اثبات توانمندی‌های بخش خصوصی در آذربایجان شرقی

آذربایجان و شهر تاریخی تبریز از قدیم‌ مهد علم و فرهنگ و تجارت بوده و به دلیل قرار گرفتن در منطقه‌ای استراتژیک به عنوان ورودی کشورمان، همواره از استانهای مهم و مطرح بوده است. قرار گرفتن در چنین موقعیت حساسی سبب شده آذربایجان به عنوان چهار راه تبادل اندیشه و کالا در مسیر جاده ابریشم، سرزمین‌های وسیعی را از آسیای میانه، آناتولی، جنوب شرقی آسیا، شمال آفریقا ، اروپا و.. تحت پوشش خود قرار دهد و محلی برای گفت‌وگوهای فرهنگی، هنری، اقتصادی و اجتماعی ملل مختلف باشد. این عوامل سبب شکل‌گیری بسیاری از اولین‌های ایران در این منطقه بوده است؛ اولین اتاق تجارت، اولین چاپخانه، اولین روزنامه، اولین استفاده کننده از برق، تلفن، مدرسه به شیوه مدرن و کودکستان. همچنین به دلیل اهمیت این استان در دوره قاجار، یازده سفارتخانه خارجی را در خود جای داده و همه اینها سبب شده تا اولین واحد‌های صنعتی و تولیدی در زمینه چرم،کبریت و نساجی کشور در این شهر تاسیس شود. در حال حاضر نیز تبریز یکی از بزرگ‌ترین قطب‌های صنعتی کشور است و این ظرفیت و توانمندی را دارد که یکی از مقصدهای اصلی سرمایه‌گذاران خارجی باشد. با این همه به اعتقاد صمد حسن‌زاده رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تبریز، این استان به دلیل مشکلات متعدد برای صنعتگران و عدم حمایت دولت هنوز به جایگاه واقعی خود نرسیده است.

استان آذربایجان شرقی را به لحاظ شرایط اقتصادی و حضور صنایع چگونه ارزیابی می‌کنید؟ سهم کدام صنایع در رونق اقتصادی استان پررنگ‌تر است؟

استان آذربایجان شرقی از قدیم مرکز تجارت و اقتصاد بزرگ کشور بوده است و وجود بزرگترین بازار مسقف دنیا نشان از حضور تجار کشورهای مختلف در آن دارد. شهر تبریز به خاطر قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، مرکز مبادلات گوناگون میان کشورهای حاشیه بود. نتیجه این اتفاق، امروز ایجاد و تاسیس واحدهای بزرگ ماشین‌سازی، تراکتور‌سازی، ریخته‌گری، ایدم، پیستون سازی،‌ هاکسیران دیزل و صدها واحد نساجی، چرم، قالی بافی، صنایع غذایی، قطعه‌سازی و فولاد در این استان است و در کنار همه اینها هزاران واحد کوچک و متوسط برای تامین نیازهای یکدیگر راه‌اندازی شده است. اما حمایت دولت از سرمایه‌گذاری در این منطقه هیچ‌گاه به اندازه‌ کافی نبوده، به طوری که در دهه اول انقلاب سرمایه‌گذاری‌های بزرگی توسط دولت در بیشتر استان‌ها انجام گرفت اما تنها واحدی که در این دوره در تبریز سرمایه‌گذاری شد واحد پترو شیمی تبریز بود که یک درصد استان‌های دیگر هم نبود. در سال‌های دهه دوم انقلاب تعدادی از سرمایه‌گذاران خصوصی در استان آذربایجان واحدهای تولیدی احداث کردند اما به دلیل عدم همکاری دولت و بانک‌ها بیشتر آنها نیمه کاره مانده یا تعطیل شدند. تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران نیز به دلیل مشکلات به خارج یا استان‌های دیگر مهاجرت کردند. در سال‌های دهه سوم انقلاب تاکنون، به خاطر رکود اقتصادی و مشکلات سیاسی ایران، سرمایه گذاری قابل توجهی در اینجا انجام نگرفته و امروز وضعیت اقتصادی و صنعتی استان شرایط خوبی ندارد . براین اساس با وجود اینکه مسوولان نظام و مدیران استانی نهایت تلاش را برای بهبود فضای کسب و کار انجام می‌دهند، استان آذربایجان‌شرقی هنوز در جایگاه واقعی خود قرار نگرفته است.

