تاکنون حرکتهای تاثیرگذار چندانی ندیده ایم
در صورتی که تولید و صادرات رونق پیدا نکند، چشم انداز خوبی برای اقتصاد کشورمان قابل پیش بینی نیست و باید همچون گذشته با فروش ثروت ملی ، بیش از پیش مدیون نسل‌های بعد باشیم . این بخشی از سخنان طاهر مهدویه مدیرعامل شرکت صادراتی مهدویه و شرکا در گفت و گو با دنیای اقتصاد است. این شرکت که از سابقه شصت ساله در تولید و صادرات خشکبار برخوردار است، در حال حاضر برای صادرات کشمش با بحران مواجه شده اما محصول خرمایش را به تمامی صادر کرده است. به گفته مهدویه، صادرات کشمش می‌رود که به عنوان یک فاجعه در تاریخ صادرات کشور ثبت شود. گفت و گو با او را می‌خوانیم. آقای مهدویه، لطفا عملکرد یک سال اخیر شرکت متبوع را شرح دهید.
شرکت صادراتی مهدویه با بیش از شصت سال سابقه در تولید و صادرات انواع خشکبار فعال بوده است. این شرکت با دراختیار داشتن چند واحد فرآوری و بسته بندی در صادرات کشمش و خرما ، همواره تلاش کرده محصولات صادراتی را به کشورهای مصرف کننده در اروپا ، شمال آمریکا ، آفریقا و استرالیا عرضه کند و در معرفی تولیدات کشورمان کوشش کرده با متحمل شدن هزینه‌های سنگین و همچنین تجهیز کارگاهها با ماشین آلات و تکنولوژی روز دنیا ، خریداران و مصرف کنندگان بازارهای هدف را به سوی محصولات کشاورزی میهنمان جلب کند.
در سال 1392 همچون سالهای قبل ، این شرکت شروع بسیار خوبی در امر تولید، فرآوری و صادرات داشت. اما با توجه به شرایطی که در نیمه این سال از حیث نوسانات نرخ ارز به وجود آمد، دربخش کشمش تغییر جهت بازارهای بین المللی در اثر رقابت کشورهای تولیدکننده و در بخش خرما قیمت گذاری غلط و غیر اصولی مسئولین ذیربط ، روند صعودی صادرات ما را متوقف کرد و موجب شد این کار را با احتیاط بیشتری انجام دهیم. نهایتا موفق شدیم با انجام تعهدات خود در قبال خریداران و همچنین فروشندگان مواد اولیه با انتظار حداقل سود ، سال زراعی 92 را به پایان برسانیم . این شرکت در تهیه ، فرآوری و صادرات محصولات کیفی از شهرت جهانی برخوردار بوده و همواره سیاستهای صادرات محور و مشتری مدار داشته است . شرکت ما مفتخر است که سهم پنج درصدی از صادرات کشمش و خرمای کشور را داراست.
در حال حاضر میزان تولید و صادرات این شرکت برای بازار داخل و خارج چقدر است؟ برای صادرات محصولات خود با چه مشکلاتی مواجه هستید؟
به هیچ وجه تولید و فروشی برای بازارهای داخلی نداریم و کل محصولات ما برای صادرات بسته بندی می‌شود. با توجه به اینکه محصولات کشاورزی از اواخر شهریور ماه برداشت می‌شود لذا فرآوری و بسته بندی به تازگی آغاز شده ولی به دلیل مشکلات فراوانی که برای صادرات پیش بینی می‌شود ، برنامه ریزی آسان نیست و سال بسیار سختی را در پیش روی خواهیم داشت.
مشکلات صادرات در بخش خارجی شامل ادامه روند تحریم‌ها بخصوص در نقل و انتقالات ارزی و حمل و نقل ، رقابت بیش از پیش رقبای خارجی و در بخش داخلی شامل بالارفتن قیمت‌های تمام شده ، رقابتی نبودن محصولات نهایی و بلاتکلیفی در نرخ ارز ، موجب ایجاد چالشهای فراوانی در امر صادرات شده است . متاسفانه نه تنها هیچ کمکی از جانب متولیان امر صورت نمی گیرد ، بلکه در بسیاری موارد از خود تحریمی نیز رنج می‌بریم .
هم اکنون شرکت ما با حداقل ظرفیت فصل جدید را شروع کرده و در صورتی که قیمتهای داخلی همسو با صادرات حرکت نکند ، رکود شدیدی بخصوص در صادرات کشمش به وقوع خواهد پیوست که فاجعه عظیمی است و در تاریخ صادرات این محصول ارزشمند ثبت خواهد شد. همچنین به دلیل مقاومت کشاورزان در بالا نگه داشتن قیمت مواد اولیه و شعارهای بدون پشتوانه برخی مسئولین ، عمده واحدهای فرآوری تعطیل شده که توقف صادرات را نیز به دنبال خواهد داشت. اما خرما امسال به دلیل اینکه با توصیه صادر کنندگان به درستی قیمت گذاری شده ، از روند صادراتی خوبی برخوردار است و پیش بینی می‌شود کل محصولمان صادر شود و هم اکنون مشغول بسته بندی و بارگیری روزانه هستیم.
