بناهای بلندمرتبه روی گسل شمال تهران را دریابید
برج‌هایی روی موج
بازدیدها از برخی محله‌ها در مناطق شمالی تهران از ساخت بناهای متعدد ۶ تا ۱۲ طبقه و بالاتر در یکی از پهنه‌های پرمساله تهران به لحاظ وجود گسل، حکایت می‌کند، طوری‌که سرعت اخیر در ساخت این برج‌ها و به‌ویژه رشد ساخت این همه ساختمان روی شیب‌های گاه تا ۶۰درجه و بیشتر، عجیب و باورنکردنی است. عجیب به لحاظ سرعت ساخت برج‌های ۱۰ تا ۲۲ طبقه در نواحی شمالی تهران و بر روی پهنه گسل شمال است. در این باره دانشیار پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی ضمن هشدار به شهرداری تهران و توصیه به جلوگیری از ادامه ساخت‌وساز روی گسل‌های پرخطر، اعلام کرد: ساخت بنا «بر روی» پهنه گسل فعال در آیین‌نامه‌های مهم در کشور‌های لرزه‌خیز (نظیر آیین‌نامه AP در کالیفرنیا و آیین‌نامه نیوزیلند) منع و ممنوع شده و حداقل توصیه شده تا بناهای معمولی و ساختمان‌های یکی، دو طبقه امکان ساخت داشته باشد و از تجمع و انبوه‌سازی باید به هر طریق ممکن اجتناب شود.
بازدیدها از برخی محله‌ها در مناطق شمالی تهران از ساخت بناهای متعدد 6 تا 12 طبقه و بالاتر در یکی از پهنه‌های پرمساله تهران به لحاظ وجود گسل، حکایت می‌کند، طوری‌که سرعت اخیر در ساخت این برج‌ها و به‌ویژه رشد ساخت این همه ساختمان روی شیب‌های گاه تا 60درجه و بیشتر، عجیب و باورنکردنی است. عجیب به لحاظ سرعت ساخت برج‌های 10 تا 22 طبقه در نواحی شمالی تهران و بر روی پهنه گسل شمال است. در این باره دانشیار پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی ضمن هشدار به شهرداری تهران و توصیه به جلوگیری از ادامه ساخت‌وساز روی گسل‌های پرخطر، اعلام کرد: ساخت بنا «بر روی» پهنه گسل فعال در آیین‌نامه‌های مهم در کشور‌های لرزه‌خیز (نظیر آیین‌نامه AP در کالیفرنیا و آیین‌نامه نیوزیلند) منع و ممنوع شده و حداقل توصیه شده تا بناهای معمولی و ساختمان‌های یکی، دو طبقه امکان ساخت داشته باشد و از تجمع و انبوه‌سازی باید به هر طریق ممکن اجتناب شود. مهدی زارع با بیان اینکه، در پهنه‌های یاد شده علاوه‌بر ساخت بنا روی پهنه گسله، خطر لغزش جدی است، افزود: بناهای 8 تا 12 طبقه یا بلندتر که اکنون در حال ساخت در پهنه گسل شمال تهران در سوهانک، شهرک شهید محلاتی، کاشانک،
گلابدره، محله امامزاده قاسم، باغ شاطر، دربند، ولنجک، کوی دانشجو، شمال فرحزاد، حصارک کن و کل ناحیه شمالی منطقه 22 هستند، بسیاری روی شیب‌های 30 تا بیش از 70 درجه احداث می‌شوند! در این شیب‌ها حتی در شرایط بدون زمین‌لرزه هم احتمال خطر لغزش زمین و مشکلات دیگر در فصل زمستان در آنها بالاست. در یک زمین‌لرزه مهم این دامنه‌های تحت خطر می‌توانند مشکلات مضاعفی تجربه کنند.
وی تصریح کرد: در ساخت ساختمان بلند مرتبه و برج روی گسل باید توجه کرد که در این نواحی هنگام یک زمین‌لرزه علاوه‌بر امکان گسیختگی مستقیم در سطح زمین، احتمال ایجاد تکان‌های بسیار شدید در اثر پالس‌های با مدت زمانی بلند در نزدیکی گسل زمین‌لرزه به‌ویژه روی صفحه گسیختگی وجود دارد. تجربیات قبلی در زمین‌لرزه‌هایی که در ایران (زلزله ۱۳۸۲ بم)، ترکیه (زلزله‌های ایزمیت و دوزجه در سال ۱۳۷۸)، ژاپن (زلزله ۱۳۷۳ کوبه، آمریکا (زلزله‌های ۱۳۶۸ لوماپریتا، ۱۳۷۱ لندرز و ۱۳۷۲ نورث ریج همگی در ایالت کالیفرنیا)، نیوزیلند (زمین‌لرزه‌های ۱۳۸۹ کرایست چرچ)، چین (زلزله ۱۳۷۸ ونچوان) و... رخ داده و جنبش در نزدیکی گسل در دستگاه‌های شتاب‌نگاری ثبت شده است، نشان از آن دارد که پالس‌های تغییر مکان و تکان‌های شدید هنگام رخداد زمین‌لرزه با مدت زمان طبیعی حدود ۵/۰ تا ۲ ثانیه در موارد متعددی ثبت و تجربه شده و اهل فن می‌دانند که این دوره طبیعی مطابق با دوره طبیعی نوسان در ساختمان‌های حدود ۵ تا ۲۰ طبقه است. بنابراین علم موجود به ما حکم می‌کند که هرنوع احداث ساختمان بلند و توسعه شهر- به‌ویژه انبوه‌سازی و برج‌سازی- در چنین نواحی بدون شک به توسعه مناطق با ریسک بالا در شهری مانند تهران می‌افزاید.
