به بهانه رویدادهای نوآورانه اخیر در شرکت‌های بانکی
نوآوری، لازمه بهبود اقتصاد کشور
توران فرج‌لو
کارشناس رسانه
سه ماهه سوم سال ۹۴ شاهد برگزاری استارتآپها و هکاتون‌هایی در حوزه باتکی و اپراتور‌های مخابراتی بودیم که فضای پویایی را پیش روی اهالی این حوزه‌ها قرار داد. آتچه در ادامه می‌خوانید گزارشی است از سخنرانی دکتر مهران محرمیان معاون شبکه شرکت خدمات انفورماتیک در رویداد برنامه نویسی این باتک ۲ که با تاکید بر اهمیت و جایگاه کار افرینی و نوآوری به ویژه در حوزه کاربردهای فناوری اطلاعات و نقش آن در رشد و توسعه کشورها به ویژه ایران ارائه شد.
خالق تغییر باشیمانسانها سه دسته‌اند گروهی تابع شرایط، گروهی خالق تغییرات و گروهی گاه درگروه اول و گاهی در گروه دوم.
توران فرج‌لو
کارشناس رسانه
سه ماهه سوم سال ۹۴ شاهد برگزاری استارتآپها و هکاتون‌هایی در حوزه باتکی و اپراتور‌های مخابراتی بودیم که فضای پویایی را پیش روی اهالی این حوزه‌ها قرار داد. آتچه در ادامه می‌خوانید گزارشی است از سخنرانی دکتر مهران محرمیان معاون شبکه شرکت خدمات انفورماتیک در رویداد برنامه نویسی این باتک ۲ که با تاکید بر اهمیت و جایگاه کار افرینی و نوآوری به ویژه در حوزه کاربردهای فناوری اطلاعات و نقش آن در رشد و توسعه کشورها به ویژه ایران ارائه شد.
خالق تغییر باشیمانسانها سه دسته‌اند گروهی تابع شرایط، گروهی خالق تغییرات و گروهی گاه درگروه اول و گاهی در گروه دوم. آنچه اکنون ما از آن به عنوان نمادهای رشد و توسعه بشریت یاد می‌کنیم و بخشی از آن در نمادهای فناورانه نمود یافته و زندگی بشری را تسهیل نموده است حاصل ذهن هایی است که فراتر از دیوارهایی که آنها را احاطه کرده است؛ راهی به سمت تغییر پیش گرفته‌اند. چند سالی است به منظور شناسایی و ایجاد ارتباط بین صاحبان ایده و فضای کسب و کار حرکت‌های جدیدی تحت عنوان استارتآپها و ماراتن‌های برنامه نویسی شکل گرفته؛ رویدادهایی که بر اساس آمار ثبت شده در «گوگل ترند» از سال ۲۰۰۹ با روند افزایشی مواجه شده است.
تفاوت رویدادهایی تحت عنوان ماراتن‌های برنامه نویسی با استارت آپ ویکندها در این است که در استارت آپ ویکندها معمولا خروجی ملموس و قابل ارائه ای وجود ندارد و بعضا افرادی که تخصصی در این حوزه ندارند هم می‌توانند ایده‌های خود را با منتورها(هدایت کننده ها) در میان بگذارند و آنرا به مرحله امکان سنجی برسانند. در واقع ابتدای امر محصول قابل ارائه ای وجود ندارد و همه ماجرا پس از موفقیت در استارت آپ آغاز می‌شود. در هکاتون‌ها یا ماراتن‌های برنامه نویسی تیم هایی شناسایی می‌شوند که معمولا خروجی ملموسی دارند؛خروجی هایی که البته نیاز به بهبود دارند اما همین دلیل کافی است تا به قطعیت بگوییم این رویدادها در ایران به سرعت از استارت آپ‌ها پیشی خواهند گرفت. در خصوص ظرفیت‌های نوآوری و دسترس پذیری و سرمایه گذاری خطر پذیر (VC )هم وضعیت بر همین منوال است. هرچند سرمایه گذاری در حوزه‌های خطر پذیر پس از بحران جهانی ۲۰۰۸در تمام دنیا با کاهش محسوسی مواجه شد و میزان دسترسی به وام برای این دسته از سرمایه گذاری‌ها نیز دشوارتر شده است اما آنچه در ایران شاهدیم ریشه در مشکلات اقتصاد ایران دارد.
