کمتر از ۱۴ درصد استادان دانشگاه در آفریقای جنوبی سیاهپوستند
رنگ پوست هنوز حرف اول را می‌زند
نگار حسینی نزدیک به یک سال از مرگ نلسون ماندلا مبارز بزرگ و ۲۰ سال از زمانی که مبارزه‌ها برای سقوط دولت آپارتاید جریان داشت، می‌گذرد. به نظر می‌رسد اما هنوز سال‌های سال زمان لازم است تا در عمل نتایج مبارزه با تبعیض نژادی در آفریقای جنوبی به منصه ظهور برسد. به نظر می‌رسد سیاهان هنوز دستکم در دانشگاه‌های این کشور کمتر دارای تاثیرگذاری هستند. آخرین بررسی‌ها نشان می‌دهد که در کشور آفریقای جنوبی هنوز کمتر از ۱۵ درصد استادان، سیاهپوست هستند و در دانشگاه مهمی مانند دانشگاه «کیپ تاون» حتی یک استاد تمام سیاهپوست زن وجود ندارد.
نگار حسینی نزدیک به یک سال از مرگ نلسون ماندلا مبارز بزرگ و 20 سال از زمانی که مبارزه‌ها برای سقوط دولت آپارتاید جریان داشت، می‌گذرد. به نظر می‌رسد اما هنوز سال‌های سال زمان لازم است تا در عمل نتایج مبارزه با تبعیض نژادی در آفریقای جنوبی به منصه ظهور برسد. به نظر می‌رسد سیاهان هنوز دستکم در دانشگاه‌های این کشور کمتر دارای تاثیرگذاری هستند. آخرین بررسی‌ها نشان می‌دهد که در کشور آفریقای جنوبی هنوز کمتر از 15 درصد استادان، سیاهپوست هستند و در دانشگاه مهمی مانند دانشگاه «کیپ تاون» حتی یک استاد تمام سیاهپوست زن وجود ندارد. صاحب‌نظران و تحلیلگران در این مورد نظرات مختلفی دارند که البته به نظر می‌رسد این نظرات هنوز به رنگ پوستشان بستگی دارد. تبعیض نژادی در آفریقای جنوبی هنوز به کل برچیده نشده است.
از آغاز مبارزه با تبعیض نژادی تا زمانی که برای نخستین بار یک سیاهپوست در ایالات متحده آمریکا به بالاترین سطح قدرت برسد، دهه‌ها طول کشید. در طول این چندین دهه تلاش‌ها آنقدر گسترده و تاثیرگذار بوده که بر همه تحلیل‌ها مبنی بر مات شدن مهره سیاه در کاخ سفید خط بطلانی بکشد و باراک اوباما دو دوره پیاپی رئیس‌جمهوری آمریکا باشد. اما در دیگر کشورهایی که تبعیض نژادی در آنها بیداد می‌کرده، به نظر نمی‌رسد تغییرات در زمینه حضور سیاهپوستان چندان موثر بوده باشد، کما اینکه هنوز در کشوری مانند آفریقای جنوبی حضور سیاهپوستان در دانشگاه‌ها و در سمت دانشیار و استاد چندان قابل توجه نیست و این در جایی است که ماندلا نخستین نخست‌وزیر آفریقای جنوبی پس از سرنگونی آپارتاید یک سیاهپوست بوده است.
رقمی ناچیز بعد از 20 سال
۲۰ سال بعد از آپارتاید، تنها ۱۴ درصد از استادان دانشگاه در آفریقای جنوبی سیاهپوست هستند، اما چرا با وجود تغییرات گسترده پس از دوران تبعیض نژادی در این کشور هنوز هم در کرسی‌های دانشکده‌های آفریقای جنوبی سیاهپوستان در اقلیت هستند. گفته می‌شود استادان سیاهپوست صلاحیت کافی برای احراز پست استادی تمام در دانشگاه‌های آفریقای جنوبی را ندارند. این البته گفته سفیدپوستان است. سیاهپوستان نظر دیگری دارند. آنها به کل سیستم ورود به دانشگاه‌های این کشور برای تدریس را زیر سوال می‌برند و معتقدند که در انتخاب اساتید دانشگاه عدالت رعایت نمی‌شود و در نهایت به عقیده آنها هنوز تبعیض نژادی در آفریقای جنوبی وجود دارد که در انتخاب استادان دانشگاه‌ها موثر است.
