گزارش «دنیای اقتصاد» از مزایا و معایب رشد کشف معادن در زندگی مردم محلی؛
از توسعه اشتغال تا افزایش آلودگی
دنیای اقتصاد، زهرا صفدری- استخراج از معادن به عنوان یکی از مهمترین مولفه‌های رشد اقتصادی همچون هر مولفه دیگری دارای مزایا، آسیب‌ها و مضراتی است که سنجش برتری هر یک از این مزایا و آسیب‌ها می‌تواند در میزان اثرگذاری معادن در اقتصاد منطقه خود، موثر باشد. کشف معدن مزایای زیادی از جمله ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار و تربیت نیروی متخصص از بین روستاییان، ایجاد و تکمیل زیرساختها نظیر حمل‌ونقل، توسعه شبکه‌های انتفال انرژی، آب و اضافه شدن بخش مولد معدن در کنار بخش کشاورزی و دامداری به عنوان مولفه‌های اصلی اقتصاد مناطق غیرشهری را به دنبال دارد.
دنیای اقتصاد، زهرا صفدری- استخراج از معادن به عنوان یکی از مهمترین مولفه‌های رشد اقتصادی همچون هر مولفه دیگری دارای مزایا، آسیب‌ها و مضراتی است که سنجش برتری هر یک از این مزایا و آسیب‌ها می‌تواند در میزان اثرگذاری معادن در اقتصاد منطقه خود، موثر باشد. کشف معدن مزایای زیادی از جمله ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار و تربیت نیروی متخصص از بین روستاییان، ایجاد و تکمیل زیرساختها نظیر حمل‌ونقل، توسعه شبکه‌های انتفال انرژی، آب و اضافه شدن بخش مولد معدن در کنار بخش کشاورزی و دامداری به عنوان مولفه‌های اصلی اقتصاد مناطق غیرشهری را به دنبال دارد. حل بحران بیکاری در مناطق محروم اصلی‌ترین مزیت کشف یک معدن در منطقه است و بدون شک نبود چنین نعمت‌های طبیعی می‌توانست بحران بیکاری در آن منطقه را چندین برابر کند.
البته در این میان نباید معایبی همچون صدمه به مراتع، زمین‌های کشاورزی، آلودگی منابع آب و خاک، عدم رعایت سهم ساکنان مجاور معادن و ایجاد دعاوی حقوقی، تغییرات فرهنگی در اثر حضور و تاثیر‌گذاری افراد بیگانه و پیچیده شدن ملاحظات مربوط به آن در جوامع روستایی که قبلا از چارچوب سنتی برخوردار بودند را فراموش کرد.با نگاهی به فهرست اولویت‌های سرمایه‌گذاری حوزه صنعت و معدن کشور و مشاهده ۱۰ اولویت نخست این فهرست مبنی بر اکتشاف و استخراج از معادن می‌توان به اهمیت معادن در سرمایه‌گذاری‌ها پی برد.
بخش معدن از جمله مهمترین مسیرها در رسیدن به توسعه پایدار است. یکی از مهمترین و اساسی‌ترین پایه‌های اقتصاد هر کشوری منابع معدنی و ذخایر زیرزمینی آن کشور است. نقش معادن و منابع در رشد اقتصادی انکارناپذیر است و بدون تردید بهره‌برداری از معادن کشور، یک عامل کاملا مثبت و مهم در رشد و توسعه اقتصادی است؛ اما اینکه آیا مزایای استخراج از معادن برای روستاها و مناطق اطراف آن بیش از مضرات و آسیب‌های آن است، جای بحث و گفت‌وگو دارد. در این زمینه نظرات تعدادی از مسئولان استانی و نیز کارشناسان معدن را جویا شدیم.
معدن سنگ آهن خواف یکی از بزرگترین معادن سنگ آهن ایران است، درباره تاثیرات این معدن در زندگی و معیشت مردم سنگان با نماینده مردم خواف گفت‌وگو می‌کنیم.
