ترافیک اینترنت در ویندوز ۱۰ را به حداقل برسانید
مدتی پیش مایکروسافت اولین آپدیت بزرگ ویندوز ۱۰ را عرضه کرد. با رفع بسیاری از مشکلات و باگ‌ها، در نسخه جدید با ویندوزی به مراتب پایدارتر روبه‌رو هستیم. اگر زمان را برای مهاجرت به جدیدترین نسخه از ویندوز مناسب می‌دانید، اما همچنان از مصرف بالای ترافیک اینترنت در ویندوز ۱۰ نگران هستید، این مطلب را بخوانید. شاید بحث مصرف ناخواسته‌ ترافیک اینترنت در ویندوز ۱۰ آن‌طور که برای کاربران ایرانی کابوس‌وار است، در دیگر نقاط دنیا ترسناک نباشد؛ اما حتی اگر از ترافیک نامحدود و رایگان اینترنت هم استفاده می‌کنید، باز هم با مشکلاتی چون پایین آمدن سرعت اینترنت و آپدیت‌های ناخواسته درایورها (که تنظیمات سیستم شما را به هم خواهند ریخت) مواجه خواهید شد. توجه داشته باشید که مصرف ناخواسته ترافیک در ویندوز ۱۰ تنها به به‌روزرسانی‌های سیستم‌عامل محدود نمی‌شود، بلکه با عوامل متعددی از جمله به‌روزرسانی اپلیکیشن‌ها از طریق استور و حتی آپلود آپدیت‌های دانلود شده هم روبه‌رو هستیم. در ادامه روش‌های به حداقل رساندن ترافیک اینترنت در ویندوز ۱۰ را بررسی می‌کنیم.

1- غیر‌فعال کردن آپدیت‌های اتوماتیک

هرچند بنا به دلایل امنیتی توصیه می‌شود همواره سیستم‌عامل خود را آپدیت نگه دارید، اما اگر هزینه‌های کمرشکن ترافیک اینترنت و مشکلات دیگر (که در بالا به آنها اشاره شد) باعث می‌شود از خیر امنیت بگذرید، راه‌های مختلفی برای غیر‌فعال کردن آپدیت‌های اتوماتیک در ویندوز ۱۰ وجود دارد. روش‌هایی مانند استفاده از Group Policy و غیر‌فعال کردن آپدیت‌ها از طریق رجیستری، علاوه‌بر پیچیدگی برای کاربران عادی، تنها در نسخه Professional در دسترس هستند. بنابراین تنها به آموزش روش «جلوگیری از دانلود آپدیت بر روی یک کانکشن خاص» بسنده می‌کنیم؛ چراکه علاوه‌بر آسان بودن، در تمام نسخه‌های ویندوز ۱۰ از جمله نسخه Home هم در دسترس است. نکته جالب دیگر در رابطه با این روش این است که با استفاده از آن نیازی به رعایت موارد ۲، ۳ و ۴ این لیست وجود ندارد.

وقتی یک کانکشن را برای ویندوز «اندازه‌گیری شده» (metered) تعریف کنید، ویندوز دیگر به‌صورت اتوماتیک از طریق آن کانکشن آپدیت نخواهد شد. برای فعال کردن گزینه‌ Metered Connection از طریق Settings به قسمت Network & Internet رفته و در همان قسمت مربوط به تنظیمات Wi-Fi روی Advanced Options کلیک کنید تا گزینه Metered Connection را پیدا کنید. با فعال کردن این گزینه، درواقع ویندوز تشخیص می‌دهد که کانکشن مورد نظر شما پولی است. این تنظیمات روی کانکشن باقی خواهند ماند و قطع و وصل شدن تاثیری بر وضعیت آن نخواهد داشت؛ اما به محض اینکه از طریق یک کانکشن غیر«اندازه‌گیری شده» به اینترنت متصل شوید، ویندوز مجددا شروع به آپدیت کردن خودش خواهد کرد.

