20 چالش غیرپولی پیمانکاران شهری

دردسر پیمانکاران پروژه‏های شهری تهران فقط به کمبود نقدینگی یا نبود اعتبار خلاصه نمی‏شود. پیمانکاران شهرداری با ۲۰ چالش ناشی از ضعف مدیریت شهری در پیشبرد پروژه‏ها مواجه هستند که رفع آنها می‏تواند حجم قابل توجهی از پیمانکاران متوقف مانده در سفارش های شهرداری را از کار فارغ کند. عدم مطالعه و عدم برآورد صحیح و دقیق اعتبار مورد نیاز اجرای پروژه‏ها توسط شهرداری، تأمین اعتبار به‌منظور اتمام پروژه‏ها را با مشکل مواجه ساخته و موجب طولانی شدن زمان اجرای کار، افزایش هزینه‏ها، نیمه‏تمام ماندن پروژه‏ها و عدم بهره‏برداری به موقع شده است. همچنین تامین اعتبار برای پروژه‏هایی که فاقد برنامه عملیات اجرایی مشخص هستند، موجب عدم شروع کار شده است. اعمال تغییرات مکرر در نقشه‏های اجرایی، احجام کار و مشخصات تعدادی از پروژه‏ها، موجب طولانی شدن مدت اجرا، افزایش هزینه‏ها و تاخیر در بهره‏برداری این پروژه‏ها شده است. فقدان برنامه زمانبندی دقیق برای اجرای پروژه‏ها، اعمال نظارت دقیق از نظر تطابق عملیات انجام شده با برنامه پیش‏بینی شده را میسر نمی‏سازد.

عدم پرداخت به موقع مطالبات پیمانکاران موجب وقفه در اجرا، تاخیر در اتمام کار و نیز افزایش هزینه‏ها می‏شود. اغلب پروژه‏ها با این مشکل روبه‌رو هستند و در واقع یک مشکل عمومی در شهرداری تهران است. عدم اجرای پارکینگ یا عدم تامین پارکینگ کافی در برخی از پروژه‏ها، مشکلات ترافیکی عدیده‏ای را بعد از افتتاح برای محله و منطقه ایجاد خواهد کرد. لازم است واحدهای اجرایی قبل از اجرای پروژه، علاوه‌بر تأمین پارکینگ، مجوز ساخت هم از شهرسازی برابر طرح تفصیلی، همانند سایر شهروندان اخذ نمایند. اجرای تعدادی از پروژه‏ها در اراضی غیرملکی شهرداری و عدم امکان احصای آن به‌عنوان دارایی‏های شهرداری، ثبت مالی آن را با مشکل مواجه می‏سازد. واگذاری پروژه‏های فرامنطقه‏ای به منطقه بدون توجه به توان اجرایی منطقه موجب تاخیر در اجرا یا عدم اجرای پروژه‏ها شده است.

در خصوص پرداخت اعتبارات غیرنقدی (واگذاری املاک) به علت وجود مشکلات از جمله طولانی بودن فرآیند واگذاری و عدم انطباق میزان صورت‏وضعیت‏ها با قیمت ملک و چگونگی تطبیق آن با اعتبار غیرنقدی و نحوه واگذاری ملک مورد نظر موجب عدم استقبال پیمانکاران از پذیرش اعتبارات غیرنقدی شده است. اختصاص اعتبارات غیرنقدی به اغلب پروژه‏های کوچک از جمله پروژه‏های سرمایه‏ای مستمر و پروژه‏های معاونت ترافیک در مناطق، مشکلات عدیده‏ای را برای واحد اجرایی و پیمانکاران ایجاد کرده است. تأمین اعتبار چند پروژه با مکان‏های مختلف در قالب یک شماره طبقه‏بندی، نظارت مالی و فیزیکی و تهیه گزارش نظارتی از نظر پیشرفت فیزیکی و عملکرد هزینه‏ای را با مشکل مواجه می‏سازد.

عدم توجه کافی به تملک زمین، مکان‏یابی نامناسب، معارضین ملکی، تأسیساتی، فضای سبز و غیره قبل از شروع برخی از پروژه‏ها، منجر به وقفه در کار و افزایش یا اتلاف هزینه‏های اجرا شده است. عدم پیش‏بینی یا اجرا نکردن همزمان و برنامه‏ریزی شده پروژه‏های مکمل، موجب ایجاد مشکل در بهره‏برداری برخی از پروژه‏ها شده است. تراکم جلسات کمیسیون مناقصات و محدودیت تعداد کارشناسان نماینده معاونت‏های مربوط به مرکز در کمیسیون، موجب تاخیر در برگزاری کمیسیون مناقصه و در نتیجه تاخیر در انتخاب پیمانکاران، تاخیر در انعقاد قراردادها و تاخیر در شروع پروژه‏ها می‏شود.

