در سال ۲۰۱۵ بیش از ۱۱۲ میلیون دستگاه موتورسیکلت در جهان تولید شد
موتورسیکلت‌ها را کجا می‌سازند کجا سوار می‌شوند؟
تقریبا عموم مردم زمانی که صحبت از وسیله نقلیه به میان می‌آید ذهنشان در درجه اول به سوی وسایل نقلیه چهار چرخ یعنی خودروها می‌رود. اما این یک روی سکه حمل و نقل جاده‌ای است. روی دیگر سکه که از قضا پررنگ تر هم هست وسایل نقلیه موتوری دوچرخ یا همان موتورسیکلت‌ها هستند. اگر چه به چشم نمی‌آید اما موتورسیکلت از دیرباز نقش مهمی در حمل و نقل زمینی ایفا کرده است و با روند افزایش ترافیک در شهرهای جهان، بر نقش آن افزوده نیز می‌شود. تولید موتورسیکلت در جهان سال‌ها است که از مرز ۱۰۰ میلیون دستگاه در سال عبور کرده است.
تقریبا عموم مردم زمانی که صحبت از وسیله نقلیه به میان می‌آید ذهنشان در درجه اول به سوی وسایل نقلیه چهار چرخ یعنی خودروها می‌رود. اما این یک روی سکه حمل و نقل جاده‌ای است. روی دیگر سکه که از قضا پررنگ تر هم هست وسایل نقلیه موتوری دوچرخ یا همان موتورسیکلت‌ها هستند. اگر چه به چشم نمی‌آید اما موتورسیکلت از دیرباز نقش مهمی در حمل و نقل زمینی ایفا کرده است و با روند افزایش ترافیک در شهرهای جهان، بر نقش آن افزوده نیز می‌شود. تولید موتورسیکلت در جهان سال‌ها است که از مرز 100 میلیون دستگاه در سال عبور کرده است. به‌طور دقیق در سال 2008 بود که برای نخستین بار آمارهای رسمی درخصوص تولید بیش از 100 میلیون دستگاه موتورسیکلت در جهان منتشر شد.
این در حالی است که هنوز حجم تولید خودرو در جهان به این رقم نرسیده و کمی بیشتر از ۹۲ میلیون دستگاه در سال است. بنا بر آمارهای سازمان تولیدکنندگان وسایل نقلیه موتوری که یک سازمان غیردولتی در آلمان است، در سال ۲۰۱۵ میلادی بیش از ۱۱۲ میلیون دستگاه موتورسیکلت در جهان تولید شده است. موتورسیکلت به دلیل تنوعی که از نظر کلاس‌بندی و فناوری دارد در رده‌های مختلفی از نظر حجم موتور، امکانات و... تولید می‌شود. موتورسیکلت با الگوبرداری از دوچرخه ساخته شد و تا به امروز نیز کلیت ماجرا را حفظ کرده است. در حال حاضر از موتورسیکلت‌های ساده چینی و هندی که قیمتی کمتر از ۷۰۰ دلار دارند، تا موتورسیکلت‌های پیشرفته‌ای با قیمت چند ده هزار دلاری در دسترس هستند و همین مساله است که موجب می‌شود بازار موتورسیکلت یک بازار پررونق و قابل دسترسی برای طیف وسیعی از اقشار در جوامع مختلف باشد.
