باران مدرس

جشنواره فیلم کودک و نوجوان، جشنواره‌ای است سینمایی که از سال ۱۳۶۱ تا سال ۱۳۹۳ در ۲۸ دوره برگزار شده که ۱۷ دوره در اصفهان، ۶ دوره در تهران، ۴ دوره در همدان و یک دوره در کرمان برگزار شده‌است. از نظر زمان برگزاری، ۱۵ دوره در مهر، ۶ دوره در بهمن، ۳ دوره در آبان ، یک دوره در اردیبهشت، یک دوره در تیر، یک دوره در مرداد و یک دوره در شهریور برگزار شده‌است. در حالی این جشنواره در مکانهای متعددی اجرا شده که مهر یونسکو را داشته و در جدول این نهاد بین المللی به نام"جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان" به ثبت رسیده است.

وجهه فرهنگی اصفهان

تولدش در اصفهان برگزارشد با مصوبه هیات دولت وقت، در اوج جنگ. قرار بود وجهه مطلوب و فرهنگی اصفهان، جایگاه ایران جنگ زده را در دنیا متحول کند و این گزافه نیست. همه مسوولانی که علاقمند به تاریخ معاصر هستند در لابه لای مصوبات دولت در سال ۶۱می توانند مهر و امضای آن را به عیان ببینند قبل از آنکه علیه اصفهان سخنرانی کنند. اصلا جشنواره آمد تا گام های دیپلماسی فرهنگی را برای کشور محکم تر کند و امروز که جوانی ۳۰ساله است و با برند اصفهان، رشد کرده و قد کشیده از پایتخت و بنیاد فارابی تا شورای جشنواره و بقیه استانها داعیه دارش شده اند. جشنواره ای که این روزها نقش اصلی درام" عروس هزار داماد" را بازی می کند، بین اصفهان و همدان، نا عادلانه تقسیم شد تا رشد کند! انگار که نبود فعالیتی جامع و پسرفت در فیلم سازی حوزه کودک و نوجوان، گناهی نابخشودنی است که اصفهان باید بار آن را بر دوش بکشد.

جشنواره با اصفهان جشنواره شد

این جشنواره تنها جشنواره ایست که در هیات دولت به نام اصفهان مصوبه گرفته و مستندات آن نیز موجود است. پس از تصویب برای اجرا به استانداری وقت اصفهان ابلاغ می شود و در نهایت شهرداری اصفهان به عنوان مجری آن انتخاب شده و مجوز تامین هزینه های جشنواره از بودجه این نهاد صادر می شود. از آن زمان به بعد، جز وقفه ای چند ساله، در اصفهان برگزار شده است. سالی در کرمان و چند سالی در همدان خانه به دوش بود چرا که به گفته رییس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر اصفهان، یکی از موضوعات مهم در آن زمان، عدم تفاهم میان مسوولان وزارتخانه و متولیان اجرایی بود. زیرا آنها در برگزاری جشنواره، به اصفهان نگاه تدارکاتی داشتند در صورتی که اصفهان با توجه به پتانسیل هایش می‌توانست نقش سیاستگذار را برای جشنواره ایفاکند. سال ۱۳۹۰موضوع بازگشت جشنواره به اصفهان مطرح و پس از برگزاری جلساتی با حضور مسوولان بنیاد فارابی و متولیان وزارت فرهنگ در اصفهان، تفاهم نامه ای۵ساله بین شهرداری اصفهان و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منعقد می‌شود که بر پایه آن این جشنواره به مدت۵سال در اصفهان باید برگزار شود. پس از برگزاری اولین سال، مقرر شد که دفتر دایمی فیلم کودک و نوجوان در اصفهان تشکیل شود و درپی آن در همان سال، سالن سوره به عنوان سینمای اختصاصی جشنواره معین شد.

