علم بهتر است یا ثروت؟
فرحناز جهانبخش امروزه مسائل و تعاریف گوناگونی پیرامون علم و ثروت وجود دارد که توجه به آن‌ها مارا در رسیدن به نتایج کاربردی یاری می کند. در این نوشتار به دنبال انتخاب گزینه برتر بین علم و ثروت نیستیم، بلکه با مشخص کردن جایگاه علم و ثروت می‌توانیم به بررسی فرآیند تبدیل علم به ثروت بپردازیم . عموم مردم علم را زیربنایی برای رسیدن به ثروت و قدرت می‌دانند که با تعریف این دو مفهوم به سوالاتی پاسخ خواهیم داد.
علم یک واژه عربی است که از ریشه عَلَم به معنی آموزش مشتق شده است. در اصطلاح عامیانه ، این کلمه در مورد هرنوع آگاهی که فرد از محیط و مسائل خود کسب می‌کند، اطلاق می شود و لذا هرچه میزان آگاهی و معلومات او بیشتر باشد، او را عالم‌تر می‌دانند به همین علت در قدیم به افرادی که در زمینه علوم مذهبی و قرآنی به درجات بالاتری نائل می‌شدند ، علامه می‌گفتند.
علم یک واژه عربی است که از ریشه عَلَم به معنی آموزش مشتق شده است. در اصطلاح عامیانه ، این کلمه در مورد هرنوع آگاهی که فرد از محیط و مسائل خود کسب می‌کند، اطلاق می شود و لذا هرچه میزان آگاهی و معلومات او بیشتر باشد، او را عالم‌تر می‌دانند به همین علت در قدیم به افرادی که در زمینه علوم مذهبی و قرآنی به درجات بالاتری نائل می‌شدند ، علامه می‌گفتند.
فرحناز جهانبخش امروزه مسائل و تعاریف گوناگونی پیرامون علم و ثروت وجود دارد که توجه به آن‌ها مارا در رسیدن به نتایج کاربردی یاری می کند. در این نوشتار به دنبال انتخاب گزینه برتر بین علم و ثروت نیستیم، بلکه با مشخص کردن جایگاه علم و ثروت می‌توانیم به بررسی فرآیند تبدیل علم به ثروت بپردازیم . عموم مردم علم را زیربنایی برای رسیدن به ثروت و قدرت می‌دانند که با تعریف این دو مفهوم به سوالاتی پاسخ خواهیم داد.
علم یک واژه عربی است که از ریشه عَلَم به معنی آموزش مشتق شده است. در اصطلاح عامیانه ، این کلمه در مورد هرنوع آگاهی که فرد از محیط و مسائل خود کسب می‌کند، اطلاق می شود و لذا هرچه میزان آگاهی و معلومات او بیشتر باشد، او را عالم‌تر می‌دانند به همین علت در قدیم به افرادی که در زمینه علوم مذهبی و قرآنی به درجات بالاتری نائل می‌شدند ، علامه می‌گفتند.
هر انسانی تمایل دارد که هر چه را ممکن است، بداند و بفهمد زیرا کنجکاو زاده شده است . رضایت در فرونشاندن این کنجکاوی، همراه با توانایی او در استدلال کردن و ارتباط دادن، به پیدایش علم منجر شده است، بنابراین از همان زمانی که انسان پای به این جهان گذاشته است، علم نیز به وجود آمده و با رشد فکر بشر، علم تکامل یافته است . معلومات وقتی در مسائل روزانه به‌کارروند، می‌توانند در خانه‌ای که فرد زندگی می‌کند، لباسی که می‌پوشد ، روش‌های مسافرت و تفریحات ، تعلیم و تربیت ، اعتقادات مذهبی و قضاوت‌های اخلاقی تأثیرگذار باشد .
