سرنوشت توریسم اروپا در چنبره تروریسم

امیر شاملویی

شوک‏ها یکی پس از دیگری وارد شده است؛ داعش در حملات خود شهروندان اروپایی را در شهرهای بروکسل و نیس کشته است، عملیات تروریستی مرگباری در آلمان انجام شده و یک عملیات نیز در کلیسای یک شهرک فرانسوی کوچک رخ داده است. هشدارها هر روز بیشتر و بیشتر می‏شود. افزایش حملات تروریستی در اروپا سوالات را پیرامون اینکه این تهدید جدید پیش آمده به‌طور بالقوه تا چه حد دوام می‏آورد و پایداری آن چقدر طول می‏کشد، ایجاد کرده است. تاثیر این وقایع بر اقتصاد منطقه و گردشگری ممکن است شدید باشد و رهبران اروپا مصمم به برخورد با این پدیده هستند. جورج پانایوتیس رئیس گروه ام‏کی‏اچ می‏گوید: «ما انتظار داریم که یک تغییر ساختاری به وقوع بپیوندد. پدیده جنگ در این کشورها قبلا وجود نداشته است.»

وی که یک مشاور گردشگری در پاریس است، ادامه می‏دهد: «اگر این مساله حل نشود، مشکل ادامه خواهد یافت.» اثرات این اتفاق بر تجارت‏های بزرگ و کوچک عمیق بوده است. در مونت سن میشل که یک کلیسای قرون وسطایی ویژه است و یکی از مقاصد گردشگری بسیار معروف فرانسه به شمار می‏رود، هتل‏های زنجیره‏ای محلی و رستوران‏ها تا ۷۰ درصد با کاهش تقاضا روبه‏رو شده و سودآوری آنان شدیدا تحت‏تاثیر قرار گرفته است. این اتفاق عمدتا به‌دلیل رویدادهای تروریستی در پاریس بوده است. پس از آن وقایع، وضعیت این شهر توریستی هرگز به‌طور کامل بهبود نیافته است. گردشگران ژاپنی و آمریکایی رزروهای خود را لغو کرده‏اند و با وجود اینکه منطقه مذکور در شمال غربی ساحل نورماندی واقع شده و دور از پاریس است، باز هم از اثرات غیرمستقیم این حملات تروریستی در امان نمانده است.

ژیل گویه مدیر اجرایی هتل‏های زنجیره‏ای در این منطقه می‏گوید که مجبور شده به یک سوم از ۲۳۰ پرسنل خود اعلام کند برای ۴ ماه به خانه‏های خود بازگردند و در واقع کار خود را از دست بدهند. نیمی از هتل‏های ۵ ستاره و رستوران‏های ۴ ستاره نیز به حالت تعطیل درآمده است. از آن زمان به بعد ۱۷ موقعیت کاری از بین رفته و افرادی جدیدی را استخدام کرده‏اند که تنها قرارداد موقت دارند. کسب و کارها درست زمانی که کشتار روز باستیل در شهر نیس اتفاق افتاد، شروع به بهبود کرده بودند. لغو کردن رزروها از آن به بعد تا ۲۰ درصد افزایش یافته و انتظار می‏رود در هفته‏های آتی نیز افزایش یابد. به علاوه، حمله بعدی که به یک کلیسا در نورماندی صورت گرفت و یک کشیش در آن کشته شد، نیز بر این وخامت تاثیر بیشتری گذاشت. این حمله توسط شبه نظامیانی که ادعا می‏کنند با داعش متحد هستند، صورت گرفت. گویه در این خصوص می‏گوید: «آنچه که در این کلیسا اتفاق افتاد، می‏تواند هر جای دیگری نیز اتفاق بیفتد. این کار موجب می‏شود طرح‏ریزی برای کسب‌وکار در آینده غیرممکن باشد.»

افت یا ادامه رشد؟!