تاثیر نامطلوب استخراج معادن
در کشاورزی و دامداری مردم منطقه
نماینده مردم خواف و رشتخوار در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: معدن سنگ آهن سنگان در خواف یکی از بزرگترین معادن در خاورمیانه است که جایگاهی ویژه در صنعت فولاد کشور دارد و توسعه آن به اشتغال منطقه و کشور کمک به‌سزایی می‌کند؛ اما آنچه تاکنون نصیب مردم این منطقه شده مطابق انتظارات نبوده است. به‌خصوص وضعیتی که pic۱شرکت‌های خصوصی پلاسری با برداشت از معادن سطح زمین ایجاد کرده‌اند، مطلوب نیست. این شرکت‌ها به دلیل برداشت‌های بی‌رویه و غیرقانونی و تخلفات گسترده در مسائل زیست محیطی با از بین بردن مراتع، مشکلاتی را در حوزه کشاورزی و دامپروری مردم آن منطقه به وجود آورده‌اند و با ایجاد گردوغبار، موجب بروز مشکلات تنفسی برای مردم سنگان شدهاند. علاوه بر این، بسیاری از نیروهای به کار گرفته شده در معدن سنگان، بومی نبوده و استخراج معادن در این منطقه در کنار مشکلات زیست‌محیطی، بر اشتغال مردم منطقه نیز تاثیر چندانی نداشته است.
محمود نگهبان سلامی با اشاره به قانون 15 درصدی حقوق دولت از معادن و استفاده از آن اعتبار برای بهبود زیرساخت‌های منطقه، می‌گوید: با پیگیری‌هایی که انجام دادیم در سال گذشته از این حقوق دولتی یک میلیارد تومان به منطقه اختصاص یافت که از آن برای چهار بانده کردن جاده خواف به تربت حیدریه با همکاری اداره راه و شهرسازی استفاده می‌کنیم، بر این اساس در فاز نخست طرح، مسیر خواف تا رشتخوار و در فاز دوم مسیر رشتخوار تا تربت حیدریه چهار بانده می‌شود. وی می‌افزاید: به دنبال اختصاص ردیف مستقل بودجه‌ای برای توسعه زیرساخت‌های منطقه سنگان در صنعتی شدن و استقرار صنایع پایین‌دستی هستیم، این امر برای پیشرفت منطقه سنگان بسیار مهم بوده و می‌تواند راه‌گشای بسیاری از برنامه‌ها باشد.
حضور پزشک مقیم در معدن
به نفع اهالی منطقه است
رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی مشهد در این زمینه می‌گوید: هر معدن در منطقه‌ای که فعال می‌شود، برای جذب نیروهای مورد نیاز خود از اهالی همان منطقه و افراد بومی استفاده می‌کند؛ زیرا این کار از صرفه اقتصادی خوبی برخوردار است و تامین نیروی انسانی معدن از افراد غیر بومی کار سختی است. این اتفاق در تمامی معادن استان رخ داده و حتی نیروهایی از روستاهایی که 10 کیلومتر با معدن فاصله دارند، در آنجا مشغول به کارند.pic2
حسن هادیان می‌افزاید: علاوه بر این با توجه به اشتغال ۱۰۰ تا ۵۰۰ نفر نیروی کارگری در معادن، وجود کمیته بهداشت و پزشک مقیم در آن منطقه ضروری است که این موضوع هم به نفع مردم آن روستا بوده و از امتیازات بهداشتی بهره‌مند می‌شوند.
هادیان خاطرنشان می‌کند: تا چند ماه گذشته بیش از 20 هزار نفر نیروی محلی و غیر بومی در معادن استان مشغول به کار بوده‌اند که با توجه به بحران به وجود آمده برای معادن به دلیل افزایش 10 برابری حقوق دولتی، بسیاری از معادن تعطیل و نیروها بیکار شدهاند؛ البته دولت برای حل این مشکل به بخشی از معادن تخفیف داده و در حال کمک به آن‌هاست. این موضوع بیش از سایر معادن استان به سنگ آهن سنگان آسیب رسانده و لازم است فکری جدی برای این موضوع صورت بگیرد.
رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی مشهد یادآور می‌شود: براساس قانون، مبلغ دریافتی از معادن باید برای زیرساخت‌های همان منطقه مانند آب، برق و جاده هزینه شود که متاسفانه این کار انجام نشده است. در خراسان رضوی بیش از ۴۰ میلیارد تومان حق و حقوق توسط دولت از معادن دریافت شده؛ اما کمتر از پنج تا شش درصد از این میزان به سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تعلق گرفته است. نماینده‌ها باید برای به کارگیری این بودجه در استان و صرف آن در زیرساخت‌های روستاهای اطراف معادن تلاش کنند تا نتیجه آن فعالیت معادن و توسعه آن‌ها باشد.
