استقبال زائران از مکان‌های اقامتی غیرمجاز مشهد
دنیای اقتصاد، سیمین برادران- گسترش گردشگری مذهبی و سفرهای زیارتی در جهان و در ادیان مختلف، جایگاه مقاصد اینگونه از گردشگری را افزایش داده و به تبع بر مسائل و مشکلات آن‌ها در برآورد خدمات اقامتی مورد نیاز گردشگران و زائران افزوده است. شهر مشهد نیز به عنوان یکی از مقاصد گردشگری مذهبی و زیارت در این مجموعه قرار می‌گیرد. به گزارش اقتصاد شرق، تراکم مراکز اقامتی و اسکان زائران و گردشگران در مناطق پیرامونی حرم مطهر امام رضا(ع) سبب شکل‌گیری برخی مشکلات کالبدی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی شده که با توجه به نرخ رشد در حال افزایش تعداد زائران و گردشگران این کلان‌شهر در سال‌های آتی، سبب ضرورت اخذ سیاست‌هایی در پراکندگی مراکز اقامتی در سطح این شهر شده است.
دنیای اقتصاد، سیمین برادران- گسترش گردشگری مذهبی و سفرهای زیارتی در جهان و در ادیان مختلف، جایگاه مقاصد اینگونه از گردشگری را افزایش داده و به تبع بر مسائل و مشکلات آن‌ها در برآورد خدمات اقامتی مورد نیاز گردشگران و زائران افزوده است. شهر مشهد نیز به عنوان یکی از مقاصد گردشگری مذهبی و زیارت در این مجموعه قرار می‌گیرد. به گزارش اقتصاد شرق، تراکم مراکز اقامتی و اسکان زائران و گردشگران در مناطق پیرامونی حرم مطهر امام رضا(ع) سبب شکل‌گیری برخی مشکلات کالبدی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی شده که با توجه به نرخ رشد در حال افزایش تعداد زائران و گردشگران این کلان‌شهر در سال‌های آتی، سبب ضرورت اخذ سیاست‌هایی در پراکندگی مراکز اقامتی در سطح این شهر شده است. مشهد به واسطه وجود حرم علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع)، سالانه پذیرای بیش از 20 میلیون زائر در داخل و بیش از یک میلیون زائر از خارج از کشور است.
مکان‌های اقامتی زائران با توجه به موقعیت زمانی که در آن قرار می‌گیریم، گاه با نوسانات زیادی همراه است. در برهه‌ای از زمان ورود میلیونی زائران، تمهیدات خاصی را می‌طلبد که همواره پیش‌بینی‌هایی در این زمینه صورت می‌گیرد که بهانه‌ای برای همکاری ارگان‌های مختلف است.
در نگاه اول شهرداری خود را مسئول مستقیم سیل حضور زائران می‌داند که در نوروز 94 به ابتدایی‌ترین نیاز زائر که همان اسکان است پاسخ در خور داده و 9 کمپ را برای این مهم در نظر گرفته شده بود.
بنابر آمار اعلام شده توسط مقامات مسئول شهرداری مشهد در نوروز ۹۴ ،کمپ‌های مختلفی چون دو کمپ اسکان دائمی طرق، باباقدرت و هفت کمپ موقت دیگر برای استقبال از زائران و مسافران در نظر گرفته شده که ظرفیت کمپ‌های طرق و باباقدرت به ترتیب ۳۰۰۰ و ۱۰۰۰ نفر و ظرفیت کمپ‌های پردیس، فجر، جمهوری، صادقیه، شهید خورشیدی و وحدت به ترتیب ۵۰۰، ۲۰۰، ۸۰۰، ۲۰۰، ۳۰۰ و ۲۰۰ چادر در شب اعلام شده است.
لازم به توضیح است با ساماندهی این مناطق اسکان، تنها حدود سه درصد از تقاضای مسافران نوروزی در مشهد پاسخ داده شد. هنگامی که وارد مسئله اسکان زائران می‌شویم به نکات بسیار کوچکی برخورد خواهیم کرد و شاید بیش از آنچه مورد بررسی قرار گرفته، این امر نیازمند مطالعات در بخش‌های مختلف و هماهنگی بیشتر در سطوح مختلف مدیریتی است.