تمام آنچه که به اقتصاد اروپا آسیب رسانده است، در یکی از بخش‏های حیاتی آن یعنی گردشگری بوده است. با این وجود روند بهبود این صنعت پس از اتفاقات اخیر آغاز شده و ادامه دارد.در سال جاری، رشد اقتصادی در ۱۹ کشوری که از واحد پولی یورو استفاده می‏کردند به سطحی رسید که پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ سابقه نداشته است. اتحادیه اروپا گزارش داده است که در نیمه دوم سال جاری این وضعیت با دشواری‏هایی روبه‏رو شده و اقتصاد از ماه آوریل تا ژوئن تنها ۳/ ۰ درصد رشد کرده است که نسبت به رشد ۶/ ۰ درصدی در فصل گذشته کاهش نشان می‏دهد. فرانسه با رشد صفر درصد در بازه ۳ ماهه منتهی به ژوئن، درگیر جدال با رکود بوده است. عدم قطعیت در ماه‏های اخیر پس از حملات تروریستی چند برابر شده و به شدت گسترش یافته است. با این وجود، سرمایه‏گذاران پا پس نکشیده‏اند اما بازدیدکنندگان در مورد مقصد محوری سفر به اروپا تردید می‏کنند و صنعت گردشگری که پیش از این ۱۰ درصد از فعالیت اقتصادی اتحادیه اروپا را تشکیل می‏داد، شروع به افت کرده است. این در حالی است که دولت‏های اروپایی میلیاردها یورو در زمینه امنیت داخلی و افزایش آن و نیز عملیات علیه داعش حتی در کشورهایی که با کسری بودجه روبه‏رو هستند، خرج کرده‏اند. فرانسه که سومین اقتصاد بزرگ اروپا پس از بریتانیا و آلمان است، پیشتر سعی داشت تا از دوره طولانی رکود و بیکاری بالا بیرون بیاید. افزون بر این فرانسه کشوری است که یکی از بیشترین میزان بازدیدها را در کل اروپا دارد. سال گذشته بیش از ۸۴ میلیون گردشگر به این کشور سفر کردند. اقتصاددانان پیش‏بینی کرده بودند که این روند رو به رشد در سال ۲۰۱۶ نیز ادامه داشته باشد، اما وقایع تروریستی ۱۳ نوامبر موجب شد تا گردشگران خارجی کمتر به این کشور سفر کنند و اخیرا این روند معکوس شده است با این وجود، از آنجا که بیشتر حملات تروریستی داعش در خارج از اروپا رخ داده است، به نظر می‏رسد که در مورد اثر این امر بزرگنمایی و اغراق صورت گرفته باشد.

مارک اکرستروم، رئیس بخش مالی اکسپدیا که یک وبسایت جهانی سفر است، می‏گوید: «در فرانسه رزرو شبانه هتل‏ها پس از حملات تروریستی در پاریس، از ۲۰ درصد به یک عدد تک‌رقمی رسید. پس از بمب‏گذاری‏های بروکسل رزروها بار دیگر روندی منفی پیمودند و پس از وقایع شهر نیس، رزرو هتل‏ها بیش از ۱۰ درصد افت کرد.» او ادامه می‏دهد: «ما افزایشی در روند ورود گردشگران نداشته‏ایم. آنچه که به‌طور خاص نمی‏دانیم این است که آیا تاثیر کلی منفی بر صنعت سفر ایجاد شده است یا اینکه اروپا به‌طور خاص در حال تجربه این رخداد است.»

در پلاژ پاریس، افراد مسلح پلیس از ورودی‏ها حفاظت می‏کنند. دسته‏های نظامی روی ساحل از کنار خانواده‏ها عبور می‏کنند. این گشت زدن هزینه‏هایی را برای مالیات‏دهندگان درحدود یک میلیون یورو یا ۱/ ۱ میلیون دلار در روز در پی دارد که در مجموع موجب می‏شود فرانسه میزان ۸۱۶ میلیون یورو در سال جاری برای تقویت امنیت خود بپردازد. اثر این اتفاق کاملا مشهود است. ضمن اینکه بالا رفتن هزینه‏ها سودآوری این صنعت را کم می‏کند.آدریان لیدز، رئیس گروه آدریان لیدز که یک شرکت فرانسوی فعال در املاک و مستغلات در این دو شهر است می‏گوید آپارتمان‏های اجاره‏ای در شهرهای پاریس و نیس، پس از اینکه گردشگران طرح سفر به این شهرها را لغو کرده‏اند، خالی شده است. وی ادامه می‏دهد مشتریانی که فکر نقل و انتقال به پاریس را در سر داشته‏اند، این جست‌وجوها را تعلیق کرده‏اند. او می‏افزاید: «این رویدادها بر بسیاری از موارد اثر گذاشته است. اما مردم زمانی که اوضاع آرام شود برخواهند گشت.» اما در همین حال، تهدیدات تروریستی یک لایه پیچیده دیگر در منطقه‏ای که درگیر وجود تعداد زیادی از مهاجران و نیز تحت تاثیر رای دادن دادن مردم بریتانیا در ماه گذشته نسبت به خروج از اتحادیه اروپا است، اضافه می‏کنند. وزرای مالی ۲۰ اقتصاد بزرگ جهان، مدتی پیش در چین با هم ملاقات کردند و تعارض‏های ژئوپولتیکی و تروریسم را به عنوان تهدیداتی فزاینده برای اقتصاد جهانی عنوان کردند. میشل ساپین وزیر مالی فرانسه می‏گوید: «جهان تقریبا حملات تروریستی را شناخته است. اما امروزه تعدد حملات، یک وضعیت نا‏اطمینانی جدید ایجاد کرده است و این وضعیت با پیامدهای اقتصادی گره خورده است.»