آپارتاید چه بود و آیا تمام شد؟
اما این همه که از آپارتاید صحبت می‌شود و سرنگونی آن و انتظاراتی که بعد از این سرنگونی به وجود آمد، باید پرسید آپارتاید چیست؟ این واژه یکی از اشکال تبعیض نژادی را بیان می‌کند و در اصل عبارت است از: سیاست تبعیضی که نژادپرستان کشور جمهوری آفریقای جنوبی علیه اکثریت سیاهپوست بومی آن کشور اعمال می‌کنند. آپارتاید از نظر لغوی به معنای مجزا و جدا نگهداشتن است. این یعنی جدا نگه داشتن افراد متعلق به نژادهای غیرسفید، مجبور کردن آنها به اقامت در محلات و استان‌های خاص، محروم کردن آنها از تمامی حقوق سیاسی و امکان تحصیل و پیشرفت. در مناطقی که سیاهپوستان مجبور به اقامت در آن می‌شوند و حق خروج از آن را ندارند حداقل امکانات زندگی نیز موجود نبوده است. کنگره ملی آفریقا با درخواست ایجاد جامعه آزاد چندقومی، جنگی علیه نظام آپارتاید به راه انداخت. طرفداران لغو آپارتاید، تظاهرات آرامی در شپرویل و تسوتو به راه انداختند که با مقاومت مخالفان روبه‌رو شد. راهپیمایان سیاهپوست شلاق زده شدند و حتی در مارس ۱۹۷۰، بیش از ۷۰ آفریقایی در جریان این اعتراض‌ها کشته شدند. «استیو بایکو» و «نلسون ماندلا» از مخالفان اصلی آپارتاید، بودند. استیو بایکو به حکومت سیاهان اعتقاد داشت، در حالی که ماندلا به حقوقی مساوی برای تمامی اهالی آفریقای جنوبی معتقد بود. در سال ۱۹۶۲، ماندلا دستگیر شد و پس از محاکمه به حبس ابد محکوم شد. در سال ۱۹۹۰، ماندلا در سن ۷۲ سالگی آزاد شد و مبارزه برای حقوق انسانی اهالی آفریقای جنوبی را از سر گرفت. سرانجام «اف دبلیو دکلرک» رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی با او وارد مذاکره شد. یک سال بعد، کنگره ملی آفریقای جنوبی پیروز شد و ماندلا به ریاست جمهوری رسید و رژیم آپارتاید برای همیشه در آفریقای جنوبی و همچنین در دیگر نقاط جهان لغو شد.
نیم نگاهی به این تعریف گسترده از آپارتاید این گونه که گزارش گاردین اشاره می‌کند، نشان می‌دهد که این جدا‌سازی هنوز هم در بخش‌هایی از جامعه آفریقای جنوبی که مورد مطالعه قرار گرفته است، دیده می‌شود.
استادان دانشگاهی مختلفی در مورد دلایل کم بودن تعداد استادان سیاهپوست در دانشگاه‌های آفریقای جنوبی اظهار نظر کرده‌اند. آنها به‌طور عمده سیستم ورود استادان سیاهپوست به سیستم دانشگاهی و تاثیری که کماکان از دوره آپارتاید باقی مانده است را مقصر می‌دانند.