علم شامل اصول و قوانین است؛ مانند علوم پزشکی و روش‌های مرغوب کردن دانه‌های نباتی و به‌طورخلاصه چیزهایی که مستقل از این اصول و قوانین هستند، محصولات مهندسی یا انقلاب تکنولوژیک هستند. علم و تکنولوژی هردو بخش بزرگی از کوشش‌های فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی ملت‌ها را در برگرفته است اما هدف علم و تکنولوژی چیست؟
ثروت از مفاهیم عامی است که در حوزه‌های موضوعی مختلف استفاده می‌شود. بطور خاص ثروت از مفاهیم اقتصادی است، ثروت را می‌توان شاخص تعیین جایگاه اقتصادی هرفرد دانست که کیفیت و کمیت آن در تقسیم‌بندی طبقات اقتصادی تعیین‌کننده است ، به طور کلی ثروت به کلیه مواد و اشیایی اطلاق می‌شود که نیازهای بشر را رفع می‌کند . عموما ثروت را ، دارایی می‌نامند . ازگذشته تا امروز انتظارمان ازعلم و دانش رسیدن به ثروت است آیا با شرا یط حاضردرکشورمان مطابقت دارد؟ اینکه چگونه می‌توان با تحصیلات و پیشرفت سرمایه‌های انسانی پلی به سوی ثروتمند شدن زد؟ سالانه تعداد بیشماری از جوانان در رشته‌های مختلف تحصیل می‌کنند و بعد از فارغ‌التحصیلی در انتظار شغلی مناسب و کسب درآمد هستند، آیا مهارت‌های کافی را دارند؟ آیا در ایران فرایند تبدیل علم به ثروت وجود دارد؟ آیا سرمایه‌های انسانی به سرمایه‌های مادی تبدیل می‌شوند؟
دست یابی به تکنولوژی نیازمند سرمایه گذاری است که در ایران این امر به ندرت امکان‌پذیر است و ترجیح می‌دهند تکنولوژی را وارد کنند چون به لحاظ اقتصادی ارزانتر تمام می‌شود. پل ارتباطی بین علم و ثروت در ایران گرانتر از کشورهای پیشرفته است که خود باعث وارد کردن تکنولوژی می‌شود تا ساخت آن؛ اما بر اساس آخرین رتبه‌بندی پایگاه استنادی اسکوپوس در هلند ، ایران از نظر تولید علم در جهان در سال ۲۰۱۲ در رتبه شانزدهم و درمنطقه در مقام نخست قرار گرفته است. دانشمندان ایرانی با تولید ۲۱ هزارو ۷۱۴ مقاله به این مرتبه علمی دست یافته‌اند. همچنین ایران در سال ۲۰۰۰در میان ۱۴۸ کشور تولید کننده علم در رتبه ۴۸ قرار داشت و این رتبه در سال ۲۰۰۵ به رتبه ۳۷ صعود پیدا کرد .
نکته مهم این است که در ایران به خاطر وجود ثروت طبیعی نفت، کمتر به مساله تکنولوژی اهمیت داده شده است، زمانی این فرآیند شکل می‌گیرد که ایران خود سازنده تکنولوژی حاصل از فکر و اندیشه جوانان خلاق باشد و تجهیزات لازم برای حمایت از این فرآیند در داخل کشور را داشته و راهی را برای رشد و توسعه کشور بدون وابستگی به نفت پیش بگیریم .
