گزارش« دنیای اقتصاد» از اهمیت امنیت مرزها در جذب و توسعه سرمایه گذاری در گفت وگو با کارشناسان و مسئولان کشوری و لشکری؛
امنیت؛ محرک سرمایه‌گذاری در مزرهای شرقی کشور
دنیای اقتصاد، فاطمه رافع- شاید در روزگاران نه‌چندان دور زمانی که نامی از مرزهای شرقی ایران زمین به میان می‌آمد، محرومیت، فقر، قاچاق، اشرار، مواد مخدر، ناامنی، مهاجرت‌های غیرقانونی، تسلیحات، جنایت‌های سازمان‌یافته، تروریسم و . . . نخستین واژگانی بود که به ذهن هرخواننده و شنونده‌ای متبادر می‌شد و در مجموع به جرأت می‌توان گفت همگان تصویر خوشایندی از این مناطق کشور نداشتند. بدون تردید یکی از مهم‌ترین مقوله‌هایی که حاکمیت هر کشور با آن مواجه است، تأمین امنیت در مناطق مرزی است. بسیاری از کارشناسان اولین و مهم‌ترین کارکرد مرزها را کارکرد دفاعی و امنیتی آن‌ها در برابر حرکت انسان، انتقال کالا و تفکرات دانسته‌اند؛ با توجه به این امر، به‌جاست که دغدغه اصلی حکومت‌ها دور نگاه داشتن مرزهای کشور از هرگونه تنش، دست‌اندازی، تردد و نفوذ غیرمجاز باشد تا از این طریق مرزها را بتوان به‌عنوان پشتوانه‌ای مستحکم برای امنیت کشور در ابعاد مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دانست.
دنیای اقتصاد، فاطمه رافع- شاید در روزگاران نه‌چندان دور زمانی که نامی از مرزهای شرقی ایران زمین به میان می‌آمد، محرومیت، فقر، قاچاق، اشرار، مواد مخدر، ناامنی، مهاجرت‌های غیرقانونی، تسلیحات، جنایت‌های سازمان‌یافته، تروریسم و ... نخستین واژگانی بود که به ذهن هرخواننده و شنونده‌ای متبادر می‌شد و در مجموع به جرأت می‌توان گفت همگان تصویر خوشایندی از این مناطق کشور نداشتند. بدون تردید یکی از مهم‌ترین مقوله‌هایی که حاکمیت هر کشور با آن مواجه است، تأمین امنیت در مناطق مرزی است. بسیاری از کارشناسان اولین و مهم‌ترین کارکرد مرزها را کارکرد دفاعی و امنیتی آن‌ها در برابر حرکت انسان، انتقال کالا و تفکرات دانسته‌اند؛ با توجه به این امر، به‌جاست که دغدغه اصلی حکومت‌ها دور نگاه داشتن مرزهای کشور از هرگونه تنش، دست‌اندازی، تردد و نفوذ غیرمجاز باشد تا از این طریق مرزها را بتوان به‌عنوان پشتوانه‌ای مستحکم برای امنیت کشور در ابعاد مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دانست. pic1
دولت برای حفظ امنیت مرزها از ابزار و امکانات گوناگونی از قبیل بالن و پهباد استفاده می‌کند؛ اما بدون تردید به اهمیت حضور مردم در مناطق مرزی و تأثیر حضور آنان در تأمین امنیت نیز پی برده است و می‌داند خالی از سکنه شدن این مناطق تأثیری منفی بر امنیت آن خواهد داشت، چراکه به اعتقاد بسیاری از کارشناسان در دنیای کنونی تأمین امنیت مرزها صرفا از طریق نیروهای نظامی و انتظامی ممکن نیست و باید به نقش پررنگی که حضور مردم می‌تواند در این امر ایفاء کند، توجه کرد. از این رو تأمین امکانات و زیرساخت‌ها، تلاش برای ایجاد اشتغال پایدار و رونق اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در این مناطق از نکات مهمی است که دولت باید به آن توجه داشته باشد.
به اذعان بسیاری از صاحب‌نظران مساله امنیت در مرزهای شرقی کشور یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سرمایه‌گذاران و عاملی برای بی‌رغبتی آنان به سرمایه‌گذاری در این مناطق است. اگرچه به گفته مسئولان دولتی در خراسان رضوی اکنون دیگر نگرانی در این زمینه وجود ندارد و نباید به مرزهای شرقی کشور نگاه امنیتی داشت، اما به این نکته نیز باید توجه کرد که رویکرد و نگرش دولتی‌ها به امنیت، با آنچه که مدنظر سرمایه‌گذاران است، تفاوت دارد.pic2
پای صحبت‌های برخی از کارشناسان، مسئولان اجرایی و سرمایه‌گذاران نشسته‌ایم و نظرات آنان را در خصوص لزوم و اهمیت جذب سرمایه‌گذار در مناطق مرزی، مشکلات و راهکارها جویا شدیم. در این میان برخی مرزهای شرقی را فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری می‌دانند و برخی دیگر معتقدند، نمی‌توان چشم‌انداز روشنی برای سرمایه‌گذاری در مرزها متصور شد.
امنیت پایدار لازمه سرمایه‌گذاری
pic۳
فرمانده مرزبانی خراسان رضوی در گفت وگو با«دنیای اقتصاد» در این باره اظهار می‌کند: فعل و انفعالات اقتصادی روز و ارتباط و تعاملات کشورها با یکدیگر در این خصوص و نیاز به مبادلات اقتصادی و کشاورزی با همسایگان می‌طلبد امنیت پایدار در هر کشور به منظور جلب سرمایه‌گذاری و ترانزیت کالا فراهم شود که در این راستا تلاش داریم در مرزهای شرقی کشور نیز این امر محقق شود.
سردار محمدکاظم تقوی اظهار می‌کند: با تلاش‌های صورت گرفته امنیت پایدار در مناطق مرزی فراهم شده و سرمایه‌گذاران می‌توانند از این فرصت استفاده کنند و اکنون مبادلات اقتصادی با کشورهای همسایه از طریق گمرکات و دروازه‌های مرزی در حال انجام است.
فرمانده مرزبانی خراسان رضوی با تأکید بر اینکه معتقدیم امنیت محصولی اجتماعی است که تأمین و حفظ آن کمک تمام اقشار را می‌طلبد، تصریح می‌کند: وجود عناصر مخرب و قاچاقچیان موادمخدر و اشرار ممکن است در برخی موارد آسیب‌هایی را به مرزهای شرقی وارد و مشکلاتی را ایجاد کند، اما با تعاملات مرزی با مرزبانان افغانستان این مشکل نیز تاحدودی کنترل شده است.
تقوی در خصوص اقدامات انجام شده برای انسداد مرزهای شرقی کشور خاطرنشان می‌کند: در راستای راهسازی، انشعاب آب، برق و راه‌های دسترسی اعتبارات واگذار و به صورت کامل به‌کارگرفته شده است؛ اعتقاد ما این است اگر مرزها امن باشد نمود این امنیت در شهرها، روستاها و در نقاط مختلف کشور خود را نشان می‌دهد و این اقدام با اختصاص کامل انسداد مرزها محقق می‌شود.
فرمانده مرزبانی خراسان رضوی عنوان می‌کند: با تلاش‌های صورت گرفته از سوی مسئولان و استفاده از تجهیزات الکترونیکی، اپتیکی، سیستم‌های بازدارنده مرزی ، به‌کارگیری نیروهای آموزش‌دیده و متخصص و ارتقاء سیستم‌های بازدارنده در سال جاری شاهد امنیت پایدار در مرزهای استان هستیم.
تقوی تأکید می‌کند: مرزها در هر کشوری وجهه ملی دارد و در خصوص جذب سرمایه‌گذاری باید صرفا از طریق مسئولان کشور و سیاست‌های کشوری اقدامات لازم انجام شود.
ارائه مدل خاص برای مرزهای شرقی
pic۴
یک عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد در این باره می‌گوید: سرمایه‌گذاری در نظریات و تئوری‌های اقتصادی یکی از متغیرهای مهم در اقتصاد است که تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد و تأثیرپذیری آن از متغیرهای غیراقتصادی بعضا شدیدتر و عمیق‌تر است؛ به‌گونه‌ای که نه تنها متغیرهای سیاسی و امنیتی بلکه حتی متغیرهای اجتماعی و فرهنگی نیز بر روی سرمایه‌گذاری تأثیر شگرفی دارد.
محمدطاهر احمدی شادمهری با تأکید بر اینکه قبل از فراهم شدن بسترهای اقتصادی لازم برای شکل‌گیری سرمایه‌گذاری، باید شرایط امنیتی و ثبات سیاسی ایجاد شود، اظهار می‌کند: در غیر این صورت تحت هیچ شرایطی- حتی معافیت‌های گسترده مالیاتی و واگذاری انواع امکانات- انگیزه سرمایه‌گذاری در سرمایه‌گذاران ایجاد نمی‌شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه شاید بتوان گفت مقوله جذب سرمایه‌گذار در مناطق مرزی به ویژه شرق کشور مقوله‌ای غیرممکن است، تصریح می‌کند: تفاوتی که مرزهای شرقی با مرزهای شمالی و تا حدودی غربی دارد، این است که متاسفانه در آن طرف مرزهای شرقی شرایط اقتصادی، سیاسی و امنیتی بسیار شکننده است؛ کشور ما به‌طورنسبی از امنیت و ثبات خوبی در بین کشورهای منطقه برخوردار است، اما حاشیه مرزهای شرقی ما تحت‌تأثیر ناامنی کشورهای افغانستان و پاکستان قرار دارد؛ به همین دلیل ثبات سیاسی در این کشورها و تشکیل دولت‌های پایدار و مستقل در آن‌ها برای ما نفع بسیاری به دنبال دارد.