تاثیر مطلوب معادن در اقتصاد مردم
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن خراسان رضوی در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد می‌گوید: معادن در اقتصاد مردم منطقه‌ای که در آن واقع شدهاند، تاثیر مطلوبی دارند؛ زیرا بخشی از نیروی انسانی مورد نیاز خود را از همان روستاها تامین می‌کنند؛ البته برخی از نیروها باید تخصص لازم را داشته باشند و به همین دلیل غیر بومی هستند؛ اما برای کارهای کارگری از نیروهای روستایی استفاده می‌شود.pic3
حسین عباس‌نیا ادامه می‌دهد: اگر در منطقه‌ای که معدن واقع شده امکانات زیربنایی وجود نداشته باشد، معدن موجب ایجاد آن امکانات در منطقه می‌شود. در گذشته بر اساس قانون، اولویت امکانات‌دهی برای معادنی که در کنار روستاها واقع شده بودند نسبت به معادنی که از روستاها دور بودند، بیشتر بود؛ اما در حال حاضر اعتباری برای تحقق این امر وجود ندارد.
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان با بیان اینکه امروز روستاها به طور عملی بهره زیادی از درآمد معادن نمی‌برند، تصریح می‌کند: تنها در صورت احداث کارخانه در اطراف معادن و افزایش فرصت‌های شغلی، این امر محقق می‌شود و در صورتی که روستاییان مهارت لازم را داشته باشند، می‌توانند با فعالیت در این کارخانه‌ها بهره اقتصادی لازم را کسب کنند.
عباس‌نیا در پاسخ به این سوال که آیا وجود معادن تاثیری در محیط‌زیست مردم روستاها دارد، می‌گوید: در صورت انجام کارهای مربوط به فرآوری مواد استخراجی و نیز اقدامات شیمیایی، پساب‌های اسیدی تولید می‌شود که ممکن است با ورود به آب منطقه تاثیرات نامطلوبی داشته باشد؛ اما سیستم‌های نظارتی و کنترلی همواره از بروز چنین اتفاقاتی جلوگیری می‌کنند.
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان همچنین با اشاره به دریافت 15 درصد از حقوق معادن توسط دولت، اظهار می‌کند: براساس قانون، مبالغ دریافتی باید در همان منطقه هزینه شود؛ اما متاسفانه این اتفاق رخ نمی‌دهد و کسی هم در این زمینه پیگیری نمی‌کند. این پول با سرفصل حقوق دولت از معادن دریافت می‌شود؛ اما به شکل پروژه‌های دیگر در حال خرج شدن است.
معادن موجب توسعه راه‌های ارتباطی روستاها می‌شود
رئیس انجمن تخصصی معادن خراسان رضوی نیز می‌گوید: به طور قطع معادن در پیشرفت منطقه‌ای که در آن واقع شدهاند، اثرگذارند؛ زیرا نخستین جایی که معدن‌کاران نیروهای خود را از آن می‌گیرند، روستاهای اطراف است. علاوه بر این وجود معادن موجب ایجاد راه‌های ارتباطی برای حمل و نقل مواد استخراجی معادن و نیز جذب تدارکات و خدمات برای منطقه می‌شود که این موضوع هم به نفع روستاییان است.
حسین حسین‌زاده می‌افزاید: معادن متناسب با توسعه خود در زندگی مردم منطقه اثرگذارند. در منطقه سنگان خواف که یکی از بزرگترین معادن سنگ آهن ایران را داراست، از زمان آغاز فعالیت معدن، تحول بزرگی ایجاد شده و علاوه بر روستا در شهرهای اطراف نیز تاثیرات خوبی بر جای گذاشته است.