هر موقع که تصمیم به آپدیت ویندوز گرفتید، می‌توانید تنظیمات را به حالت قبل برگردانید. برای مثال می‌توان در میانه‌های شب با مراجعه به مسیری که در بالا به آن اشاره شد و غیر‌فعال کردن گزینه‌ Metered Connection به ویندوز اجازه بدهید تا خودش را آپدیت کند و پس از آپدیت، دوباره وضعیت کانکشن را به metered تغییر دهید. همچنین می‌توان در همان حالت کانکشن اندازه‌گیری شده هم به‌صورت دستی آپدیت‌ها را دریافت کرد. اگر در این حالت به قسمت آپدیت ویندوز بروید با این پیغام روبه‌رو خواهید شد: «آپدیت‌هایی موجود هستند. وقتی که از یک کانکشن اندازه‌گیری شده استفاده نکنید آنها را دانلود خواهیم کرد، یا اینکه می‌توانید همین حالا [مقدار حجم آپدیت‌های موجود] را با استفاده از همین کانکشن دانلود کنید (شاید برایتان هزینه داشته باشد). ممکن است برای دانلود برخی آپدیت‌ها همچنان نیاز به اتصال به وای‌فای غیر‌اندازه‌گیری شده باشد.» می‌توانید با کلیک روی دکمه ‌Download، ویندوز را حتی در این حالت هم آپدیت کنید.


۲- جلوگیری از آپدیت و نصب برخی درایورهای خاص

در جدیدترین نسخه از سیستم‌عامل مایکروسافت، درایورها هم از طریق «ویندوز آپدیت» به‌صورت اتوماتیک دانلود و نصب می‌شوند. نصب درایور به‌صورت ناخواسته ممکن است موجب بروز مشکلاتی شود. برای مثال فرض کنید درگیر انجام یک کار جدی هستید و ناگهان با سیاه شدن صفحه، متوجه می‌شوید جدیدترین نسخه درایور گرافیکی در حال نصب است. یا اینکه حالتی را در نظر بگیرید که نسخه‌ خاصی از درایور ترک‌پد روی لپ‌تاپ‌تان کارآیی مطلوب و مورد نظر شما را دارد، اما هر بار که آن را نصب می‌کنید، ویندوز آن را قدیمی تشخیص داده و به یک نسخه ناکارآمد آپدیت می‌کند. اگر ویندوز ۱۰ اصرار به نصب آپدیت یا درایور خاصی روی سیستم شما دارد که باعث بروز مشکلاتی می‌شود، می‌توانید با استفاده از ابزار ارائه شده توسط خود مایکروسافت جلوی نصب آن آپدیت خاص را بگیرید. هرچند این ابزار بسیار کارآمد است، اما از مایکروسافت انتظار می‌رفت آن را به‌صورت پیش‌فرض و همراه با خود ویندوز عرضه کند.


۳-جلوگیری از آپلود آپدیت‌های دانلود شده

ویندوز ۱۰ از قابلیت دانلود نظیر به نظیر (peer-to-peer) برای آپدیت‌های سیستم‌عامل و اپ‌های ویندوز استور استفاده می‌کند. آپدیت سیستم‌عامل به‌صورت peer-to-peer در حقیقت یک قابلیت بسیار جالب و کاربردی است. اگر به یک شبکه داخلی (Local Network) متصل هستید، تنها کافی است تا یکی از کامپیوترها آپدیت‌ها را دریافت کند تا بتواند آن را با دیگر کامپیوترهای متصل به شبکه به اشتراک بگذارد. دانشگاهی را در نظر بگیرید که به جای اینکه مجبور باشد چندصد کامپیوتر خود را به‌صورت جداگانه آپدیت کند، با آپدیت تنها یک سیستم، تمامی سیستم‌هایش را آپدیت کرده و در هزینه‌ ترافیک اینترنت خود صرفه‌جویی کند.