احمدی شادمهری این نکته را نیز خاطرنشان می‌کند که معیارها و مؤلفه‌های امنیتی مدنظر دولت با امنیت مدنظر بخش‌خصوصی و سرمایه‌گذاران متفاوت است و می‌افزاید: دولت از دیدگاه خودش شرایط را بسیار خوب و عالی تصور می‌کند؛ دقت داشته باشید که می‌خواهیم رفتار سرمایه‌گذار را تحت تأثیر قرار دهیم، زیرا نگاه سرمایه‌گذار به دهان ما نیست و دستوری عمل نمی‌کند، بلکه با توجه به دانش، ابزارها و اطلاعات خود تصمیم می‌گیرد. وی ادامه می‌دهد: دولت نباید امنیت را از دیدگاه خود تعریف کند، بلکه باید آنچه را که سرمایه‌گذاران به عنوان مؤلفه‌های امنیتی مدنظر دارند، لحاظ کند؛ همچنین دولت بر اساس تشخیص خود اقدام به جذب سرمایه‌گذار نکند، بلکه باید این امر با توجه به پتانسیل‌های خاص مرزهای شرقی صورت گیرد.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اعتقاد بر اینکه اکنون سرمایه‌گذاران در داخل کشور به دلیل وضعیت پیچیده حاکم بر فضای کسب‌وکار، میل و رغبت چندانی برای سرمایه‌گذاری ندارند، تأکید می‌کند: این وضعیت در مناطق مرزی بغرنج‌تر است. نقاط مرزی با کمبود امکانات زیرساختی گسترده‌ای مواجه هستند؛ در مرزهای شرقی امکانات اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی و ... قابل‌قبولی وجود ندارد و این امر را می‌توان از دیگر مشکلات سرمایه‌گذاری در مرزها دانست.
احمدی شادمهری معتقد است: می‌توان برای مرزهای شرقی کشور مدل خاصی از سرمایه‌گذاری ارائه کرد که خاص همان منطقه باشد، اما این امر نیازمند مطالعات زیادی است؛ با این حال به دلیل اقلیم خاص و خشک مناطق مرزی شرق کشور باز هم مشکلات و محدودیت‌های بسیاری ایجاد خواهد شد. وی با اشاره به اینکه برخی فعالیت‌های مرتبط با ترانزیت در مرزهای شرقی می‌تواند زمینه مناسبی برای جذب سرمایه‌گذار باشد، عنوان می‌کند: در حال حاضر برای اتصال شهرهای اصلی به مرزهای شرقی راه‌آهن وجود ندارد و جاده‌های موجود نیز مناسب نیست؛ در این مرزها سیستم‌های اداری و انبارداری برای ترانزیت کالا وجود ندارد. با توجه به این مسائل، حمل‌ونقل می‌تواند بستر مناسبی برای جذب سرمایه‌گذاران در مرزهای شرقی کشور باشد.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد اضافه می‌کند: شرکت‌های مختلف حمل‌ونقل، ترخیص کالا، نهادهای مالی و بانکی، راه‌های ارتباطی، فرودگاه و ... باید در مرزهای شرقی ایجاد و از این طریق زمینه جذب سرمایه‌گذار فراهم شود.
گویا مسئولان دولتی در خصوص امنیت مناطق مرزی نظر متفاوتی با کارشناسان دارند.
استقرار صنایع و ارتقاء امنیت مرزها
pic5
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی ایجاد اشتغال، بهبود وضعیت اقتصادی مرزنشینان و توانمندکردن آنان را از راه‌های تأمین امنیت در مرزها می‌داند و می‌گوید: از طرف دیگر مرزهای شرقی ما با دو کشور افغانستان و پاکستان مشترک است و هر چقدر بتوانیم در این مرزها سرمایه‌گذاری کنیم و شرایط و امکانات مورد نیاز برای صادرات و واردات کالا را فراهم کنیم، یقینا به توسعه صادرات و ترانزیت کشور کمک کردیم که در نهایت به توسعه اقتصادی کشور منجر خواهد شد.
علی رسولیان با اشاره به هم‌مرز بودن خراسان رضوی با افغانستان اظهار می‌کند: با توجه به بازار خوبی که افغانستان دارد، می‌توانیم در تمام بخش‌ها- از صادرات کالا گرفته تا صدور خدمات فنی و مهندسی- در آنجا حضور جدی داشته باشیم.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی با تأکید بر اینکه در راستای کاهش هزینه‌های صادرات کالا و هزینه‌های حمل و نقل باید بتوانیم پایانه‌ها مرزی را توسعه دهیم، خاطرنشان می‌کند: برای تحقق این امر باید هر چه سریع‌تر مسیر راه‌آهن شرق کشور احداث شود تا از این طریق هزینه ترانزیت کالا به افغانستان کاهش یابد. وی ادامه می‌دهد: از طرف دیگر اگر بتوانیم در این مرزها صنایعی را مستقر و به تولید بیشتر کمک کنیم، به دلیل نزدیکی به بازار مصرف می‌توانیم راحت‌تر این کالاها را صادر کنیم.
رسولیان در خصوص وضعیت امنیت مرزهای شرقی کشور تصریح می‌کند: خوشبختانه در مرزهای خراسان رضوی به دلیل حضور مردم و تلاش نیروهای مرزبانی امنیت کامل برقرار است و هیچگونه ناامنی وجود ندارد. وی با بیان اینکه سرمایه‌گذاران به هیچ عنوان نگرانی در این خصوص نداشته باشند، تأکید می‌کند: با استقرار هر چه بیشتر صنایع در مرزها، به توسعه امنیت نیز کمک خواهد شد.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی عنوان می‌کند: استقرار صنایع و سرمایه‌گذاری برای تولید در مرزهای شرقی کشور به دلیل نزدیکی به بازار مصرف افغانستان و پاکستان، توجیه دارد.
رسولیان با اشاره به منطقه ویژه دوغارون و پایانه‌های مرزی در شرق کشور می‌افزاید: این پایانه‌ها پتانسیل خوبی برای سرمایه‌گذاری هم برای خارجی‌ها و اتباع افغانی و هم برای هموطنان است تا بتوانند از این ظرفیت استفاده کنند. وی به سرمایه‌گذاری در منطقه سنگان خواف نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: سنگان یک منطقه فولادی عظیم با منابع سنگ آهن قوی است که این منطقه نیز ظرفیت خوبی برای جذب سرمایه‌گذاران است. با ایجاد این صنایع، تأمین زیرساخت‌هایی از قبیل خدمات، حمل‌ونقل، راه‌آهن و ... نیز زمینه‌هایی را برای سرمایه‌گذاری فراهم می‌کند.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی در خصوص مشکلاتی که سرمایه‌گذاران در مرزهای شرقی کشور با آن مواجه هستند، اظهار می‌کند: یکی از مشکلات، دوری بعضی مسیرها از مرکز و تولید کالا در داخل شهرهاست. برخی مواد اولیه از مرزها فاصله دارند و امکانات زیربنایی نیز در بعضی مناطق به اندازه کافی وجود ندارد.
رسولیان کمبود آب در مناطق مرزی شرق کشور را یکی دیگر از مشکلات برمی‌شمارد و تصریح می‌کند: در حال تأمین زیرساخت‌ها هستیم و فکر نمی‌کنم این‌ها مشکل غیرقابل حل باشند. یکی دیگر از مشکلات، کمبود آب در منطقه شرق کشور است، اما این‌ها قابل حل هستند. وی اعطای تسهیلات بانکی با سودهای اندک و معافیت‌های مالیاتی را از راه‌های تشویق سرمایه‌گذاران عنوان می‌کند.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی در خصوص راه‌های تأمین امنیت خاطر سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی می‌گوید: دولت مصوباتی را در این زمینه داشته که پیگیر اجرایی و عملیاتی شدن آن هستیم. وی یادآور می‌شود: سرمایه‌گذاران نگران زیرساخت‌ها هستند که در حال تأمین است و از طرف دیگر فرآیند سرمایه‌گذاری نیز باید تسهیل شود.
رابطه دوطرفه امنیت مرزها و سرمایه‌گذاری
مدیر پایانه مرزی دوغارون با اعتقاد بر اینکه بحث سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی و تامین امنیت در این مناطق رابطه مستقیم و دوطرفه دارند، می‌گوید: به عبارت دیگر اگر امنیت در مناطق مرزی تامین شود، سرمایه‌گذاری در این مناطق صورت خواهد گرفت و بالعکس.
حسن جلیلی با تاکید بر اینکه سرمایه‌گذاری در مرزها باعث ایجاد امنیت در این مناطق نیز خواهد شد، زیرا از این طریق باعث کاهش قاچاق کالا و مبارزه با آن می‌شود، اظهار می‌کند: زمانی‌که زمینه اشتغال پایدار در مرزها فراهم شود، مرزنشینان می‌توانند در مشاغل رسمی که ایجاد می‌شود، فعالیت کنند و سراغ ورود و خروج غیررسمی کالاها نروند و از این طریق قاچاق کالا کاهش یابد و اشتغال پایدار در آن مناطق فراهم شود.
