خون‌دل‌ها خورده تا این ساز، آنکه می‌خواهی شود
ازکجـا می آیـد ایـن آوای دوسـت؟
فرهاد آقابابایی: تکه چوب خشک‌شده را نگاهی می‌اندازد . . . آن را در دست می‌گیرد، می‌بوید و برانداز می‌کند . . . نه این هنوز باید کمی دیگر بماند انگار دلش نیست که آن را بشکافد. خاک چوب را از پیشانی پاک می‌کند. دل را به دریا می‌زند و شروع می‌کند. گرده‌های چوب سوی نور مهتابی را گرفته. انزوای خود را به تمام هیاهوی بیرون ترجیح می‌دهد. جای‌جای کارگاه کوچک را که می‌نگری همه و همه حرف‌ها برای گفتن دارند. . . اینجا تکه‌های چوب بعد از درد بریده و پاره شدن از تنه اصلی خود خوش‌شانس بوده‌اند چراکه قرار است دوباره زنده شوند وزندگی را جاری کنند.
فرهاد آقابابایی: تکه چوب خشک‌شده را نگاهی می‌اندازد ...آن را در دست می‌گیرد، می‌بوید و برانداز می‌کند ...نه این هنوز باید کمی دیگر بماند انگار دلش نیست که آن را بشکافد. خاک چوب را از پیشانی پاک می‌کند. دل را به دریا می‌زند و شروع می‌کند. گرده‌های چوب سوی نور مهتابی را گرفته. انزوای خود را به تمام هیاهوی بیرون ترجیح می‌دهد. جای‌جای کارگاه کوچک را که می‌نگری همه و همه حرف‌ها برای گفتن دارند...اینجا تکه‌های چوب بعد از درد بریده و پاره شدن از تنه اصلی خود خوش‌شانس بوده‌اند چراکه قرار است دوباره زنده شوند وزندگی را جاری کنند. اینجا دستانی هست که دوباره زندگی را در دل این تکه‌های رهاشده از دامان طبیعت می‌نشاند.
یکی امروز ...یکی فردا ...یکی فردای فرداها
عشق و ذوق در محیط حاکم می‌شود. رگه‌های چوب یکدیگر را کم‌کم پیدا می‌کنند و کنار هم می‌نشینند و آغاز یک زندگی دوباره را به یکدیگر نوید می‌دهند. تمام ذوق و هنر از روح و جسم هنرمند به سرانگشتانش جاری می‌شود و در کمال زیبایی و شکوه همه آنچه در وجود خود دارد به چوب خشک بی‌روح وارد می‌کند و آنگاه این جلال رخ می‌نماید:
خشک چوبی، خشک سیمی، خشک پوست
ازکجا می آید این آوای دوست؟
همه باهم می‌روند سوی دلی تا فرود شویند اندوه دلی
هنر ساز سازی و ساز تراشی حکایتی است رمزآلود و البته عجیب ...گویی این هنر با دیگر هنرهای این مرزوبوم برادر ناتنی است. نمی‌دانم چرا وقتی حرف از ساز و ساز سازی می‌شود سکوت وهم‌آلود حاکم می‌شود! کنسرت‌ها، مراسم‌ها و برنامه‌های موسیقی در سراسر این کره خاکی برپا می‌شود ...در پایان آن‌همه برای گروه دست می‌زنند به وجد می‌آیند و ذوق می‌کنند ... اما کسی از هنر آن ساز تراش و ساز محجوب سخنی به میان نمی‌آورد. سهم هنرمند ساز گر ما کجاست؟ نام هنرمند ساز تراش ما کجاست؟! انصافاً باید گفت هنر ساز سازی و ساز تراشی یک سر و گردن از دیگر هنرهای موجود در عرصه صنایع‌دستی بالاتر است چراکه در این شاخه از هنر و صنایع‌دستی ما شاهد تلفیق چندین هنر سنتی در قالب یک ساز هستیم. برای آنکه یک ساز آماده شود و به دست نوازنده برسد باید چندین مرحله را طی کند و هنرمند ساز ساز به چندین هنر دیگر تسلط داشته باشد تا بتواند یک ساز را خلق کند. یک ساز در مرحله ساخت و اجرا تلفیقی از هنرهایی چون درودگری منبت و معرق و مشبک است و باید تمام این مراحل را طی کند تا به یک اثر ماندگار تبدیل شود.