استفاده متفاوت
روند توسعه بازار موتورسیکلت در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه متفاوت از یکدیگر بوده است. در کشورهای در حال توسعه موتورسیکلت‌های سنگین رونق بیشتری داشته و یک وسیله تفریحی به حساب می‌آید. در حالی که در کشورهای در حال توسعه موتورسیکلت به وسیله نقلیه‌ای برای کار و امور جاری روزمره تبدیل شده است. آمار دقیقی از تعداد موتورسیکلت‌ها در جهان وجود ندارد اما تخمین زده می‌شود که هم‌اکنون ۲۰۰ میلیون موتورسیکلت در سطح جهان تردد می‌کنند. این یعنی ۳۵ دستگاه به ازای هر ۱۰۰۰ نفر. در حالی که این رقم برای خودروها ۱۴۳ دستگاه به ازای هر ۱۰۰۰ نفر است که نشان می‌دهد شمار خودروهای در حال تردد جهان از یک میلیارد دستگاه عبور کرده است. البته این به معنی عدم استقبال از موتورسیکلت نیست و در ادامه خواهیم دید چرا موتورسیکلت‌ها تا این حد کمتر از خودروها در حال تردد هستند با اینکه شمار تولید آنها چندان پایین نیست. از ۲۰۰ میلیون دستگاه موتورسیکلت در حال تردد در جهان ۵۸ درصد آنها در کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا و هند تردد می‌کنند. عمده این موتورسیکلت‌ها را موتورهای سبک تشکیل می‌دهند. در مباحث آماری به موتورسیکلت‌های کمتر از ۳۰۰ سی‌سی، سبک گفته می‌شود. دو کشور هند و چین دارای بیشترین تعداد موتورسیکلت هستند. بیشتر از ۳۹ میلیون دستگاه موتورسیکلت در هند تردد می‌کنند و چین با نزدیک به ۳۵ میلیون دستگاه در جایگاه دوم قرار گرفته است. در رده سوم هم ژاپن قرار گرفته که با ۱۷ میلیون دستگاه، آمارش با دو کشور اول فاصله معنی داری دارد. در این میان ترکیب موتورسیکلت‌های ژاپن نیز تفاوت داشته و موتورهای بالاتر از ۳۰۰ سی‌سی ۵۲ درصد موتورهای فعال در این کشور را تشکیل می‌دهند.
رکوردداران تولید
نخستین کارخانه تولید انبوه موتورسیکلت در آلمان و در دهه ۷۰ قرن نوزدهم تاسیس شد. این کارخانه موتورسیکلت‌هایی با نام ولفمولر تولید می‌کرد. در جریان جنگ جهانی اول اهمیت و کارآیی موتورسیکلت مشخص شد. اما با ویران شدن آلمان در جریان جنگ، فرصت به دست انگلیس و ایالات متحده افتاد تا فناوری ساخت موتورسیکلت را بهبود بخشیده و توسعه دهند. اما همه اینها بدون حضور یک کشور سوم نمی‌توانستند بازار موتورسیکلت را در جهان توسعه داده و آن را به یک وسیله قابل خریداری برای عموم مردم تبدیل کنند. اگر آلمانی‌ها و آمریکایی‌ها موتورسیکلت را تولید کرده و توسعه دادند، بدون شک ژاپنی‌ها عامل اصلی فراگیر شدن آن هستند. ژاپن بعد از جنگ جهانی دوم سرمایه‌گذاری عظیمی را روی تولید موتورسیکلت انجام داد و در این میان برخلاف تولیدکنندگان غربی توجه ویژه‌ای به موتورسیکلت‌های کوچک معطوف داشت. حاصل آن تولید موتورسیکلت‌های سبک ۱۰۰ و ۱۲۵ سی سی است که امروزه نیز از پرطرفدارترین انواع موتورسیکلت در کشورهای در حال توسعه به حساب می‌آیند. از آن زمان تاکنون شرکت‌های ژاپنی پرچمدار تولید موتورسیکلت در جهان به حساب می‌آیند. با این حال بزرگترین تولید‌کننده موتورسیکلت جهان یک شرکت هندی به نام Hero MotoCorp است. این شرکت نزدیک به ۲۱ درصد بازار موتورسیکلت جهان را در دست دارد و تامین‌کننده اصلی بازارهای جنوب و جنوب شرق آسیا به حساب می‌آید. این شرکت هندی عموما موتورهای سبک زیر ۲۰۰ سی‌سی تولید می‌کند و از تکنولوژی قدیمی شده هوندا و پلت‌فرم‌های از رده خارج این شرکت استفاده می‌کند. تولید این شرکت در سال ۲۰۱۵ بیشتر از ۲۶ میلیون دستگاه بوده است. بخشی از تولیدات این شرکت همچنان با نام تجاری هوندا عرضه می‌شوند و به نوعی تامین‌کننده محلی هوندا در بازار هند نیز به حساب می‌آید. در رده بعدی شرکت هوندا قرار دارد. این شرکت توانست در سال ۲۰۱۵ تعداد ۵/ ۱۷ میلیون دستگاه موتورسیکلت به فروش برساند. با این حال به دلیل ناشناخته بودن شرکت هندی بسیاری هوندا را بزرگترین شرکت تولید‌کننده موتورسیکلت در جهان به حساب می‌آورند. اما چرا با وجود این تعداد تولید بالا، تنها ۲۰۰ میلیون موتورسیکلت فعال در جهان وجود دارد؟ دلیل آن قیمت پایین موتورسیکلت‌های سبک و حتی سنگین در مقایسه با خودرو است که اجازه می‌دهد به موازات ورود موتورسیکلت‌های جدید، موتورسیکلت‌های قدیمی از چرخه فعالیت خارج شوند. همچنین گروه کمتری موتورسیکلت را به‌عنوان مدل کلاسیک حفظ می‌کنند.
