صادرات مبلمان اداری در کما

در شرایطی که تولیدکنندگان وصادرکنندگان مبلمان اداری در ایران از پوشش نزدیک به صددرصدی نیاز داخلی با استفاده از تولید داخلی صنعت مبلمان اداری خبر می‌دهند، دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبلمان ایران در گفت و گو با دنیای اقتصاد، از پابرجا بودن مسائل و مشکلات صادرات صنعت مبلمان اداری ایران انتقاد کرد. محسن ضیایی با اشاره به اینکه حمایت‌های دولتی از صادرات مبلمان اداری و سایر صنایع کوچک و متوسط مقیاس داخلی در پایین ترین حد خود قرار دارد،لازمه رشد و ارتقای این صنعت را برنامه‌ریزی دقیق برای حمایت از صادرات اعلام کرد.به گفته وی، درحال حاضر نه تنها حمایت بودجه‌ای و یارانه‌ای از فرایند صادرات مبلمان اداری به کشورهای هدف صورت نمی‌گیرد بلکه در بسیاری موارد دولت به عنوان رقیب اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبلمان اداری وارد عمل می‌شود. گفت و گو با دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبلمان ایران را بخوانید.

صنعت مبلمان و دکوراسیون داخلی اداری چه نقشی در اقتصاد کشور دارد؟

به طورکلی صنایع پایین دستی و صنایعی که منجر به تولید کالای مصرفی می‌شوند اعم از شرکت‌های کوچک و متوسط، به منزله موتور محرکه اقتصاد کشورند و اساسا صنایع بالادستی و مادر زمانی معنا پیدا می‌کنند که صنایع پایین دستی داشته باشیم تا بتوانند ماده اولیه را تبدیل به کالای مصرفی کنند. اینجاست که ارزش افزوده خلق می‌شود،اشتغال ایجاد می‌شود، وگردش نقدینگی در کشور ایجاد می‌شود و رونق اقتصادی شکل می‌گیرد. اگر از این زاویه نگاه کنید می‌بینید صنعت مبلمان یکی از مهمترین صنایع پایین دستی است که به گردش می‌افتد و ارزش افزوده می‌کند.

صنعت مبلمان نه تنها در ایران بلکه در مقیاس جهانی در رتبه یک low tec قرار دارد. ارزش تولید مبلمان درجهان در سال ۲۰۱۵ به ۴۳۷ میلیارد دلار رسید و بالاتر از صنایعی همچون پوشاک،چرم و کفش و... قرار گرفت.اگر از این زاویه نگاه کنید می‌توانید جایگاه صنعت مبلمان را در ایران نیز دریابید که حدود ۸ تا ۱۰ درصد اشتغال بخش تولید داخل کشور را به خود اختصاص می‌دهد و شامل واحدهای کوچک و متوسط ، واحدهای صنعتی و در حدود ۲۰ هزار واحد تولیدی و صنفی فعال در کل کشور است. به طور قطع رونق در این بخش به رونق در تولید صنایع بالادستی همچون ام‌دی‌اف نئوپان،پروفیل‌های فلزی و... منجر می‌شود.صنعت مبلمان اداری به عنوان یک بخش مهم، از سال ۷۰ در صنعت کشور متولد شد، رشد وتوسعه پیدا کرد، پابه پای توسعه عمرانی و اقتصادی کشور پیش رفت و در ایجاد اشتغال و ارزش افزوده تا حد زیادی سهم داشته است، تا آنجاکه در بخش مبلمان اداری چیزی به نام واردات نداریم؛هم به علت مزیت رقابتی محصولات این صنعت در کشور، هم به لحاظ کیفیت و هم از نظر طراحی و قیمت.