در ۴سال اخیر، ۴ تغییر مدیریتی در بنیاد فارابی اتفاق افتاد که به همین دلیل بسیاری از بندهای تفاهم نامه، عملیاتی نشد که تشکیل شورای سیاستگذاری جشنواره، متشکل از ۴نفر از وزارت ارشاد،۳نفر از شهرداری و یک نفر از شورای اسلامی اصفهان از آن جمله است و مکاتبات بسیاری هم در این خصوص با وزارت ارشاد انجام شد. به گفته آذربایجانی، سال گذشته آخرین سال توافقنامه بود که سازمان سینمایی کشور علی رغم جلسات مشترکی که برگزار شد در یک اقدام یک طرفه آخرین توافق خود با شهرداری اصفهان را عملی نکرد. در آخرین جلسه ای که بدین منظور در هتل عباسی اصفهان با حضور ایوبی، رییس سازمان سینمایی کشور، تابش، رییس بنیاد فارابی، شهردار اصفهان، رییس کمیسیون فرهنگی شورای شهر و معاون فرهنگی شهرداری اصفهان برگزارشد، توافق گردید که به علت کمبود فرصت، این جشنواره اردیبهشت سال ۹۵ و در ایام نکوداشت اصفهان برگزار شود و بنیاد سینمایی فارابی نیز بلافاصله پس از بازگشت به تهران این موضوع را در نشست خبری اطلاع رسانی کند اما متاسفانه بدون هیچگونه هماهنگی و تماسی با اصفهان، این نهاد به صورت یک طرفه بخش نوجوان جشنواره را جداکرد تا تحت عنوان المپیاد نوجوانان در همدان در مهرماه برگزار شود.

این اما همه ماجرا نیست که مرداد سال گذشته، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی در نشست خبری خود از تفکیک بخش‌های جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان خبرداد. تابش علت را اینگونه توضیح داده که " ابتدای خردادماه سال گذشته جلسه‌ای برای نهایی شدن شهر میزبان جشنواره، با حضور شهردار سابق اصفهان برگزار و قرار بر این شد تا بعد از نیمه خرداد ماه نشست هماهنگی با حضور همه مسئولان ذیربط برگزار و تصمیم نهایی گرفته شود. اما پس از استیضاح شهردار اصفهان و عدم کسب رای اعتماد وی از شورای شهر اصفهان، تمامی توافقات با شهردار وقت اصفهان معلق شد، هر چند که این اتفاق خللی در پیگیری برنامه‌های جشنواره ایجاد نکرد. البته جلسه ای با شهردار جدید اصفهان، دکتر ایوبی، رئیس سازمان سینمایی کشور، بنده و مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی اصفهان و سایر مسئولان برگزار شد که در این جلسه اصفهان اعلام کرد علاقه‌مند به میزبانی است اما با توجه به تاخیر پیش آمده مهرماه امسال امکان میزبانی ندارد." تابش هیچ توضیحی درباره قول خود به اصفهان نداد و بدین ترتیب توافقنامه به صورتی یک طرفه لغو و جشنواره دو تکه شد.

چرا جشنواره رفت همدان

این جشنواره در حالی دوتکه شد و مسوولان ذی ربط آن از این شیوه برگزاری و توفیقاتی که در همدان بدست آمد ابراز رضایت کردند که در چند سال اخیر برگزاری جشنواره در اصفهان، آنچه که در سینماها ارایه شد به جهت جذابیت های فیلم کودک و نوجوان بسیار پایین بود و به همین دلیل سینماهای منتخب به لحاظ رونق و تعداد مخاطب با مشکل مواجه می شدند! روی دیگر این سکه را آذربایجانی اینگونه توضیح می دهد: " اگر فیلمی در جشنواره کودک و نوجوان ارایه می شود باید از لحاظ محتوا در مورد کودک باشد و این مساله یکی از بزرگترین چالش این حوزه در سالهای اخیر بوده است. به نظر می رسد اگرمسوولان صادقانه به این مشکل اشاره کرده بودند، می‌شد برای آن تدبیرکرد. مسوولان ذی ربط خرداد ماه اعلام کرده بودند که به لحاظ تعداد فیلم هایی که باید در جشنواره ارایه شود، دچار مشکل شده اند."