رئیس انجمن تخصصی معادن استان با اشاره به آسیب‌هایی که معادن بر زندگی افراد مناطق اطراف خود وارد می‌کنند، می‌گوید: هر واحدی که ایجاد می‌شود به طور ناخودآگاه آلایندگی‌هایی به دنبال دارد و این بخشی از ذات معادن است و در این میان نکته مهم تلاش برای کاهش میزان آلودگی‌ها است. در بسیاری از معادن مثل هر واحد تولیدی دیگری، گرد و غبار ایجاد می‌شود که این امر باید از طریق کنترل‌های زیست‌محیطی به حداقل برسد.
حسین‌زاده تاکید می‌کند: با این وجود نباید از رونقی که معادن در منطقه بر جای می‌گذارند، چشم‌پوشی کرد؛ زیرا مزایای بهره‌وری و پیشرفت معادن بیشتر از آثار منفی آن است؛ اما اگر معدن‌کاران از زیر بار مسئولیت پاک‌سازی محیط شانه خالی کنند، باید با آن‌ها برخورد قانونی شود.
رئیس انجمن تخصصی معادن می‌گوید: با توجه به تخریب بخشی از منابع طبیعی به دلیل استخراج معادن، با دریافت ۱۵ درصد حقوق دولتی از معادن موافقم؛ اما سوال اینجاست که وقتی براساس قانون این مبالغ دریافتی باید برای محیطی که معادن موجب تخریب آن‌ها شده به کار گرفته شود، چرا سازمان منابع طبیعی گاهی زیر بار این موضوع نمی‌رود و معدن‌کار را وادار به بازسازی آن منطقه می‌کند.
۲/۵ میلیارد تن؛
ذخایر معدنی شرق کشورpic4
نماینده هلدینگ لیان کاوان نیز درباره پتانسیل و ظرفیت‌های معادن استان به دنیای اقتصاد می‌گوید: در حال حاضر ذخایر معدنی شناخته شده در شرق ایران بیش از ۵/۲ میلیارد تن است که مهمترین آن ها شامل کرومیت، سنگ آهن، سنگ مس، اکسید منیزیم، کائولین، سیلیس، سرب، زغال‌سنگ، خاک‌های نسوز، فیروزه، طلا و نقره است و با توجه به ذخایر عظیم معادن سنگ آهن سنگان خواف ۱۴ طرح مهم فولادسازی در استان در دست اجرا است. علاوه بر آن وجود ذخایر غنی و سرشار معادن سیلیس و مس در شرق کشور می‌تواند تأثیر چشمگیری در توسعه اقتصادی منطقه داشته باشد و توجه به این پتانسیل بالقوه در صورتی‌که برنامه‌ریزی، راهبرد و نظارت منطقه‌ای برای فعال کردن این معادن صورت بگیرد، حاصل آن به طور قطع برای مردم این مناطق توسعه صنایع معدنی، اشتغال و درآمد پایدار، خود کفایی و امنیت خواهد بود.
مریم اسلامی می‌افزاید: با توجه به اینکه تاکنون برای فعال شدن معادن استان استراتژی و برنامه خاصی تبیین نشده و در این زمینه سرمایه‌گذاری‌های محدودی انجام شده، نتایج اقدامات به عمل آمده نیز تاثیر چندانی در بهبود معشیت مردم نداشته است. از آنجایی‌که کشور افغانستان توانمندی لازم در سرمایه‌گذاری و توسعه صنعتی منطقه را نداشته، می‌توان با پیشنهاد و اجرای یک طرح مشترک و صنعتی‌کردن منطقه سنگان و هرات، مرز مشترک خراسان و افغانستان را از امکانات دو کشور برای تامین و ایجاد زیر ساخت‌ها در راستای فراهم کردن توسعه پایدار و بلندمدت در منطقه استفاده کرد.
مسئول واحد تحقیقات کمیسیون معدن اتاق بازرگانی مشهد ادامه می‌دهد: با توجه به شرایط اقتصادی افغانستان و برنامه‌های توسعه‌ای خراسان رضوی در رابطه با اولویت‌های سرمایه‌گذاری برای توسعه محور شرق ایران و با توجه به وجود معادن غنی سنگ آهن در مرز مشترک ایران و افغانستان، پیشنهاد می‌شود منطقه آزاد مواد معدنی برای استخراج سنگ‌آهن و راه‌اندازی صنایع تولید فولاد و صنایع پایین‌دستی آن به صورت مشترک در دستور کار قرار گیرد.