برودت هوا و تغییر مکان اسکان زائران، ایجاد فرصت در سال‌های آینده
کارشناس گردشگری شهرداری مشهد اظهار می‌کند: کمپ‌ها، مکان‌های غیررسمی اسکان هستند و به زائران دارای چادرخواب‌ها امکان حضور موقت را می‌دهند تا در شرایط بهتری امکان اسکان در مکان‌های دیگر را داشته باشند؛ در نوروز ۹۴ تمام ظرفیت موجود در این کمپ‌ها مورد استفاده قرار نگرفته است و بدین ترتیب با کمبود مکان در این کمپ‌ها برای مسافران مواجه نشده‌ایم.
سیدمصطفی صالح شریفی خاطرنشان می‌کند: قشر خاصی لزوما از این کمپ‌ها که مکان‌های اقامت غیررسمی محسوب می‌شود، استفاده نکرده‌اند و افراد بسیاری با شرایط متفاوت از آن بهره برده‌اند و گاه ملاحظه شده است که در مراجعات بعدی به مشهد باز هم افراد حضور خود را در این مکان‌ها تکرار می‌کنند که نشان از رضایت زائران دارد.
به گفته کارشناس گردشگری شهرداری مشهد حدود ۶۵ هزار نفر در بازه ۲۸ اسفند ماه تا ۱۴ فروردین امسال از کمپ‌های دائم و موقت استفاده کرده‌اند.
اما مسئله‌ای که در نوروز امسال زائران با آن مواجه شدند بحث برودت هوا در تعطیلات بود که در این مواقع برای آنان امکان حضور در کمپ وجود نداشت. شهرداری مشهد برای این مهم تدبیری اندیشیده و افراد را به کمپ‌های سرپوشیده منتقل کرد.
صالح شریفی با اشاره به مسئله برودت هوا عنوان می‌کند: برای رفاه حال زائران و در مواقع برودت هوا نیز، ۱۰ سالن سرپوشیده دیگر با همکاری فرمانداری، آموزش و پرورش و تربیت بدنی مشهد تدارک دیده شده است و طبق هماهنگی‌های صورت گرفته با شهرداری مشهد، سرویس‌های رایگان برای تشرف به حرم و داخل بافت حرم مطهر تدارک دیده شد که مسافران در مواجه با طرح ترافیک با مشکل مواجه نشوند. نیاز است در سال‌های آینده به مکان‌های تدارک دیده برای مسافران دقت شود تا بدین صورت زائران بدون استفاده از وسایل نقلیه در سطح شهر تردد کنند. بدیهی است که این امر سبب افزایش رضایت زائران و مجاوران خواهد شد.
مکان‌های اقامتی دولتی،
تهدیدی برای هتلداران
با توجه به اینکه هدف شهرداری از ایجاد کمپ‌های موقت در سطح شهر ساماندهی اولیه زائران است، مدیر اجرایی صنف هتلداران مشهد نیز به نکته قابل توجهی اشاره می‌کند.
مرجان شاه‌ولایتی به اقبال کم مسافران از هتل‌ها در نوروز 94 اشاره و تصریح می کند: در نوروز 94 درصد اشغال هتل‌ها بسیار کمتر از سال گذشته بوده است. حتی در هفته اول نوروز با توجه به اینکه در سال‌های گذشته ظرفیت خالی وجود نداشت اما در نوروز 94 ظرفیت خالی بسیاری در هتل‌ها مشاهده شد.
شاه‌ولایتی در خصوص دلیل این استقبال کم زائران از هتل‌ها در نوروز ۹۴ می‌گوید: هر ساله به تعداد زیادی از افراد مجوز واحدهای اقامتی داده می‌شود که بسیار بیشتر از تقاضای زائران است و با ورود مسافران تناسب ندارد؛ به همین دلیل درصد اشغال هتل‌ها کاهش می‌یابد. بخشی دیگر از دلایل اقبال کم زائران وجود زائرسراها و واحدهای اقامتی دولتی است.