اما آپدیت peer-to-peer تنها به شبکه‌ محلی محدود نمی‌شود. ویندوز به‌صورت پیش‌فرض از اینترنت شما برای آپلود آپدیت‌ها به کامپیوتر دیگران استفاده می‌کند و گزینه‌ غیر‌فعال کردن آن را تا عمق ۵ کلیک در اعماق سیستم‌عامل مخفی کرده است. ممکن است ویژگی آپدیت peer-to-peer برای شبکه‌های داخلی مانند ادارات و سازمان‌ها ویژگی جالبی باشد، اما شاید یک کاربر عادی نخواهد ترافیک اینترنت خود را برای کمک به خلوت شدن سرورهای مایکروسافت هدر بدهد. برای تغییر وضعیت پیش‌فرض به Settings رفته و روی «Update & security» کلیک کنید. در همان قسمت Windows Update روی «Advanced options» کلیک کنید. به انتهای پنجره رفته و «Choose how updates are delivered» را انتخاب کنید. می‌توانید گزینه‌ «Updates from more than one place» را کلا غیر‌فعال کنید؛ هرچند توصیه می‌کنیم گزینه‌ «PCs on my local network» را انتخاب کنید. با خاموش کردن گزینه، آپدیت peer-to-peer کلا غیر‌فعال خواهد شد و شما فقط آپدیت‌ها را از سرورهای مایکروسافت دریافت خواهید کرد و چیزی را هم آپلود نخواهید کرد، اما با انتخاب گزینه «PCs on my local network» اگر سیستم دیگری هم در شبکه محلی شما وجود داشته باشد، آپدیت‌ها بین سیستم‌ها به اشتراک گذاشته خواهد شد و در مصرف ترافیک اینترنت صرفه‌جویی خواهد شد. توجه داشته باشید که در این حالت هم کامپیوتر شما هیچ آپدیتی را به اینترنت آپلود نخواهد کرد.


۴-غیر فعال کردن آپدیت اتوماتیک اپلیکیشن‌ها

اپلیکیشن‌های ویندوز ۱۰ به‌صورت پیش‌فرض از طریق استور، اتوماتیک آپدیت می‌شوند. برای کسی که بابت ترافیک اینترنت خود هزینه گزافی را می‌پردازد، آپدیت‌های یک گیگابایتی بازی آسفالت ۸ چندان خوش‌آیند نخواهد بود. علاوه‌بر جلوگیری از مصرف ترافیک اینترنت، دلایل دیگری هم برای غیر‌فعال کردن این قابلیت وجود دارد. برای مثال فرض کنید نسخه‌ خاصی از یک اپلیکیشن را لازم دارید و نمی‌خواهید به نسخه‌ جدید آپدیت شود. یا شاید جدا از تمامی این دلایل صرفا دوست ندارید اپلیکیشن‌ها بدون اجازه‌ شما آپدیت شوند. غیر‌فعال کردن آپدیت اتوماتیک اپ‌های ویندوز استور بسیار سرراست است. برای این منظور اپلیکیشن استور را باز کنید و روی عکس پروفایل خود در کنار جعبه جست‌وجو در قسمت بالای پنجره کلیک کنید. در لیست باز شده روی Settings کلیک کنید. آپدیت اتوماتیک را خاموش کنید. اوایل عرضه ویندوز ۱۰ گزینه غیر‌فعال کردن آپدیت اتوماتیک اپلیکیشن‌ها در نسخه Home در دسترس نبود؛ اما پس از بازخورد منفی کاربران نسبت به این قضیه، حالا مایکروسافت این گزینه را در تمامی نسخه‌های ویندوز در دسترس قرار داده است.


۵-غیر فعال کردن کورتانا

کورتانا یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های ویندوز ۱۰ است. همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید، با هر بار کلیک روی جعبه‌ جست‌وجو، کورتانا جدیدترین اخبار، وضعیت آب و هوا و اطلاعات مفید دیگری را در اختیارتان می‌گذارد. علاوه‌بر آن، هنگام جست‌وجو در کورتانا نتایج تنها به کامپیوتر خودتان محدود نمی‌شود و شاهد نتایج اینترنتی و حتی پیشنهاد اپلیکیشن‌های استور خواهید بود؛ اما همه‌ اینها به معنی استفاده از ترافیک اینترنت شما است. برای غیر‌فعال کردن کورتانا روی جعبه جست‌وجو در نوار وظیفه (taskbar) کلیک کرده و گزینه‌ Notebook را از نوار سمت چپ کورتانا انتخاب کنید. روی گزینه‌ Settings کلیک کنید. با خاموش کردن اولین گزینه، کورتانا غیر‌فعال خواهد شد. اگر از قابلیت جست‌وجوی ویندوز تنها برای جست‌وجو روی سیستم خودتان استفاده می‌کنید، غیر‌فعال کردن کورتانا علاوه‌بر کاهش مصرف ترافیک اینترنت، سرعت جست‌وجوی شما را نیز بالا خواهد برد.