تولید بالا، تولید‌کننده کم
موتورسیکلت پراکندگی تولید کمتری نسبت به خودرو در سطح جهان دارد. هم‌اکنون تنها ۳۰ کشور جهان اقدام به تولید و مونتاژ موتورسیکلت می‌کنند و بقیه وارد‌کننده صرف هستند. شاید جالب باشد بدانیم که از نظر تعداد شرکت‌های تولید‌کننده در آمارهای جهانی، پاکستان با ۲۴ شرکت بیشترین تعداد موتورسیکلت‌ساز ثبت شده را دارد. بعد از آن ایتالیا با ۲۳ شرکت و آمریکا با ۲۲ شرکت قرار گرفته‌اند. هند و چین اگر‌چه بزرگترین بازارهای مصرف موتورسیکلت به حساب می‌آیند اما به ترتیب ۸ و ۱۴ تولید‌کننده ثبت شده دارد. در صنعت موتورسیکلت انتقال تکنولوژی بدون نام برند یکی از روش‌های معمولی فروش به حساب می‌آید. به همین دلیل دسترسی به آمارهای تولید بسیار دشوار است. به‌عنوان نمونه بسیاری از موتورسیکلت‌های چینی بدون آنکه برند مادر آنها مشخص باشد در کشورهای دیگر تولید می‌شوند. در میان کشورهای جهان بریتانیا بیشترین تعداد شرکت سازنده موتورسیکلت را داشته است. این کشور روزگاری ۵۸ شرکت ثبت شده و فعال در این زمینه داشت. اما عمده آنها در جریان جنگ جهانی دوم تعطیل شده و دیگر به کار ادامه ندادند. به گونه‌ای که امروزه تنها هفت موتورسیکلت‌ساز در آن باقی مانده است. همین داستان برای آلمان نیز تکرار شده است. این کشور که روزگاری بیشتر از ۴۰ شرکت موتورسیکلت‌سازی را به خود می‌دید اکنون تنها پنج موتورسیکلت‌ساز دارد.
بازار کوچک اما پرهیاهو
ایالات متحده آمریکا نه بزرگترین سازنده موتورسیکلت در جهان است و نه بیشترین تعداد موتورسیکلت‌های فعال در این کشور تردد می‌کنند. اما از یک نظر در دنیای موتورسیکلت‌ها اهمیت دارد. مردم این کشور موتوربازترین مردم جهان به حساب می‌آیند. تحقیقات اتحادیه کلوپ‌های موتورسیکلت آمریکا در سال ۲۰۱۱ نشان می‌دهد که در آمریکا بیشتر از هر کشور دیگری موتورسیکلت به‌عنوان وسیله نقلیه چندم استفاده می‌شود. به این معنی که موتورسیکلت بیشتر از آنکه در این کشور وسیله‌ای برای تردد روزمره یا انجام کار باشد، یک وسیله تفریحی برای ترددهای غیرضروری و آخر هفته‌ها است. در این کشور کمی بیشتر از ۶ میلیون و ۶۸۵ هزار دستگاه موتورسیکلت فعال وجود دارد.ایالات متحده از یک نظر دیگر هم در زمینه موتورسیکلت دارای جایگاه اول است. حجم بالایی از موتورسیکلت‌های فعال در این کشور را موتورسیکلت‌های بالاتر از ۳۰۰ سی سی تشکیل می‌دهند. این یعنی وجود بالاترین میزان درصدی موتورسیکلت‌های سنگین در یک کشور. آمارها نشان می‌دهند که از هر ۱۰ دستگاه موتورسیکلت فعال در این کشور ۷ دستگاه از آن بالاتر از ۳۰۰ سی سی حجم دارند. از این تعداد ۳۰ درصد نیز موتورسیکلت‌های بالاتر از ۸۰۰ سی‌سی هستند. به این ترتیب در حدود ۴ میلیون و ۶۱۰ هزار دستگاه موتورسیکلت سنگین در آمریکا تردد می‌کنند که این خود به تنهایی از تمام انواع موتورسیکلت‌های فعال در کشورهایی مانند فرانسه یا یونان و حتی مکزیک بیشتر است.