علم و ثروت درجامعه ما چه جایگاهی دارد ؟ به دلیل تفاوت دیدگاه درجامعه روندهای متضادی وجود دارد به همین دلیل گروهی با علم موافقند وگروهی با ثروت ؛ برای درک بهتر تفاوت میان جایگاه اجتماعی علم و ثروت نیازمند پژوهش و تحقیق هستیم؛ زیرا همواره می‌دانیم که جامعه از مردم و نهادها ساخته شده است و رفتار مردم تقریبا قابل پیش‌بینی نیست و در علوم انسانی و تحلیل رفتار اقتصادی و جامعه‌شناسی هیچ پدیده‌ای مطلق وجود ندارد به همین دلیل نمی‌توانیم بگوییم جایگاه علم بهتر است یا ثروت. نهادینه شدن تفکر ثروت‌گرا در جامعه منجر به جابه‌جایی جایگاه علم با ثروت می شود که این در شرایط نابسامانی‌های اقتصادی بیشتر دیده می‌شود زیرا ثروتمندان در شرایط تورم و رکود به دلیل وجود دارایی‌های ثابت و متغیر و پشتوانه‌های مالی، به ثروتشان افزوده می‌شود، درحالی‌که قشر ضعیف جامعه همچنان در معیشت خود
می مانند . اما این که ثروت را معیار قرار دهیم و به وجود علم حتی در شرایطی که فرایند تبدیل علم به ثروت وجود ندارد بی‌اعتنا باشیم، در بلند مدت شاهد اثرات سوء خواهیم بود و برعکس این نیز ممکن است.
علم به لحاظ پیشرفت در معلومات، به گسترش آگاهی بشر کمک می‌کند و با سرمایه‌گذاری در ایجاد فناوری‌های نوین و هدایت علوم به سمت تکنولوژی و سرمایه‌گذاری در این بخش می‌توان به بهبود این فرآیند امیدوار بود.
علم یک واژه عربی است که از ریشه عَلَم به معنی آموزش مشتق شده است. در اصطلاح عامیانه ، این کلمه در مورد هرنوع آگاهی که فرد از محیط و مسائل خود کسب می‌کند، اطلاق می شود و لذا هرچه میزان آگاهی و معلومات او بیشتر باشد، او را عالم‌تر می‌دانند به همین علت در قدیم به افرادی که در زمینه علوم مذهبی و قرآنی به درجات بالاتری نائل می‌شدند ، علامه می‌گفتند.
هر انسانی تمایل دارد که هر چه را ممکن است، بداند و بفهمد زیرا کنجکاو زاده شده است . رضایت در فرونشاندن این کنجکاوی، همراه با توانایی او در استدلال کردن و ارتباط دادن، به پیدایش علم منجر شده است، بنابراین از همان زمانی که انسان پای به این جهان گذاشته است، علم نیز به وجود آمده و با رشد فکر بشر، علم تکامل یافته است . معلومات وقتی در مسائل روزانه به‌کارروند، می‌توانند در خانه‌ای که فرد زندگی می‌کند، لباسی که می‌پوشد ، روش‌های مسافرت و تفریحات ، تعلیم و تربیت ، اعتقادات مذهبی و قضاوت‌های اخلاقی تأثیرگذار باشد .
علم شامل اصول و قوانین است؛ مانند علوم پزشکی و روش‌های مرغوب کردن دانه‌های نباتی و به‌طورخلاصه چیزهایی که مستقل از این اصول و قوانین هستند، محصولات مهندسی یا انقلاب تکنولوژیک هستند. علم و تکنولوژی هردو بخش بزرگی از کوشش‌های فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی ملت‌ها را در برگرفته است اما هدف علم و تکنولوژی چیست؟