وی گفت: وجود تغییرات شدید توپوگرافی (پستی و بلندی) در این نواحی به احتمال تشدید امواج زمین‌لرزه احتمالی در این مرز‌های توپوگرافی در پای دامنه‌ها می‌انجامد. تشدید امواج در اثر تغییرات پستی و بلندی در مرز‌های بین کوه و دشت (که در شمال تهران مشخص کننده ناحیه گسل شمال تهران است) بدون شک تشدیدکننده خرابی‌ها خواهد بود.
باید دقت کرد که این توسعه به شدت ناپایدار و ناایمن، علاوه‌بر ریسک سوانح طبیعی نظیر زلزله و لغزش زمین، موجب تخریب شدید و سریع فضای سبز و باغات و مراتع و منابع زیست محیطی در منطقه شمالی تهران است. این نکات همه بر پایه مشاهدات و یافته‌های علمی و واقعیتی است که اکنون در شهری مانند تهران و به‌ویژه در ۲۴ سال گذشته تا کنون گذشته است.
نکته دیگری که باید به آن توجه داشت اینکه در شمال شهر تهران جمعیتی معادل 2 تا 2/2 میلیون نفر در پهنه گسل زندگی می‌کنند. در جنوب شهر نیز 950 هزار نفر در معرض گسل زندگی می‌کنند. برآورد خوش‌بینانه این است که 2 میلیون و 150 هزار نفر نیز در بافت‌های فرسوده مستقر هستند. بنابراین می‌توان گفت حدود 60 درصد جمعیت تهران در شب در معرض آسیب‌پذیری بالای زمین‌لرزه است. در مناطق 15 و 16 تهران یعنی در حوالی افسریه و مشیریه که به عنوان مناطق حاشیه‌ای شهر تهران در نظر گرفته می‌شود جمعیتی معادل 2/1 میلیون نفر سکونت دارد که جمعیت بالایی است بنابراین تردیدی نیست که وقوع زلزله‌ای در شهر تهران می‌تواند با پیامدهای بسیاری زیادی برای ساکنان این شهر همراه باشد.
به گفته این متخصص زلزله‌شناسی، شهر تهران فقط به خود این شهر محدود نمی‌شود، بلکه محدوده وسیعی از شهر هشتگرد در غرب تهران تا شهر پردیس در ۲۵ کیلومتری شمال شرقی تهران را شامل می‌شود. جمعیت متمرکز در این محدوده حدود ۲/۱۶ میلیون نفر است که حدود ۲۲ درصد جمعیت ایران را شامل می‌شود. جمعیت شب‌های شهر تهران حدود هشت میلیون و ۶۰۰ هزار نفر است. طبق آمار هر روز صبح جمعیت ۵/۴ میلیون نفری از شهرهای اطراف برای کار به تهران سفر می‌کنند و به این ترتیب جمعیت شهر تهران در طول روز به حدود ۱۳ میلیون نفر می‌رسد که این جمعیت بعد از ظهرها شهر تهران را ترک می‌کنند. نکته قابل توجه اینکه حدود ۲ میلیون نفر از جمعیتی که در طول روز در شهر تهران وجود دارد را جمعیت سرگردان تشکیل می‌دهد. این جمعیت در جای ثابتی مستقر نیستند و در بازار یا در مرکز شهر و در سطح خیابان‌ها تردد دارند. این جمعیت به اندازه جمعیت یک شهر است.