مورد دیگر که از اهمیت زیادی برخوردار است خانه‌های اجاره‌ای است که زائران به جای اینکه در واحدهای اقامتی رسمی که دارای قانون و امنیت است، حضور پیدا کنند، به این مکان‌های شخصی مراجعه می‌کنند. کمپ‌هایی که شهرداری ایجاد کرده، از دلایل دیگری است که سبب استقبال کم زائران از مکان‌های رسمی شده در صورتی که هدف این کمپ‌ها اسکان موقت زائران است که پس از آن افراد باید به سمت سایر مکان‌های اقامتی
هدایت شوند.
مدیر اجرایی صنف هتلداران مشهد عنوان می‌کند: مکان‌های اقامتی از نظر میزان هزینه با تنوع بسیاری همراه است به صورتی که هر فردی با هر میزان استطاعت مالی مکان مناسبی برای اقامت دارد؛ نوع کاربری این کمپ‌ها اکنون به‌گونه‌ای است که مسافر تمام طول اقامت را در آن جا به سر می‌برد.
شاه‌ولایتی با انتقاد از مسافرانی که به سمت واحدهای اقامتی غیرمجاز راهی می‌شوند، می‌گوید: اصولا مسافرانی که دارای برنامه‌ریزی مناسبی هستند، وارد هتل‌ها می‌شوند در صورتی که برخی از افراد با مشکلاتی مواجه هستند که نمی‌خواهند وارد مکان‌های رسمی شوند و برخی دیگر نیز فرهنگ کافی برای استفاده از واحدهای اقامتی را ندارند و تصور می‌کنند که خانه‌های شخصی ارزان‌تر هستند در صورتی که گاه در ایام پیک، منازل شخصی قیمت‌های بیشتری را طلب می‌کنند.
مدیر اجرایی صنف هتلداران مشهد در خصوص ماندگاری زائران در ایام پیک خاطرنشان می‌کند: میزان ماندگاری افراد در هتل‌ها در ایام عید به طور متوسط یک شب و نیم است؛ باید بررسی شود چرا میزان حضور زائر در نوروز 94 نسبت به سال گذشته کاهش داشته است؟
عدم اقبال زائران از خدمات اسکان شهرداری مشهد
با توجه به اینکه وجوه اجتماعی حضور زائر به صورت عام و اسکان زائران به صورت خاص از اهمیت زیادی برخوردار است و به خصوص آنکه در گذشته گزارشی از مسئولان شهری در مشهد تحت عنوان اینکه «یکی از اقدامات مهم و اساسی در رابطه با ماندگاری زائر در مشهد عدم وجود اسکان ارزان قیمت است»، به چاپ رسیده، نیاز است با تأکید بر نوع اسکان ارزان قیمت و خدماتی که شهرداری در نوروز 94 به مسافران ارائه کرده است، میزان استقبال از اینگونه خدمات را از محققان جویا شویم. دکتر حسین بهروان نظر متفاوتی با توجه به تحقیقات صورت گرفته در نوروز 94 دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد معتقد است مسافران و زائران اغلب از امکانات شهرداری استفاده نکرده‌اند به طوری که کمتر از سه درصد افراد از زائرسرها و کمپ‌های زائر استفاده کرده‌اند. نکته قابل توجه در این خصوص آن است که حدود ۱۴ درصد زائران در مکان‌های غیرقانونی و منازل اجاره‌ای اقامت کرده‌اند.
بهروان در این خصوص می‌گوید: باید تحقیقی در این خصوص و با این عنوان صورت بگیرد که وجود چه مواردی سبب اقبال کمتر زائران به اسکان‌های رسمی شده است. وی عنوان می‌کند: به نظرم عدم وجود آگاهی می‌تواند در این مسئله دخیل باشد و شهرداری باید نگاه جدی‌تری در این ارتباط داشته باشد.عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی اظهار می‌کند: درصد افرادی که از اسکان‌های ارزان قیمت در نوروز 94 استفاده کرده‌اند کمتر از سه درصد سایر واحدهای اقامتی است و باید عواملی که باعث شکل‌گیری ترجیحات افراد می‌شود به دقت بررسی شده و سپس شهرداری امکانات مختلف را در اختیار زائران قرار دهد.