مدیر پایانه مرزی دوغارون با اشاره به اینکه حضور سرمایه‌گذاران خارجی در مناطق مرزی ما به روابط بین‌المللی ما با کشورهای همسایه به ویژه افغانستان بستگی دارد، تصریح می‌کند: معافیت‌های مالیاتی دولت برای کالاهای صادراتی اهمیت بسیاری در جذب سرمایه‌گذار در مناطق مرزی دارد که وزارت صنعت و معدن یا وزارت اقتصاد باید به این موضوع کمک کنند تا از طریق این معافیت‌ها به نوعی امنیت سرمایه‌گذار نیز تامین شود.
جلیلی در خصوص ظرفیت‌های موجود برای سرمایه‌گذاری در مرز تایباد با بیان اینکه در این بخش از مناطق مرزی ظرفیت سرمایه‌گذاری در بخش حمل و نقل وجود دارد، عنوان می‌کند: همچنین کالاهایی که افغانستان صادر می‌کند عمدتا به صورت مواد خام است و می‌توانیم این کالاها را فرآوری کنیم تا برای ما ارزش افزوده داشته باشد.
امنیت شرط لازم است اما کافی نیست
دکتر جعفر خیرخواهان، اقتصاددان با بیان اینکه در خصوص سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی باید به تحلیل هزینه و فایده توجه شود، می‌گوید: در اقتصاد پرسش مهمی مطرح است مبنی بر اینکه کاری که قراراست، انجام شود، به لحاظ اقتصادی ارزش دارد و به صرفه و نفع جامعه هست؟pic6
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در گذشته نمایندگان مجلس طرح‌ها و پروژه‌هایی را برای سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی اختصاص می‌دادند، اظهار می‌کند: اما این پروژه‌ها در عمل هیچ نتیجه‌ای نداشت و شاید به نوعی اتلاف منابع بود.
پژوهشگر پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد به این نکته اشاره می‌کند که دوری مناطق مرزی از شهرها، نبود جاده‌های مناسب، آب و هوای نامناسب و ... باعث افزایش هزینه تولید می‌شود و می‌افزاید: از طرف دیگر گستردگی مرزها و تحرکات گوناگونی که به دلایل مختلف در کشورهای همسایه شرقی ما اتفاق می‌افتد، باعث ناامنی مرزها می‌شود و همین امر رغبت سرمایه‌گذار بخش خصوصی را برای سرمایه‌گذاری در این مناطق کاهش می‌دهد. وی با اشاره به مهاجرت سرمایه‌گذاران افغانی به ایران و سرمایه‌گذاری در شهرهایی از قبیل مشهد و تهران خاطرنشان می‌کند: این امر نشان می‌دهد عامل اصلی این مساله امنیت است و گاهی که حوادث مختلفی اتفاق می‌افتد، باعث می‌شود که سرمایه‌گذاری در آن مناطق موفق نباشد.
خیرخواهان با بیان اینکه پروژه‌های انجام شده در مناطق مرزی عموما با امتیازات و حمایت‌های دولتی بوده است، تصریح می‌کند: در صورت لغو این امتیازات، آن پروژه نیز تعطیل می‌شود، بنابراین امنیت مساله اساسی است که در صورت تامین آن، بخش عمده‌ای از مشکلات نیز حل خواهد شد.وی امنیت را شرط لازم برای سرمایه‌گذاری می‌داند و می‌گوید: با این حال امنیت شرط کافی نیست، بلکه شرط کافی سایر پیش‌نیازها، امکانات، تسهیلات و زیرساخت‌ها را شامل می‌شود. وی با اعتقاد بر اینکه بحث دیگر در زمینه سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی به ویژه مرزهای شرقی کشور، بازار مصرف است، خاطرنشان می‌کند: باید امکانات حمل‌ونقل و تردد راحت باشد و علاوه بر این دولت باید مواد اولیه و تسهیلات تولید را در مناطق مرزی فراهم کند که البته باید ببینیم این مساله در کشور ما صرفه اقتصادی دارد یا خیر؛ فراهم شدن این تسهیلات می‌تواند مشوقی برای سرمایه‌گذاران باشد.
خیرخواهان با اشاره به اینکه در ایران کالاها به هر دلیلی با هزینه بالا تولید می‌شوند، عنوان می‌کند: قدرت رقابت‌پذیری محصولات ایرانی پایین است که این امر دلایل مختلفی از جمله بی‌ثباتی، تغییر قوانین، روشن نبودن آینده، دخالت دولت در قیمتگذاری و ... دارد. وی اضافه می‌کند: این بالا بودن هزینه تولید باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به‌طور کلی تمایل چندانی به سرمایه‌گذاری نداشته باشند، حالا تصور کنید که این سرمایه‌گذاری بخواهد در مناطق دورافتاده انجام شود که در این مناطق هزینه‌های اضافی نیز وجود دارد. باید در مناطق مرزی جذابیت‌های گردشگری نیز فراهم شود و به تدریج صنایع و فعالیت‌های جانبی و تکمیلی نیز برای این مناطق تعریف شود؛ همچنین باید به سمت سرمایه‌گذاری‌هایی برویم که خاص مناطق مرزی باشد، از قبیل معادن یا جذابیت‌هایی که قادر باشد گردشگران را به این مناطق بکشاند.
سرمایه‌گذاران نگران امنیت نباشند
pic۷
فرماندار تایباد با بیان اینکه به لحاظ مباحث امنیتی مرزهای ما از امن‌ترین مرزها هستند، اظهار می‌کند: شاید در نقاط صفر مرزی قاچاقچیان حضور داشته باشند، اما مشکل چندانی در زمینه تامین امنیت در این مناطق نداریم.
محمدعارف عارفی با اشاره به حضور نیروهای خارجی و ناتو و افراد شرور در افغانستان خاطرنشان می‌کند: با این حال از مرزهای خود به خوبی نگهداری می‌کنیم و امنیت این منطقه کاملا تامین است، به همین دلیل منطقه ویژه اقتصادی خود را در نقطه صفر مرزی در نظر گرفته‌ایم و سرمایه‌گذاران می‌توانند بدون نگرانی در این مناطق سرمایه‌گذاری کنند.
فرماندار تایباد با اعتقاد بر اینکه شهرستان‌های مرزی و به ویژه تایباد مزیت‌های خاصی دارند، می‌گوید: امتیازاتی که دولت برای این مناطق در نظرگرفته، از این مزیت‌هاست؛ دولت ریسک سیاسی را به صورت 100 درصد در مناطق مرزی پذیرفته و تامین امنیت را در صورت وجود مشکلات امنیتی و ناامنی‌های احتمالی تضمین کرده است.
عارفی با بیان اینکه تسهیلاتی که دولت برای صنایع مناطق مرزی در نظر گرفته، نیم‌بهاست و نیمی از آن به صورت یارانه توسط دولت پرداخت می‌شود، عنوان می‌کند: همچنین دولت پرداخت تسهیلات ارزی و ریالی به مبلغ ۱۰ میلیارد تومان برای افرادی که صنایعی را در مناطق مرزی ایجاد کنند، در نظرگرفته است.
فرماندار تایباد یکی از بهترین ظرفیت‌های شهرستان تایباد را هم‌جواری با مرز افغانستان برمی‌شمارد و تصریح می‌کند: افغانستان به تمام صنایع و تولیدات ما وابسته است و امروز بسیاری از محصولات از سایر استان‌های کشور از تایباد عبور می‌کند که اگر بتوانیم این تولیدات را در این شهرستان داشته باشیم، هزینه حمل و نقل و ... آن‌ها کم می‌شود و کالاها با سود بیشتری به افغانستان صادر خواهد شد.
عارفی در خصوص مشکلات سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی اظهار می‌کند: به نظر می‌رسد در حال حاضر در تایباد تنها یک مشکل داریم و آن این است که از زمان اخذ مجوز و مصوبه دولت برای ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در این شهر، هنوز نتوانسته‌ایم زمین مورد نظر برای احداث آن را در اختیار بگیریم که اگر این مشکل حل شود، مساله خاص دیگری وجود نخواهد داشت.
فرماندار تایباد تاکید می‌کند: اگر زمانی به‌دلیل مسائل امنیتی برای سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی نگرانی داشتیم، امروز زمان این نگرانی‌ها و دغدغه‌ها سپری شده و این نگرانی وجود ندارد؛ امروزه مرزها به عنوان «فرصت» تلقی می‌شوند و بهترین فرصت است که سرمایه‌گذاران در این مناطق حضور یابند و با هزینه کمتر سرمایه‌گذاری کنند و از مشوق‌ها و تسهیلات ویژه این مناطق نیز برخوردار شوند.