بدون حتی یک استاد سیاهپوست زن
دکتر «زوللا مارکو»، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه
«کیپ تاون» از نویسندگان سیاهپوست است که در رسانه‌های آفریقای جنوبی می‌نویسد. او درباره کمبود تعداد استادان سیاهپوست در دانشگاه‌های آفریقای جنوبی می‌گوید: «بعد از دهه‌ها قدرت سازمانی، در میان دانشگاهیان سفیدپوست هنوز این منطق وجود دارد که در موسسات آموزش عالی عمدتا در دانشگاه‌هایی که توسط سفیدپوستان اداره می‌شود، کرسی‌های استادان به آنها یعنی سفیدپوستان تعلق دارد.»
منطق آنها از نگاه «مارکو»، این است: «چطور ممکن است شما به‌عنوان یک سیاهپوست تاریخ، علوم سیاسی، انسان شناسی و هنر تدریس کنید در حالی که یک استاد تمام سیاهپوست در هیچ یک از این زمینه‌ها وجود ندارد؟ چیزی که بسیار عجیب است این است که برای مثال در دانشگاهی مانند دانشگاه کیپ تاون حتی یک استاد تمام زن سیاهپوست وجود ندارد.» به اعتقاد او مشکلی در این میان وجود دارد. او می‌گوید که دانشگاه‌ها در جذب استادان باید به سمت صلاحیت محوری پیش بروند تا اینکه بر اساس نظرات مدیران رژیم آپارتاید در این موارد تصمیم‌گیری شود.
هدف‌ها برای گرفتن دانشجویان سیاهپوست محقق شده است
برخی استادان سفیدپوست اما به نظر می‌رسد در این مورد خوش‌بین‌تر هستند و گمان می‌کنند مشکلی در این میان وجود ندارد. «بلیندا بازولی» از تحلیل گران سفید پوست آفریقای جنوبی معاون صدراعظم سابق دانشگاه
«ویتواترزرند »و وزیر سایه آموزش عالی برای اتحاد دموکراتیک است. او معتقد است که بعد از سقوط آپارتاید و بیست سال تلاش برای مقابله با تبعیض نژادی و در این میان تلفیق دانشگاه‌های سیاهپوستان و سفیدپوستان، هدف‌ها به سمت جذب بیشتر دانشجویان سیاهپوست پیش رفته و این سیاست تا‌حدود زیادی موفق بوده است. به عقیده او اما در هر حال اینکه به ترکیب هیات علمی دانشگاه‌ها دست بزند برای دولت کاری پرهزینه و سخت بوده است. بسیاری از دانشگاه‌های خصوصی با استفاده از کمک‌های بشردوستانه توانسته‌اند تا حد زیادی بر این مشکل فائق بیایند، اما باید پذیرفت که این اقدام در نهایت تاثیر بسیار ناچیزی داشته است. به نظر می‌رسد در آفریقای جنوبی نیز لازم است اقداماتی که در کشورهای همسایه نظیر بوتسوانا و دیگر کشورهای آفریقایی انجام می‌شود، صورت پذیرد. در این کشورها سیاهپوستان برای تحصیل به خارج از کشور فرستاده می‌شوند و در نهایت بعد از بازگشت می‌توانند در دانشگاه‌ها به تدریس
مشغول شوند.
ترجیح سیاهپوستان تدریس در دانشگاه نیست
پروفسور «جاناتان یانسن» از استادان دانشگاه در آفریقای جنوبی و نویسنده کتاب «دانش در خون» است. (انتشارات دانشگاه استنفورد، ۲۰۰۹). او سیاهپوست است. یانسن در این باره می‌گوید که سه دلیل عمده برای کمبود استادان سیاهپوست در دانشگاه‌های آفریقای جنوبی وجود دارد. نخست اینکه برای نسل اول دکترهای سیاهپوست حضور در بخش‌های خصوصی و دولتی خارج از دانشگاه، مزایای مالی و اعتباری بیشتری به دست می‌دهد. به عبارت دیگر خود آنها ترجیح می‌دهند در جایی خارج از دانشگاه به کار و فعالیت مشغول شوند. دلیل دوم آن است که دارندگان دکتری در میان سیاهپوستان لازم است از فیلترهای دشواری برای ورود به دانشگاه به‌عنوان استاد عبور کنند. دلیل سوم نبود یک برنامه و بودجه مشخص برای شناسایی و سرمایه‌گذاری روی استادان جوان سیاهپوست است.