بهروان عنوان می‌کند: حضور کمتر مسافران در نوروز امسال نسبت به سال گذشته نشان‌دهنده این است که امکانات و فرصت‌های افراد کمتر شده است و به نظر می رسد بیشتر، موارد اقتصادی در این امر دخیل هستند.
حال این سوال مطرح است که شهرداری با وجود مجوزهای زیادی که هر ساله به واحدهای اقامتی می‌دهد و هدف از وجود کمپ‌های ایجاد شده را حضور موقت زائران می‌داند تا چه میزان توانسته است در آگاهی‌بخشی به زائران و مسافران موفق باشد؟ و چه کسانی هزینه ساخت واحدهای اقامتی بیش از تقاضای مسافران را در کلان‌شهر مشهد خواهند داد؟
مکان‌های اقامتی زائران با توجه به موقعیت زمانی که در آن قرار می‌گیریم، گاه با نوسانات زیادی همراه است. در برهه‌ای از زمان ورود میلیونی زائران، تمهیدات خاصی را می‌طلبد که همواره پیش‌بینی‌هایی در این زمینه صورت می‌گیرد که بهانه‌ای برای همکاری ارگان‌های مختلف است.
در نگاه اول شهرداری خود را مسئول مستقیم سیل حضور زائران می‌داند که در نوروز 94 به ابتدایی‌ترین نیاز زائر که همان اسکان است پاسخ در خور داده و 9 کمپ را برای این مهم در نظر گرفته شده بود.
بنابر آمار اعلام شده توسط مقامات مسئول شهرداری مشهد در نوروز ۹۴ ،کمپ‌های مختلفی چون دو کمپ اسکان دائمی طرق، باباقدرت و هفت کمپ موقت دیگر برای استقبال از زائران و مسافران در نظر گرفته شده که ظرفیت کمپ‌های طرق و باباقدرت به ترتیب ۳۰۰۰ و ۱۰۰۰ نفر و ظرفیت کمپ‌های پردیس، فجر، جمهوری، صادقیه، شهید خورشیدی و وحدت به ترتیب ۵۰۰، ۲۰۰، ۸۰۰، ۲۰۰، ۳۰۰ و ۲۰۰ چادر در شب اعلام شده است.
لازم به توضیح است با ساماندهی این مناطق اسکان، تنها حدود سه درصد از تقاضای مسافران نوروزی در مشهد پاسخ داده شد. هنگامی که وارد مسئله اسکان زائران می‌شویم به نکات بسیار کوچکی برخورد خواهیم کرد و شاید بیش از آنچه مورد بررسی قرار گرفته، این امر نیازمند مطالعات در بخش‌های مختلف و هماهنگی بیشتر در سطوح مختلف مدیریتی است.
برودت هوا و تغییر مکان اسکان زائران، ایجاد فرصت در سال‌های آینده
کارشناس گردشگری شهرداری مشهد اظهار می‌کند: کمپ‌ها، مکان‌های غیررسمی اسکان هستند و به زائران دارای چادرخواب‌ها امکان حضور موقت را می‌دهند تا در شرایط بهتری امکان اسکان در مکان‌های دیگر را داشته باشند؛ در نوروز ۹۴ تمام ظرفیت موجود در این کمپ‌ها مورد استفاده قرار نگرفته است و بدین ترتیب با کمبود مکان در این کمپ‌ها برای مسافران مواجه نشده‌ایم.
سیدمصطفی صالح شریفی خاطرنشان می‌کند: قشر خاصی لزوما از این کمپ‌ها که مکان‌های اقامت غیررسمی محسوب می‌شود، استفاده نکرده‌اند و افراد بسیاری با شرایط متفاوت از آن بهره برده‌اند و گاه ملاحظه شده است که در مراجعات بعدی به مشهد باز هم افراد حضور خود را در این مکان‌ها تکرار می‌کنند که نشان از رضایت زائران دارد.