محیط امن لازمه سرمایه‌گذاری است
یکی دیگر از اعضای هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص اهمیت و لزوم سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی با اشاره به اینکه استفاده از سرمایه‌گذاری‌های خارجی در زمینه‌های گوناگون و برای مناطق مختلف کشور خوب و مفید است، اظهار می‌کند: سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی با توجه به محرومیت این مناطق اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
دکتر مهین‌دخت کاظمی بااعتقاد بر اینکه امکان سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی به ویژه مرزهای شرقی کشور با توجه به وضعیت و محدودیت‌های این مناطق آن‌گونه که باید، ممکن نیست، می‌گوید: سرمایه‌گذار به یک محیط امن برای سرمایه‌گذاری احتیاج دارد و تا زمانی‌که این محیط فراهم نشود، نمی‌توان به سرمایه‌گذاری امیدوار بود.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد مهم‌ترین مشکل سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی کشور به‌ویژه مرزهای شرقی را بحث امنیت مرزها می‌داند و تصریح می‌کند: پس از آن می‌توان به سایر موارد مانند قوانین و مجریان آن‌ها اشاره کرد. وی ایجاد و اثبات امنیت نظامی و پس از آن امنیت اقتصادی و اجتماعی را از راه‌های تامین امنیت خاطر برای سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی می‌داند.
توسعه زیرساخت‌ها راهکار
جذب سرمایه‌گذارpic8
کارشناس مسئول سابق امنیت مرزها در استانداری خراسان رضوی در خصوص مشکلات مناطق مرزی شرق کشور اظهار می‌کند: پایین بودن شاخص‌های توسعه منابع انسانی، اقتصادی و فرهنگی، محدودیت زیرساختهای تولید، وجود بحران منابع آبی، امکان قاچاق کالا به ویژه مواد مخدر و ... برخی از مشکلات این مناطق است.
علی رستمی به فرصت‌های مرزهای شرقی کشور نیز اشاره و خاطرنشان می‌کند: واقع شدن در مسیر ترانزیتی افغانستان و امکان دسترسی به بازارهای برون‌مرزی از یک طرف و دسترسی به بازار مصرف مشهد از طرف دیگر از مواردی است که می‌توان آن‌ها را به عنوان فرصت‌های مناطق مرزی شرق کشور تلقی کرد.
فرماندار تربت‌جام در خصوص راه‌های جذب سرمایه‌گذار در مرزهای شرقی کشور می‌گوید: توسعه زیرساختهای بخش معدن و ایجاد شهرک‌های تخصصی معدنی به منظور استفاده از ذخایر معدنی و ایجاد اشتغال در این مناطق از مواردی است که باعث جذب سرمایه‌گذار در مرزهای شرقی می‌شود.
رستمی تصریح می‌کند: تقویت زیرساختهای مربوط به ترانزیت کالا از قبیل ریل، بزرگراه و ...
به منظور صادرات تولیدات داخلی از دیگر مواردی است که باید برای جذب سرمایه‌گذار به آن توجه شود. وی همچنین ارائه تسهیلات مالی به بخش‌خصوصی برای سرمایه‌گذاری در معادن شرق کشور را از راه‌های تشویق و ترغیب سرمایه‌گذاران می‌داند.
ارتقاء امنیت مرزها
با سرمایه‌گذاری‌های مولدpic9
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون در خصوص لزوم سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی اظهار می‌کند: به جرأت می‌توان گفت مهم‌ترین عامل حفظ ثبات، امنیت و توسعه ارتباطات همه‌جانبه با کشورهای هم‌جوار از طریق تقویت سرمایه‌گذاری‌ها به ویژه سرمایه‌گذاری‌های مشترک مرزی قابل دسترسی است.
ناصرالدین گرامی با اعتقاد بر اینکه در اذهان عمومی عمدتا تصویری نا‌آرام و ناامن نسبت به مرزهای شرقی کشور شکل گرفته است، خاطرنشان می‌کند: این تلقی نادرست و غیرواقعی است و خوشبختانه با هوشیاری و دقت نظر مجموعه حاکمیت، اکنون عالی‌ترین وضعیت امنیتی در سطح کشور حاکم است و برای مثال آنچه هر از گاهی از سیستان‌وبلوچستان شنیده می‌شود عمدتا متأثر از فعالیت گروه‌های خرابکار و سازماندهی آن‌ها در خاک پاکستان است نه ایران. وی ادامه می‌دهد: باید ایجاد زیرساختهای لازم برای سرمایه‌گذاری به عنوان محدودیت‌های اصلی بیش از پیش مورد توجه واقع شود، زیرا انجام سرمایه‌گذاری‌های مولد به دلیل ایجاد اشتغال و بهبود معیشت مردم، تقویت‌کننده و ارتقادهنده وضعیت امنیت در ابعاد اجتماعی و اقتصادی است.
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون با بیان اینکه نقاط مرزی شرق کشور عمدتا دارای قدمت تاریخی در مبادلات تجاری با کشورهای همسایه هستند، می‌افزاید: مرزهای شرقی برای دسترسی آسان‌تر و سریع‌تر به مواد اولیه، استفاده از توانمندی‌های متنوع این مناطق و منابع آن‌ها، توسعه حمل‌ونقل و ترانزیت محصولات فرصت مهم و ممتازی به وجود آورده است.
گرامی در خصوص مشکلات سرمایه‌گذاری در مرزهای شرقی کشور به تحریم‌های اعمال شده بر کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: از طرف دیگر کشور در حال برنامه‌ریزی برای رهایی از وابستگی اقتصادی به درآمدهای نفتی است و در این میان کارآفرینی و سرمایه‌گذاری به عنوان موتور اصلی و محرک این اقتصاد نقش‌آفرینی می‌کند. مهم‌ترین مساله در سرمایه‌گذاری مناطق مرزی همین تغییر نگرش برای ایجاد و حمایت از کسب‌وکار، کارآفرینی و سرمایه‌گذاری به ویژه سرمایه‌گذاری خارجی است که باید مورد توجه واقع شود. وی تصریح می‌کند: دستگاههای اجرایی فعال در مرزها نیازمند آموزش و فرهنگ‌سازی در زیرمجموعه‌های خود هستند که به سطح درک درستی از تبعات مثبت این سرمایه‌گذاری‌ها برسند.
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون با اعتقاد بر اینکه تامین امنیت خاطر سرمایه‌گذاران در مناطق مرزی از سه جهت قابل بررسی است، عنوان می‌کند: اولا باید اطلاع‌رسانی صحیحی از قوانین و مقررات حمایتی موجود به سرمایه‌گذاران صورت گیرد، ثانیا بخش خصوصی باید با بررسی، استخراج و جمع‌بندی موارد اطمینان‌بخش و سهولت‌ساز از طریق تشکل‌های صنفی خواسته‌های خود را از دولت درخواست و طرح موضوع کند و ثالثا سرمایه‌گذاران بازدیدهای محلی داشته باشند و قبل از تصمیم برای هرگونه فعالیت، واقعیت‌ها را از نزدیک ببینند و با نگرش مسئولان منطقه آشنایی پیدا کنند.
تأمین امنیت توسط مردمpic۱۰
عضو هیأت علمی اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص اهمیت سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی کشور اظهار می‌کند: برای درک این مطلب باید ببینیم استراتژی حفظ امنیت مرزها در کشور به چه صورت است؛ زمانی کشورها برای این امر صرفا به نیروی نظامی متکی بودند و زمانی دیگر استراتژی دولت دیوارکشی و انسداد مرزها بود، اما استراتژی که اکنون کشورها به‌کار می‌گیرند، این است که امنیت از طریق توسعه اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های لازم توسط خود مردم ایجاد شود که به نظر می‌رسد این استراتژی مفیدتر، مناسب‌تر و کم‌هزینه‌تر است.
دکتر علی چشمی ادامه می‌دهد: این سرمایه‌گذاری‌ها در مناطق مرزی تبدیل به درآمد می‌شود و برای مردم منطقه شغل و رفاه ایجاد می‌کند، به‌همین دلیل سرمایه‌گذاری در مرزها علاوه بر مفید بودن برای توسعه اقتصادی و رفاه، باعث ایجاد و ارتقاء امنیت نیز می‌شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با تأکید بر اینکه امنیت را صرفا نمی‌توان با نیروهای نظامی و انتظامی در مرزها فراهم کرد، تصریح می‌کند: تأمین امنیت اقدام بلندمدتی بوده که بخشی از آن مربوط به داخل کشور و مقداری از آن نیز مربوط به کشورهای همسایه است، به همین دلیل باید بتوان در یک فرآیند بلندمدت برای تأمین امنیت مدنظر سرمایه‌گذاران برنامه‌ریزی کرد و نمی‌توان اقدام عاجلی برای آن در نظر گرفت.
چشمی تأکید می‌کند: به نظر می‌رسد اگر دولت بودجه‌هایی را که صرف انسداد مرزها می‌کند به بهبود امکانات و زیرساختهای مناطق مرزی از قبیل راه‌ها، امکانات گمرکی، برق، آب و ... اختصاص دهد، این امر می‌تواند به توسعه در مرزها و سرمایه‌گذاری بیشتر در این مناطق کمک کند.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اینکه پتانسیل‌های مرزهای شرقی برای سرمایه‌گذاری را می‌توان از ابعاد مختلف بررسی کرد، می‌گوید: یکی از این ابعاد مربوط به سرمایه‌گذاری‌هایی است که توسط خود دولت برای امور زیربنایی از قبیل مهار آب‌های مرزی انجام می‌شود. وی خاطرنشان می‌کند: همچنین با توجه به میزان رفت‌وآمد در مرزهای شرقی، می‌توان متناسب با این رفت‌وآمدها امکانات گردشگری و تجاری مناسب ایجاد شود که این امر با پشتیبانی دولت میسر است.