هنر ساز سازی یکی از مهجورترین هنرهای ایرانی که مجال بیان نیافته است این هنر به‌تنهایی گستره‌ای از زیرشاخه‌های متنوع که هرکدام در نوع خود باظرافت و پیچیدگی‌هایی توأم است، را در برمی‌گیرد که از آن جمله می‌توان به ساخت تار، سه‌تار، عود، سنتور، کمانچه، نی، تنبک و... اشاره کرد. این هنر سالیان متمادی به‌صورت خودجوش به دست هنرمندان عاشق‌پیشه که محنت سختی ایام و رد و مخالفت عموم را به جان خریده‌اند، در خفا حفظ و اشاعه و امکان حیات یافته است. در بررسی تاریخی ساخت انواع ساز اطلاعات چندانی مگر در دوره قاجاریه حاصل نمی‌شود. چنین استنتاج شده که به‌احتمال بسیار زیاد اکثراً نوازندگان ساز موردنیاز خود را می‌ساختند. در هنر ساز سازی استفاده از مصالح بوم آورد نیازهای روحی، روانی، عاطفی و از طرفی آئین‌ها همچنین ذوق ریز بین و موشکاف ایرانی از عوامل خلق اثر هنری است. صدای ساز، شناسنامه ذوق و ظرافت نیاکانمان در طول اعصار و قرون است. صناعت و فنون این هنر نمونه‌ای بی‌بدیل از کارکرد و زیبایی‌شناسی است. شاخ‌های پرپیچ‌وتاب قوچ‌های مناطق ایران، پوست بره مناطق مختلف، گردوی کوه‌های سر به فلک کشیده و جنگل‌ها، توت مناطق کویری، صدف دریاهای شمال و جنوب، استخوان قلم پای شتر بیابان‌های گرم ... سازی است خوش‌خوان که تاریخ مصوت ماست.
هنر ساز سازی در کنار هنر نوازندگی در جایگاه کاربردی‌ترین هنرها قرار گرفته است. زمزمه برخاسته از سرانگشتان هنرمند نوازنده که جانمان را می‌نوازد، همه مدیون تلاش هنرمند ساز ساز است. علم سازشناسی بر این عقیده است که «سازهای مختلف در کشورهای گوناگون جهان به دست یک ساز ساز ساخته نشده بلکه مانند زبان و دیگر پدیده‌های اجتماعی که در دنیا سنت شده - مانند غذا و لباس مردمان- همراه با نیازهای انسان‌ها تکامل‌یافته و سازندگان اولیه آن فرد نبوده و طی هزاران سال تکامل‌یافته و هر سازی با ذائقه‌ای ملی نقش بارز خود را تاکنون ایفا کرده است. اما در روزهای اخیر در شهر اصفهان یک حرکت میمون و مبارک شکل گرفت. حالا دیگر هنرمندان سازگر اصفهان باهمت تعدادی از دلسوزان این رشته صاحب کانون سازندگان ساز شدند. این کانون باهمت تعدادی از هنرمندان ساز سازی تشکیل شد است. رئیس هیات مدیره کانون ساز سازان استان اصفهان در مورد این کانون و اهداف آن اظهار داشت: نزدیکی و کنار هم بودن هنرمندان ساز گر از دغدغه‌های اصلی من و همکارانم بوده است و یکی از اهداف اصلی تشکیل این کانون گردهایی و در کنار هم بودن دوستان و همکاران ساز ساز است. ابراهیم صمصام زاده افزود: اکثر هنرمندان ساز ساز در کنج کارگاه‌های ساز سازی خود خزیده‌اند و ارتباط بسیار کمی با یکدیگر دارند و این موجب شده که مردم آن‌ها را نشناسند و این عدم شناخت حتی در بین خود هنرمندان ساز ساز نیز بسیار عیان است. وی ادامه داد: بر آن شده‌ایم که با تشکیل این کانون در کنار نوازندگان، هنرمندان ساز ساز نیز دیده شوند چراکه در ابتدای امر این هنر و خون‌دل ساز ساز است که یک ساز خوش‌صدا را خلق می‌کند و یک نوازنده با آن می‌نوازد.
در کنار نام نوازنده باید نام و نشانی هم از هنرمند ساز سازشکل بگیرد
رئیس هیات مدیره کانون ساز سازان استان اصفهان گفت: موسیقی متشکل از دو بخش نوازندگی و بخش کارگاهی است، که بخش کارگاهی و سازندگی ساز تا امروز بسیار مظلوم واقع‌شده است. برای مثال وقتی شما به کنسرت یک استاد به نام می‌روید همه فقط آن نوازنده را می‌بینند و کسی نمی‌گوید سازنده ساز او کیست. صمصام زاده تأکید کرد: در کنار نام نوازنده باید نام و نشانی هم از هنرمند ساز ساز شکل بگیرد و ما شاهد آن باشیم که این عزیزان و همکاران محجوب ما آن‌طور که درخور و شایسته است تقدیر شود.
