رئیس بخش زلزله‌شناسی موسسه ژئوفیزیک توضیح داد
رابطه زلزله‌های اخیربا یکدیگر چیست؟
شاید اولین سوالی که پس از بروز هر زمین‌لرزه در هر یک از مناطق کشور به ذهن مردم می‌رسد این است که آیا این زلزله می‌تواند باعث بروز زمین‌لرزه در منطقه دیگر، به‌خصوص محل سکونت آنها، شود؟ این سوال در بین شهروندان تهرانی همیشه پررنگ‌تر بوده، به‌خصوص اینکه سال‌ها است با مطرح‌شدن برخی نظریه‌ها مبنی بر این که زلزله بزرگ تهران چند سالی است تاخیر کرده و خطر زمین‌لرزه هر لحظه پایتخت را تهدید می‌کند، مردم تهران بیش از شهروندان دیگر مناطق کشور، اخبار زمین لرزه را دنبال می‌کنند. بنابراین سهم تهران در میان شایعاتی که بعد از وقوع هر زمین لرزه در نقطه‌ای از کشور، درخصوص نزدیک بودن زمین‌لرزه ویرانگر پایتخت از شیوه‌های مختلف به گوش شهروندان می‌رسد، بیش از سایر مناطق است.
شاید اولین سوالی که پس از بروز هر زمین‌لرزه در هر یک از مناطق کشور به ذهن مردم می‌رسد این است که آیا این زلزله می‌تواند باعث بروز زمین‌لرزه در منطقه دیگر، به‌خصوص محل سکونت آنها، شود؟ این سوال در بین شهروندان تهرانی همیشه پررنگ‌تر بوده، به‌خصوص اینکه سال‌ها است با مطرح‌شدن برخی نظریه‌ها مبنی بر این که زلزله بزرگ تهران چند سالی است تاخیر کرده و خطر زمین‌لرزه هر لحظه پایتخت را تهدید می‌کند، مردم تهران بیش از شهروندان دیگر مناطق کشور، اخبار زمین لرزه را دنبال می‌کنند.بنابراین سهم تهران در میان شایعاتی که بعد از وقوع هر زمین لرزه در نقطه‌ای از کشور، درخصوص نزدیک بودن زمین‌لرزه ویرانگر پایتخت از شیوه‌های مختلف به گوش شهروندان می‌رسد، بیش از سایر مناطق است. چه زلزله‌هایی با هم مرتبط‌اند؟
رئیس بخش زلزله‌شناسی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران درخصوص ارتباط زلزله‌های اخیر رخ داده در ایلام، دماوند، فیروزکوه و گرمسار به «دنیای‌اقتصاد» گفت: زلزله‌هایی که درمقیاس زلزله‌های بزرگ در حد ۷ ریشتر قرار ندارند، به‌خصوص اگر با هم فاصله هم داشته باشند روی سایر گسل‌ها اثر ناچیزی دارند و نمی‌توان آنها را جزو زمین‌لرزه‌های تحریک‌کننده دانست.
محمدرضا قیطانچی افزود: معمولا گسل‌هایی می‌توانند روی هم اثر بگذارند که یا به هم نزدیک باشند یا همدیگر را قطع کنند، برای مثال زلزله 4 ریشتری که حدود 2 هفته پیش منطقه دماوند را لرزاند، اگر با بزرگای بیشتری اتفاق افتاده بود، می‌توانست روی گسل‌های مجاور تاثیر مکانیکی بر جای بگذارد که در حدی که رخ داد، چنین اثری را نتوانست داشته باشد.
وی تاکید کرد: اثر مکانیکی همیشه به‌معنای ایجاد زلزله بزرگ‌تر در گسل‌های مجاور یا متقاطع نیست و این اثر در برخی موارد حتی ممکن است باعث به تاخیر انداختن فعالیت گسل‌ها شود.