توسعه فضاهای نوآورانه در ایران
آنچه گفتیم باعث نخواهد شد تا فعالیت‌های انجام شده را نادیده بگیریم. آمار موسسه مطالعاتی GEM (GLOBAL Entrepreneurship Monitor) در خصوص وضعیت کار افرینی در ایران بسیار جالب توجه است و بر این موضوع صحه می‌گذارد که با تمامی مشکلات پیش روند کار افرینی در کشور رو به بهبود است. . در واقع باید بپذیریم؛ کارآفرینی و نوآوری الزامی برای بهبود وضعیت اقتصاد کشور است؛ چون راه دیگری وجود ندارد. اما این سوال مطرح می‌شود برای بارور نمودن این انگیره‌ها باید کجا برویم؟ چرا که در فضای دانشگاهی به جای اینکه کارآفرین تربیت کنیم حتی برترین فارغ التحصیلان بهترین دانشگاههای کشور هم دو واحد کار افرینی نداشته‌اند در حالیکه باید این باوردر ذهن دانشجو شکل بگیرد که چکونه آموزه‌های خود را به فضای کسب و کار نزدیک کند. شاید بتوان استارتاپ‌ها و هکاتون‌ها را به عنوان بستری مناسب برای شناسایی و رشد و توسعه ایده‌ها دانست چرا که حاضرین در این هکاتون‌ها بر این باورند؛ روزی ایده و محصول خود را از این طریق وارد فضای کسب و کار خواهند کرد؛ اما به واقع آنها که کسب دانش و تشکیل شبکه کسب و کار، بهره مندی از مدل کسب و کار،یادگیری از بزرگان ودر نهایت کار کردن در بسترهای ارائه شده توسط شرکت‌های بزرگ را مد نظر قرار داده‌اند؛ بسیار موفق تر نشان می‌دهند.
نمی توان بدون اینکه شناختی از فضای کسب و کار و فعالان این عرصه داشت به نتیجه دلخواه دست یافت بدیهی است؛ تشکیل شبکه‌های کسب و کار این روند را تسهیل می‌کند این حوزه به قدری پویاست که هرگز نباید از آموختن در این مسیرغافل ماند. یک ذهن آشنا به فضای کسب و کار به خوبی می‌داند برای طرح و ایده خود نیاز به تدوین مدل کسب و کار دارد. بسیاری از صاحبان ایده از این وجه غافل هستند به همین جهت برخی ایده‌ها که به لحاظ فنی قابل دفاع هستند در حوزه کسب و کار حرفی برای گفتن ندارند. در نهایت اینکه کارافرین و ایده پرداز باید معیارهای خود را به واقعیت نزدیک کنند. همانطور که پیشتر گفته شد و آمار هم بر این مهم تاکید داشت؛ در ایران بهترین گزینه برای رشد و توسعه فعالیت‌های متخصصان کارآفرین استفاده از بسترهای آماده شرکت‌های بزرگ و پیشروست که خوشبختانه در ایران از این دست شرکت‌ها که پذیرای کارآفرینان باشند وجود دارند و در تایید این مدعا می‌توان به رویدادهای اخیری که در حوزه بانکی برگزارشد و نتایج در خور توجهی را نیز از منظر برگزارکنندگان در پی داشته است اشاره نمود.
نوآوری باز
امروز در حوزه نوآوری مقوله ای تحت عنوان نوآوری باز مطرح است؛ مانند مدل VAS اپراتور‌ها و بانکداری باز. در این راستا همراه اول سال گذشته هزار میلیارتومان از VAS درآمد داشت که حدود 400 میلیارد تومان آن به چند ده شرکت فعال در این حوزه رسید. در شبکه بانکی هم این موضوع به طور جدی پیش می‌رود و امید است در کنار فعالیت همه شرکت‌های این حوزه برای جذب افراد کار آفرین در شرکتی که به عنوان بازوی فناورانه بانک مرکزی شناخته می‌شود برای اولین بار سازو کار سرمایه گذاری خطر پذیر به طور سازمان یافته شکل بگیرد. اگر بخواهیم بر اساس روند‌های فعلی به فضاهای مستعد برای ورود متخصصان کارآفرین حوزه فناوری اطلاعات اشاره کنیم حوزه‌های اپراتور‌های مخابراتی، بازارهای مالی، بورس و بیمه، شرکت‌های ارائه دهنده خدمات بانکی، گاز و پتروشیمی و خودرو از آن جمله خواهند بود.
یک تجربه
الون ماسک پایه گذار PayPal را اهالی فن به خوبی می‌شناسند. وی به کانادا مهاجرت می‌کند و سپس تحصیل در دانشگاه Queen کشور کانادا و ادامه زندگی در فقر نسبی و دانشجویی را تجربه می‌کند. برای ادامه تحصیل در دانشگاه Pennsylvania به آمریکا می‌رود اولین استارت آپ خود به نام ZIP2 را با هدف درج آگهی‌های فروش در اینترنت راه‌اندازی می‌کند. دومین شرکت موفق خود با نام X. com که بعدها به PayPal تغییر نام داده را تاسیس می‌کند و در ادامه بعد از فروش PayPal به عنوان مدیر عامل، شرکت‌های SpaceX، Tesla Motors و SolarCity را ایجاد می‌کند. شرکت PayPal با نام اولیه X. com در سال 1999 تاسیس شد و هدف اولیه از ایجاد آن راه‌اندازی بانک آنلاین بود؛ سال 2002 شرکت ebay شرکت PayPal را به مبلغ 1/ 5 میلیارد دلار خرید.