نقش بانک‌ها را در روند توسعه شرکت‌های تولیدی و صادراتی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یکی از ابزارهای حمایتی در امر صادرات ، تجهیز منابع مالی است. در سالهای اخیر ، نقش بانکها در حمایت از تولید و صادرات بسیار کمرنگ شده و به نظر می‌رسد این موسسات تعریف خود را از رسالت خویش تغییر داده باشند. در حال حاضر هزینه‌های مالی در بخش تولید و صادرات بشدت افزایش پیدا کرده طوری که هیچ صادرکننده اصیلی قادر به دریافت وام با بهره‌های معقول نبوده و سوابق صادراتی نیز جایگاه و ارزش‌های خود را از دست داده است . صادرکننده‌ای که با دو تا سه درصد سود کارمی کند، چگونه می‌تواند بهره‌های سنگین بالای 22 یا 25 درصد را متحمل شود؟ اخیرا یکی از مسئولین بانکی در جلسه حمایت از صادرات که در محل سازمان توسعه تجارت برگزار شد، از نرخ 30 درصد برای تسهیلات صادراتی صحبت می‌کرد . آیا صادرکنندگان باید تاوان اتلاف منابع بانکی را بدهند؟ در کشورهای رقیب حمایتهای مالی با بهره‌های تک رقمی و حداقل هزینه‌های مالی صورت می‌گیرد.
نرخ ارز در ارتباط با صادرات چگونه باید تحلیل شود؟ نظر شما در خصوص لزوم کاهش یا قیمت کنونی نرخ ارز چیست؟
صادرکنندگان همواره خواهان تثبیت نرخ ارز بوده و هستند، مشروط براینکه قیمت کالاهای صادراتی و هزینه‌های تولید از ثبات نسبی برخوردار باشد. در غیر این صورت قیمت‌های تمام شده بالا رفته و قدرت رقابت در بازارهای بین المللی از بین خواهد رفت . هم اکنون در کشورهای رقیب با پایین آمدن ارزش پول ملی توان صادرات افزایش پیدا می‌کند. کشور ترکیه از شروع صادرات محصولات کشاورزی خود از ماه گذشته ، ارزش پول ملی خود را تا حدود 15درصد کاهش داده است . علاوه براین، حمایت‌های بیشماری از جمله مشوق‌های صادراتی ، حمایتهای مالی بانکها با بهره‌های تک رقمی و یارانه‌های حمل و نقل در این کشورها صورت می‌گیرد.
همسو کردن جریان تولید و صادرات را در تحقق اهداف برنامه‌های توسعه اقتصادی کشور چگونه می‌بینید؟
صادرات به دو بخش نفتی و غیر نفتی تقسیم بندی می‌شود و به نظر اینجانب فروش منابع خام و ثروت ملی ، صادرات محسوب نمی شود . اگر درِ چاه‌های نفتی را باز بگذارند خریداران با هزینه‌های خود اقدام به انتقال مواد خام خواهند کرد. مفهوم واقعی صادرات در تحقق اهداف برنامه‌های توسعه اقتصادی ، تولید با ارزش افزوده بالا مطابق با نیازهای بازارهای هدف و نهایتا ارزآوری و تولید ثروت است . چه بسا بتوان مواد خام وارد کرده و پس از تولید ، محصول نهایی را صادر کنیم . نکته مهمی که در جریان تولید و صادرات قابل ذکر است شناخت بازارهای مصرف و هدایت تولید مطابق با آنچه مصرف کنندگان مطالبه می‌کنند است ، نه صادرات محصولی که تولید کرده ایم .
چشم انداز اقتصاد ایران به لحاظ رشد فعالیت‌های صادراتی در دولت تدبیر و امید از نگاه شما چگونه است؟
ما به دولت تدبیر و امید همچنان امیدوار هستیم ولی این امید نباید به یاس و ناامیدی تبدیل شود . البته به رغم وعده‌های متعدد در حمایت از تولید و صادرات ، پس از گذشت یک سال و نیم از عمر این دولت تاکنون حرکتهای مثبت و تاثیرگذار چندانی ندیده ایم . حتی در بسیاری موارد سازمانهای امورمالیاتی مشکلات فراوانی را برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان از حیث مطالبه ارزش افزوده و نرخ ارز به وجود آورده اند که موجب تاسف و ناامیدی شده است .
انتظار ما از دولت تدبیر و امید در حمایت از تولید و صادرات ، معافیت صد درصدی از هرگونه عوارض و مالیات بر تولید و صادرات و الزام بانکها برای همکاری با صادرکنندگان به شکل معقول و رقابتی می‌باشد. همچنین نباید اجازه داده شود که بعضی مشکلات پیش پا افتاده مانع صادرات باشد.به عنوان مثال، مشکل اخیر حمل و نقل کامیونی از طریق ترکیه که ناشی از مسائل سوخت و وضع عوارض عبوری بوده، باعث کندی صادرات ، تحمیل هزینه‌های سنگین و عدم توانایی در تحویل به موقع محمولات شده که انتظار می‌رود مسئولین دولتی از چنین چالش‌هایی جلوگیری کنند. همچنین مسئولان باید در جلساتی که برای وضع مقررات مربوط به تولید و صادرات تشکیل می‌شود، از نظرات نمایندگان تشکل‌های صادراتی استفاده کنند.
در صورتی که تولید رونق پیدا نکند، چشم انداز خوبی برای اقتصاد کشورمان قابل پیش بینی نیست و باید همچون گذشته با فروش ثروت ملی ، بیش از پیش مدیون نسل‌های بعد باشیم .