بلژیک و آلمان، دیگر قربانیان

در بلژیک، جایی که تکفیری ها حملات بمب‏گذاری در فرودگاه بروکسل و متروی این شهر را در ماه مارس انجام دادند که منجر به مرگ ۳۲ نفر شد، اقتصاد به دلایلی همچون زیان در کسب‌وکار و مالیات بر درآمد تقریبا یک میلیارد یورو آسیب دیده است. این مطلب را اخیرا دولت بلژیک اعلام کرده است. بزرگ‌ترین ضربات نیز به هتل‏ها، رستوران‏ها و بخش گردشگری این کشور وارد آمده است. کنسرت‏ها، کارناوال‏ها و جشنواره‏ها و نیز رویدادهای ورزشی لغو شده‏اند و درآمدهای ناشی از صنعت تفریحات و سرگرمی‏ها کاهش یافته‏اند. دولت آلمان نیز مدتی پیش اعلام کرد این کشور پس از حملاتی که در یک قطار، مرکز خرید کوچک و یک کنسرت نسبت به شهروندان آن صورت گرفت، تبدیل به هدف شده است. شرکت‌های مسافرتی اکنون پرسش‏هایی در مورد اینکه آیا بزرگ‌ترین اقتصاد قاره اروپا ایمن است یا خیر مطرح می‏کنند و اقتصاددانان می‏گویند در نتیجه این امر، مخارج مصرفی که همچون یک موتور برای رشد اقتصادی عمل می‏کند، درصورت مصرف کمتر توسط مصرف‏کنندگان، می‏تواند کاهش پیدا کند. تمام این موارد ممکن است مسافران و بازدیدکنندگان را از سفر به اقتصادهای بزرگ اروپا رویگردان کند و به مکان‏های آرام‏تری همچون اسپانیا، یونان یا اسکاندیناوی سوق دهد.

آسیب در انتظار صنایع مرتبط

این امر به خودی خود ممکن است دغدغه‏‏های تروریسم را که در مورد آسیب دیدن صنایعی که سفر را امکان‏پذیر می‏کنند، متوقف نکند. شرکت‌های هواپیمایی ایر فرانس و لوفت هانزا که دو غول خطوط هوایی اروپا هستند، اخیرا پیش‏بینی خود در مورد سودآوری‌شان را برای سال جاری کاهش داده‏اند. این امر بدان معنی است که حملات تروریستی در خاک اروپا موجب شده است تا گردشگران و نیز مدیران کسب و کارها کمتر رو به سفرهای اروپایی بیاورند.

این حملات تروریستی، همچنین عوارضی برای صنایع لوکس و تجملاتی ایجاد کرده‏اند. این صنایع به شدت وابسته به گردشگران خارجی و به‌خصوص آسیایی‏ها برای فروش محصولات لوکس اروپایی هستند. با توجه به برندهای پیشرو که در خاک اروپا وجود دارند، وقایع تروریستی میزان فروش آنها را تحت تاثیر قرار می‏دهد و گزارش‏ها حاکی از آن است که فروش‏ برندهای معروف به‌دلیل دور ماندن گردشگرانی که در سفر خود پول زیادی خرج می کنند، کاهش یافته است. اکسل دوماس، مدیر اجرایی یکی از برندهای معروف در اروپا در خصوص تاثیر کاهش تعداد ورود گردشگران خارجی بر میزان فروش برندها می‏گوید: «ما هیچ بهبودی را در میزان آمد و شد گردشگران در فرانسه مشاهده نمی‏کنیم و تا زمانی که در حالت اضطراری باقی مانده باشیم، تغییری در این زمینه را مشاهده نخواهیم کرد. این رویداد منجر به این می‏شود که مشتریان از سفر برای خرید صرف‌نظر کنند.»

برای گویه که هتل‏ها و رستوران‏هایش در مونت سن میشل وابسته به رفت و آمد گردشگران است، این اخبار بدی تلقی می‏شود زیرا درآمد و حیطه کسب و کار وی را کوچک‌تر می‏کند. او می‏گوید: «وقتی شما کسب و کاری را از دست بدهید، تاثیر اقتصادی در پی خواهد داشت. تروریست‏ها می‏خواهند حداکثر آسیب را ایجاد کنند.»

در همین حال، ازجمله مهم‌ترین مواردی که برای صنعت گردشگری در قاره اروپا گران تمام شده است، ترس گردشگران چینی از وضعیت امنیتی در اروپا و به‌ویژه در کشورهایی مانند فرانسه و آلمان است که موجب شده تعداد ورود گردشگران این کشور به این منطقه کاهش یابد.

در کنار وقایع تروریستی در فرانسه و آلمان، کودتا و حملات تروریستی در ترکیه در سال جاری نیز وضعیت قاره اروپا را متشنج‏تر کرده است. چینی‏ها که بیشترین تعداد گردشگران برون‏مرزی در جهان را تشکیل می‏دهند، از نظر میزان هزینه کرد و افراد ثروتمندی که به کشورهای اروپایی برای کار و تفریح می‏فرستند حائز اهمیت زیادی هستند و ترس آنها می‏تواند تبعات اقتصادی زیادی برای کشورهای اروپایی داشته باشد. اکنون چینی‏ها نیز سوال مهمی در ذهن خود دارند که آیا پس از این تعداد از وقایع تروریستی بهتر نیست سفر خود به شهرهایی همچون پاریس را لغو کرده و به جای ایمن‏تری سفر کنند؟ شرکت‌های مسافرتی چینی همچنین قبول کرده‏اند که تمام پول متقاضیان چینی را در صورتی که بخواهند سفرشان به ترکیه را پس از ۲۲ ژوئیه لغو کنند، برخواهند گرداند. این تصمیم به‌دلیل کودتای در ترکیه اتخاذ شد.