این در حالی است که هنوز حجم تولید خودرو در جهان به این رقم نرسیده و کمی بیشتر از ۹۲ میلیون دستگاه در سال است. بنا بر آمارهای سازمان تولیدکنندگان وسایل نقلیه موتوری که یک سازمان غیردولتی در آلمان است، در سال ۲۰۱۵ میلادی بیش از ۱۱۲ میلیون دستگاه موتورسیکلت در جهان تولید شده است. موتورسیکلت به دلیل تنوعی که از نظر کلاس‌بندی و فناوری دارد در رده‌های مختلفی از نظر حجم موتور، امکانات و... تولید می‌شود. موتورسیکلت با الگوبرداری از دوچرخه ساخته شد و تا به امروز نیز کلیت ماجرا را حفظ کرده است. در حال حاضر از موتورسیکلت‌های ساده چینی و هندی که قیمتی کمتر از ۷۰۰ دلار دارند، تا موتورسیکلت‌های پیشرفته‌ای با قیمت چند ده هزار دلاری در دسترس هستند و همین مساله است که موجب می‌شود بازار موتورسیکلت یک بازار پررونق و قابل دسترسی برای طیف وسیعی از اقشار در جوامع مختلف باشد.
استفاده متفاوت
روند توسعه بازار موتورسیکلت در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه متفاوت از یکدیگر بوده است. در کشورهای در حال توسعه موتورسیکلت‌های سنگین رونق بیشتری داشته و یک وسیله تفریحی به حساب می‌آید. در حالی که در کشورهای در حال توسعه موتورسیکلت به وسیله نقلیه‌ای برای کار و امور جاری روزمره تبدیل شده است. آمار دقیقی از تعداد موتورسیکلت‌ها در جهان وجود ندارد اما تخمین زده می‌شود که هم‌اکنون ۲۰۰ میلیون موتورسیکلت در سطح جهان تردد می‌کنند. این یعنی ۳۵ دستگاه به ازای هر ۱۰۰۰ نفر. در حالی که این رقم برای خودروها ۱۴۳ دستگاه به ازای هر ۱۰۰۰ نفر است که نشان می‌دهد شمار خودروهای در حال تردد جهان از یک میلیارد دستگاه عبور کرده است. البته این به معنی عدم استقبال از موتورسیکلت نیست و در ادامه خواهیم دید چرا موتورسیکلت‌ها تا این حد کمتر از خودروها در حال تردد هستند با اینکه شمار تولید آنها چندان پایین نیست. از ۲۰۰ میلیون دستگاه موتورسیکلت در حال تردد در جهان ۵۸ درصد آنها در کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا و هند تردد می‌کنند. عمده این موتورسیکلت‌ها را موتورهای سبک تشکیل می‌دهند. در مباحث آماری به موتورسیکلت‌های کمتر از ۳۰۰ سی‌سی، سبک گفته می‌شود. دو کشور هند و چین دارای بیشترین تعداد موتورسیکلت هستند. بیشتر از ۳۹ میلیون دستگاه موتورسیکلت در هند تردد می‌کنند و چین با نزدیک به ۳۵ میلیون دستگاه در جایگاه دوم قرار گرفته است. در رده سوم هم ژاپن قرار گرفته که با ۱۷ میلیون دستگاه، آمارش با دو کشور اول فاصله معنی داری دارد. در این میان ترکیب موتورسیکلت‌های ژاپن نیز تفاوت داشته و موتورهای بالاتر از ۳۰۰ سی‌سی ۵۲ درصد موتورهای فعال در این کشور را تشکیل می‌دهند.