20 سال زمان برای رسیدن به استاد تمامی
دکتر «مکس پرایس» از معاونان دانشگاه کیپ تاون و از شهروندان سفیدپوست آفریقای جنوبی معتقد است که مهم‌ترین چالشی که در حال حاضر در مورد استخدام اساتید سیاهپوست در دانشگاه‌های آفریقای جنوبی وجود دارد آن است که میان گرفتن مدرک دکتری و تبدیل شدن به استاد تمام در حدود ۲۰ سال زمان لازم است. با این حال او می‌گوید که دستکم در سال‌های اخیر در دانشگاه کیپ تاون تلاش شده است این فاصله زمانی کوتاه تر شود.
منبع: گاردین
از آغاز مبارزه با تبعیض نژادی تا زمانی که برای نخستین بار یک سیاهپوست در ایالات متحده آمریکا به بالاترین سطح قدرت برسد، دهه‌ها طول کشید. در طول این چندین دهه تلاش‌ها آنقدر گسترده و تاثیرگذار بوده که بر همه تحلیل‌ها مبنی بر مات شدن مهره سیاه در کاخ سفید خط بطلانی بکشد و باراک اوباما دو دوره پیاپی رئیس‌جمهوری آمریکا باشد. اما در دیگر کشورهایی که تبعیض نژادی در آنها بیداد می‌کرده، به نظر نمی‌رسد تغییرات در زمینه حضور سیاهپوستان چندان موثر بوده باشد، کما اینکه هنوز در کشوری مانند آفریقای جنوبی حضور سیاهپوستان در دانشگاه‌ها و در سمت دانشیار و استاد چندان قابل توجه نیست و این در جایی است که ماندلا نخستین نخست‌وزیر آفریقای جنوبی پس از سرنگونی آپارتاید یک سیاهپوست بوده است.
رقمی ناچیز بعد از 20 سال
۲۰ سال بعد از آپارتاید، تنها ۱۴ درصد از استادان دانشگاه در آفریقای جنوبی سیاهپوست هستند، اما چرا با وجود تغییرات گسترده پس از دوران تبعیض نژادی در این کشور هنوز هم در کرسی‌های دانشکده‌های آفریقای جنوبی سیاهپوستان در اقلیت هستند. گفته می‌شود استادان سیاهپوست صلاحیت کافی برای احراز پست استادی تمام در دانشگاه‌های آفریقای جنوبی را ندارند. این البته گفته سفیدپوستان است. سیاهپوستان نظر دیگری دارند. آنها به کل سیستم ورود به دانشگاه‌های این کشور برای تدریس را زیر سوال می‌برند و معتقدند که در انتخاب اساتید دانشگاه عدالت رعایت نمی‌شود و در نهایت به عقیده آنها هنوز تبعیض نژادی در آفریقای جنوبی وجود دارد که در انتخاب استادان دانشگاه‌ها موثر است.