قیطانچی، با رد برخی شایعات اخیر درخصوص احتمال بروز زلزله بزرگ در تهران درنتیجه زلزله‌های اخیر، گفت: وقتی از نظر در اختیار داشتن داده‌های علمی و موثق ضعیف هستیم تمام حرف‌ها و پیش‌بینی‌ها برمبنای حدس و گمان خواهد بود و بنابراین اعتبار و ارزش آنها هم در همین حد حدس و گمان است؛ یعنی به‌طور قطعی نمی‌توان بر صحت این اظهارات اتکا کرد.
وی باتاکید بر اینکه اکثر قریب به‌اتفاق این پیش‌بینی‌ها نوعی کلی‌گویی‌های غیرموثق و غیرقابل اتکا است، توضیح داد: این کلی‌گویی‌ها کاربردی نیست و نمی‌توان آنها را درست دانست؛ بنابراین بازگو کردن آنها برای عموم مردم هم اشتباه است.وی ادامه داد: آنچه مسلم است اینکه مناطق مختلف کشور روی گسل قرار دارد که در این گسل‌ها انرژی جمع می‌شود و این انرژی در دوره‌هایی بنا به دلایلی تخلیه شده و منجر به بروز زمین لرزه می‌شود. حال اگر این گسل‌ها در نزدیکی هم قرار داشته باشند یا متقاطع و متقارن باشند، می‌توانند روی هم اثر بگذارند.
قیطانچی تصریح کرد: نمی‌توان گفت زلزله‌های اخیر با هم در ارتباط هستند به‌خصوص اینکه در فواصل دور از هم اتفاق افتاده‌اند و نکته دیگر اینکه بروز زلزله در مناطق غرب کشور در منطقه زلزله زده ایلام، تازگی ندارد. از سوی دیگر زمانی که دو سال پیش در ورزقان آذربایجان شرقی زلزله بزرگی اتفاق افتاد به‌دلیل مجاورت با گسل تبریز که از خطرپذیرترین گسل‌ها محسوب می‌شود، حتی معتبرترین سازمان‌های فعال درزمینه زلزله شناسی به مقامات نامه نوشتند و درمورد احتمال فعال شدن گسل تبریز و بروز زلزله بزرگ در این شهر هشدار دادند. در این نامه آمده بود در 3 تا 4 ماه آینده گسل تبریز فعال می‌شود و باید در این زمینه اقدامات عاجل صورت بگیرد.
وی ادامه داد: این در حالی است که این اظهارنظر هم بر پایه حدس و گمان بود و بنابراین چنین زلزله‌ای در تبریز رخ نداد، درواقع از نظر علمی غیرممکن است که با قاطعیت بگوییم که گسلی باعث تحریک گسل دیگر می‌شود، چون هنوز داده‌هایی که در اختیار ما قرار دارد به ما اجازه اظهار نظر قطعی در این زمینه نمی‌دهد همان‌طور که دیدید عملا گسلی که ورزقان را لرزاند هرچند در مجاورت گسل تبریز قرار داشت، اما این گسل را فعال نکرد.
ربط زلزله با آتشفشان دماوند
رئیس بخش زلزله‌شناسی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران گفت: هر زمانی که در اطراف دماوند زمین‌لرزه‌ای رخ داده، به‌سرعت موضوع فعال شدن آتشفشان قله دماوند بر سر زبان‌ها افتاده که اصلا ارتباطی به این زمین لرزه‌ها ندارد.
وی ادامه داد: این صحبت‌ها تنها درحد شایعه است و آن‌طور که تجربه نشان داده این زمین لرزه‌ها ارتباط ناچیزی با تهدید آتشفشان دماوند دارد، علاوه‌بر اینکه در این زمینه اطلاعات دقیقی هم در دست نیست که بتوان با تکیه بر آنها گفت که زلزله‌ها با آتشفشان در ارتباط هستند.
