اقامت آخرین فناوری‏ تولید آبمیـوه در ایران

صنعت آبمیوه و کنسانتره ایران در طول دهه‌ها فعالیت اگرچه با فراز و نشیب هایی مواجه بوده اما امروز به مدد برخی سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته از سوی بخش خصوصی، صنعتی توانمند، به روز و دارای ارزش افزوده است که همپای بزرگان دنیا در ایران فعالیت می‌کند. از نظر ولی الله دادوودآبادی دبیر انجمن تولیدکنندگان آبمیوه و کنستانتره، این صنعت هم اکنون مانند سایر بخش‌های تولیدی کشور از سیاستگذاری‌های کلان تاثیر می‌پذیرد و نمی‌توان آن را جدا از بدنه اقتصاد ایران بررسی کرد. او در گفت و گو با دنیای اقتصاد اظهار کردکه با توجه به کم شدن توان مالی مردم در دوران پیش و پسابرجام، استقبال مردم از آبمیوه‌های بسته بندی شده کاهش یافته اما این امیدواری وجود دارد که با بهبود شرایط اقتصادی، انواع آبمیوه ایرانی بر سر میز صبحانه و درسبد غذایی مردم قرار گیرد.

برخی از اقتصاددانان معتقدند صنایعی همچون آبمیوه که در چند سال اخیر با توجه به سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی رشد یافته‌اند، نمونه بارزی از یک صنعت رقابتی‌اند. به نظر شما چه عواملی در رقابتی بودن این صنعت دخیل بوده است؟

با توجه به اینکه عمده سرمایه‌گذاری های صورت گرفته در صنایع آبمیوه و کنسانتره در ایران توسط بخش خصوصی انجام شده و دخالت دولت در آن کم بوده، مدیران خوش‌فکر بخش خصوصی توانسته‌اند بنگاه خود را با حداکثر کارایی و بهره وری اداره کنند. به نظر من یکی از دلایل موفقیت صنایع آبمیوه طی سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاری وسیع بخش خصوصی برای انتقال آخرین فناوری‌ها در این صنعت بوده است. آبمیوه و فرآورده هایی که امروز از سوی شرکت‌های بزرگ ایرانی تولید و در بازار عرضه می‌شوند، با استفاده از فناوری های روز اروپا و آمریکا تولید می‌شوند.تولیدکنندگان ما آخرین روش‌های تولید و بسته بندی آبمیوه را به کار گرفته‌اند تا مردم ایران بتوانند محصولی را مصرف کنند که با نوع خارجی خود نه تنها از نظر کیفیت تفاوتی ندارد بلکه از نظر قیمت قابل رقابت با نمونه های خارجی است. امروز آبمیوه‌های خارجی در بازار ایران به میزان بسیار کمی وجود دارد، به خاطر اینکه تولیدکنندگان ما محصولات باکیفیتی را تولید و وارد بازار می‌کنند که شرکت‌های خارجی نمی‌توانند با آنها به رقابت بپردازند.

این صنعت در فضای رکود اقتصادی کنونی چگونه به حیات خود ادامه می‌دهد؟

صنایع غذایی عمدتا مشتریان به روزی دارند و می‌توانند محصولاتشان را در مدت زمان کمی به فروش برسانند. دو نوشیدنی شیر و آبمیوه در ایران دارای تقاضای ثابت است و مردم به طور روزمره از این دو محصول در سبد غذایی خود استفاده می‌کنند. بنابراین رکود اگرچه در بخش کلان این صنعت تاثیرگذار بوده و از حجم فروش کاسته، اما باعث زمین‌گیر شدن آن نشده است. البته هنوز فرهنگ مصرف آبمیوه بسته بندی شده در ایران همه‌گیر نشده و برخی خانواده‌ها بر این باورند که باید از آبمیوه‌های تازه استفاده کنند. از طرفی، اغلب خانواده‌ها صبح را با نوشیدنی هایی گرم مانند چای شروع می‌کنند، در حالی که توصیه ما این است که به خاطر سلامتی خود و فرزندانشان سعی کنند از آبمیوه در سبد غذایی خود به ویژه در صبحانه شان استفاده کنند.