آپارتاید چه بود و آیا تمام شد؟
اما این همه که از آپارتاید صحبت می‌شود و سرنگونی آن و انتظاراتی که بعد از این سرنگونی به وجود آمد، باید پرسید آپارتاید چیست؟ این واژه یکی از اشکال تبعیض نژادی را بیان می‌کند و در اصل عبارت است از: سیاست تبعیضی که نژادپرستان کشور جمهوری آفریقای جنوبی علیه اکثریت سیاهپوست بومی آن کشور اعمال می‌کنند. آپارتاید از نظر لغوی به معنای مجزا و جدا نگهداشتن است. این یعنی جدا نگه داشتن افراد متعلق به نژادهای غیرسفید، مجبور کردن آنها به اقامت در محلات و استان‌های خاص، محروم کردن آنها از تمامی حقوق سیاسی و امکان تحصیل و پیشرفت. در مناطقی که سیاهپوستان مجبور به اقامت در آن می‌شوند و حق خروج از آن را ندارند حداقل امکانات زندگی نیز موجود نبوده است. کنگره ملی آفریقا با درخواست ایجاد جامعه آزاد چندقومی، جنگی علیه نظام آپارتاید به راه انداخت. طرفداران لغو آپارتاید، تظاهرات آرامی در شپرویل و تسوتو به راه انداختند که با مقاومت مخالفان روبه‌رو شد. راهپیمایان سیاهپوست شلاق زده شدند و حتی در مارس ۱۹۷۰، بیش از ۷۰ آفریقایی در جریان این اعتراض‌ها کشته شدند. «استیو بایکو» و «نلسون ماندلا» از مخالفان اصلی آپارتاید، بودند. استیو بایکو به حکومت سیاهان اعتقاد داشت، در حالی که ماندلا به حقوقی مساوی برای تمامی اهالی آفریقای جنوبی معتقد بود. در سال ۱۹۶۲، ماندلا دستگیر شد و پس از محاکمه به حبس ابد محکوم شد. در سال ۱۹۹۰، ماندلا در سن ۷۲ سالگی آزاد شد و مبارزه برای حقوق انسانی اهالی آفریقای جنوبی را از سر گرفت. سرانجام «اف دبلیو دکلرک» رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی با او وارد مذاکره شد. یک سال بعد، کنگره ملی آفریقای جنوبی پیروز شد و ماندلا به ریاست جمهوری رسید و رژیم آپارتاید برای همیشه در آفریقای جنوبی و همچنین در دیگر نقاط جهان لغو شد.
نیم نگاهی به این تعریف گسترده از آپارتاید این گونه که گزارش گاردین اشاره می‌کند، نشان می‌دهد که این جدا‌سازی هنوز هم در بخش‌هایی از جامعه آفریقای جنوبی که مورد مطالعه قرار گرفته است، دیده می‌شود.
استادان دانشگاهی مختلفی در مورد دلایل کم بودن تعداد استادان سیاهپوست در دانشگاه‌های آفریقای جنوبی اظهار نظر کرده‌اند. آنها به‌طور عمده سیستم ورود استادان سیاهپوست به سیستم دانشگاهی و تاثیری که کماکان از دوره آپارتاید باقی مانده است را مقصر می‌دانند.
بدون حتی یک استاد سیاهپوست زن
دکتر «زوللا مارکو»، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه
«کیپ تاون» از نویسندگان سیاهپوست است که در رسانه‌های آفریقای جنوبی می‌نویسد. او درباره کمبود تعداد استادان سیاهپوست در دانشگاه‌های آفریقای جنوبی می‌گوید: «بعد از دهه‌ها قدرت سازمانی، در میان دانشگاهیان سفیدپوست هنوز این منطق وجود دارد که در موسسات آموزش عالی عمدتا در دانشگاه‌هایی که توسط سفیدپوستان اداره می‌شود، کرسی‌های استادان به آنها یعنی سفیدپوستان تعلق دارد.»
منطق آنها از نگاه «مارکو»، این است: «چطور ممکن است شما به‌عنوان یک سیاهپوست تاریخ، علوم سیاسی، انسان شناسی و هنر تدریس کنید در حالی که یک استاد تمام سیاهپوست در هیچ یک از این زمینه‌ها وجود ندارد؟ چیزی که بسیار عجیب است این است که برای مثال در دانشگاهی مانند دانشگاه کیپ تاون حتی یک استاد تمام زن سیاهپوست وجود ندارد.» به اعتقاد او مشکلی در این میان وجود دارد. او می‌گوید که دانشگاه‌ها در جذب استادان باید به سمت صلاحیت محوری پیش بروند تا اینکه بر اساس نظرات مدیران رژیم آپارتاید در این موارد تصمیم‌گیری شود.