عابربانک اصفهان و سر بی کلاه مردم شهر

شهرداری اصفهان به طور متوسط ۷تا۹میلیارد تومان در سال های اخیر برای جشنواره فیلم کودک و نوجوان هزینه کرده اما جشنواره برای شهر و مردم و کودکان اصفهانی، ارزش افزوده خاصی نداشته است. به بیان دیگر اصفهان تنها میزبانی بوده که نقش عابربانک را برعهده داشته است! برگزاری برنامه های جنبی همانند فیتیله ای‌ها و عموپورنگ که به طور متوسط ۴۰۰تا۷۰۰میلیون تومان خرج روی دست مردم شهر گذاشته نیز سودی برای کودکان اصفهان که بخشی از آنها به راستی محرومیت را احساس می کنند، نداشته چرا که تعداد قابل توجهی از بلیط‌های این مراسم درخانواده بزرگ شهرداری اصفهان توزیع می شد! در نهایت سود آن به جیب بازیگران تهرانی می رفت که بدون هیچ گونه ارتباطی با فیلم کودک، یک هفته مهمان جیب مردم اصفهان در هتل‌های ۵و۴ستاره بودند. در این میان شاید حدود۵۰مهمان خارجی، ارزش افزوده اندکی برای شهر داشت که در میان ریخت و پاش‌های کلان، به چشم نمی آمد. حتی خبرنگاران اصفهانی نیز اجازه حضور در اختتامیه و افتتاحیه را با خیالی آسوده و بدون دغدغه نداشتند چرا که خبرنگاران نیز از پایتخت می آمدند. مجری‌ها، سیاستگذاری و انتخاب دبیر نیز توسط تهران انجام می شد و اصفهان نقش عابربانک را ایفا می‌کرد.

امسال بحث بر سر بود و نبود است. خبرها می گویند که دبیرخانه جشنواره سی ام به اصفهان منتقل شده اما عضو کمیسیون فرهنگی شورای شهر اعلام می کند که هنوز خبری نیست. در حالی‌که واشیانی پور، سخنگوی شورا از رفت و آمد لایحه چگونگی برگزاری جشنواره در شهرداری، صحن علنی، کمیسیون تلفیق و کمیسیون فرهنگی و جنجال بر سر این لایحه خبر می‌دهد اما مهدی باقربیگی توضیح می دهد که محتوای لایحه یاد شده در مورد"برگزاری یا عدم برگزاری جشنواره" در اصفهان است. شهرداری اصفهان در بودجه۹۵شهر هیچ ردیف بودجه ای برای برگزاری جشنواره در نظر نگرفته که در صورت تصویب اجرای جشنواره، باید با جابجایی ردیف های بودجه ای، هزینه آن را تامین کند. در عین حال به دلیل نبود وقت کافی، معاون فرهنگی شهردار اصفهان، اعلام می کند که حداقل به سه تاچهار ماه زمان برای برگزاری جشنواره نیاز است.

اما خبر خوب اینکه بالاخره قرار است اصفهان بخشی از سیاستگذاری این جشنواره را بر عهده بگیرد. به گفته باقربیگی،"قرار است برای انتخاب دبیر، هیات چند نفره‌ای از شورای شهر و شهرداری اصفهان و نیز بنیاد سینمایی فارابی تشکیل شود که در واقع هیات اجرایی جشنواره هستند و تمام تصمیمات مربوط به جشنواره از "الف" تا "ی" در این کمیته گرفته می شود. فرد انتخابی برای دبیر جشنواره هم قرار است از اصفهان به بنیاد سینمایی فارابی پیشنهاد داده شود و پس از تایید آن‌ها زمان برگزاری جشنواره هم مشخص می‌شود که پیش از این مهرماه بود ولی امسال احتمالا به دی‌ماه یا زمان دیگری که با برنامه‌های ارشاد تداخل نداشته باشد، موکول می‌شود." جشنواره دوباره با عنوان کودک و نوجوان برگزار می شود و اگر فارابی و وزارت ارشاد دوباره دبه نکنند، قرار است تا توافق پنج ساله‌ای که برای برگزاری این جشنواره وجود داشت و به پایان رسیده است، دوباره نوشته شود که مسئولان سازمان سینمایی پیش نویس این توافق را نیز به اصفهان داده اند.