وضعیت صادرات در این صنعت چگونه است؟

پیش از آنکه منطقه خاورمیانه به شکل کنونی ناآرام شده و داعش و امثال آن متولد شوند، صنعت آبمیوه ایران بازارهای خوبی در عراق، اقلیم کردستان، سوریه، افغانستان و برخی دیگر از کشورهای همسایه داشت، اما با بروز جنگ در منطقه این بازارها تقریبا از بین رفته و از حجم صادرات ما کاسته شده است. به همین خاطر تولیدکنندگان علاوه بر حفظ تولید برای مصرف داخلی به دنبال یافتن مقاصد جدید صادراتی هستند تا بتوانند محصولات خود را در این بازارها به فروش برسانند. اتفاقا برخی از تولیدکنندگان محصولات خود را در بازارهای آمریکا و کانادا عرضه کرده‌اند اما حجم قابل توجهی نداشته است. به نظر می‌رسد تولیدکنندگان ما برای ورود به بازارهای جهانی بهتر است با برندهای بزرگ دنیا جوینت شوند و تحت لیسانس آنها محصول خود را روانه بازارهای بزرگ کنند. البته با برندسازی داخلی موافقیم اما با توجه به اینکه برخی تولیدکنندگان بزرگ جهانی تجربه و نفوذ زیادی در بازارهای مختلف دنیا دارند، بهتر است از طریق مشارکت با آنها زمینه فروش محصولات خود را به بازارهای جهانی فراهم کنیم.

مهم ترین مسائل و مشکلاتی که صنعت آبمیوه و کنسانتره ایران از آنها رنج می‌برد چیست؟

همانطورکه گفتم این صنعت جدا از بدنه اقتصاد کشور نیست. در حال حاضر ایران به سبب کمبود منابع و خسارات ناشی از تحریم‌ها در رکود به سر می‌برد که این رکود از سمت تقاضاست. این به معنای آن است که با کاهش سطح درآمدهای مردم، اولویت‌های خرید آنان تغییر یافته و برای بعضی خانواده‌ها مصرف آبمیوه کالایی لوکس به شمار می‌رود. این در حالی است که معتقدیم استفاده از آبمیوه برای مردم مانند شیر مهم است. از این رو امیدواریم با بهبود شرایط اقتصادی و اجرایی شدن برجام گشایش هایی در اقتصاد کشور صورت گیرد و وضعیت اقتصاد مردم بهتر شود. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، بازار آبمیوه در داخل بهبود خواهد یافت. با بالا رفتن مصرف، تولیدکنندگان به افزایش تولید روی آورده و فعالیت‌های خود را توسعه می‌دهند. در شرایط کنونی توقع آن است که دولت نسبت به بهبود فضای کسب و کار اقدام کرده و با مقررات زدایی و عدم دخالت در قیمت گذاری به سمتی حرکت کند که تولیدکنندگان کشور در فضای بهتری فعالیت کنند.

رقابت پذیری در این صنعت چگونه است؟

اگرچه در مقطعی، مجوزهای بی رویه و زیادی برای صنعت آبمیوه صادر شد و برخی واحدهای بزرگ و کوچک به وجود آمدند، اما در نهایت چند تولید کننده بزرگ باقی ماندند و به ادامه فعالیت پرداختند. آنها توانستند یک بازار رقابتی تشکیل داده و محصول با کیفیت را با قیمت مناسب در اختیار مردم قرار دهند. در حال حاضر برخی از واحدهای تولید کننده آبمیوه به دلیل عدم توانایی در رقابت تعطیل شده‌اند و ماشین آلات آنها در حال از بین رفتن است. شاید اگر وزارت صنایع وقت در ارائه مجوزها دقت می‌کرد این اتفاق نمی‌افتاد و منابع کشور به هدر نمی‌رفت. اما در کل، واحدهایی که باقی مانده‌اند به تولید محصولاتی می‌پردازند که کیفیت قابل قبول و قیمت مناسب دارند.