مبلمان اداری در حوزه صادرات چه رتبه‌ای دارد؟

صادرات مبلمان در کشور مانند صادرات سایر محصولات تولیدی، به نسبت سهم بایسته صادرات ما از بازارهای جهانی،در کل وضعیت مناسبی ندارد. با توجه به مولفه هایی همچون جمعیت،سهم صادراتی ما باید معادل ۱ درصد حجم صادرات کل دنیا یعنی حدود ۵/ ۱ میلیارد دلار باشد.اما ارزش صادرات ما در بهترین حالت به حدود ۴۰ میلیون دلار می‌رسد.این یک علت عمده دارد و آن این است که اساسا صنایع ما به خصوص صنایع کوچک و متوسط مثل صنعت مبلمان، از ابتدا رویکرد صادراتی در آن دیده نشده و با رویکرد تامین نیاز در بازار ملی پایه گذاری شده‌اند؛یعنی تنها برمبنای تامین نیاز بازار داخلی و ورویکرد صادراتی در آنها پیش‌بینی نشده است.

برای ورود این صنایع به حوزه صادرات چه اقداماتی باید انجام شود؟

برای ورود به بازارهای جهانی لازم است سیاست‌های اقتصادی دولت در این جهت اجرا شود که متاسفانه چنین نشده و الان هم که چنین رویکردهایی وجود دارد به واسطه عواملی همچون کاهش ارزش پول داخلی،تحریم‌ها و ...برای اجرایی شدن به زمان زیادی نیاز دارد. اجرای این رویکرد به برنامه،آیین نامه و بخش نامه‌های اجرایی نیاز دارد و تنها به صرف باور داشتن و شعار دادن در این زمینه نمی توان به موفقیت در صادرات رسید.

تجربه سایر کشورها در این زمینه چگونه است؟

درحال حاضر کشورهای توسعه یافته بیش از سه دهه است برای صنایع کوچک و متوسط خود برنامه دارند؛چرا که کوچک بودن حجم گردش مالی این صنایع،به آنها اجازه نمی دهد به تنهایی و بدون حمایت دولت‌ها در بازارهای رقابتی دنیا قرار بگیرند. هزینه‌های حضور در بازارهای بین‌المللی و صادراتی بسیار بالاست و این صنایع به تنهایی قادر به تامین آن نیستند.به عنوان مثال، هزینه‌های مربوط به شرکت در یک نمایشگاه خارجی بخش زیادی از توان مالی این صنایع را صرف می‌کند. این در حالی است که این هزینه‌ها برای صنایع بزرگ، رقمی بسیار کم است. به همین علت کشورهای توسعه یافته برای صنایع کوچک و متوسط حمایت‌های بیشتری در نظر می‌گیرند و این در حالی است که ممکن است هیچ گونه حمایتی متوجه صنایع بزرگ در این کشورها نباشد.درکشورهایی مانند مالزی و ترکیه سیاست‌های حمایتی برای توسعه صادرات محصولات صنعت مبلمان بسیار شفاف است، به طوری که هر شرکتی که در نمایشگاه‌های کشورهای هدف حضور پیدا کند ۶۵ درصد از کل هزینه‌های آنها از سوی دولت پرداخت می‌شود.ما چنین حمایتی را نداریم.

موضوع دیگر این است که سازمان هایی از سوی دولت در این کشورها برای حمایت گسترده از تولیدکننده‌ها ایجاد می‌شود که فرایندهای مربوط به بازاریابی صادراتی وصادرات را سازماندهی و اتحادیه‌ها و انجمن‌های آنها را به شدت حمایت می‌کنند که ما این مورد را هم نداریم و در دو حوزه یاد شده دچار مشکل هستیم. دیگر اینکه برنامه‌های حمایتی مستقیم به شکل بودجه و سوبسید برای صادرات نداریم. تشکل‌های موجود در این حوزه هم نه تنها مورد حمایت قرار نمی گیرند بلکه در بسیاری موارد شرکت‌ها و نهادهای وابسته به دولت با ما رقابت می‌کنند؛ یعنی در جاهایی با خود نهادهای دولتی درگیر هستیم.