قیطانچی درخصوص کم و کیف زلزله ۲ هفته قبل دماوند به «دنیای اقتصاد» گفت: گسلی که باعث بروز زمین لرزه در منطقه دماوند شده گسل کوچکی بوده است ولی زلزله رخ داده و دقت تعیین محل وقوع آن چنان نیست که بگوییم کدام گسل بوده است، آنچه می‌توان گفت آن است که از این گسل‌های کوچک در اطراف تهران و همچنین شهر تهران زیاد است که هر از چندگاهی فعال می‌شوند.
آخرین وضعیت گسل‌های تهران
قیطانچی درمورد آخرین وضعیت گسل‌ها در تهران گفت: در مورد اینکه چقدر انرژی در این گسل‌ها جمع شده و می‌شود غیر از کشورهای پیشرفته که از تجهیزات و دستگاه‌های مدرن‌لرزه نگاری برخوردارند، سایر کشورها بی‌خبرند و نمی‌دانند که به‌صورت دقیق اوضاع چگونه است.وی ادامه داد: در این کشورها، مانند ما، با حدس و گمان و بر پایه آمارهای ادواری، برخی اطلاعات و پیش‌بینی‌ها عنوان می‌شود، مثلا می‌گویند هر ۱۰ سال یا ۱۰۰ سال یکبار در این منطقه زلزله بزرگی رخ داده است که این پیش‌بینی‌ها کاربردی نیست و مردم و مسوولان نمی‌توانند از آنها استفاده خاصی کنند.
قیطانچی با بیان اینکه گسل شمال تهران گسلی طویل است، به «دنیای اقتصاد» گفت: در شرایطی که ابعاد و طول گسل زیاد باشد، فی‌نفسه امکان وقوع زلزله بزرگ وجود دارد ولی تا زمانی که در این نوع از گسل‌ها زلزله‌ای رخ ندهد نمی‌توان گفت که آیا در جریان این زمین لرزه همه گسل شکسته می‌شود و زلزله‌ای بزرگ و ویرانگر رخ می‌دهد یا بخشی از آن فعال شده و زلزله کوچک‌تری ایجاد می‌کند!
زلزله ایلام مسری است؟
رئیس بخش زلزله‌شناسی موسسه ژئوفیزیک همچنین با بیان اینکه گسل‌های موجود در منطقه غرب کشور، همچون ایلام و شمال غرب زاگرس مانند ریشه درخت به هم گره خورده و یکدیگر را قطع کرده‌اند، گفت: در این مناطق معمولا زلزله‌هایی اتفاق می‌افتد که ممکن است پس‌لرزه‌های بزرگ آن هفته‌ها و ماه‌ها آن مناطق را به لرزه درآورد، همان‌طور که با گذشت 2 سال از زلزله بوشهر می‌بینیم هنوز پس‌لرزه‌هایی در مناطق زلزله زده این استان اتفاق می‌افتد.
وی از احتمال سرایت زمین‌لرزه به سایر گسل‌های این منطقه خبر داد و گفت: وقتی در این مناطق برای یک مکان زمین‌لرزه اتفاق می‌افتد ممکن است این زلزله به سایر مناطق همجوار هم سرایت کند، اما نه در حد زلزله بزرگ ۷ ریشتری! تاکنون این زلزله‌ها به بزرگی ۵ ریشتر یا اندکی بیشتر اتفاق افتاده است.
رئیس بخش زلزله‌شناسی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران درخصوص ارتباط زلزله‌های اخیر رخ داده در ایلام، دماوند، فیروزکوه و گرمسار به «دنیای‌اقتصاد» گفت: زلزله‌هایی که درمقیاس زلزله‌های بزرگ در حد ۷ ریشتر قرار ندارند، به‌خصوص اگر با هم فاصله هم داشته باشند روی سایر گسل‌ها اثر ناچیزی دارند و نمی‌توان آنها را جزو زمین‌لرزه‌های تحریک‌کننده دانست.