در حالی که Zip 2 یک ایده بی نقص و مفید بود، X. com تنها یک وعده تحول برانگیزاننده بود که در آن ماسک برای اولین بار با صنعت محافظه کاری مانند بانکداری روبرو می‌شد. وی شرکت X. com را با دو برنامه نویس و دو نفر که در حوزه امور مالی تجربه داشتند راه‌اندازی کرد اما بعد از گذشت 5 ماه هر چهار همکار، وی را ترک کرده و کمپانی خود را تاسیس کردند و او ماند با یک ساختمان خالی و یک ایده که هنوز پیاده نشده بود. برای استخدام کارشناسان خلاق و برنامه نویسان ماهر او شخصا شرکت به شرکت جستجو کرد و سعی در ترغیب برنامه نویسان مجرب برای کار در شرکت خود داشت. این وقایع در زمانی بود که برنامه نویس کافی در دره سیلیکون ولی وجود نداشت. «الون ماسک»بعد از پیاده سازی محصول خود شرکت X. com، مجبور به رقابت بسیار سرسختانه با شرکت رقیب خود به نام Confinity بود که محصولی مشابه به نام PayPal داشت.
در سال 2000 دو رقیب تصمیم گرفتند که با یکدیگر ادغام شده و نام محصول نهایی در ابتدا با برند X. com و بعداً با نام Paypal به بازار عرضه کنند. در هر دو شرکت اول سرمایه گذاران با الون ماسک که صاحب ایده و موسس اولیه بود بسیار غیر منصفانه رفتار کرده و به بهانه عدم تجربه اجازه نمی‌دادند تا پیش از اتمام و به ثمر نشستن ایده و تحقق همه اهداف تعریف شده در پست مدیرعاملی فعالیت کند. موفقیت‌های وی نشان داد که سرمایه گذاران در عدم حمایت کافی از او در پست مدیرعاملی اشتباه می‌کردند. وی معتقد است:فقط وقتی با مشکلی دست و پنجه نرم کنید که آنرا درک می‌کنید و تاکید می‌کند:هنگامی که شرکت‌های سوم و چهارم خود را تاسیس نمودم در خوش بینانه ترین حالت ممکن آنها را شکست خورده می‌دیدم اما دستیابی به اهدافم ارزش امتحان کردن را داشت. انتخاب با شماست؛ می‌توانید در انتظار آینده باشید تا به محض رسیدن به مشاهده آن بنشینید و یا آینده را خودتان بسازید.
نوآوری در ایران امروز
بر اساس آمار ثبت شده در سازمان فناوری اطلاعات کشور در حال حاضر 5 شتاب دهنده رسمی فعال هستند،مجوز 10 شتاب دهنده در دست بررسی و حدود 20 سرمایه گذار خطرپذیردر کشور وجود دارد و همانطور که قبلا اشاره کردیم اولین سرمایه گذار خطرپذیر شرکتی در حوزه بانکی نیز به زودی در شرکت خدمات انفورماتیک شکل خواهد گرفت. در خصوص پارک‌های فناوری نیز هم اکنون 18 پارک فناوری در ایران فعالیت دارند که بسیاری از آنها در تهران متمرکز شده‌اند.
47 مرکز رشد علم و فناوری در ایران ایجاد شده است که این مراکزهم غالبا در تهران تمرکز دارند و این تمرکز یعنی چشم بستن به ظرفیت‌های استانها و شهرهای دیگر، در حالیکه برای رشد و توسعه این مراکز باید ضمن توجه به کیفیت و امکانات برابر این مراکز در تمامی نقاط کشور دسترسی وسیع و گسترده در سراسر کشور را مهیا کرد. در یکی از بررسی هایی که اخیرا صورت گرفته است از فارغ التحصیلانی که بدون ورود به مراکز رشد مبادرت به ایجاد شرکت کرده‌اند80 درصد شکست خورده و 20درصد موفق بوده‌اند. و از فارغ التحصیلانی که با ورود به مراکز رشد مبادرت به ایجاد شرکت کرده‌اند نیز 30درصد شکست خورده و 70درصد موفق شده‌اند. در واقع در شرایط کنونی درصد موفقیت ایده پردازان و کار آفرینانی که مستقل عمل کرده‌اند؛ بسیار پایین بوده است. به همین جهت توصیه می‌شود از ظرفیت‌ها و در‌های باز شرکت‌های بزرگ بهره برده شود.
سخن کلیدی:
نفت سرمایه ای است که اقتصاد ایران با کوچکترین نوسان آن دستخوش تغییر می‌شود؛سرمایه ای که در طول میلیون‌ها سال و در لایه‌های رسوبی زمین در شرایط حرارت و فشار بالا تشکیل می‌شود. اما اکنون موجی در راه است که این‌بار نفت را نه از اعماق زمین که با فرصت دادن به ذهن افراد خلاق و کارآفرین استخراج خواهد کرد. اکنون خود را باید آماده کنیم رویدادهای اخیر و هکاتون‌ها به ویژه در خانواده بانکی نشان داد سرمایه‌های آینده درذهن خلاق جوانان مستعد این کشور در حال شکل گیری است و به زودی فوران خواهد کرد. با فراهم آوردن بسترهای مناسب کسب و کار والزامات حقوقی و قاتونی می‌توان شاهد توسعه پایدار ایران اسلامی در تمامی حوزه‌ها بود.
ارسال نظر