وی تصریح کرد: در ساخت ساختمان بلند مرتبه و برج روی گسل باید توجه کرد که در این نواحی هنگام یک زمین‌لرزه علاوه‌بر امکان گسیختگی مستقیم در سطح زمین، احتمال ایجاد تکان‌های بسیار شدید در اثر پالس‌های با مدت زمانی بلند در نزدیکی گسل زمین‌لرزه به‌ویژه روی صفحه گسیختگی وجود دارد. تجربیات قبلی در زمین‌لرزه‌هایی که در ایران (زلزله ۱۳۸۲ بم)، ترکیه (زلزله‌های ایزمیت و دوزجه در سال ۱۳۷۸)، ژاپن (زلزله ۱۳۷۳ کوبه، آمریکا (زلزله‌های ۱۳۶۸ لوماپریتا، ۱۳۷۱ لندرز و ۱۳۷۲ نورث ریج همگی در ایالت کالیفرنیا)، نیوزیلند (زمین‌لرزه‌های ۱۳۸۹ کرایست چرچ)، چین (زلزله ۱۳۷۸ ونچوان) و... رخ داده و جنبش در نزدیکی گسل در دستگاه‌های شتاب‌نگاری ثبت شده است، نشان از آن دارد که پالس‌های تغییر مکان و تکان‌های شدید هنگام رخداد زمین‌لرزه با مدت زمان طبیعی حدود ۵/۰ تا ۲ ثانیه در موارد متعددی ثبت و تجربه شده و اهل فن می‌دانند که این دوره طبیعی مطابق با دوره طبیعی نوسان در ساختمان‌های حدود ۵ تا ۲۰ طبقه است. بنابراین علم موجود به ما حکم می‌کند که هرنوع احداث ساختمان بلند و توسعه شهر- به‌ویژه انبوه‌سازی و برج‌سازی- در چنین نواحی بدون شک به توسعه مناطق با ریسک بالا در شهری مانند تهران می‌افزاید.
وی گفت: وجود تغییرات شدید توپوگرافی (پستی و بلندی) در این نواحی به احتمال تشدید امواج زمین‌لرزه احتمالی در این مرز‌های توپوگرافی در پای دامنه‌ها می‌انجامد. تشدید امواج در اثر تغییرات پستی و بلندی در مرز‌های بین کوه و دشت (که در شمال تهران مشخص کننده ناحیه گسل شمال تهران است) بدون شک تشدیدکننده خرابی‌ها خواهد بود.
باید دقت کرد که این توسعه به شدت ناپایدار و ناایمن، علاوه‌بر ریسک سوانح طبیعی نظیر زلزله و لغزش زمین، موجب تخریب شدید و سریع فضای سبز و باغات و مراتع و منابع زیست محیطی در منطقه شمالی تهران است. این نکات همه بر پایه مشاهدات و یافته‌های علمی و واقعیتی است که اکنون در شهری مانند تهران و به‌ویژه در ۲۴ سال گذشته تا کنون گذشته است.
نکته دیگری که باید به آن توجه داشت اینکه در شمال شهر تهران جمعیتی معادل 2 تا 2/2 میلیون نفر در پهنه گسل زندگی می‌کنند. در جنوب شهر نیز 950 هزار نفر در معرض گسل زندگی می‌کنند. برآورد خوش‌بینانه این است که 2 میلیون و 150 هزار نفر نیز در بافت‌های فرسوده مستقر هستند. بنابراین می‌توان گفت حدود 60 درصد جمعیت تهران در شب در معرض آسیب‌پذیری بالای زمین‌لرزه است. در مناطق 15 و 16 تهران یعنی در حوالی افسریه و مشیریه که به عنوان مناطق حاشیه‌ای شهر تهران در نظر گرفته می‌شود جمعیتی معادل 2/1 میلیون نفر سکونت دارد که جمعیت بالایی است بنابراین تردیدی نیست که وقوع زلزله‌ای در شهر تهران می‌تواند با پیامدهای بسیاری زیادی برای ساکنان این شهر همراه باشد.
به گفته این متخصص زلزله‌شناسی، شهر تهران فقط به خود این شهر محدود نمی‌شود، بلکه محدوده وسیعی از شهر هشتگرد در غرب تهران تا شهر پردیس در ۲۵ کیلومتری شمال شرقی تهران را شامل می‌شود. جمعیت متمرکز در این محدوده حدود ۲/۱۶ میلیون نفر است که حدود ۲۲ درصد جمعیت ایران را شامل می‌شود. جمعیت شب‌های شهر تهران حدود هشت میلیون و ۶۰۰ هزار نفر است. طبق آمار هر روز صبح جمعیت ۵/۴ میلیون نفری از شهرهای اطراف برای کار به تهران سفر می‌کنند و به این ترتیب جمعیت شهر تهران در طول روز به حدود ۱۳ میلیون نفر می‌رسد که این جمعیت بعد از ظهرها شهر تهران را ترک می‌کنند. نکته قابل توجه اینکه حدود ۲ میلیون نفر از جمعیتی که در طول روز در شهر تهران وجود دارد را جمعیت سرگردان تشکیل می‌دهد. این جمعیت در جای ثابتی مستقر نیستند و در بازار یا در مرکز شهر و در سطح خیابان‌ها تردد دارند. این جمعیت به اندازه جمعیت یک شهر است.
ارسال نظر