در حال حاضر تولید، صادرات و واردات در استان آذربایجان شرقی بر چه صنایعی متمرکز است؟

بالاترین رقم تولید استان در سال‌های اخیر به صنایع غذایی، شیرینی و شکلات، چرم و کفش، قطعه سازی، قالی و فرش نفیس، لوازم خانگی، محصولات کشاورزی، خشکبار و فولاد اختصاص داشته است. همچنین بیشترین رقم صادرات استان در شیرینی و شکلات، فرش، قطعه‌سازی، خشکبار و کنسانتره است. این درحالی است که چوب، شمش فولاد، مصالح لوکس ساختمانی، شکر، برنج و گندم بیشترین واردات استان را شامل شده است.

حمایت دولت برای راه‌اندازی طرح‌ها و مشارکت بخش‌خصوصی چگونه است؟

در استان آذربایجان‌شرقی از سالهای دهه اول انقلاب سرمایه‌گذاری دولتی صورت نگرفته و دولت و بانک‌ها حمایتی از سرمایه‌گذاری های خصوصی به‌عمل نیاورده‌اند.

در این استان چند شهرک و واحد صنعتی فعالیت دارند؟ زیرساخت‌های استان برای کدام صنایع و بخش‌ها فراهم است؟

۵۴ شهرک و ناحیه صنعتی در استان وجود دارد و تعداد واحد‌های فعال در حدود ۲۱۹۸ واحد است. این در حالی است که آذربایجان شرقی از قدیم مردمانی سخت کوش داشته و در زیر ساخت بیشتر صنایع به خصوص قطعه‌سازی، صنایع سنگین، لوازم خانگی، فرش، خشکبار، شیرینی و شکلات و فولاد سرمایه‌گذاری شده است.

به نظر شما به کدام پتانسیل‌های استان در جذب سرمایه‌گذاری بی‌توجهی شده و چه بخش‌هایی مغفول مانده است؟

در تمامی صنایع شاهد بی توجهی هستیم. به عنوان مثال، از سال‌های اول انقلاب برای بزرگترین مراکز قطعه‌سازی در استان سرمایه‌گذاری شده، اما امروز به خاطر کم لطفی‌‌های برخی مسوولان خودروسازی، با وجود کارخانه های بزرگ قطعه‌سازی در تبریز، سرمایه‌گذاری‌های موازی در استان‌هایی که هیچگونه جایگاه صنعتی ندارند به عمل آمده که با ظرفیت‌های خیلی پایین یا تعطیلی مواجه شده اند و این موضوع ابطال سرمایه‌های ملی و افزایش قیمت تمام شده را در پی داشته است. به نظر می‌رسد اگر به موقع به صنایع ماشین‌سازی، قطعه‌سازی، نساجی و معدنی توجه می‌شد فرصت‌های بهتری ایجاد می‌شد.