اگرچه که اظهارنظرهای متفاوتی در خصوص امکان یا عدم‌امکان جذب سرمایه‌گذار در مرزهای شرقی کشور وجود دارد، اما نکته مهم این است که برای توسعه اقتصادی این مناطق نمی‌توان و نباید از حضور سرمایه‌گذاران بخش خصوصی چشم پوشید و انتظار می‌رود مسئولان بیش از پیش در راستای تأمین امنیتی که مدنظر سرمایه‌گذاران است و همچنین توسعه و تقویت زیرساخت‌ها و زمینه‌های حضور سرمایه‌گذاران در مرزهای شرقی کشور گام بردارند.
کنترل مرزهای اقتصادی
راهکار تحقق اقتصاد مقاومتی است
معاون صنایع‌دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کنترل مرزهای اقتصادی و جلوگیری از ورود کالای قاچاق را راهکار تحقق اقتصاد مقاومتی دانست.به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، بهمن نامورمطلق در افتتاحیه نخستین نمایشگاه بازاریابی صنایع‌دستی در مشهد با ابراز تأسف از اینکه کالاهای قاچاق در بازار صنایع دستی جا خوش کرده‌اند، گفت: قاچاق صنایع دستی لطمه زیادی به اقتصاد و فرهنگ ما می‌زند؛ به ازای ورود هر ۱۰۰ میلیارد تومان کالای قاچاق به کشور، ۱۰ هزار نفر بیکار می‌شوند اما سالانه صدها میلیارد تومان کالای قاچاق وارد کشور می‌شود.
دولت برای حفظ امنیت مرزها از ابزار و امکانات گوناگونی از قبیل بالن و پهباد استفاده می‌کند؛ اما بدون تردید به اهمیت حضور مردم در مناطق مرزی و تأثیر حضور آنان در تأمین امنیت نیز پی برده است و می‌داند خالی از سکنه شدن این مناطق تأثیری منفی بر امنیت آن خواهد داشت، چراکه به اعتقاد بسیاری از کارشناسان در دنیای کنونی تأمین امنیت مرزها صرفا از طریق نیروهای نظامی و انتظامی ممکن نیست و باید به نقش پررنگی که حضور مردم می‌تواند در این امر ایفاء کند، توجه کرد. از این رو تأمین امکانات و زیرساخت‌ها، تلاش برای ایجاد اشتغال پایدار و رونق اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در این مناطق از نکات مهمی است که دولت باید به آن توجه داشته باشد.
به اذعان بسیاری از صاحب‌نظران مساله امنیت در مرزهای شرقی کشور یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سرمایه‌گذاران و عاملی برای بی‌رغبتی آنان به سرمایه‌گذاری در این مناطق است. اگرچه به گفته مسئولان دولتی در خراسان رضوی اکنون دیگر نگرانی در این زمینه وجود ندارد و نباید به مرزهای شرقی کشور نگاه امنیتی داشت، اما به این نکته نیز باید توجه کرد که رویکرد و نگرش دولتی‌ها به امنیت، با آنچه که مدنظر سرمایه‌گذاران است، تفاوت دارد.pic2
پای صحبت‌های برخی از کارشناسان، مسئولان اجرایی و سرمایه‌گذاران نشسته‌ایم و نظرات آنان را در خصوص لزوم و اهمیت جذب سرمایه‌گذار در مناطق مرزی، مشکلات و راهکارها جویا شدیم. در این میان برخی مرزهای شرقی را فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری می‌دانند و برخی دیگر معتقدند، نمی‌توان چشم‌انداز روشنی برای سرمایه‌گذاری در مرزها متصور شد.
امنیت پایدار لازمه سرمایه‌گذاری
pic۳
فرمانده مرزبانی خراسان رضوی در گفت وگو با«دنیای اقتصاد» در این باره اظهار می‌کند: فعل و انفعالات اقتصادی روز و ارتباط و تعاملات کشورها با یکدیگر در این خصوص و نیاز به مبادلات اقتصادی و کشاورزی با همسایگان می‌طلبد امنیت پایدار در هر کشور به منظور جلب سرمایه‌گذاری و ترانزیت کالا فراهم شود که در این راستا تلاش داریم در مرزهای شرقی کشور نیز این امر محقق شود.
سردار محمدکاظم تقوی اظهار می‌کند: با تلاش‌های صورت گرفته امنیت پایدار در مناطق مرزی فراهم شده و سرمایه‌گذاران می‌توانند از این فرصت استفاده کنند و اکنون مبادلات اقتصادی با کشورهای همسایه از طریق گمرکات و دروازه‌های مرزی در حال انجام است.
فرمانده مرزبانی خراسان رضوی با تأکید بر اینکه معتقدیم امنیت محصولی اجتماعی است که تأمین و حفظ آن کمک تمام اقشار را می‌طلبد، تصریح می‌کند: وجود عناصر مخرب و قاچاقچیان موادمخدر و اشرار ممکن است در برخی موارد آسیب‌هایی را به مرزهای شرقی وارد و مشکلاتی را ایجاد کند، اما با تعاملات مرزی با مرزبانان افغانستان این مشکل نیز تاحدودی کنترل شده است.
تقوی در خصوص اقدامات انجام شده برای انسداد مرزهای شرقی کشور خاطرنشان می‌کند: در راستای راهسازی، انشعاب آب، برق و راه‌های دسترسی اعتبارات واگذار و به صورت کامل به‌کارگرفته شده است؛ اعتقاد ما این است اگر مرزها امن باشد نمود این امنیت در شهرها، روستاها و در نقاط مختلف کشور خود را نشان می‌دهد و این اقدام با اختصاص کامل انسداد مرزها محقق می‌شود.
فرمانده مرزبانی خراسان رضوی عنوان می‌کند: با تلاش‌های صورت گرفته از سوی مسئولان و استفاده از تجهیزات الکترونیکی، اپتیکی، سیستم‌های بازدارنده مرزی ، به‌کارگیری نیروهای آموزش‌دیده و متخصص و ارتقاء سیستم‌های بازدارنده در سال جاری شاهد امنیت پایدار در مرزهای استان هستیم.
تقوی تأکید می‌کند: مرزها در هر کشوری وجهه ملی دارد و در خصوص جذب سرمایه‌گذاری باید صرفا از طریق مسئولان کشور و سیاست‌های کشوری اقدامات لازم انجام شود.
ارائه مدل خاص برای مرزهای شرقی
pic۴
یک عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد در این باره می‌گوید: سرمایه‌گذاری در نظریات و تئوری‌های اقتصادی یکی از متغیرهای مهم در اقتصاد است که تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد و تأثیرپذیری آن از متغیرهای غیراقتصادی بعضا شدیدتر و عمیق‌تر است؛ به‌گونه‌ای که نه تنها متغیرهای سیاسی و امنیتی بلکه حتی متغیرهای اجتماعی و فرهنگی نیز بر روی سرمایه‌گذاری تأثیر شگرفی دارد.
محمدطاهر احمدی شادمهری با تأکید بر اینکه قبل از فراهم شدن بسترهای اقتصادی لازم برای شکل‌گیری سرمایه‌گذاری، باید شرایط امنیتی و ثبات سیاسی ایجاد شود، اظهار می‌کند: در غیر این صورت تحت هیچ شرایطی- حتی معافیت‌های گسترده مالیاتی و واگذاری انواع امکانات- انگیزه سرمایه‌گذاری در سرمایه‌گذاران ایجاد نمی‌شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه شاید بتوان گفت مقوله جذب سرمایه‌گذار در مناطق مرزی به ویژه شرق کشور مقوله‌ای غیرممکن است، تصریح می‌کند: تفاوتی که مرزهای شرقی با مرزهای شمالی و تا حدودی غربی دارد، این است که متاسفانه در آن طرف مرزهای شرقی شرایط اقتصادی، سیاسی و امنیتی بسیار شکننده است؛ کشور ما به‌طورنسبی از امنیت و ثبات خوبی در بین کشورهای منطقه برخوردار است، اما حاشیه مرزهای شرقی ما تحت‌تأثیر ناامنی کشورهای افغانستان و پاکستان قرار دارد؛ به همین دلیل ثبات سیاسی در این کشورها و تشکیل دولت‌های پایدار و مستقل در آن‌ها برای ما نفع بسیاری به دنبال دارد.
احمدی شادمهری این نکته را نیز خاطرنشان می‌کند که معیارها و مؤلفه‌های امنیتی مدنظر دولت با امنیت مدنظر بخش‌خصوصی و سرمایه‌گذاران متفاوت است و می‌افزاید: دولت از دیدگاه خودش شرایط را بسیار خوب و عالی تصور می‌کند؛ دقت داشته باشید که می‌خواهیم رفتار سرمایه‌گذار را تحت تأثیر قرار دهیم، زیرا نگاه سرمایه‌گذار به دهان ما نیست و دستوری عمل نمی‌کند، بلکه با توجه به دانش، ابزارها و اطلاعات خود تصمیم می‌گیرد. وی ادامه می‌دهد: دولت نباید امنیت را از دیدگاه خود تعریف کند، بلکه باید آنچه را که سرمایه‌گذاران به عنوان مؤلفه‌های امنیتی مدنظر دارند، لحاظ کند؛ همچنین دولت بر اساس تشخیص خود اقدام به جذب سرمایه‌گذار نکند، بلکه باید این امر با توجه به پتانسیل‌های خاص مرزهای شرقی صورت گیرد.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اعتقاد بر اینکه اکنون سرمایه‌گذاران در داخل کشور به دلیل وضعیت پیچیده حاکم بر فضای کسب‌وکار، میل و رغبت چندانی برای سرمایه‌گذاری ندارند، تأکید می‌کند: این وضعیت در مناطق مرزی بغرنج‌تر است. نقاط مرزی با کمبود امکانات زیرساختی گسترده‌ای مواجه هستند؛ در مرزهای شرقی امکانات اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی و ... قابل‌قبولی وجود ندارد و این امر را می‌توان از دیگر مشکلات سرمایه‌گذاری در مرزها دانست.