محمدرضا قیطانچی افزود: معمولا گسل‌هایی می‌توانند روی هم اثر بگذارند که یا به هم نزدیک باشند یا همدیگر را قطع کنند، برای مثال زلزله 4 ریشتری که حدود 2 هفته پیش منطقه دماوند را لرزاند، اگر با بزرگای بیشتری اتفاق افتاده بود، می‌توانست روی گسل‌های مجاور تاثیر مکانیکی بر جای بگذارد که در حدی که رخ داد، چنین اثری را نتوانست داشته باشد.
وی تاکید کرد: اثر مکانیکی همیشه به‌معنای ایجاد زلزله بزرگ‌تر در گسل‌های مجاور یا متقاطع نیست و این اثر در برخی موارد حتی ممکن است باعث به تاخیر انداختن فعالیت گسل‌ها شود.
قیطانچی، با رد برخی شایعات اخیر درخصوص احتمال بروز زلزله بزرگ در تهران درنتیجه زلزله‌های اخیر، گفت: وقتی از نظر در اختیار داشتن داده‌های علمی و موثق ضعیف هستیم تمام حرف‌ها و پیش‌بینی‌ها برمبنای حدس و گمان خواهد بود و بنابراین اعتبار و ارزش آنها هم در همین حد حدس و گمان است؛ یعنی به‌طور قطعی نمی‌توان بر صحت این اظهارات اتکا کرد.
وی باتاکید بر اینکه اکثر قریب به‌اتفاق این پیش‌بینی‌ها نوعی کلی‌گویی‌های غیرموثق و غیرقابل اتکا است، توضیح داد: این کلی‌گویی‌ها کاربردی نیست و نمی‌توان آنها را درست دانست؛ بنابراین بازگو کردن آنها برای عموم مردم هم اشتباه است.وی ادامه داد: آنچه مسلم است اینکه مناطق مختلف کشور روی گسل قرار دارد که در این گسل‌ها انرژی جمع می‌شود و این انرژی در دوره‌هایی بنا به دلایلی تخلیه شده و منجر به بروز زمین لرزه می‌شود. حال اگر این گسل‌ها در نزدیکی هم قرار داشته باشند یا متقاطع و متقارن باشند، می‌توانند روی هم اثر بگذارند.
قیطانچی تصریح کرد: نمی‌توان گفت زلزله‌های اخیر با هم در ارتباط هستند به‌خصوص اینکه در فواصل دور از هم اتفاق افتاده‌اند و نکته دیگر اینکه بروز زلزله در مناطق غرب کشور در منطقه زلزله زده ایلام، تازگی ندارد. از سوی دیگر زمانی که دو سال پیش در ورزقان آذربایجان شرقی زلزله بزرگی اتفاق افتاد به‌دلیل مجاورت با گسل تبریز که از خطرپذیرترین گسل‌ها محسوب می‌شود، حتی معتبرترین سازمان‌های فعال درزمینه زلزله شناسی به مقامات نامه نوشتند و درمورد احتمال فعال شدن گسل تبریز و بروز زلزله بزرگ در این شهر هشدار دادند. در این نامه آمده بود در 3 تا 4 ماه آینده گسل تبریز فعال می‌شود و باید در این زمینه اقدامات عاجل صورت بگیرد.
وی ادامه داد: این در حالی است که این اظهارنظر هم بر پایه حدس و گمان بود و بنابراین چنین زلزله‌ای در تبریز رخ نداد، درواقع از نظر علمی غیرممکن است که با قاطعیت بگوییم که گسلی باعث تحریک گسل دیگر می‌شود، چون هنوز داده‌هایی که در اختیار ما قرار دارد به ما اجازه اظهار نظر قطعی در این زمینه نمی‌دهد همان‌طور که دیدید عملا گسلی که ورزقان را لرزاند هرچند در مجاورت گسل تبریز قرار داشت، اما این گسل را فعال نکرد.
ربط زلزله با آتشفشان دماوند
رئیس بخش زلزله‌شناسی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران گفت: هر زمانی که در اطراف دماوند زمین‌لرزه‌ای رخ داده، به‌سرعت موضوع فعال شدن آتشفشان قله دماوند بر سر زبان‌ها افتاده که اصلا ارتباطی به این زمین لرزه‌ها ندارد.