هدف‌ها برای گرفتن دانشجویان سیاهپوست محقق شده است
برخی استادان سفیدپوست اما به نظر می‌رسد در این مورد خوش‌بین‌تر هستند و گمان می‌کنند مشکلی در این میان وجود ندارد. «بلیندا بازولی» از تحلیل گران سفید پوست آفریقای جنوبی معاون صدراعظم سابق دانشگاه
«ویتواترزرند »و وزیر سایه آموزش عالی برای اتحاد دموکراتیک است. او معتقد است که بعد از سقوط آپارتاید و بیست سال تلاش برای مقابله با تبعیض نژادی و در این میان تلفیق دانشگاه‌های سیاهپوستان و سفیدپوستان، هدف‌ها به سمت جذب بیشتر دانشجویان سیاهپوست پیش رفته و این سیاست تا‌حدود زیادی موفق بوده است. به عقیده او اما در هر حال اینکه به ترکیب هیات علمی دانشگاه‌ها دست بزند برای دولت کاری پرهزینه و سخت بوده است. بسیاری از دانشگاه‌های خصوصی با استفاده از کمک‌های بشردوستانه توانسته‌اند تا حد زیادی بر این مشکل فائق بیایند، اما باید پذیرفت که این اقدام در نهایت تاثیر بسیار ناچیزی داشته است. به نظر می‌رسد در آفریقای جنوبی نیز لازم است اقداماتی که در کشورهای همسایه نظیر بوتسوانا و دیگر کشورهای آفریقایی انجام می‌شود، صورت پذیرد. در این کشورها سیاهپوستان برای تحصیل به خارج از کشور فرستاده می‌شوند و در نهایت بعد از بازگشت می‌توانند در دانشگاه‌ها به تدریس
مشغول شوند.
ترجیح سیاهپوستان تدریس در دانشگاه نیست
پروفسور «جاناتان یانسن» از استادان دانشگاه در آفریقای جنوبی و نویسنده کتاب «دانش در خون» است. (انتشارات دانشگاه استنفورد، ۲۰۰۹). او سیاهپوست است. یانسن در این باره می‌گوید که سه دلیل عمده برای کمبود استادان سیاهپوست در دانشگاه‌های آفریقای جنوبی وجود دارد. نخست اینکه برای نسل اول دکترهای سیاهپوست حضور در بخش‌های خصوصی و دولتی خارج از دانشگاه، مزایای مالی و اعتباری بیشتری به دست می‌دهد. به عبارت دیگر خود آنها ترجیح می‌دهند در جایی خارج از دانشگاه به کار و فعالیت مشغول شوند. دلیل دوم آن است که دارندگان دکتری در میان سیاهپوستان لازم است از فیلترهای دشواری برای ورود به دانشگاه به‌عنوان استاد عبور کنند. دلیل سوم نبود یک برنامه و بودجه مشخص برای شناسایی و سرمایه‌گذاری روی استادان جوان سیاهپوست است.
20 سال زمان برای رسیدن به استاد تمامی
دکتر «مکس پرایس» از معاونان دانشگاه کیپ تاون و از شهروندان سفیدپوست آفریقای جنوبی معتقد است که مهم‌ترین چالشی که در حال حاضر در مورد استخدام اساتید سیاهپوست در دانشگاه‌های آفریقای جنوبی وجود دارد آن است که میان گرفتن مدرک دکتری و تبدیل شدن به استاد تمام در حدود ۲۰ سال زمان لازم است. با این حال او می‌گوید که دستکم در سال‌های اخیر در دانشگاه کیپ تاون تلاش شده است این فاصله زمانی کوتاه تر شود.
منبع: گاردین
ارسال نظر