ثروت از مفاهیم عامی است که در حوزه‌های موضوعی مختلف استفاده می‌شود. بطور خاص ثروت از مفاهیم اقتصادی است، ثروت را می‌توان شاخص تعیین جایگاه اقتصادی هرفرد دانست که کیفیت و کمیت آن در تقسیم‌بندی طبقات اقتصادی تعیین‌کننده است ، به طور کلی ثروت به کلیه مواد و اشیایی اطلاق می‌شود که نیازهای بشر را رفع می‌کند . عموما ثروت را ، دارایی می‌نامند . ازگذشته تا امروز انتظارمان ازعلم و دانش رسیدن به ثروت است آیا با شرا یط حاضردرکشورمان مطابقت دارد؟ اینکه چگونه می‌توان با تحصیلات و پیشرفت سرمایه‌های انسانی پلی به سوی ثروتمند شدن زد؟ سالانه تعداد بیشماری از جوانان در رشته‌های مختلف تحصیل می‌کنند و بعد از فارغ‌التحصیلی در انتظار شغلی مناسب و کسب درآمد هستند، آیا مهارت‌های کافی را دارند؟ آیا در ایران فرایند تبدیل علم به ثروت وجود دارد؟ آیا سرمایه‌های انسانی به سرمایه‌های مادی تبدیل می‌شوند؟
دست یابی به تکنولوژی نیازمند سرمایه گذاری است که در ایران این امر به ندرت امکان‌پذیر است و ترجیح می‌دهند تکنولوژی را وارد کنند چون به لحاظ اقتصادی ارزانتر تمام می‌شود. پل ارتباطی بین علم و ثروت در ایران گرانتر از کشورهای پیشرفته است که خود باعث وارد کردن تکنولوژی می‌شود تا ساخت آن؛ اما بر اساس آخرین رتبه‌بندی پایگاه استنادی اسکوپوس در هلند ، ایران از نظر تولید علم در جهان در سال ۲۰۱۲ در رتبه شانزدهم و درمنطقه در مقام نخست قرار گرفته است. دانشمندان ایرانی با تولید ۲۱ هزارو ۷۱۴ مقاله به این مرتبه علمی دست یافته‌اند. همچنین ایران در سال ۲۰۰۰در میان ۱۴۸ کشور تولید کننده علم در رتبه ۴۸ قرار داشت و این رتبه در سال ۲۰۰۵ به رتبه ۳۷ صعود پیدا کرد .
نکته مهم این است که در ایران به خاطر وجود ثروت طبیعی نفت، کمتر به مساله تکنولوژی اهمیت داده شده است، زمانی این فرآیند شکل می‌گیرد که ایران خود سازنده تکنولوژی حاصل از فکر و اندیشه جوانان خلاق باشد و تجهیزات لازم برای حمایت از این فرآیند در داخل کشور را داشته و راهی را برای رشد و توسعه کشور بدون وابستگی به نفت پیش بگیریم .
علم و ثروت درجامعه ما چه جایگاهی دارد ؟ به دلیل تفاوت دیدگاه درجامعه روندهای متضادی وجود دارد به همین دلیل گروهی با علم موافقند وگروهی با ثروت ؛ برای درک بهتر تفاوت میان جایگاه اجتماعی علم و ثروت نیازمند پژوهش و تحقیق هستیم؛ زیرا همواره می‌دانیم که جامعه از مردم و نهادها ساخته شده است و رفتار مردم تقریبا قابل پیش‌بینی نیست و در علوم انسانی و تحلیل رفتار اقتصادی و جامعه‌شناسی هیچ پدیده‌ای مطلق وجود ندارد به همین دلیل نمی‌توانیم بگوییم جایگاه علم بهتر است یا ثروت. نهادینه شدن تفکر ثروت‌گرا در جامعه منجر به جابه‌جایی جایگاه علم با ثروت می شود که این در شرایط نابسامانی‌های اقتصادی بیشتر دیده می‌شود زیرا ثروتمندان در شرایط تورم و رکود به دلیل وجود دارایی‌های ثابت و متغیر و پشتوانه‌های مالی، به ثروتشان افزوده می‌شود، درحالی‌که قشر ضعیف جامعه همچنان در معیشت خود
می مانند . اما این که ثروت را معیار قرار دهیم و به وجود علم حتی در شرایطی که فرایند تبدیل علم به ثروت وجود ندارد بی‌اعتنا باشیم، در بلند مدت شاهد اثرات سوء خواهیم بود و برعکس این نیز ممکن است.
علم به لحاظ پیشرفت در معلومات، به گسترش آگاهی بشر کمک می‌کند و با سرمایه‌گذاری در ایجاد فناوری‌های نوین و هدایت علوم به سمت تکنولوژی و سرمایه‌گذاری در این بخش می‌توان به بهبود این فرآیند امیدوار بود.
ارسال نظر