وی ادامه داد: این صحبت‌ها تنها درحد شایعه است و آن‌طور که تجربه نشان داده این زمین لرزه‌ها ارتباط ناچیزی با تهدید آتشفشان دماوند دارد، علاوه‌بر اینکه در این زمینه اطلاعات دقیقی هم در دست نیست که بتوان با تکیه بر آنها گفت که زلزله‌ها با آتشفشان در ارتباط هستند.
قیطانچی درخصوص کم و کیف زلزله ۲ هفته قبل دماوند به «دنیای اقتصاد» گفت: گسلی که باعث بروز زمین لرزه در منطقه دماوند شده گسل کوچکی بوده است ولی زلزله رخ داده و دقت تعیین محل وقوع آن چنان نیست که بگوییم کدام گسل بوده است، آنچه می‌توان گفت آن است که از این گسل‌های کوچک در اطراف تهران و همچنین شهر تهران زیاد است که هر از چندگاهی فعال می‌شوند.
آخرین وضعیت گسل‌های تهران
قیطانچی درمورد آخرین وضعیت گسل‌ها در تهران گفت: در مورد اینکه چقدر انرژی در این گسل‌ها جمع شده و می‌شود غیر از کشورهای پیشرفته که از تجهیزات و دستگاه‌های مدرن‌لرزه نگاری برخوردارند، سایر کشورها بی‌خبرند و نمی‌دانند که به‌صورت دقیق اوضاع چگونه است.وی ادامه داد: در این کشورها، مانند ما، با حدس و گمان و بر پایه آمارهای ادواری، برخی اطلاعات و پیش‌بینی‌ها عنوان می‌شود، مثلا می‌گویند هر ۱۰ سال یا ۱۰۰ سال یکبار در این منطقه زلزله بزرگی رخ داده است که این پیش‌بینی‌ها کاربردی نیست و مردم و مسوولان نمی‌توانند از آنها استفاده خاصی کنند.
قیطانچی با بیان اینکه گسل شمال تهران گسلی طویل است، به «دنیای اقتصاد» گفت: در شرایطی که ابعاد و طول گسل زیاد باشد، فی‌نفسه امکان وقوع زلزله بزرگ وجود دارد ولی تا زمانی که در این نوع از گسل‌ها زلزله‌ای رخ ندهد نمی‌توان گفت که آیا در جریان این زمین لرزه همه گسل شکسته می‌شود و زلزله‌ای بزرگ و ویرانگر رخ می‌دهد یا بخشی از آن فعال شده و زلزله کوچک‌تری ایجاد می‌کند!
زلزله ایلام مسری است؟
رئیس بخش زلزله‌شناسی موسسه ژئوفیزیک همچنین با بیان اینکه گسل‌های موجود در منطقه غرب کشور، همچون ایلام و شمال غرب زاگرس مانند ریشه درخت به هم گره خورده و یکدیگر را قطع کرده‌اند، گفت: در این مناطق معمولا زلزله‌هایی اتفاق می‌افتد که ممکن است پس‌لرزه‌های بزرگ آن هفته‌ها و ماه‌ها آن مناطق را به لرزه درآورد، همان‌طور که با گذشت 2 سال از زلزله بوشهر می‌بینیم هنوز پس‌لرزه‌هایی در مناطق زلزله زده این استان اتفاق می‌افتد.
وی از احتمال سرایت زمین‌لرزه به سایر گسل‌های این منطقه خبر داد و گفت: وقتی در این مناطق برای یک مکان زمین‌لرزه اتفاق می‌افتد ممکن است این زلزله به سایر مناطق همجوار هم سرایت کند، اما نه در حد زلزله بزرگ ۷ ریشتری! تاکنون این زلزله‌ها به بزرگی ۵ ریشتر یا اندکی بیشتر اتفاق افتاده است.
ارسال نظر