اسلامی درباره اصلی‌ترین قابلیت‌های
توسعه ای در این منطقه می‌گوید: برخورداری منطقه آزاد پیشنهادی از مرز مشترک در دو کشور ایران و افغانستان، قرار گرفتن منطقه آزاد در کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی شمال و جنوب، توسعه فرهنگ مشترک دو کشور با توجه به پیشینه تاریخی خراسان بزرگ و زبان و فرهنگ و آداب و رسوم مشترک مردم خراسان رضوی و ولایات شمال و غرب کشور افغانستان، توسعه موقعیت هرات در شمال غرب افغانستان و نقش ویژه آن در فعالیت‌های تجاری و تولیدی ارتقاء دانش و رفاه برای مردم افغانستان، حضور منطقه آزاد مشترک به عنوان بزرگترین مرز صادراتی در منطقه در لیست کشورهایی که دو کشور از گذشته با آن‌ها تعاملات صادراتی مواد و محصولات معدنی داشته‌اند، از جمله این قابلیت‌ها به شمار می‌رود.
البته در این میان نباید معایبی همچون صدمه به مراتع، زمین‌های کشاورزی، آلودگی منابع آب و خاک، عدم رعایت سهم ساکنان مجاور معادن و ایجاد دعاوی حقوقی، تغییرات فرهنگی در اثر حضور و تاثیر‌گذاری افراد بیگانه و پیچیده شدن ملاحظات مربوط به آن در جوامع روستایی که قبلا از چارچوب سنتی برخوردار بودند را فراموش کرد.با نگاهی به فهرست اولویت‌های سرمایه‌گذاری حوزه صنعت و معدن کشور و مشاهده ۱۰ اولویت نخست این فهرست مبنی بر اکتشاف و استخراج از معادن می‌توان به اهمیت معادن در سرمایه‌گذاری‌ها پی برد.
بخش معدن از جمله مهمترین مسیرها در رسیدن به توسعه پایدار است. یکی از مهمترین و اساسی‌ترین پایه‌های اقتصاد هر کشوری منابع معدنی و ذخایر زیرزمینی آن کشور است. نقش معادن و منابع در رشد اقتصادی انکارناپذیر است و بدون تردید بهره‌برداری از معادن کشور، یک عامل کاملا مثبت و مهم در رشد و توسعه اقتصادی است؛ اما اینکه آیا مزایای استخراج از معادن برای روستاها و مناطق اطراف آن بیش از مضرات و آسیب‌های آن است، جای بحث و گفت‌وگو دارد. در این زمینه نظرات تعدادی از مسئولان استانی و نیز کارشناسان معدن را جویا شدیم.
معدن سنگ آهن خواف یکی از بزرگترین معادن سنگ آهن ایران است، درباره تاثیرات این معدن در زندگی و معیشت مردم سنگان با نماینده مردم خواف گفت‌وگو می‌کنیم.
تاثیر نامطلوب استخراج معادن
در کشاورزی و دامداری مردم منطقه
نماینده مردم خواف و رشتخوار در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: معدن سنگ آهن سنگان در خواف یکی از بزرگترین معادن در خاورمیانه است که جایگاهی ویژه در صنعت فولاد کشور دارد و توسعه آن به اشتغال منطقه و کشور کمک به‌سزایی می‌کند؛ اما آنچه تاکنون نصیب مردم این منطقه شده مطابق انتظارات نبوده است. به‌خصوص وضعیتی که pic۱شرکت‌های خصوصی پلاسری با برداشت از معادن سطح زمین ایجاد کرده‌اند، مطلوب نیست. این شرکت‌ها به دلیل برداشت‌های بی‌رویه و غیرقانونی و تخلفات گسترده در مسائل زیست محیطی با از بین بردن مراتع، مشکلاتی را در حوزه کشاورزی و دامپروری مردم آن منطقه به وجود آورده‌اند و با ایجاد گردوغبار، موجب بروز مشکلات تنفسی برای مردم سنگان شدهاند. علاوه بر این، بسیاری از نیروهای به کار گرفته شده در معدن سنگان، بومی نبوده و استخراج معادن در این منطقه در کنار مشکلات زیست‌محیطی، بر اشتغال مردم منطقه نیز تاثیر چندانی نداشته است.