۶-غیر فعال کردن Windows spotlight

یکی دیگر از ویژگی‌های جذاب ویندوز ۱۰، قابلیت تغییر روزانه‌ و اتوماتیک تصویر صفحه‌ قفل (Lock Screen) است. اگر به قدری نگران مصرف ترافیک اینترنت خود هستید که حتی دانلود یک عکس در روز را هم غیر‌قابل قبول می‌دانید، می‌توانید این ویژگی که Windows spotlight نام دارد را به راحتی غیر‌فعال کنید. برای این منظور به Settings رفته و با مراجعه به قسمت Personalization روی گزینه Lock screen در پنل سمت چپ کلیک کنید. با کلیک روی لیست Background می‌توانید گزینه‌های دیگری مثل یک تصویر ساده یا اسلایدی از تصاویر را برای نمایش در صفحه قفل ویندوز انتخاب کنید.


۷-خاموش کردن کاشی‌های زنده

کاشی‌های زنده یا Live Tiles از جمله قابلیت‌هایی هستند که اولین‌بار در ویندوز ۸ معرفی شدند. این کاشی‌ها اطلاعات جالبی را در اختیار شما می‌گذارند. مثلا اپلیکیشن Weather آخرین وضعیت آب و هوا را به نمایش می گذارد، Store می‌گوید بازی هیلو امروز با تخفیف عرضه می‌شود، اپ News شما را از جدید‌ترین اخبار مطلع می‌کند و Mail خلاصه‌ای از آخرین ایمیل‌های دریافتی شما را به نمایش می‌گذارد. نمایش این اطلاعات و تصاویر احتیاج به اتصال به اینترنت دارد. اگر علاوه‌بر اینها از اپ‌ها و بازی‌های متعدد دیگری هم در منوی استارت خود استفاده می‌کنید که قابلیت نمایش اطلاعات اینترنتی روی کاشی زنده خود را دارند، شاید بخواهید برای صرفه‌جویی در مصرف ترافیک اینترنت آنها را غیر‌فعال کنید. برای این منظور از دو روش می‌توانید به‌صورت تکی یا کلی کاشی‌های زنده را خاموش کنید. در روش اول با راست‌کلیک روی کاشی موردنظر (یا نگه داشتن انگشت روی آن در دستگاه‌های لمسی) گزینه More و سپس Turn live tile off را انتخاب کنید.

علاوه‌بر روش گفته شده می‌توانید با استفاده از ابزار Group Policy Editor تمامی کاشی‌های زنده را یکجا خاموش کنید. برای استفاده از این روش عبارت gpedit.msc را در جعبه جست‌وجو تایپ کنید و Enter را فشار دهید. از طریق مسیر User Configuration -> Administrative Templates -> Start Menu and Taskbar -> Notifications با دو بار کلیک روی Turn off tile notifications و انتخاب گزینه Enable، همه کاشی‌ها زنده خاموش خواهند شد. در پایان لازم به یادآوری است که حتما در نظر داشته باشید با غیر‌فعال کردن آپدیت‌های اتوماتیک، امنیت سیستم خود را در معرض خطر قرار خواهید داد و مسئولیت انجام چنین کاری بر عهده خود شما خواهد بود. موارد ۵، ۶ و ۷ (Cortana، Windows spotlight و Live tiles) از یکسو در مقایسه با دیگر موارد مصرف ترافیک چندانی ندارند و از سوی دیگر از جمله قابلیت‌های جذاب و منحصر به فرد ویندوز ۱۰ هستند که کار با آن را بسیار لذت بخش می‌کنند؛ اما اگر به طرز وسواس گونه‌ای دوست ندارید هیچ‌گونه مصرف ترافیک اضافه‌ای داشته باشید، یا اینترنت گران‌قیمتی دارید (مثلا برای دسترسی به اینترنت از دیتای تلفن همراه‌‌تان استفاده می‌کنید) می‌توانید از این ویژگی‌ها صرف‌نظر کنید.