اولین قرارداد خودرویی در پساتحریم

اولین تفاهم‌نامه خودرویی در پساتحریم به نام شرکت دایملر و ایران‌خودرو زده شد.هر چند این دو شرکت پس از قطع همکاری به واسطه تحریم‌های بین‌المللی، شراکت خود را پیش از امضای برجام آغاز کردند اما فردای لغو رسمی تحریم‌ها به‌طور نمادین با امضای تفاهنامه‌ای همکاری مجدد خود را آشکار کردند. دایملر (مالک مرسدس بنز، آ. ام. گ و اسمارت) که در قرارداد جدید خود با ایران‌خودرو در قالب شرکتی مشترک با ایران‌خودرو فعالیت خواهد کرد پیش از این در زمینه تولید خودروهای سنگین و سواری در بازار خودروی کشورمان حضور داشت اما این همکاری به واسطه تشدید تحریم‌های بین‌المللی به ناگهان قطع شد.

شرکت بنز از برندهای مطرح دایملر یکی از پرسابقه ترین شرکت‌های فعال در ایران است به‌طوری‌که پیش از تولید پیکان، ایران ناسیونال سابق اتوبوس ۳۰۲ و شرکت خاور کامیون مرسدس‌بنز را تولید می‌کردند.این شرکت پیش از انقلاب ۳۰ درصد از سهام موتورسازی تبریز «ایدم» را می‌خرد و قصد آن می‌کند که با تولیدات ایران بازار قاره آسیا و بخشی از آفریقا را تامین کند. بر این اساس هر چند در برخی از منابع تاریخی عنوان شده که اولین خودروی وارداتی به ایران بنز بوده اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد رنو اولین خودرویی بوده که وارد ایران شده است. اما ایران خودرو از همان ابتدا تنها شریک بنز در ایران بوده به‌طوری‌که سال ۱۳۸۱ شرکت ستاره ایران به نمایندگی از دایملر در ایران فعالیت خود را شروع کرد. بعد از آن در سال ۱۳۸۵ ایران‌خودرویی‌ها توسط زیرمجموعه‌شان تاپ خودرو، حتی تولید Eکلاس را نیز در برنامه قرار دادند.

تاپ خودرو ساخت و عرضه دیگر مدل‌های این شرکت مانند کامیون، مینی‌بوس، آمبولانس و خودروی آتش‌نشانی را نیز در برنامه داشت که بر این اساس هر خودروی ‌مرسدس‌بنز Eکلاسی که در ایران تولید می‌شد، هزار و ۷۴۴ قطعه منفصله نیز به همراه خود وارد کشور می‌کرد. آن زمان قیمت خودروهای ‌مرسدس‌بنز Eکلاس بین ۶۰ تا ۱۷۰هزار یورو اعلام شد. پس از آنکه ایران‌خودرو خط تولید مرسدس‌بنز Eکلاس را جمع کرد، تولید RD و بعدها با اسم دیگرشRoaرا روی همان تجهیزات ادامه داد. این بدان معنا بود که نه ایران‌خودرو و نه مرسدس‌بنز برنامه‌ای برای همکاری مجدد نداشتند. از آن ایام به بعد عرضه رسمی مرسدس‌بنز متوقف شد ولی نمایشگاه‌داران و واردکنندگان، جدیدترین محصولات این شرکت را با قیمت‌هایی بالا به بازار عرضه کردند. اما با تشدید تحریم‌های بین‌المللی و قطع ارتباط بسیاری از برندهای معتبر دنیا با خودروسازی کشورمان، بنز نیز مسیر قطع همکاری با ایران خودرو را پیمود، به‌طوری‌که این شرکت سهام ستاره ایران را در مقابل حدود یک میلیون دلار به ایران‌خودرو فروخت و با این کار تولید سواری بنز در ایران رو به خاموشی رفت. سپس، تولید کامیون‌هایی با ظرفیت بیشتر از ۲۰ تن و سه محور در ایران متوقف شد.با این قطع همکاری تولید کامیون‌های چینی به ضرورت جایگزین این شرکت مطرح آلمانی شد تا اینکه با لغو تحریم‌ها دایملر بار دیگر برای همکاری مجدد اعلام آمادگی کرد. به‌طور خلاصه می‌توان گفت که این شرکت بین سال‌های ۷۶ تا ۸۴ یکی از بهترین دوران فعالیت خود را در ایران تجربه کرد حال آنکه با اعمال تحریم‌های بین‌المللی مجبور به ترک ایران شد.

حال پس از لغو تحریم‌ها دایملر را می‌توان به‌عنوان اولین شرکت خودروسازی معرفی کرد که تفاهم‌نامه همکاری خود با ایران‌خودرو را تجدید کرد. این تفاهم‌نامه در شرایطی به امضای دو طرف رسید که سرمایه‌گذاری مشترک برای تولید منطقه‌ای کامیون‌های مرسدس بنز و قطعات قوای محرکه، تاسیس شرکت مشترک فروش کامیون‌های مرسدس بنز و قطعات آنها در ایران و همچنین خرید بخشی از سهام شرکت محور خودرو در کنار ایدم، توسط دایملر از جمله مواردی به شمار می رود که مورد توافق قرار گرفته است. علاوه بر این، دو طرف درصدد هستند سرمایه‌گذاری مشترکی برای فروش وسایل نقلیه تجاری و باری مرسدس داشته باشند. ضمن اینکه دایملر اعلام کرده برای تحقق این برنامه‌ها دفتر خود در تهران را در سه ماه نخست سال ۲۰۱۶ ایجاد می کند.

اما اینکه یک شرکت آلمانی برای حضور در ایران پیش قدم می‌شود اگر چه به نوبه خود برای صنعت خودروی کشورمان خوشایند است اما این سوال را مطرح می‌کند که نیاز شرکت‌هایی همچون دایملر به بازار ایران برای چیست؟ در این زمینه یک کارشناس اقتصادی عنوان می‌کند که بازار آتی خودرو طی ۱۰ سال آینده با تحولات فراوانی همراه خواهد بود به‌طوری‌که افزایش تقاضا تا سال ۲۰۲۰ امری طبیعی خواهد بود اما بعد از آن و تا سال ۲۰۲۵ به‌دلیل فزونی عرضه و اشباع بازار خرید، نرخ تقاضا برای خرید خودرو کاهشی خواهد بود و این در حالی است که شرکت های بزرگ خودروساز برای افزایش سودآوری و نیز تعدیل هزینه‌های تولید در آن سال‌ها نیاز به عرضه بیشتر خودرو خواهند داشت که این خود به برتری طرف تقاضا بیش از پیش کمک خواهد کرد. شرکت‌های خودروساز برای غلبه بر بحران‌های ۱۰ سال آینده بازار از هم اکنون در حال برنامه‌ریزی می باشند.