محمود نگهبان سلامی با اشاره به قانون 15 درصدی حقوق دولت از معادن و استفاده از آن اعتبار برای بهبود زیرساخت‌های منطقه، می‌گوید: با پیگیری‌هایی که انجام دادیم در سال گذشته از این حقوق دولتی یک میلیارد تومان به منطقه اختصاص یافت که از آن برای چهار بانده کردن جاده خواف به تربت حیدریه با همکاری اداره راه و شهرسازی استفاده می‌کنیم، بر این اساس در فاز نخست طرح، مسیر خواف تا رشتخوار و در فاز دوم مسیر رشتخوار تا تربت حیدریه چهار بانده می‌شود. وی می‌افزاید: به دنبال اختصاص ردیف مستقل بودجه‌ای برای توسعه زیرساخت‌های منطقه سنگان در صنعتی شدن و استقرار صنایع پایین‌دستی هستیم، این امر برای پیشرفت منطقه سنگان بسیار مهم بوده و می‌تواند راه‌گشای بسیاری از برنامه‌ها باشد.
حضور پزشک مقیم در معدن
به نفع اهالی منطقه است
رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی مشهد در این زمینه می‌گوید: هر معدن در منطقه‌ای که فعال می‌شود، برای جذب نیروهای مورد نیاز خود از اهالی همان منطقه و افراد بومی استفاده می‌کند؛ زیرا این کار از صرفه اقتصادی خوبی برخوردار است و تامین نیروی انسانی معدن از افراد غیر بومی کار سختی است. این اتفاق در تمامی معادن استان رخ داده و حتی نیروهایی از روستاهایی که 10 کیلومتر با معدن فاصله دارند، در آنجا مشغول به کارند.pic2
حسن هادیان می‌افزاید: علاوه بر این با توجه به اشتغال ۱۰۰ تا ۵۰۰ نفر نیروی کارگری در معادن، وجود کمیته بهداشت و پزشک مقیم در آن منطقه ضروری است که این موضوع هم به نفع مردم آن روستا بوده و از امتیازات بهداشتی بهره‌مند می‌شوند.
هادیان خاطرنشان می‌کند: تا چند ماه گذشته بیش از 20 هزار نفر نیروی محلی و غیر بومی در معادن استان مشغول به کار بوده‌اند که با توجه به بحران به وجود آمده برای معادن به دلیل افزایش 10 برابری حقوق دولتی، بسیاری از معادن تعطیل و نیروها بیکار شدهاند؛ البته دولت برای حل این مشکل به بخشی از معادن تخفیف داده و در حال کمک به آن‌هاست. این موضوع بیش از سایر معادن استان به سنگ آهن سنگان آسیب رسانده و لازم است فکری جدی برای این موضوع صورت بگیرد.
رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی مشهد یادآور می‌شود: براساس قانون، مبلغ دریافتی از معادن باید برای زیرساخت‌های همان منطقه مانند آب، برق و جاده هزینه شود که متاسفانه این کار انجام نشده است. در خراسان رضوی بیش از ۴۰ میلیارد تومان حق و حقوق توسط دولت از معادن دریافت شده؛ اما کمتر از پنج تا شش درصد از این میزان به سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تعلق گرفته است. نماینده‌ها باید برای به کارگیری این بودجه در استان و صرف آن در زیرساخت‌های روستاهای اطراف معادن تلاش کنند تا نتیجه آن فعالیت معادن و توسعه آن‌ها باشد.
تاثیر مطلوب معادن در اقتصاد مردم
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن خراسان رضوی در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد می‌گوید: معادن در اقتصاد مردم منطقه‌ای که در آن واقع شدهاند، تاثیر مطلوبی دارند؛ زیرا بخشی از نیروی انسانی مورد نیاز خود را از همان روستاها تامین می‌کنند؛ البته برخی از نیروها باید تخصص لازم را داشته باشند و به همین دلیل غیر بومی هستند؛ اما برای کارهای کارگری از نیروهای روستایی استفاده می‌شود.pic3
حسین عباس‌نیا ادامه می‌دهد: اگر در منطقه‌ای که معدن واقع شده امکانات زیربنایی وجود نداشته باشد، معدن موجب ایجاد آن امکانات در منطقه می‌شود. در گذشته بر اساس قانون، اولویت امکانات‌دهی برای معادنی که در کنار روستاها واقع شده بودند نسبت به معادنی که از روستاها دور بودند، بیشتر بود؛ اما در حال حاضر اعتباری برای تحقق این امر وجود ندارد.