برنامه‌های اتاق درجهت تحقق اقتصاد مقاومتی در سال 95 چیست؟

اتاق بازرگانی به عنوان یک نهاد مدنی و اقتصادی تلاش می‌کند به صورت کارشناسی در رفع مقررات موانع تولید مفید باشد. برگزاری جلسات همفکری، آموزشی و تشکیل کمیسیون‌های تخصصی و تهیه و تنظیم پیشنهادهای اصلاحی، برگزاری جلسات شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی، اصلاح مواردی از نارسایی‌ها که می‌توان در استان انجام داد و تنظیم لوایح اصلاحی درخصوص مسائل ملی و کشوری و انتقال آنها به وزارت کشور از جمله کارهای انجام شده اتاق است. در همین حال در چند ماه گذشته حداقل۳۰ گروه تجاری عمدتا از کشورهای اروپایی به استان آذربایجان شرقی آمدند و مذاکرات عمومی و اختصاصی در راستای سرمایه‌گذاری و به خصوص انتقال فناوری روز جهان به صورت سرمایه‌گذاری مشترک صورت گرفت. اعتقاد داریم اگر مسائل سیاسی کشور و تعاملات اقتصادی با کشورهای دیگر اصلاح شود، نتیجه این ملاقات‌ها به ارتباطات بیشتری منجر خواهد شد. در این رابطه تهیه طرح‌ها و پروژه‌های مهم استان برای معرفی به هیات‌های تجاری که در مواردی هم در حال مذاکره و عملیاتی شدن است، ضروری است.

در سال 94 چه هیات‌هایی از کدام کشورها از اتاق تبریز بازدید کردند و مهم‌ترین محور این دیدارها در سال جدید چه خواهد بود؟

هیات رئیسه و نمایندگان اتاق تبریز با همراهی مدیریت استان برآنند از فرصت پیش آمده بعد از رفع تحریم‌ها استفاده بهینه کرده و با پذیرش هیات‌های اقتصادی و تجاری خارجی، به اهداف تعیین شده خود یعنی نوسازی فناوری مورد استفاده در واحدهای تولیدی و دستیابی به بازارهای جدید جهانی نایل شوند. سال گذشته هیات‌های زیادی به استان آذربایجان شرقی و اتاق تبریز آمدند که در میان آنها آلمان، ایتالیا، اتریش، ترکیه، جمهوری آذربایجان، چک و لهستان از مهم‌ترین کشورهایی هستند که برای توسعه روابط اقتصادی با ما ابراز تمایل کرده‌اند. تعدادی از این کشورها نیز تاکنون چندبار برای نهایی کردن مذاکرات خود به استان آمده‌اند.

برنامه‌های اتاق برای اعزام هیات‌های تجاری به کدام کشورهاست؟

اتاق تبریز در سال ۹۵ هیاتی به ترکیه و جمهوری آذربایجان اعزام کرد و برنامه‌ریزی برای اعزام به کشورهای اتریش، چک و لهستان در راستای دعوتی که اتاق‌های بازرگانی این کشورها در زمان حضور در تبریز به عمل آورده‌اند، در حال انجام است.

آذربایجان شرقی را به لحاظ گردشگری چگونه ارزیابی می‌کنید؟ مهم‌ترین برنامه‌های اتاق تبریز برای فعال کردن بخش گردشگری چیست؟

استان آذربایجان شرقی در سال ۱۳۹۴ به عنوان شهر جهانی فرش دستباف معرفی شد و برای سال ۲۰۱۸ به عنوان پایتخت اسلامی شهرهای جهانی معرفی شده است. با اعلام این موفقیت‌ها و با توجه به ظرفیتهای بزرگ گردشگری در استان اقدامات بسیار خوبی انجام شده است. از جمله برای ایجاد چند هتل۵ و۴ ستاره، احداث مراکز تجاری - تفریحی و استفاده صحیح از مراکز موجود و برنامه‌ریزی‌هایی برای اصلاح زیرساختارها اقدامات اساسی به عمل آمده است.

مهم‌ترین چالش‌ها و مشکلات پیش روی بخش خصوصی استان چیست؟

مهمترین چالش‌ها و مشکلات اقتصادی این استان عدم ثبات برنامه‌های اقتصادی است و مهم ترین خواسته های بخش خصوصی تثبیت نرخ ارز با تضمین‌های لازم حداقل برای سه سال، توسعه تعاملات سیاسی و اقتصادی با کشورهای خارجی به خصوص با کشور‌های اروپایی، حمایت‌های منطقی دولت از تولید با محور صادرات، تخصیص اعتبارات لازم در بخش عمران و مسکن، نوسازی صنایع با فناوری روز، جلوگیری از ورود کالاهای قاچاق و فرهنگ‌سازی مصرف عمومی و اجتماعی محصولات داخلی است.