این باعث شده نه تنها در صنعت مبلمان بلکه در سایر صنایع سبک، ارقام صادرات بسیار پایین باشد و هیچ برنامه مدون،منسجم و هدفگذاری شده‌ای در این حوزه از سوی دولت نداشته باشیم.سال گذشته اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبلمان ایران«برنامه ۵ ساله توسعه صادرات مبلمان ایران» را تدوین و رونمایی کرد و رسما به سازمان توسعه تجارت اعلام شد و از این سازمان درخواست به عمل آمد که نظرات خود را نسبت به این برنامه اعلام و آن را تایید کند، حمایت‌های لازم را از تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبلمان کشور انجام دهد و بر اجرای این برنامه‌ها نظارت داشته باشد، اما هنوز بعد از گذشت ماه‌ها به هیچ نتیجه مشخصی نرسیده ایم. آنچه هم اکنون درحال انجام است، بیش از آنکه به معنای واقعی صادرات باشد، خرید خارجی مصرف کنندگان خارج از کشور است که با توجه به مزیت مبلمان اداری تولیدشده در ایران، به صورت مستقیم اقدام به خرید مبلمان اداری از کشور ما می‌کنند.این خریدها عمدتا از طریق کشورهای همسایه همچون عراق،افغانستان و ... صورت می‌گیرد.

چشم انداز کوتاه مدت،میان مدت و بلند مدت صنعت مبلمان اداری کشور در پاسخ به نیاز داخلی و برخورداری از بازارهای جهانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در مورد بازار داخلی می‌توان گفت به نقطه اشباع رسیده‌ایم. صنعت مبلمان اداری در کشور ما در حال حاضر با ۵۰ درصد ظرفیت اسمی خود در حال فعالیت است که به خاطر شرایط رکودی شایدکمتر ازاین هم باشد. بنابراین در حوزه بازار داخلی عملا هیچ مشکل و کمبودی وجود ندارد.اما در بازارهای خارجی دچار مشکل هستیم، نه از این بابت که محصول ما به لحاظ کیفی مشکل دارد یا قیمت آن بالا است بلکه از این لحاظ که برای ورود به بازارهای هدف و صادراتی شدن باید برنامه هدفمندی اجرا شود که آن برنامه را هم داریم و منتظر و نیازمند حمایت دولت هستیم.حمایت دولت تنها به معنای اختصاص پول، بودجه یا تسهیلات به این بخش نیست،بلکه به معنای تایید برنامه تدوین شده برای گسترش صادرات و به دنبال آن صدور مجوزهای برگزاری نمایشگاه‌ها و حل چالش‌های موجود در این زمینه است تا بتوانیم براساس آن برنامه ریزی کنیم و بازاریابی‌ صادراتی انجام دهیم.ما تنها کشوری هستیم که دو ماه مانده به شروع نمایشگاه هنوز نمی دانیم نمایشگاه توسط چه کسی برگزار می‌شود. این درحالی است که در همه کشورها از دوسال قبل از برگزاری نمایشگاه، مجوزهای مربوط به برگزاری آن صادر شده است.

مهمترین موانع تولید مبلمان اداری به نظر شما چیست و در این زمینه چه انتظاری از دولت دارید؟

در حوزه تولید داخلی عملا مشکل خاصی دیده نمی شود و عمده مشکلات ما در ارتباط با مسائل صادراتی و نبود حمایت‌های لازم در این زمینه است.واقعیت این است که اگر دولت در بحث صادرات جدی است باید تمام ارکان و بسترهای مربوط به آن را فراهم کرده و رویکرد خود را در همه ارکان صادراتی کند.اگر دولت می‌گوید می‌خواهد صادرات انجام دهد،درنمایشگاه‌های بین‌المللی ما باید تاریخ،جداول و سرفصل‌های برگزاری صادراتی شود.چگونه می توان برای نمایشگاهی که در تعطیلات ژانویه برگزار می‌شود و همه تعطیل اند، بازاریابی صادراتی کرد؟هرچند صحبت‌های زیادی در خصوص صادراتی شدن و رویکرد صادراتی مطرح است، اما در عمل،بسترها و ملزومات صادراتی شدن هنوز فراهم نشده است و حمایت‌های درستی در این زمینه صورت نمی گیرد.