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان با بیان اینکه امروز روستاها به طور عملی بهره زیادی از درآمد معادن نمی‌برند، تصریح می‌کند: تنها در صورت احداث کارخانه در اطراف معادن و افزایش فرصت‌های شغلی، این امر محقق می‌شود و در صورتی که روستاییان مهارت لازم را داشته باشند، می‌توانند با فعالیت در این کارخانه‌ها بهره اقتصادی لازم را کسب کنند.
عباس‌نیا در پاسخ به این سوال که آیا وجود معادن تاثیری در محیط‌زیست مردم روستاها دارد، می‌گوید: در صورت انجام کارهای مربوط به فرآوری مواد استخراجی و نیز اقدامات شیمیایی، پساب‌های اسیدی تولید می‌شود که ممکن است با ورود به آب منطقه تاثیرات نامطلوبی داشته باشد؛ اما سیستم‌های نظارتی و کنترلی همواره از بروز چنین اتفاقاتی جلوگیری می‌کنند.
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان همچنین با اشاره به دریافت 15 درصد از حقوق معادن توسط دولت، اظهار می‌کند: براساس قانون، مبالغ دریافتی باید در همان منطقه هزینه شود؛ اما متاسفانه این اتفاق رخ نمی‌دهد و کسی هم در این زمینه پیگیری نمی‌کند. این پول با سرفصل حقوق دولت از معادن دریافت می‌شود؛ اما به شکل پروژه‌های دیگر در حال خرج شدن است.
معادن موجب توسعه راه‌های ارتباطی روستاها می‌شود
رئیس انجمن تخصصی معادن خراسان رضوی نیز می‌گوید: به طور قطع معادن در پیشرفت منطقه‌ای که در آن واقع شدهاند، اثرگذارند؛ زیرا نخستین جایی که معدن‌کاران نیروهای خود را از آن می‌گیرند، روستاهای اطراف است. علاوه بر این وجود معادن موجب ایجاد راه‌های ارتباطی برای حمل و نقل مواد استخراجی معادن و نیز جذب تدارکات و خدمات برای منطقه می‌شود که این موضوع هم به نفع روستاییان است.
حسین حسین‌زاده می‌افزاید: معادن متناسب با توسعه خود در زندگی مردم منطقه اثرگذارند. در منطقه سنگان خواف که یکی از بزرگترین معادن سنگ آهن ایران را داراست، از زمان آغاز فعالیت معدن، تحول بزرگی ایجاد شده و علاوه بر روستا در شهرهای اطراف نیز تاثیرات خوبی بر جای گذاشته است.
رئیس انجمن تخصصی معادن استان با اشاره به آسیب‌هایی که معادن بر زندگی افراد مناطق اطراف خود وارد می‌کنند، می‌گوید: هر واحدی که ایجاد می‌شود به طور ناخودآگاه آلایندگی‌هایی به دنبال دارد و این بخشی از ذات معادن است و در این میان نکته مهم تلاش برای کاهش میزان آلودگی‌ها است. در بسیاری از معادن مثل هر واحد تولیدی دیگری، گرد و غبار ایجاد می‌شود که این امر باید از طریق کنترل‌های زیست‌محیطی به حداقل برسد.
حسین‌زاده تاکید می‌کند: با این وجود نباید از رونقی که معادن در منطقه بر جای می‌گذارند، چشم‌پوشی کرد؛ زیرا مزایای بهره‌وری و پیشرفت معادن بیشتر از آثار منفی آن است؛ اما اگر معدن‌کاران از زیر بار مسئولیت پاک‌سازی محیط شانه خالی کنند، باید با آن‌ها برخورد قانونی شود.
