‌گرفت، حتما به این مشکل رسیدگی می‌کرد، اما متاسفانه آن توجهی که باید می‌شد، نشد.
این مساله با قیمت بذر هم ارتباط پیدا می‌کند، زیرا اگر وزارت جهادکشاورزی بیاید و قیمت بذر محصولاتی که آب کمتری مصرف می‌کنند را کاهش دهد آن وقت کشاورزان به سوی کاشت محصولاتی سوق پیدا می‌کردند که آب کمتری نیاز داشت. از سوی دیگر کشاورزان هنوز به سراغ روش‌های نوین آبیاری نظیر آبیاری تحت فشار و آبیاری قطره‌ای نرفته‌اند. با این وصف آیا فکر می‌کنید بتوان با گران کردن آب بها کشاورزان را وادار کرد از سیستم‌های پیشرفته آبیاری نظیر آبیاری قطره‌ای و آبیاری تحت فشار بهره ببرند؟
به نظر من بعید است که افزایش قیمت آب بتواند جواب دهد. چون کشاورزان ما الان خیلی‌هاشان با ضرر و زیان روبه‌رو هستند. با توجه به اینکه نهاده های کشاورزی قیمتش افزایش پیدا کرده و کشاورزان با ضرر و زیان کار می‌کنند ورود دولت کاری از پیش نمی‌برد. اتفاقا خود کشاورزان تمایل به تغییر روش آبیاری دارند به ویژه که با توجه به خشکسالی‌های پی در پی که در کشور بوده این موضوع را لمس کرده‌اند. علاوه بر نبود آب و خشکسالی اینها واقعا پول هم ندارند. فکر می‌کنم حتی اگر مجلس ورود کند ، خود وزارت جهاد کشاورزی پیشنهاد بدهد و درصدی از هزینه‌ها را تقبل کند تا بتوانیم به جای افزایش آب‌بها به ترمیم روش‌های آبیاری مناسب و به کارگیری روش‌هایی که آب کمتری هدر می‌دهند بپردازیم، این برای کشور و دولت صرفه اقتصادی خیلی بیشتری داشته باشد. الان کشاورزان با روش‌های غلط یا غرقابی و روش‌های دیگری که مصرف آن بالا است آبیاری را انجام می دهند که مسلما روش‌های تشویقی بیشتر تاثیرگذار است تا گران‌کردن آب‌بها.
اما راندمان کشاورزی و به ویژه مصرف آب در این بخش هم پایین است. یعنی ما ۹۲ درصد منابع آب کشور را به بخشی می‌دهیم که بهره‌وری آن ۳۰ درصد است. مجلس برای بهبود راندمان کشاورزی کشور چه اقداماتی کرده و چه اقداماتی را در دستور کار دارد؟
مجلس شورای اسلامی، مجلس هشتم و همچنین مجلس نهم در ارتباط با افزایش راندمان کشاورزی و تغییر روش‌های آبیاری از روش سنتی به روش بارانی و تحت فشار مبالغی را مصوب کرد. برای به‌کارگیری چنین روش‌هایی در گذشته خیلی دور ۳۰ درصد دولت و ۷۰ درصد خود کشاورز باید کمک می‌کرد تا نهرهای سنتی تبدیل به بتنی شود یا آبیاری تحت فشار و قطره‌ای را اجرا کنند. حدود ۳ تا ۴ سال است که حداقل این تغییر را پیدا کرده و ۸۵ درصد از هزینه‌ها را دولت باید پرداخت کند و ۱۵ درصد را کشاورزان. طی ۲ سال گذشته با توجه به تحریم‌ها اجرای این قانون بدون عملکرد بوده یعنی دولت اجرا نکرده. وقتی هم ما به ادارات کل جهاد کشاورزی استانها به مدیریت شهرستان‌ها مراجعه می‌کنیم و علت‌یابی می‌کنیم که چرا این قانون را اجرا نمی‌کنید می‌بینیم که بودجه‌ای را به این موضوع تخصیص نداده‌اند. بعضی از استانها یا شهرستان‌ها هم اگر اجرا می‌کنند برخلاف قانون عمل می‌کنند به این معنا که استانها ۵۰ درصد از کشاورز پول می‌گیرند ۵۰ درصد هم کمک می‌کنند. اما در مصوبه‌ای که در مجلس شورای اسلامی و در کمیسیون تلفیق تدوین شد و بعد هم تایید شده چیز دیگری تعیین شده بود که کمک چشمگیر و قابل توجهی برای افزایش راندمان کشاورزی و افزایش بهره‌وری از آب با توجه به خشکسالی‌ها و مشکلاتی که در پی داشته می‌توانست داشته باشد.