احمدی شادمهری معتقد است: می‌توان برای مرزهای شرقی کشور مدل خاصی از سرمایه‌گذاری ارائه کرد که خاص همان منطقه باشد، اما این امر نیازمند مطالعات زیادی است؛ با این حال به دلیل اقلیم خاص و خشک مناطق مرزی شرق کشور باز هم مشکلات و محدودیت‌های بسیاری ایجاد خواهد شد. وی با اشاره به اینکه برخی فعالیت‌های مرتبط با ترانزیت در مرزهای شرقی می‌تواند زمینه مناسبی برای جذب سرمایه‌گذار باشد، عنوان می‌کند: در حال حاضر برای اتصال شهرهای اصلی به مرزهای شرقی راه‌آهن وجود ندارد و جاده‌های موجود نیز مناسب نیست؛ در این مرزها سیستم‌های اداری و انبارداری برای ترانزیت کالا وجود ندارد. با توجه به این مسائل، حمل‌ونقل می‌تواند بستر مناسبی برای جذب سرمایه‌گذاران در مرزهای شرقی کشور باشد.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد اضافه می‌کند: شرکت‌های مختلف حمل‌ونقل، ترخیص کالا، نهادهای مالی و بانکی، راه‌های ارتباطی، فرودگاه و ... باید در مرزهای شرقی ایجاد و از این طریق زمینه جذب سرمایه‌گذار فراهم شود.
گویا مسئولان دولتی در خصوص امنیت مناطق مرزی نظر متفاوتی با کارشناسان دارند.
استقرار صنایع و ارتقاء امنیت مرزها
pic5
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی ایجاد اشتغال، بهبود وضعیت اقتصادی مرزنشینان و توانمندکردن آنان را از راه‌های تأمین امنیت در مرزها می‌داند و می‌گوید: از طرف دیگر مرزهای شرقی ما با دو کشور افغانستان و پاکستان مشترک است و هر چقدر بتوانیم در این مرزها سرمایه‌گذاری کنیم و شرایط و امکانات مورد نیاز برای صادرات و واردات کالا را فراهم کنیم، یقینا به توسعه صادرات و ترانزیت کشور کمک کردیم که در نهایت به توسعه اقتصادی کشور منجر خواهد شد.
علی رسولیان با اشاره به هم‌مرز بودن خراسان رضوی با افغانستان اظهار می‌کند: با توجه به بازار خوبی که افغانستان دارد، می‌توانیم در تمام بخش‌ها- از صادرات کالا گرفته تا صدور خدمات فنی و مهندسی- در آنجا حضور جدی داشته باشیم.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی با تأکید بر اینکه در راستای کاهش هزینه‌های صادرات کالا و هزینه‌های حمل و نقل باید بتوانیم پایانه‌ها مرزی را توسعه دهیم، خاطرنشان می‌کند: برای تحقق این امر باید هر چه سریع‌تر مسیر راه‌آهن شرق کشور احداث شود تا از این طریق هزینه ترانزیت کالا به افغانستان کاهش یابد. وی ادامه می‌دهد: از طرف دیگر اگر بتوانیم در این مرزها صنایعی را مستقر و به تولید بیشتر کمک کنیم، به دلیل نزدیکی به بازار مصرف می‌توانیم راحت‌تر این کالاها را صادر کنیم.
رسولیان در خصوص وضعیت امنیت مرزهای شرقی کشور تصریح می‌کند: خوشبختانه در مرزهای خراسان رضوی به دلیل حضور مردم و تلاش نیروهای مرزبانی امنیت کامل برقرار است و هیچگونه ناامنی وجود ندارد. وی با بیان اینکه سرمایه‌گذاران به هیچ عنوان نگرانی در این خصوص نداشته باشند، تأکید می‌کند: با استقرار هر چه بیشتر صنایع در مرزها، به توسعه امنیت نیز کمک خواهد شد.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی عنوان می‌کند: استقرار صنایع و سرمایه‌گذاری برای تولید در مرزهای شرقی کشور به دلیل نزدیکی به بازار مصرف افغانستان و پاکستان، توجیه دارد.
رسولیان با اشاره به منطقه ویژه دوغارون و پایانه‌های مرزی در شرق کشور می‌افزاید: این پایانه‌ها پتانسیل خوبی برای سرمایه‌گذاری هم برای خارجی‌ها و اتباع افغانی و هم برای هموطنان است تا بتوانند از این ظرفیت استفاده کنند. وی به سرمایه‌گذاری در منطقه سنگان خواف نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: سنگان یک منطقه فولادی عظیم با منابع سنگ آهن قوی است که این منطقه نیز ظرفیت خوبی برای جذب سرمایه‌گذاران است. با ایجاد این صنایع، تأمین زیرساخت‌هایی از قبیل خدمات، حمل‌ونقل، راه‌آهن و ... نیز زمینه‌هایی را برای سرمایه‌گذاری فراهم می‌کند.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی در خصوص مشکلاتی که سرمایه‌گذاران در مرزهای شرقی کشور با آن مواجه هستند، اظهار می‌کند: یکی از مشکلات، دوری بعضی مسیرها از مرکز و تولید کالا در داخل شهرهاست. برخی مواد اولیه از مرزها فاصله دارند و امکانات زیربنایی نیز در بعضی مناطق به اندازه کافی وجود ندارد.
رسولیان کمبود آب در مناطق مرزی شرق کشور را یکی دیگر از مشکلات برمی‌شمارد و تصریح می‌کند: در حال تأمین زیرساخت‌ها هستیم و فکر نمی‌کنم این‌ها مشکل غیرقابل حل باشند. یکی دیگر از مشکلات، کمبود آب در منطقه شرق کشور است، اما این‌ها قابل حل هستند. وی اعطای تسهیلات بانکی با سودهای اندک و معافیت‌های مالیاتی را از راه‌های تشویق سرمایه‌گذاران عنوان می‌کند.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی در خصوص راه‌های تأمین امنیت خاطر سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی می‌گوید: دولت مصوباتی را در این زمینه داشته که پیگیر اجرایی و عملیاتی شدن آن هستیم. وی یادآور می‌شود: سرمایه‌گذاران نگران زیرساخت‌ها هستند که در حال تأمین است و از طرف دیگر فرآیند سرمایه‌گذاری نیز باید تسهیل شود.
رابطه دوطرفه امنیت مرزها و سرمایه‌گذاری
مدیر پایانه مرزی دوغارون با اعتقاد بر اینکه بحث سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی و تامین امنیت در این مناطق رابطه مستقیم و دوطرفه دارند، می‌گوید: به عبارت دیگر اگر امنیت در مناطق مرزی تامین شود، سرمایه‌گذاری در این مناطق صورت خواهد گرفت و بالعکس.
حسن جلیلی با تاکید بر اینکه سرمایه‌گذاری در مرزها باعث ایجاد امنیت در این مناطق نیز خواهد شد، زیرا از این طریق باعث کاهش قاچاق کالا و مبارزه با آن می‌شود، اظهار می‌کند: زمانی‌که زمینه اشتغال پایدار در مرزها فراهم شود، مرزنشینان می‌توانند در مشاغل رسمی که ایجاد می‌شود، فعالیت کنند و سراغ ورود و خروج غیررسمی کالاها نروند و از این طریق قاچاق کالا کاهش یابد و اشتغال پایدار در آن مناطق فراهم شود.
مدیر پایانه مرزی دوغارون با اشاره به اینکه حضور سرمایه‌گذاران خارجی در مناطق مرزی ما به روابط بین‌المللی ما با کشورهای همسایه به ویژه افغانستان بستگی دارد، تصریح می‌کند: معافیت‌های مالیاتی دولت برای کالاهای صادراتی اهمیت بسیاری در جذب سرمایه‌گذار در مناطق مرزی دارد که وزارت صنعت و معدن یا وزارت اقتصاد باید به این موضوع کمک کنند تا از طریق این معافیت‌ها به نوعی امنیت سرمایه‌گذار نیز تامین شود.
جلیلی در خصوص ظرفیت‌های موجود برای سرمایه‌گذاری در مرز تایباد با بیان اینکه در این بخش از مناطق مرزی ظرفیت سرمایه‌گذاری در بخش حمل و نقل وجود دارد، عنوان می‌کند: همچنین کالاهایی که افغانستان صادر می‌کند عمدتا به صورت مواد خام است و می‌توانیم این کالاها را فرآوری کنیم تا برای ما ارزش افزوده داشته باشد.
