نمادهای جدید برای میادین اصلی
نورا حسینی ساخت و نصب نماد قدیمی میدان انقلاب به سال 1361 برمی‌گردد که ایرج اسکندری هنرمند نقاش و مجسمه‌ساز این نماد را طراحی کرد و فریدون صدیقی هنرمند مجسمه‌ساز و فرزند ابوالحسن‌خان صدیقی مجسمه‌ساز شهیر ایرانی آن را ساخت. این نماد بعد از 25 سال، تابستان سال 86 به دنبال ساخت ایستگاه انقلاب در خط 4 مترو، از جایگاهش برداشته شد. به گفته مسوولان شهری قرار بود بعد از اتمام عملیات عمرانی، دوباره این نماد به میدان بازگردانده شود اما ایستگاه متروی میدان انقلاب افتتاح شد و هیچ نمادی در میدان نصب نشد و آن نماد جای خود را به گنبدی مسطح داد که گاه و بیگاه خود را محصور در بنرهای شهری و تبلیغات محیطی می‌دید که گاهی اوقات همین بنرها مانع از دیده شدن گنبد توسط مردم می‌شد. درباره این گنبد طی سال‌های اخیر بحث‌هایی همچون داشتن نماد‌های نامتعارف مطرح شد و دردسرهای زیادی را پشت سر گذاشت تا این نمادها از این گنبد برداشته شد.
مجسمه نماد میدان انقلاب که با شروع ساخت خط ۴ مترو از این میدان برداشته شده بود، پس از انجام زیباسازی به میدان بازگردانده شد ولی وعده قرارگیری آن بر روی گنبد وسط میدان محقق نشد و نماد قدیمی میدان انقلاب به ضلع غربی میدان برده شد. به این ترتیب نماد این میدان سال‌ها است بلاتکلیف مانده و منتظر نهایی شدن طرحی است که به گفته مسوولان شهری در شأن این میدان باشد.
دو فراخوان برای طراحی نماد انقلاب
علی کامیاب، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران درباره تاخیر در نصب نماد میدان انقلاب می‌گوید: در خصوص طراحی این نماد فراخوانی منتشر شد که هیچ‌کدام از آثار ارسالی مورد تایید هنری قرار نگرفت که امیدواریم طرحی درخور این میدان طراحی شود.
برای دومین بار سازمان زیباسازی شهر تهران با انتشار فراخوانی برای طراحی نماد حجمی میدان انقلاب اسلامی تهران، از هنرمندان هنرهای شهری، طراحان، مجسمه‌‌سازان و استادان صاحب نام در عرصه معماری شهری دعوت به همکاری کرد. این بار نیز هنرمندان بسیاری برای طراحی نماد میدان انقلاب اعلام حضور کردند که از میان طراحی‌ها نماد حجمی میدان انقلاب اثر مشترک روح‌الله شمسی‌زاده و حسین شناور به‌عنوان اثر برگزیده انتخاب شد. کامیاب درباره نماد انتخاب شده توضیح می‌دهد: طراحی نماد حجمی برای میدانی مانند میدان انقلاب از حساسیت بسیار زیادی برخوردار است، طرح نهایی ارائه شده برای این میدان انتخاب هیات داوران نبوده و این نماد ترکیبی از برخی از آثار برگزیده است.
منتقدان چه می‌گویند ؟
مرتضی گودرزی‌دیباج مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری درباره طرح منتخب نماد حجمی میدان انقلاب اسلامی می‌گوید: ما برای انتخاب نماد حجمی میدان انقلاب بحث‌های دیگری را شنیدیم و حالا شاهد رفتار متفاوتی هستیم. چراکه به‌رغم آنکه بر حساسیت و اهمیت بسیار زیاد این میدان تاکید داشتند اما اکنون انتخاب این نماد حجمی برای این میدان کمی تردیدبرانگیز است.
او ادامه می‌دهد: میدان انقلاب اسلامی مهم‌ترین میدان کشور و نقطه عطف مفهوم تاریخی و مضمونی انقلاب محسوب می‌شود. اینجا فقط یک میدان نیست که نزدیک دانشگاه تهران واقع شده بلکه از حساسیت‌های ملی برای مردم کشور ما برخوردار است. در نتیجه این مکان به دلایل متعددی باید ویژگی‌هایی داشته باشد که بتواند به مسائل مختلف سیاسی، اجتماعی، تاریخی و مفهومی انقلاب اسلامی مردم ایران پاسخ بدهد. نمی‌توان این مسائل را در انقلاب ایران نادیده گرفت.