رکوردداران تولید
نخستین کارخانه تولید انبوه موتورسیکلت در آلمان و در دهه ۷۰ قرن نوزدهم تاسیس شد. این کارخانه موتورسیکلت‌هایی با نام ولفمولر تولید می‌کرد. در جریان جنگ جهانی اول اهمیت و کارآیی موتورسیکلت مشخص شد. اما با ویران شدن آلمان در جریان جنگ، فرصت به دست انگلیس و ایالات متحده افتاد تا فناوری ساخت موتورسیکلت را بهبود بخشیده و توسعه دهند. اما همه اینها بدون حضور یک کشور سوم نمی‌توانستند بازار موتورسیکلت را در جهان توسعه داده و آن را به یک وسیله قابل خریداری برای عموم مردم تبدیل کنند. اگر آلمانی‌ها و آمریکایی‌ها موتورسیکلت را تولید کرده و توسعه دادند، بدون شک ژاپنی‌ها عامل اصلی فراگیر شدن آن هستند. ژاپن بعد از جنگ جهانی دوم سرمایه‌گذاری عظیمی را روی تولید موتورسیکلت انجام داد و در این میان برخلاف تولیدکنندگان غربی توجه ویژه‌ای به موتورسیکلت‌های کوچک معطوف داشت. حاصل آن تولید موتورسیکلت‌های سبک ۱۰۰ و ۱۲۵ سی سی است که امروزه نیز از پرطرفدارترین انواع موتورسیکلت در کشورهای در حال توسعه به حساب می‌آیند. از آن زمان تاکنون شرکت‌های ژاپنی پرچمدار تولید موتورسیکلت در جهان به حساب می‌آیند. با این حال بزرگترین تولید‌کننده موتورسیکلت جهان یک شرکت هندی به نام Hero MotoCorp است. این شرکت نزدیک به ۲۱ درصد بازار موتورسیکلت جهان را در دست دارد و تامین‌کننده اصلی بازارهای جنوب و جنوب شرق آسیا به حساب می‌آید. این شرکت هندی عموما موتورهای سبک زیر ۲۰۰ سی‌سی تولید می‌کند و از تکنولوژی قدیمی شده هوندا و پلت‌فرم‌های از رده خارج این شرکت استفاده می‌کند. تولید این شرکت در سال ۲۰۱۵ بیشتر از ۲۶ میلیون دستگاه بوده است. بخشی از تولیدات این شرکت همچنان با نام تجاری هوندا عرضه می‌شوند و به نوعی تامین‌کننده محلی هوندا در بازار هند نیز به حساب می‌آید. در رده بعدی شرکت هوندا قرار دارد. این شرکت توانست در سال ۲۰۱۵ تعداد ۵/ ۱۷ میلیون دستگاه موتورسیکلت به فروش برساند. با این حال به دلیل ناشناخته بودن شرکت هندی بسیاری هوندا را بزرگترین شرکت تولید‌کننده موتورسیکلت در جهان به حساب می‌آورند. اما چرا با وجود این تعداد تولید بالا، تنها ۲۰۰ میلیون موتورسیکلت فعال در جهان وجود دارد؟ دلیل آن قیمت پایین موتورسیکلت‌های سبک و حتی سنگین در مقایسه با خودرو است که اجازه می‌دهد به موازات ورود موتورسیکلت‌های جدید، موتورسیکلت‌های قدیمی از چرخه فعالیت خارج شوند. همچنین گروه کمتری موتورسیکلت را به‌عنوان مدل کلاسیک حفظ می‌کنند.