اظهارات پایتخت نشینان

به تازگی، ایسنا گزارشی تحت عنوان اصفهان برای جشنواره کودک چه می کند، منتشر کرده که بخش پایانی آن به گفته های دبیر شورای سیاست‌گذاری و راهبردی سینماهای کودک و نوجوان اختصاص یافته است. فرشته طائرپور، با زیر سوال بردن میزبانی سالهای اخیر اصفهان، اعتراض مسوولان این شهر به تفکیک جشنواره را برخاسته از نوعی نگاه ناسیونالیستی دانسته و می گوید:" دوستان اصفهانی که جز چند سال اخیر، در دوره‌های پیشین، در میزبانی از یک رویداد بین‌المللی سینمایی، سابقه قابل تحسینی برای خود رقم زده بودند، اولین گروهی بودند که با تعصب، از این تصمیم بر آشفتند و به جای تامل و تعامل و شنیدن نظرات شورا و ارزیابی همه جانبه نتایج این تفکیک برای شهرشان، گلایه‌شان را به دفتر جناب وزیر بردند. آن‌ها فارغ از جهانی بودن پدیده‌ای به نام سینمای کودک، با موضعی استانی، به انتقاد از تصمیم شورا پرداختند. به نظر می‌رسید که برای آن‌ها اصفهان مهم‌تر از سینمای کودک است." او در طول سخنانش همواره بر تفکیک جشنواره تاکید می کند و معتقد است که تصمیمات این شورا درست بوده و این تصمیم را فدای برگزاری در یک منطقه خاص نمی کند. او اما هرگز توضیح نداده که چرا جشنواره تئاتر کودک و نوجوان به صورت جدا و در دو شهر برگزار نمی شود و همواره همدان میزبان آن بوده است. فرشته طائرپور از" در دست تهیه بودن هشت فیلم کودک خبر می دهد که البته به جشنواره اصفهان نمی‌رسد ولی چند طرح نوجوان مصوب شده که به جشنواره نوجوان همدان در سال۹۶می رسد!"

او از یکی از شروط اصفهان مبنی بر شرط اکران فیلم قبل از جشنواره، صرفا برای شهر اصفهان، اظهار شگفتی می کند و می گوید:"ما نمی‌توانیم به بچه‌های گرسنه همه استان‌هایمان وعده سیر شدن در ضیافتی که قرارست در آینده برگزار شود را بدهیم."این اظهار نظر در حالی مطرح می شود که سهم تولیدات سینما در سال برای حوزه کودک، صفر است! او دوباره از بند دیگر پیش نویس آیین نامه مبنی بر واگذاری هزینه‌های تولید فیلم به تهران و تولید ده فیلم سینمایی جدید برای شرط برگزاری جشنواره در هر سال، انتقاد می کند و معتقد است که "گذاشتن چنین شرطی مانند آنست که کسی مهمانی برگزار کند، اما فاکتور غذا را برای مهمان ارسال کند." او نیز با این سخن بر میزبان بودن صرف اصفهان تاکید می کند و می گوید:"بعید می‌دانم ده فیلم سینمایی تازه و مرتبط، با تقبل هزینه‌های سنگین از سوی تهیه کننده‌ها و وام‌های نه چندان کافی، در یک ماراتن نفس‌گیر خود را به جشنواره اصفهان برسانند. معمولا شهرهای میزبان جشنواره، برای فیلم‌های در دست ساختی که قرارست نمایش اول خود را از آن جشنواره آغاز کنند، یا کمک های بلاعوض پرداخت می‌کنند و یا وام‌های کارساز و بی‌بهره می‌دهند. این نکته را در سفر به اصفهان به نماینده شورای شهر اصفهان هم گفتم و ایشان هم اعلام آمادگی برای پرداخت وام بی‌بهره به فیلم‌های مورد نظر کردند!" و هیچ کس اعلام نمی کند که همدان برای برگزاری جشنواره نوجوان و تولید فیلم در پایتخت چقدر هزینه کرده است؟ این سخنان در حالی مطرح می شود که در طول ۱۷سال برگزاری جشنواره در اصفهان، سهم هنرمندان، فیلم سازان و تهیه کنندگان اصفهانی د ر این جشنواره صفر بوده و تنها در جشنواره بیست و هشتم، شهرداری اصفهان۵۰۰میلیون تومان برای این امر اختصاص داده تا کارگردانان اصفهانی، نه در پایتخت که در اصفهان برای حوزه کودک و نوجوان، فیلم بسازند!

اصفهان، عابربانک جشنواره کودک نیست