سیاست‌های پوپولیستی؛ مانع رونق اقتصادی

دکتر علی قنبری
معاون وزیر جهاد کشاورزی و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس

سطح فرهیختگی و قدرت فهم و باور ذهنی هر جامعه خصوصا در دولت‌های برنامه‌ریز در زمان‌های انتخابات و با شعارهای اقتصادی نامزدهای ان انتخابات مشخص می‌شود. کاندیداهای اصیل و متعهد به جامعه هدف خود، ضمن تلاش برای جذب ارا باید با رسانه و فهم جامعه برخورد صیانتی نمایند. ارائه و اشاعه شعارهای پوپولیستی، فهم اقتصادی جامعه را تخریب کرده و بلوغ سیاسی- اجتماعی یک جامعه را به عقب می‌برد. شعار اعطای یارانه نقدی که اثار مخرب آن از دولت قبلی به دولت یازدهم منتقل شد یکی از نمونه‌های این نوع برخورد غیر صیانتی با خرد اجتماعی است.

انتظار می‌رود کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری با توجه به شرایط کلان کشور، برنامه‌های مشخص اقتصادی خود را اعلام کنند و تمرکز خود را بر نشست‌های برنامه محور و ارائه تصویر واقعی از دستاوردهای وسیع پسابرجام نمایند. یکی از بدترین تهدیدهای کشور در شرایط فعلی استقبال مجدد اقشار اسیب‌پذیر و کم‌درامد از شعارهای عوام‌فریبانه و مخربی مانند تزریق مستقیم یارانه به همه طبقات درامدی است. این موضوع در دولت‌ دهم منجر به جابه‌جایی طبقات اجتماعی شد و جمعیت بیشتری را به زیر خط فقر سوق داد و جابه‌جایی جبران‌ناپذیری در طبقات درامدی به‌وجود اورد. حافظه تاریخی مردم در برخورد با چنین شعارهای پوپولیستی نقش اساسی دارد و باید نتایج اجرای این پروژه تزریق مستقیم پول تحت عنوان یارانه به عموم مردم اعلام شود.

در کشور ما انتخابات فقط یک پدیده سیاسی نیست بلکه بیشتر از جنس امور اقتصادی است که در کشورهای برنامه‌ریز نقش بسیار اساسی‌تری بازی می کند و محل انعطاف و نقطه عطف سیکل‌های اقتصادی می‌شود. ‎ باید روند چرخه اقتصادی در چهار سال اخیر و رونق و خروج از رکود برای عموم مردم به تصویر کشیده شود و از عملکرد دولت یازدهم و لزوم تداوم سیاست‌های مناسب و تثبیتی برای مردم توضیح داده شود و بسته‌های سیاستی اقتصادی سال‌های آینده ارائه شود. دولت با بهره‌گیری از سیاست‌های مالی که در بودجه و نظام مالیاتی تدوین شدند و همزمان با استفاده از سیاست‌های پولی توسط بانک مرکزی، به بهبود معناداری در شاخص‌های اقتصادی رسید. ‎واکنش و اثار این سیاست‌ها به اقتصاد کلان کشور منتقل شد و نتایج ان در رشد اقتصادی و تورم تک رقمی به ثمر نشست. باید گفت دولت یازدهم در عمر نزدیک به چهار ساله خود در انتخاب سیاست‌های اقتصادی متناسب با شرایط حاکم بر فضای سیاست‌گذاری تا حد زیادی و نه به طور کامل درست عمل کرده است.

‎ لذا ارائه بسته سیاستی در دور دوم و استخراج و برآورد روند و تصویر رونق در چهار سال آتی به انتخاب واقع بینانه و ارزشی مردم کمک شایانی می کند و در ارتقا خرد اجتماعی نقش والایی دارد. در نگاه کلی به سیاست‌های دولت نباید فراموش کرد که کاهش تاریخی درامدهای نفتی که اصولا می‌بایست موجب تعمیق رکود شود با هدایت درست نقدینگی و تامین مالی دولت، با بهره‌گیری از سیاست‌های اقتصادی متناسب، همزمان با کنترل تورم، به رونق و خروج از رکود نزدیک شد و رشد اقتصادی مثبتی را به‌دست آورد به‌طوری که اقتصاد کمتر وابسته و ضربه پذیرتر را به‌وجود بیاورد.

‎نامگذاری سال جدید به‌عنوان «اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال» و توالی سه ساله اقتصاد مقاومتی، معناهای زیادی برای اقتصاد ایران دارد و می بایست محور شعارها و برنامه‌های اعلامی توسط کاندیداهای انتخاباتی باشد و لزوم شرایط مقاوم‌سازی را بیش از پیش جدی می‌کند. در سال جاری، تمرکز دولت بر اشتغال و تولید است. اشتغال و تولید در گرو افزایش رونق اقتصادی و افزایش عرضه در اقتصاد ما است و لازمه این امر اعمال مجموعه‌ای گسترده از سیاست‌های اقتصادی مناسب است. به همین دلیل اقتصاد ایران در چند سال اخیر یکی از هنجاری‌ترین شرایط سیاستی و سیاست‌گذاری را تجربه کرده است ‎. تداوم پرداخت یارانه‌های نقدی که اجرای نادرستی از هدفمندسازی یارانه‌ها بود هزینه سنگینی بود که دولت یازدهم در شرایط اجتماعی سیاسی و معیشتی اقشار کم درآمد، می‌بایست ان را ادامه می‌داد و با مدیریت دقیق و پیچیده دارایی‌های شدیدا تقلیل یافته درامدهای نفتی، بالغ بر 48 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی می‌پرداخت. این مسائل در کنار شرایط وخیم اقتصادی در لحظه تحویل گرفتن دولت، شرایط اقتصادی را به گونه‌ای تدوین کرد که دولت تلاش گسترده‌ای در راستای بازگرداندن قطار اقتصاد به ریل‌ اصلی نمود.

با نزدیک شدن به روز انتخابات شکل و چیدمان این انتخابات در حال ساخته شدن است و چنانچه از شرایط عمومی بر می‌اید، جناح رقیب دولت فعلی، می‌خواهد از ابزارهای پوپولیستی از قبیل اعطای یارانه نقدی و بازی با نیاز مالی اقشار اسیب‌پذیر برای پیروزی خود بهره‌گیری کند. این در حالی است که تجربه یارانه‌های نقدی و اثار تخریبی ان بر اقتصاد کشور و کاهش قدرت خرید اقشار یارانه بگیر و دهک‌های پایین درامدی نیز دیگر بر عموم مردم پوشیده نیست ولی با این حال، در شرایطی که بیم ان می‌رود که یک بار دیگر شعارهای مخرب پوپولیستی افکار عمومی را منحرف بکند، نقش طبقه نخبگان اجتماعی و اقتصادی، به‌عنوان روشنفکران باید پر رنگ شده و رسالت اجتماعی خود را به‌عنوان بخشی از سرمایه اجتماعی ایفا کنند و واقعیت نقش ثبات اقتصادی کنونی و ترمیم چهره بین‌المللی ایران را برای مردم به تصویر بکشند.

سیاست‌های پوپولیستی؛ مانع رونق اقتصادی