برپایی نمایشگاه‌های فروش محصولات هنرمندان از اهداف کانون ساز سازان است
صمصام زاده یکی دیگر از اهداف تشکیل این کانون را برپایی نمایشگاه‌های فروش محصولات هنرمندان ساز ساز برشمرد و اضافه کرد: با همکاری و تعاملی که بین این کانون و رئیس فرهنگسرای خورشید به‌عمل‌آمده قرار بر این است که نمایشگاه‌های عرضه مستقیم محصولات هنرمندان ساز گر برپا شود تا بتوان دست واسطه را در عرضه محصولات هنرمندان عزیز کوتاه کرد. وی ادامه داد: یکی دیگر از اهداف این کانون ایجاد تعامل بین سازندگان ساز و نوازندگان خواهد بود و بر این عقیده هستیم که اگر قرار است تخفیفی درفروش ساز قائل شویم این تخفیف برای نوازنده باشد. رئیس کانون سازندگان ساز استان اصفهان گفت: در فضای کنونی فروشگاه‌ها و مغازه‌های عرضه آلات موسیقی از هنرمندان ساز ساز با سازهای اعتباری که در اختیاردارند سوءاستفاده می‌کنند و اگر قرار است تخفیفی درفروش آثار این هنرمندان باشد باید به نوازنده‌ها برسد. صمصام زاده افزود: باید جایگاه سازگر همچون جایگاه نوازنده ارتقا پیدا کند و همه آحاد مردم با این هنرمندان بیش از بیش آشنا شوند. وی تأکید کرد: برپایی نمایشگاه‌های مستقیم راهکار مناسب برای حذف واسطه و همچنین معرفی ساز گران به جامعه خواهد بود و این کانون به جد در پی برپایی این‌گونه نمایشگاه‌ها خواهد بود.
رئیس کانون سازگران استان اصفهان گفت: کانون سازگران اصفهان به دنبال ایجاد یک ارتباط دوجانبه با دانشگاه است و همه هنرمندان سازگر می‌تواند دراین‌ارتباط و تعامل تأثیرگذار باشند. صمصام زاده تأکید کرد: برای تحقق همه اهداف این کانون نیازمند حضور همه هنرمندان سازگر هستیم و امیدواریم همه دوستان در این زمینه پیش‌قدم باشند. وی با اشاره به اینکه در استان اصفهان اساتید به نام و کهنه‌کار این رشته از صنایع‌دستی وجود دارد خواستار توجه و همراهی این عزیزان در این زمینه شد. رئیس کانون ساز سازان استان اصفهان خاطرنشان کرد: در سال‌های گذشته ارتباط منسجم و کارآمدی بین همکاران ساز ساز وجود نداشته است و امیدواریم که با همدلی و همراهی همه دوستان یک تعامل سازنده بین همه همکاران ایجاد شود و بتوانیم برپایی نشست‌های تخصصی از نواقص یکدیگر آشنا و آثار یکدیگر را نقد کنیم. صمصام زاده افزود: امیدوار هستیم که با ارتباط و همدلی، این هنر قدیمی بیش از بیش تقویت‌شده و علم و سواد ساز سازی در بین علاقه‌مندان به این رشته ایجاد شود چراکه بسیاری از اساتید درگذشته به خاطر کج‌اندیشی نتوانستند هنر خود را اشاعه دهند و امروز نام و نشانی از آن‌ها به یادگار باقی نمانده است.
وی گفت: شهر اصفهان خواستگاه بسیاری از هنرهای جهان است و در تمام دنیا برای هنرمندان اصفهان حریم قائل می‌شوند چراکه ذوق و هنر در ریشه و فرهنگ اصفهان نهادینه‌شده است و هنر ساز سازی نیز در این میان با توجه به وجود اساتید گران‌مایه مغموم واقع‌شده است. رئیس کانون سازندگان ساز استان اصفهان خاطرنشان کرد: این کانون باهدف برگزاری جلساتی برای بیان و پیگیری خواسته‌ها و مطالبات ساز گران استان تشکیل‌شده است و هنرمندان ساز گر استان با امکانی که مدیریت هنر سرای خورشید به‌صورت رایگان و با حمایت بی‌دریغ خود در اختیارشان قرار داده، هر دو هفته یک‌بار به دورهم جمع می‌شوند و به بررسی مسائل و مشکلات این حوزه می‌پردازند.
ارسال نظر