رئیس انجمن تخصصی معادن می‌گوید: با توجه به تخریب بخشی از منابع طبیعی به دلیل استخراج معادن، با دریافت ۱۵ درصد حقوق دولتی از معادن موافقم؛ اما سوال اینجاست که وقتی براساس قانون این مبالغ دریافتی باید برای محیطی که معادن موجب تخریب آن‌ها شده به کار گرفته شود، چرا سازمان منابع طبیعی گاهی زیر بار این موضوع نمی‌رود و معدن‌کار را وادار به بازسازی آن منطقه می‌کند.
۲/۵ میلیارد تن؛
ذخایر معدنی شرق کشورpic4
نماینده هلدینگ لیان کاوان نیز درباره پتانسیل و ظرفیت‌های معادن استان به دنیای اقتصاد می‌گوید: در حال حاضر ذخایر معدنی شناخته شده در شرق ایران بیش از ۵/۲ میلیارد تن است که مهمترین آن ها شامل کرومیت، سنگ آهن، سنگ مس، اکسید منیزیم، کائولین، سیلیس، سرب، زغال‌سنگ، خاک‌های نسوز، فیروزه، طلا و نقره است و با توجه به ذخایر عظیم معادن سنگ آهن سنگان خواف ۱۴ طرح مهم فولادسازی در استان در دست اجرا است. علاوه بر آن وجود ذخایر غنی و سرشار معادن سیلیس و مس در شرق کشور می‌تواند تأثیر چشمگیری در توسعه اقتصادی منطقه داشته باشد و توجه به این پتانسیل بالقوه در صورتی‌که برنامه‌ریزی، راهبرد و نظارت منطقه‌ای برای فعال کردن این معادن صورت بگیرد، حاصل آن به طور قطع برای مردم این مناطق توسعه صنایع معدنی، اشتغال و درآمد پایدار، خود کفایی و امنیت خواهد بود.
مریم اسلامی می‌افزاید: با توجه به اینکه تاکنون برای فعال شدن معادن استان استراتژی و برنامه خاصی تبیین نشده و در این زمینه سرمایه‌گذاری‌های محدودی انجام شده، نتایج اقدامات به عمل آمده نیز تاثیر چندانی در بهبود معشیت مردم نداشته است. از آنجایی‌که کشور افغانستان توانمندی لازم در سرمایه‌گذاری و توسعه صنعتی منطقه را نداشته، می‌توان با پیشنهاد و اجرای یک طرح مشترک و صنعتی‌کردن منطقه سنگان و هرات، مرز مشترک خراسان و افغانستان را از امکانات دو کشور برای تامین و ایجاد زیر ساخت‌ها در راستای فراهم کردن توسعه پایدار و بلندمدت در منطقه استفاده کرد.
مسئول واحد تحقیقات کمیسیون معدن اتاق بازرگانی مشهد ادامه می‌دهد: با توجه به شرایط اقتصادی افغانستان و برنامه‌های توسعه‌ای خراسان رضوی در رابطه با اولویت‌های سرمایه‌گذاری برای توسعه محور شرق ایران و با توجه به وجود معادن غنی سنگ آهن در مرز مشترک ایران و افغانستان، پیشنهاد می‌شود منطقه آزاد مواد معدنی برای استخراج سنگ‌آهن و راه‌اندازی صنایع تولید فولاد و صنایع پایین‌دستی آن به صورت مشترک در دستور کار قرار گیرد.
اسلامی درباره اصلی‌ترین قابلیت‌های
توسعه ای در این منطقه می‌گوید: برخورداری منطقه آزاد پیشنهادی از مرز مشترک در دو کشور ایران و افغانستان، قرار گرفتن منطقه آزاد در کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی شمال و جنوب، توسعه فرهنگ مشترک دو کشور با توجه به پیشینه تاریخی خراسان بزرگ و زبان و فرهنگ و آداب و رسوم مشترک مردم خراسان رضوی و ولایات شمال و غرب کشور افغانستان، توسعه موقعیت هرات در شمال غرب افغانستان و نقش ویژه آن در فعالیت‌های تجاری و تولیدی ارتقاء دانش و رفاه برای مردم افغانستان، حضور منطقه آزاد مشترک به عنوان بزرگترین مرز صادراتی در منطقه در لیست کشورهایی که دو کشور از گذشته با آن‌ها تعاملات صادراتی مواد و محصولات معدنی داشته‌اند، از جمله این قابلیت‌ها به شمار می‌رود.
ارسال نظر