امنیت شرط لازم است اما کافی نیست
دکتر جعفر خیرخواهان، اقتصاددان با بیان اینکه در خصوص سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی باید به تحلیل هزینه و فایده توجه شود، می‌گوید: در اقتصاد پرسش مهمی مطرح است مبنی بر اینکه کاری که قراراست، انجام شود، به لحاظ اقتصادی ارزش دارد و به صرفه و نفع جامعه هست؟pic6
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در گذشته نمایندگان مجلس طرح‌ها و پروژه‌هایی را برای سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی اختصاص می‌دادند، اظهار می‌کند: اما این پروژه‌ها در عمل هیچ نتیجه‌ای نداشت و شاید به نوعی اتلاف منابع بود.
پژوهشگر پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد به این نکته اشاره می‌کند که دوری مناطق مرزی از شهرها، نبود جاده‌های مناسب، آب و هوای نامناسب و ... باعث افزایش هزینه تولید می‌شود و می‌افزاید: از طرف دیگر گستردگی مرزها و تحرکات گوناگونی که به دلایل مختلف در کشورهای همسایه شرقی ما اتفاق می‌افتد، باعث ناامنی مرزها می‌شود و همین امر رغبت سرمایه‌گذار بخش خصوصی را برای سرمایه‌گذاری در این مناطق کاهش می‌دهد. وی با اشاره به مهاجرت سرمایه‌گذاران افغانی به ایران و سرمایه‌گذاری در شهرهایی از قبیل مشهد و تهران خاطرنشان می‌کند: این امر نشان می‌دهد عامل اصلی این مساله امنیت است و گاهی که حوادث مختلفی اتفاق می‌افتد، باعث می‌شود که سرمایه‌گذاری در آن مناطق موفق نباشد.
خیرخواهان با بیان اینکه پروژه‌های انجام شده در مناطق مرزی عموما با امتیازات و حمایت‌های دولتی بوده است، تصریح می‌کند: در صورت لغو این امتیازات، آن پروژه نیز تعطیل می‌شود، بنابراین امنیت مساله اساسی است که در صورت تامین آن، بخش عمده‌ای از مشکلات نیز حل خواهد شد.وی امنیت را شرط لازم برای سرمایه‌گذاری می‌داند و می‌گوید: با این حال امنیت شرط کافی نیست، بلکه شرط کافی سایر پیش‌نیازها، امکانات، تسهیلات و زیرساخت‌ها را شامل می‌شود. وی با اعتقاد بر اینکه بحث دیگر در زمینه سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی به ویژه مرزهای شرقی کشور، بازار مصرف است، خاطرنشان می‌کند: باید امکانات حمل‌ونقل و تردد راحت باشد و علاوه بر این دولت باید مواد اولیه و تسهیلات تولید را در مناطق مرزی فراهم کند که البته باید ببینیم این مساله در کشور ما صرفه اقتصادی دارد یا خیر؛ فراهم شدن این تسهیلات می‌تواند مشوقی برای سرمایه‌گذاران باشد.
خیرخواهان با اشاره به اینکه در ایران کالاها به هر دلیلی با هزینه بالا تولید می‌شوند، عنوان می‌کند: قدرت رقابت‌پذیری محصولات ایرانی پایین است که این امر دلایل مختلفی از جمله بی‌ثباتی، تغییر قوانین، روشن نبودن آینده، دخالت دولت در قیمتگذاری و ... دارد. وی اضافه می‌کند: این بالا بودن هزینه تولید باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به‌طور کلی تمایل چندانی به سرمایه‌گذاری نداشته باشند، حالا تصور کنید که این سرمایه‌گذاری بخواهد در مناطق دورافتاده انجام شود که در این مناطق هزینه‌های اضافی نیز وجود دارد. باید در مناطق مرزی جذابیت‌های گردشگری نیز فراهم شود و به تدریج صنایع و فعالیت‌های جانبی و تکمیلی نیز برای این مناطق تعریف شود؛ همچنین باید به سمت سرمایه‌گذاری‌هایی برویم که خاص مناطق مرزی باشد، از قبیل معادن یا جذابیت‌هایی که قادر باشد گردشگران را به این مناطق بکشاند.
سرمایه‌گذاران نگران امنیت نباشند
pic۷
فرماندار تایباد با بیان اینکه به لحاظ مباحث امنیتی مرزهای ما از امن‌ترین مرزها هستند، اظهار می‌کند: شاید در نقاط صفر مرزی قاچاقچیان حضور داشته باشند، اما مشکل چندانی در زمینه تامین امنیت در این مناطق نداریم.
محمدعارف عارفی با اشاره به حضور نیروهای خارجی و ناتو و افراد شرور در افغانستان خاطرنشان می‌کند: با این حال از مرزهای خود به خوبی نگهداری می‌کنیم و امنیت این منطقه کاملا تامین است، به همین دلیل منطقه ویژه اقتصادی خود را در نقطه صفر مرزی در نظر گرفته‌ایم و سرمایه‌گذاران می‌توانند بدون نگرانی در این مناطق سرمایه‌گذاری کنند.
فرماندار تایباد با اعتقاد بر اینکه شهرستان‌های مرزی و به ویژه تایباد مزیت‌های خاصی دارند، می‌گوید: امتیازاتی که دولت برای این مناطق در نظرگرفته، از این مزیت‌هاست؛ دولت ریسک سیاسی را به صورت 100 درصد در مناطق مرزی پذیرفته و تامین امنیت را در صورت وجود مشکلات امنیتی و ناامنی‌های احتمالی تضمین کرده است.
عارفی با بیان اینکه تسهیلاتی که دولت برای صنایع مناطق مرزی در نظر گرفته، نیم‌بهاست و نیمی از آن به صورت یارانه توسط دولت پرداخت می‌شود، عنوان می‌کند: همچنین دولت پرداخت تسهیلات ارزی و ریالی به مبلغ ۱۰ میلیارد تومان برای افرادی که صنایعی را در مناطق مرزی ایجاد کنند، در نظرگرفته است.
فرماندار تایباد یکی از بهترین ظرفیت‌های شهرستان تایباد را هم‌جواری با مرز افغانستان برمی‌شمارد و تصریح می‌کند: افغانستان به تمام صنایع و تولیدات ما وابسته است و امروز بسیاری از محصولات از سایر استان‌های کشور از تایباد عبور می‌کند که اگر بتوانیم این تولیدات را در این شهرستان داشته باشیم، هزینه حمل و نقل و ... آن‌ها کم می‌شود و کالاها با سود بیشتری به افغانستان صادر خواهد شد.
عارفی در خصوص مشکلات سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی اظهار می‌کند: به نظر می‌رسد در حال حاضر در تایباد تنها یک مشکل داریم و آن این است که از زمان اخذ مجوز و مصوبه دولت برای ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در این شهر، هنوز نتوانسته‌ایم زمین مورد نظر برای احداث آن را در اختیار بگیریم که اگر این مشکل حل شود، مساله خاص دیگری وجود نخواهد داشت.
فرماندار تایباد تاکید می‌کند: اگر زمانی به‌دلیل مسائل امنیتی برای سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی نگرانی داشتیم، امروز زمان این نگرانی‌ها و دغدغه‌ها سپری شده و این نگرانی وجود ندارد؛ امروزه مرزها به عنوان «فرصت» تلقی می‌شوند و بهترین فرصت است که سرمایه‌گذاران در این مناطق حضور یابند و با هزینه کمتر سرمایه‌گذاری کنند و از مشوق‌ها و تسهیلات ویژه این مناطق نیز برخوردار شوند.
محیط امن لازمه سرمایه‌گذاری است
یکی دیگر از اعضای هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص اهمیت و لزوم سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی با اشاره به اینکه استفاده از سرمایه‌گذاری‌های خارجی در زمینه‌های گوناگون و برای مناطق مختلف کشور خوب و مفید است، اظهار می‌کند: سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی با توجه به محرومیت این مناطق اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
دکتر مهین‌دخت کاظمی بااعتقاد بر اینکه امکان سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی به ویژه مرزهای شرقی کشور با توجه به وضعیت و محدودیت‌های این مناطق آن‌گونه که باید، ممکن نیست، می‌گوید: سرمایه‌گذار به یک محیط امن برای سرمایه‌گذاری احتیاج دارد و تا زمانی‌که این محیط فراهم نشود، نمی‌توان به سرمایه‌گذاری امیدوار بود.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد مهم‌ترین مشکل سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی کشور به‌ویژه مرزهای شرقی را بحث امنیت مرزها می‌داند و تصریح می‌کند: پس از آن می‌توان به سایر موارد مانند قوانین و مجریان آن‌ها اشاره کرد. وی ایجاد و اثبات امنیت نظامی و پس از آن امنیت اقتصادی و اجتماعی را از راه‌های تامین امنیت خاطر برای سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی می‌داند.
توسعه زیرساخت‌ها راهکار
جذب سرمایه‌گذارpic8
کارشناس مسئول سابق امنیت مرزها در استانداری خراسان رضوی در خصوص مشکلات مناطق مرزی شرق کشور اظهار می‌کند: پایین بودن شاخص‌های توسعه منابع انسانی، اقتصادی و فرهنگی، محدودیت زیرساختهای تولید، وجود بحران منابع آبی، امکان قاچاق کالا به ویژه مواد مخدر و ... برخی از مشکلات این مناطق است.
علی رستمی به فرصت‌های مرزهای شرقی کشور نیز اشاره و خاطرنشان می‌کند: واقع شدن در مسیر ترانزیتی افغانستان و امکان دسترسی به بازارهای برون‌مرزی از یک طرف و دسترسی به بازار مصرف مشهد از طرف دیگر از مواردی است که می‌توان آن‌ها را به عنوان فرصت‌های مناطق مرزی شرق کشور تلقی کرد.