تولید بالا، تولید‌کننده کم
موتورسیکلت پراکندگی تولید کمتری نسبت به خودرو در سطح جهان دارد. هم‌اکنون تنها ۳۰ کشور جهان اقدام به تولید و مونتاژ موتورسیکلت می‌کنند و بقیه وارد‌کننده صرف هستند. شاید جالب باشد بدانیم که از نظر تعداد شرکت‌های تولید‌کننده در آمارهای جهانی، پاکستان با ۲۴ شرکت بیشترین تعداد موتورسیکلت‌ساز ثبت شده را دارد. بعد از آن ایتالیا با ۲۳ شرکت و آمریکا با ۲۲ شرکت قرار گرفته‌اند. هند و چین اگر‌چه بزرگترین بازارهای مصرف موتورسیکلت به حساب می‌آیند اما به ترتیب ۸ و ۱۴ تولید‌کننده ثبت شده دارد. در صنعت موتورسیکلت انتقال تکنولوژی بدون نام برند یکی از روش‌های معمولی فروش به حساب می‌آید. به همین دلیل دسترسی به آمارهای تولید بسیار دشوار است. به‌عنوان نمونه بسیاری از موتورسیکلت‌های چینی بدون آنکه برند مادر آنها مشخص باشد در کشورهای دیگر تولید می‌شوند. در میان کشورهای جهان بریتانیا بیشترین تعداد شرکت سازنده موتورسیکلت را داشته است. این کشور روزگاری ۵۸ شرکت ثبت شده و فعال در این زمینه داشت. اما عمده آنها در جریان جنگ جهانی دوم تعطیل شده و دیگر به کار ادامه ندادند. به گونه‌ای که امروزه تنها هفت موتورسیکلت‌ساز در آن باقی مانده است. همین داستان برای آلمان نیز تکرار شده است. این کشور که روزگاری بیشتر از ۴۰ شرکت موتورسیکلت‌سازی را به خود می‌دید اکنون تنها پنج موتورسیکلت‌ساز دارد.
بازار کوچک اما پرهیاهو
ایالات متحده آمریکا نه بزرگترین سازنده موتورسیکلت در جهان است و نه بیشترین تعداد موتورسیکلت‌های فعال در این کشور تردد می‌کنند. اما از یک نظر در دنیای موتورسیکلت‌ها اهمیت دارد. مردم این کشور موتوربازترین مردم جهان به حساب می‌آیند. تحقیقات اتحادیه کلوپ‌های موتورسیکلت آمریکا در سال ۲۰۱۱ نشان می‌دهد که در آمریکا بیشتر از هر کشور دیگری موتورسیکلت به‌عنوان وسیله نقلیه چندم استفاده می‌شود. به این معنی که موتورسیکلت بیشتر از آنکه در این کشور وسیله‌ای برای تردد روزمره یا انجام کار باشد، یک وسیله تفریحی برای ترددهای غیرضروری و آخر هفته‌ها است. در این کشور کمی بیشتر از ۶ میلیون و ۶۸۵ هزار دستگاه موتورسیکلت فعال وجود دارد.ایالات متحده از یک نظر دیگر هم در زمینه موتورسیکلت دارای جایگاه اول است. حجم بالایی از موتورسیکلت‌های فعال در این کشور را موتورسیکلت‌های بالاتر از ۳۰۰ سی سی تشکیل می‌دهند. این یعنی وجود بالاترین میزان درصدی موتورسیکلت‌های سنگین در یک کشور. آمارها نشان می‌دهند که از هر ۱۰ دستگاه موتورسیکلت فعال در این کشور ۷ دستگاه از آن بالاتر از ۳۰۰ سی سی حجم دارند. از این تعداد ۳۰ درصد نیز موتورسیکلت‌های بالاتر از ۸۰۰ سی‌سی هستند. به این ترتیب در حدود ۴ میلیون و ۶۱۰ هزار دستگاه موتورسیکلت سنگین در آمریکا تردد می‌کنند که این خود به تنهایی از تمام انواع موتورسیکلت‌های فعال در کشورهایی مانند فرانسه یا یونان و حتی مکزیک بیشتر است.
ارسال نظر