به گفته کارشناس گردشگری شهرداری مشهد حدود ۶۵ هزار نفر در بازه ۲۸ اسفند ماه تا ۱۴ فروردین امسال از کمپ‌های دائم و موقت استفاده کرده‌اند.
اما مسئله‌ای که در نوروز امسال زائران با آن مواجه شدند بحث برودت هوا در تعطیلات بود که در این مواقع برای آنان امکان حضور در کمپ وجود نداشت. شهرداری مشهد برای این مهم تدبیری اندیشیده و افراد را به کمپ‌های سرپوشیده منتقل کرد.
صالح شریفی با اشاره به مسئله برودت هوا عنوان می‌کند: برای رفاه حال زائران و در مواقع برودت هوا نیز، ۱۰ سالن سرپوشیده دیگر با همکاری فرمانداری، آموزش و پرورش و تربیت بدنی مشهد تدارک دیده شده است و طبق هماهنگی‌های صورت گرفته با شهرداری مشهد، سرویس‌های رایگان برای تشرف به حرم و داخل بافت حرم مطهر تدارک دیده شد که مسافران در مواجه با طرح ترافیک با مشکل مواجه نشوند. نیاز است در سال‌های آینده به مکان‌های تدارک دیده برای مسافران دقت شود تا بدین صورت زائران بدون استفاده از وسایل نقلیه در سطح شهر تردد کنند. بدیهی است که این امر سبب افزایش رضایت زائران و مجاوران خواهد شد.
مکان‌های اقامتی دولتی،
تهدیدی برای هتلداران
با توجه به اینکه هدف شهرداری از ایجاد کمپ‌های موقت در سطح شهر ساماندهی اولیه زائران است، مدیر اجرایی صنف هتلداران مشهد نیز به نکته قابل توجهی اشاره می‌کند.
مرجان شاه‌ولایتی به اقبال کم مسافران از هتل‌ها در نوروز 94 اشاره و تصریح می کند: در نوروز 94 درصد اشغال هتل‌ها بسیار کمتر از سال گذشته بوده است. حتی در هفته اول نوروز با توجه به اینکه در سال‌های گذشته ظرفیت خالی وجود نداشت اما در نوروز 94 ظرفیت خالی بسیاری در هتل‌ها مشاهده شد.
شاه‌ولایتی در خصوص دلیل این استقبال کم زائران از هتل‌ها در نوروز ۹۴ می‌گوید: هر ساله به تعداد زیادی از افراد مجوز واحدهای اقامتی داده می‌شود که بسیار بیشتر از تقاضای زائران است و با ورود مسافران تناسب ندارد؛ به همین دلیل درصد اشغال هتل‌ها کاهش می‌یابد. بخشی دیگر از دلایل اقبال کم زائران وجود زائرسراها و واحدهای اقامتی دولتی است.
مورد دیگر که از اهمیت زیادی برخوردار است خانه‌های اجاره‌ای است که زائران به جای اینکه در واحدهای اقامتی رسمی که دارای قانون و امنیت است، حضور پیدا کنند، به این مکان‌های شخصی مراجعه می‌کنند. کمپ‌هایی که شهرداری ایجاد کرده، از دلایل دیگری است که سبب استقبال کم زائران از مکان‌های رسمی شده در صورتی که هدف این کمپ‌ها اسکان موقت زائران است که پس از آن افراد باید به سمت سایر مکان‌های اقامتی
هدایت شوند.
مدیر اجرایی صنف هتلداران مشهد عنوان می‌کند: مکان‌های اقامتی از نظر میزان هزینه با تنوع بسیاری همراه است به صورتی که هر فردی با هر میزان استطاعت مالی مکان مناسبی برای اقامت دارد؛ نوع کاربری این کمپ‌ها اکنون به‌گونه‌ای است که مسافر تمام طول اقامت را در آن جا به سر می‌برد.