وی در ادامه با اشاره به ویژگی‌هایی که برای طراحی نماد میدان انقلاب اسلامی برشمرد، تاکید می‌کند: میان آن چه در طرح منتخب میدان انقلاب اسلامی دیده می‌شود و آنچه در حقیقت انقلاب ما صورت گرفته است، تفاوت‌هایی وجود دارد که باید بررسی روی آن صورت گیرد و معتقدم که طرح‌های تکمیل نشده، به مطالبات مردم ایران نمی تواند پاسخ بدهد.
گودرزی دیباج اضافه می‌کند: من تنها سوالم این است که چه نوع طرحی بعد از گذشت بیش از ۳۰ سال از انقلاب، شایسته این میدان و مردم کشور می‌تواند باشد؟ جایگاه اقوام ایرانی، زنان، مادران، روحانیت، نمادهای اسلامی، مسائل زیبایی شناختی و مهم‌تر از همه حضور امام (ره) در طرح میدان انقلاب چگونه باید رعایت و اعمال شود؟
دفاع هنرمندان از نماد جدید انقلاب
حسین شناور یکی از دو طراح نماد حجمی برگزیده شده برای میدان انقلاب اسلامی در پاسخ به انتقادهایی که به این نماد می‌شود، می‌گوید: طرح برگزیده قابلیت ارتباط برقرار کردن با همه طیف‌های مخاطبانش را دارد، اثر برگزیده هم ساده است و هم قابلیت ارتباط برقرار کردن با مخاطب خاص و عام را دارد؛ چراکه نشانه‌ها و المان‌های به کار رفته در آن بسیار گویا و رسا است و از دل همین مردم و ریشه‌های فرهنگی آنها برآمده است.
او در توضیح این المان‌ها می‌گوید: گنبد فیروزه‌ای آن که یادآور معماری ایرانی اسلامی ماست و کبوتران موجود در این اثر نیز به نوعی جزئی از معماری ایرانی و اسلامی محسوب می‌شود که در نظر مخاطبان بسیار آشنا است.شناور اضافه می‌کند: در این اثر دروازه‌ای از خون دیده می‌شود که المانی شناخته شده برای مردم کشور ما است و دروازه‌ای است که تاریخ این ملت و کشور را نشان می‌دهد، جمعیتی از کبوتران سفید را می‌بینیم که از روی گنبد فیروزه‌ای رنگ به سمت آسمان در پروازند و یادآور جمعیتی از مردم ما است که انقلاب کرده و به سوی آسمان حرکت کرده‌اند. این المان‌ها برخاسته از ریشه‌های فرهنگی و انقلابی ما ایرانی‌ها است.
روح‌الله شمسی‌زاده طراح دیگر نماد میدان انقلاب با تاکید بر اینکه وجاهت انتخاب نماد حجمی میدان انقلاب به حضور افراد کارشناس در ترکیب هیات داوران است، می‌گوید: طراحی نماد حجمی میدان انقلاب اسلامی ماحصل مطالعه هفت ماهه است که از طریق فراخوان عمومی در این مسابقه شرکت داده و به عنوان اثر برگزیده انتخاب شد. وجاهت این انتخاب نیز به اشخاص حاضر در هیات داوران آن است که شناخت کاملی نسبت به کلیت فضاها و المان‌های شهری دارند.
اما مهدی حجت عضو هیات انتخاب نماد جدید میدان انقلاب می‌گوید: ما از میان آثار ارسال شده، سه کار را برگزیدیم که کارفرما (شهرداری تهران)، درخواست کرد 9 کار را انتخاب کنیم و ما نیز بر اساس اولویت‌ها، 9 اثر ارسالی را برگزیدیم.
وی ادامه می‌دهد: کارفرما از ما درخواست کرد می‌تواند در آثار برگزیده اعمال نظر کند که ما به عنوان پیمانکار این حق را به آنها دادیم، اما طرح ارائه شده با طرح‌های منتخب ما متفاوت است. طرح اول مورد انتخاب هیات‌ داوران کنار گذاشته شده و طرح نهایی شده ترکیبی از چند طرح است. احتمال اعتراض به این طرح وجود دارد و قرار نیست که از ما برای انتخاب آثار دعوت کنند اما در آخر بر اساس سلیقه خودشان، کاری را نهایی کنند. ما موافق طرحی هستیم که به آن رای داده‌ایم.