لازم می‌دانم بگویم که دولت اگر صددرصد هزینه‌های تغییر روش‌های آبیاری را پرداخت کند یا صددرصد هزینه بتنی شدن نهرهای سنتی را پرداخت کند، استفاده‌ای که دولت از محل صرفه‌جویی مصرف آب می‌برد ده‌ها برابر هزینه‌ای است که بخواهد از طریق آب‌بها یا شیوه‌های دیگر بگیرد. صرفه اقتصادی تقبل هزینه‌های تغییر روش آبیاری برای دولت چندین برابر آن است که بخواهد به انتظار مشارکت زارعان باشد.
به دو یا سه موضوع اشاره کردیم که موجب هدررفت آب می‌شود. یکی از مسائلی که می‌تواند در مدیریت منابع آب موثر واقع شود بحث تغییر الگوی کشت است. درواقع باید از کشت محصولاتی که آب‌بر هستند بکاهیم. مجلس تاکنون چه برنامه‌هایی را برای تغییر الگوی کشت تدارک دیده است تا بتوانیم محصولاتی را که کمتر نیازمند آب هست جایگزین کنیم؟
کمیسیون آب وکشاورزی مجلس شورای اسلامی در ارتباط با تغییر الگوی کشت یا حتی تغییر روش‌های آبیاری برنامه‌های خوبی را طی چند سال گذشته داشته است. به ویژه مصوباتی در سال‌های ۹۱ تا ۹۳ در رابطه با تغییر روش‌های آبیاری داشته است. این تغییر روش‌های آبیاری یعنی تغییر روش‌های کشت هم هست مثلا اعلام می‌شود که آبیاری تحت فشار و قطره‌ای را توصیه می‌کنند و حتی مبالغ قابل توجهی خودیاری مردم را کم می‌کنند و پرداخت‌های دولتی را افزایش می‌دهند. این تقریبا تغییر الگوی کشت است چون با آبیاری تحت فشار نمی‌توانند برنج‌کاری کنند، نمی‌توانند کشت‌هایی که آب زیاد می‌خواهد داشته باشند. برای استان‌هایی که کم‌آب هستند و با مشکلات آب مواجهند هم برنامه‌های ترویجی و اطلاع‌رسانی گذاشته‌اند. اما باز هم تاکید من بر روش‌های تشویقی است. اگر دولت و وزارت جهاد کشاورزی بیایند و مشوق‌هایی بگذارند تا کشت‌هایی که کمتر نیازمند آب است رونق بگیرند این کار سریع‌تر موضوع تغییر الگوی کشت را موجب می‌شود. بعد هم به مرور خود کشاورز به سراغ کشتی می‌رود که مصرف بالای آب نداشته باشد.
یکی از وظایف اصلی نمایندگان مجلس شورای اسلامی نظارت بر حسن اجرای قانون است. شما اشاره کردید که مصوبات خوبی برای تغییر روش‌های آبیاری در همین سال‌های ۹۱ تا ۹۳ در مجلس تدوین شده است. اما قانون خوب نیازمند اجرای خوب هم هست. آیا وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه توانسته است قوانین را به اجرا درآورد تا تغییر الگوی کشت رقم بخورد ؟
ببینید آن‌طور که بایدو شاید و وظیفه ذاتی وزارت جهاد کشاورزی بوده نه. آن وظیفه ذاتی خودش را به نحو احسن عمل نکرده اما اگر بگوییم فعالیتی در این زمینه نداشته، نه این‌طور نیست بلکه فعالیت‌های خوبی هم داشتند در استان‌های مختلف؛ مثلا در استان اصفهان در قسمت آموزش و ترویج برنامه‌های خوبی را برای ترویج تغییر الگوی کشت داشتند اما آن وظیفه ذاتی و اصلی خود را نتوانستند انجام بدهند و نقششان را ایفا کنند و باید بیشتر از اینها تلاش کنند.
آیا موافقید که مدیریت آب در کشور ما به درستی انجام نشده است و به دلیل ضعف در بسیاری از اکوسیستم‌هایمان با مشکل مواجه شده‌ایم؟
یکی از مشکلات آب در کشور ما و اینکه الان ما با کمبود آب روبه رو هستیم ضعف و سوءمدیریت است یعنی در بعضی مواقع مدیری که اصلا کارشناس آب نیست و آشنایی با مسائل آب ندارد گذاشته‌ایم در راس مدیریت یک استان یا شهرستان و همین باعث سوءمدیریت شده است که ما گرفتار مشکل و بحران کم‌آبی شویم.
ارسال نظر