شاه‌ولایتی با انتقاد از مسافرانی که به سمت واحدهای اقامتی غیرمجاز راهی می‌شوند، می‌گوید: اصولا مسافرانی که دارای برنامه‌ریزی مناسبی هستند، وارد هتل‌ها می‌شوند در صورتی که برخی از افراد با مشکلاتی مواجه هستند که نمی‌خواهند وارد مکان‌های رسمی شوند و برخی دیگر نیز فرهنگ کافی برای استفاده از واحدهای اقامتی را ندارند و تصور می‌کنند که خانه‌های شخصی ارزان‌تر هستند در صورتی که گاه در ایام پیک، منازل شخصی قیمت‌های بیشتری را طلب می‌کنند.
مدیر اجرایی صنف هتلداران مشهد در خصوص ماندگاری زائران در ایام پیک خاطرنشان می‌کند: میزان ماندگاری افراد در هتل‌ها در ایام عید به طور متوسط یک شب و نیم است؛ باید بررسی شود چرا میزان حضور زائر در نوروز 94 نسبت به سال گذشته کاهش داشته است؟
عدم اقبال زائران از خدمات اسکان شهرداری مشهد
با توجه به اینکه وجوه اجتماعی حضور زائر به صورت عام و اسکان زائران به صورت خاص از اهمیت زیادی برخوردار است و به خصوص آنکه در گذشته گزارشی از مسئولان شهری در مشهد تحت عنوان اینکه «یکی از اقدامات مهم و اساسی در رابطه با ماندگاری زائر در مشهد عدم وجود اسکان ارزان قیمت است»، به چاپ رسیده، نیاز است با تأکید بر نوع اسکان ارزان قیمت و خدماتی که شهرداری در نوروز 94 به مسافران ارائه کرده است، میزان استقبال از اینگونه خدمات را از محققان جویا شویم. دکتر حسین بهروان نظر متفاوتی با توجه به تحقیقات صورت گرفته در نوروز 94 دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد معتقد است مسافران و زائران اغلب از امکانات شهرداری استفاده نکرده‌اند به طوری که کمتر از سه درصد افراد از زائرسرها و کمپ‌های زائر استفاده کرده‌اند. نکته قابل توجه در این خصوص آن است که حدود ۱۴ درصد زائران در مکان‌های غیرقانونی و منازل اجاره‌ای اقامت کرده‌اند.
بهروان در این خصوص می‌گوید: باید تحقیقی در این خصوص و با این عنوان صورت بگیرد که وجود چه مواردی سبب اقبال کمتر زائران به اسکان‌های رسمی شده است. وی عنوان می‌کند: به نظرم عدم وجود آگاهی می‌تواند در این مسئله دخیل باشد و شهرداری باید نگاه جدی‌تری در این ارتباط داشته باشد.عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی اظهار می‌کند: درصد افرادی که از اسکان‌های ارزان قیمت در نوروز 94 استفاده کرده‌اند کمتر از سه درصد سایر واحدهای اقامتی است و باید عواملی که باعث شکل‌گیری ترجیحات افراد می‌شود به دقت بررسی شده و سپس شهرداری امکانات مختلف را در اختیار زائران قرار دهد.
بهروان عنوان می‌کند: حضور کمتر مسافران در نوروز امسال نسبت به سال گذشته نشان‌دهنده این است که امکانات و فرصت‌های افراد کمتر شده است و به نظر می رسد بیشتر، موارد اقتصادی در این امر دخیل هستند.
حال این سوال مطرح است که شهرداری با وجود مجوزهای زیادی که هر ساله به واحدهای اقامتی می‌دهد و هدف از وجود کمپ‌های ایجاد شده را حضور موقت زائران می‌داند تا چه میزان توانسته است در آگاهی‌بخشی به زائران و مسافران موفق باشد؟ و چه کسانی هزینه ساخت واحدهای اقامتی بیش از تقاضای مسافران را در کلان‌شهر مشهد خواهند داد؟
ارسال نظر