فرماندار تربت‌جام در خصوص راه‌های جذب سرمایه‌گذار در مرزهای شرقی کشور می‌گوید: توسعه زیرساختهای بخش معدن و ایجاد شهرک‌های تخصصی معدنی به منظور استفاده از ذخایر معدنی و ایجاد اشتغال در این مناطق از مواردی است که باعث جذب سرمایه‌گذار در مرزهای شرقی می‌شود.
رستمی تصریح می‌کند: تقویت زیرساختهای مربوط به ترانزیت کالا از قبیل ریل، بزرگراه و ...
به منظور صادرات تولیدات داخلی از دیگر مواردی است که باید برای جذب سرمایه‌گذار به آن توجه شود. وی همچنین ارائه تسهیلات مالی به بخش‌خصوصی برای سرمایه‌گذاری در معادن شرق کشور را از راه‌های تشویق و ترغیب سرمایه‌گذاران می‌داند.
ارتقاء امنیت مرزها
با سرمایه‌گذاری‌های مولدpic9
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون در خصوص لزوم سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی اظهار می‌کند: به جرأت می‌توان گفت مهم‌ترین عامل حفظ ثبات، امنیت و توسعه ارتباطات همه‌جانبه با کشورهای هم‌جوار از طریق تقویت سرمایه‌گذاری‌ها به ویژه سرمایه‌گذاری‌های مشترک مرزی قابل دسترسی است.
ناصرالدین گرامی با اعتقاد بر اینکه در اذهان عمومی عمدتا تصویری نا‌آرام و ناامن نسبت به مرزهای شرقی کشور شکل گرفته است، خاطرنشان می‌کند: این تلقی نادرست و غیرواقعی است و خوشبختانه با هوشیاری و دقت نظر مجموعه حاکمیت، اکنون عالی‌ترین وضعیت امنیتی در سطح کشور حاکم است و برای مثال آنچه هر از گاهی از سیستان‌وبلوچستان شنیده می‌شود عمدتا متأثر از فعالیت گروه‌های خرابکار و سازماندهی آن‌ها در خاک پاکستان است نه ایران. وی ادامه می‌دهد: باید ایجاد زیرساختهای لازم برای سرمایه‌گذاری به عنوان محدودیت‌های اصلی بیش از پیش مورد توجه واقع شود، زیرا انجام سرمایه‌گذاری‌های مولد به دلیل ایجاد اشتغال و بهبود معیشت مردم، تقویت‌کننده و ارتقادهنده وضعیت امنیت در ابعاد اجتماعی و اقتصادی است.
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون با بیان اینکه نقاط مرزی شرق کشور عمدتا دارای قدمت تاریخی در مبادلات تجاری با کشورهای همسایه هستند، می‌افزاید: مرزهای شرقی برای دسترسی آسان‌تر و سریع‌تر به مواد اولیه، استفاده از توانمندی‌های متنوع این مناطق و منابع آن‌ها، توسعه حمل‌ونقل و ترانزیت محصولات فرصت مهم و ممتازی به وجود آورده است.
گرامی در خصوص مشکلات سرمایه‌گذاری در مرزهای شرقی کشور به تحریم‌های اعمال شده بر کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: از طرف دیگر کشور در حال برنامه‌ریزی برای رهایی از وابستگی اقتصادی به درآمدهای نفتی است و در این میان کارآفرینی و سرمایه‌گذاری به عنوان موتور اصلی و محرک این اقتصاد نقش‌آفرینی می‌کند. مهم‌ترین مساله در سرمایه‌گذاری مناطق مرزی همین تغییر نگرش برای ایجاد و حمایت از کسب‌وکار، کارآفرینی و سرمایه‌گذاری به ویژه سرمایه‌گذاری خارجی است که باید مورد توجه واقع شود. وی تصریح می‌کند: دستگاههای اجرایی فعال در مرزها نیازمند آموزش و فرهنگ‌سازی در زیرمجموعه‌های خود هستند که به سطح درک درستی از تبعات مثبت این سرمایه‌گذاری‌ها برسند.
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون با اعتقاد بر اینکه تامین امنیت خاطر سرمایه‌گذاران در مناطق مرزی از سه جهت قابل بررسی است، عنوان می‌کند: اولا باید اطلاع‌رسانی صحیحی از قوانین و مقررات حمایتی موجود به سرمایه‌گذاران صورت گیرد، ثانیا بخش خصوصی باید با بررسی، استخراج و جمع‌بندی موارد اطمینان‌بخش و سهولت‌ساز از طریق تشکل‌های صنفی خواسته‌های خود را از دولت درخواست و طرح موضوع کند و ثالثا سرمایه‌گذاران بازدیدهای محلی داشته باشند و قبل از تصمیم برای هرگونه فعالیت، واقعیت‌ها را از نزدیک ببینند و با نگرش مسئولان منطقه آشنایی پیدا کنند.
تأمین امنیت توسط مردمpic۱۰
عضو هیأت علمی اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص اهمیت سرمایه‌گذاری در مناطق مرزی کشور اظهار می‌کند: برای درک این مطلب باید ببینیم استراتژی حفظ امنیت مرزها در کشور به چه صورت است؛ زمانی کشورها برای این امر صرفا به نیروی نظامی متکی بودند و زمانی دیگر استراتژی دولت دیوارکشی و انسداد مرزها بود، اما استراتژی که اکنون کشورها به‌کار می‌گیرند، این است که امنیت از طریق توسعه اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های لازم توسط خود مردم ایجاد شود که به نظر می‌رسد این استراتژی مفیدتر، مناسب‌تر و کم‌هزینه‌تر است.
دکتر علی چشمی ادامه می‌دهد: این سرمایه‌گذاری‌ها در مناطق مرزی تبدیل به درآمد می‌شود و برای مردم منطقه شغل و رفاه ایجاد می‌کند، به‌همین دلیل سرمایه‌گذاری در مرزها علاوه بر مفید بودن برای توسعه اقتصادی و رفاه، باعث ایجاد و ارتقاء امنیت نیز می‌شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با تأکید بر اینکه امنیت را صرفا نمی‌توان با نیروهای نظامی و انتظامی در مرزها فراهم کرد، تصریح می‌کند: تأمین امنیت اقدام بلندمدتی بوده که بخشی از آن مربوط به داخل کشور و مقداری از آن نیز مربوط به کشورهای همسایه است، به همین دلیل باید بتوان در یک فرآیند بلندمدت برای تأمین امنیت مدنظر سرمایه‌گذاران برنامه‌ریزی کرد و نمی‌توان اقدام عاجلی برای آن در نظر گرفت.
چشمی تأکید می‌کند: به نظر می‌رسد اگر دولت بودجه‌هایی را که صرف انسداد مرزها می‌کند به بهبود امکانات و زیرساختهای مناطق مرزی از قبیل راه‌ها، امکانات گمرکی، برق، آب و ... اختصاص دهد، این امر می‌تواند به توسعه در مرزها و سرمایه‌گذاری بیشتر در این مناطق کمک کند.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اینکه پتانسیل‌های مرزهای شرقی برای سرمایه‌گذاری را می‌توان از ابعاد مختلف بررسی کرد، می‌گوید: یکی از این ابعاد مربوط به سرمایه‌گذاری‌هایی است که توسط خود دولت برای امور زیربنایی از قبیل مهار آب‌های مرزی انجام می‌شود. وی خاطرنشان می‌کند: همچنین با توجه به میزان رفت‌وآمد در مرزهای شرقی، می‌توان متناسب با این رفت‌وآمدها امکانات گردشگری و تجاری مناسب ایجاد شود که این امر با پشتیبانی دولت میسر است.
اگرچه که اظهارنظرهای متفاوتی در خصوص امکان یا عدم‌امکان جذب سرمایه‌گذار در مرزهای شرقی کشور وجود دارد، اما نکته مهم این است که برای توسعه اقتصادی این مناطق نمی‌توان و نباید از حضور سرمایه‌گذاران بخش خصوصی چشم پوشید و انتظار می‌رود مسئولان بیش از پیش در راستای تأمین امنیتی که مدنظر سرمایه‌گذاران است و همچنین توسعه و تقویت زیرساخت‌ها و زمینه‌های حضور سرمایه‌گذاران در مرزهای شرقی کشور گام بردارند.
کنترل مرزهای اقتصادی
راهکار تحقق اقتصاد مقاومتی است
معاون صنایع‌دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کنترل مرزهای اقتصادی و جلوگیری از ورود کالای قاچاق را راهکار تحقق اقتصاد مقاومتی دانست.به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، بهمن نامورمطلق در افتتاحیه نخستین نمایشگاه بازاریابی صنایع‌دستی در مشهد با ابراز تأسف از اینکه کالاهای قاچاق در بازار صنایع دستی جا خوش کرده‌اند، گفت: قاچاق صنایع دستی لطمه زیادی به اقتصاد و فرهنگ ما می‌زند؛ به ازای ورود هر ۱۰۰ میلیارد تومان کالای قاچاق به کشور، ۱۰ هزار نفر بیکار می‌شوند اما سالانه صدها میلیارد تومان کالای قاچاق وارد کشور می‌شود.
ارسال نظر