تغییر مدیریت‏ و اعمال تغییرات در نقشه‏ها و مشخصات فنی پروژه‏ها توسط مدیریت‏های جدید، علاوه‌بر اتلاف منابع و طولانی شدن زمان اجرا موجب افزایش قیمت تمام شده پروژه‏های عمرانی می‏شود. ناهماهنگی بین معاونت فنی و عمرانی و سازمان پارک‌ها در خصوص استفاده از فضای روی برخی از پل‌ها جهت نصب گلدان و زیر پل‌ها با اجرای فضای سبز و آبنما که نفوذ آب ناشی از آبیاری به سازه اصلی پایه‏های پل باعث تخریب نما و وارد نمودن صدمات جدی به عرشه و پایه پل می‏شود. ناهماهنگی بین معاونت فنی و عمرانی و سازمان زیباسازی در خصوص استفاده از فضای زیر پل و بدنه ستون‌ها جهت اجرای طرح‌های زیباسازی که موجب پنهان شدن نواقص و عدم امکان بازدیدهای دوره‏ای به‌منظور رویت موارد نقص و صدمات وارده به این تأسیسات خواهد شد.

در اغلب پروژه‏های تملک دارایی سرمایه‏ای قسمتی از اعتبار مصوب پروژه برای عملیات غیرمرتبط با پروژه تعهد و هزینه شده است. اجرای برخی از پروژه‏ها نیازمند هماهنگی با برخی از سازمان‏های ذی ربط از قبیل اداره کل راه و شهرسازی، سازمان اوقاف، سازمان میراث فرهنگی، شرکت راه‏آهن، نیروهای مسلح و معاونت‏های شهرداری قبل از شروع کار است. ولی به‌علت تاخیر در ایجاد هماهنگی لازم اجرای تعدادی از پروژه هایی که نیاز به این نوع هماهنگی دارند با مشکل مواجه شده‏اند. عدم اقدام به‌موقع در رسیدگی و پرداخت صورت‏وضعیت‏های پیمانکاران موجب عدم استقبال آنها برای شرکت در مناقصات شده است، به‌طوری که واحدهای اجرایی مجبور به انتشار آگهی مناقصه تا سه نوبت برای یک پروژه می‏شوند که این امر موجب تاخیردر شروع برخی از پروژه‏ها خواهد بود و همچنین دربرخی موارد پیمانکار با دستور کار یا شفاها شروع به اجرای کارنموده و پس از ماه‌ها که قرارداد ابلاغ می‌شود درجریان رسیدگی به صورتجلسات و دستورکارها، پیمانکار با کارفرما با مشکل جدی از قبیل تغییر مدیریت و تغییر مسوول دستوردهنده روبه‌رو شده وآثار سوء آن دراجرای پروژه مشهود می‏شود.

برخی از مناطق بدون توجه به ماهیت پروژه‏هایی که جنبه کمک دارند، راسا اقدام به شروع عملیات پروژه‏ها با استفاده از اعتبار مصوب می‏نمایند که هزینه‏ای چندین برابر بیشتر از کمک داده شده نیاز خواهد داشت. تأمین اعتبار برای اجرای برخی پروژه‌ها قبل از طی مراحل توافق با مشارکت‏کننده‏های بخش خصوصی و سایر نهادها و ارگان‏هایی که شهرداری برای کمک به آنها اعتباراتی را در بودجه لحاظ نموده است باعث بلاتکلیفی و شروع نشدن پروژه‏ها می‏شود. عدم پیش‏بینی اعتبار سالانه متناسب با برآورد واقعی پروژه و قدرت جذب اعتبار، که موجب کندی و تاخیر در زمان بهره‏برداری از پروژه می‏شود؛ مانند پارکینگ طبقاتی نیایش، احداث مسجد برج میلاد و.... با وجود اینکه احداث ابنیه در داخل بوستان‏ها ممنوع است ولی دربرخی‏ از مناطق احداث ابنیه غیرمرتبط با پروژه در بوستان‏ها دیده شده است. نبود توازن بین منابع در دسترس و اعتبارات مورد نیاز پروژه‏های تملک دارایی سرمایه‏ای موجب عدم تامین مالی تعهدات خواهد شد. اجبار مناطق به پیشنهاد اعتبار در کلیه کد پروژه‏ها علی رغم عدم نیاز آنها، عدم تکمیل اطلاعات پروژه‏های برخی از واحدهای شهرداری نظیر مرکز مطالعات و برنامه‏ریزی شهرداری تهران در سامانه نظارت شورا و عدم تطبیق مندرجات مربوط به مشخصات پروژه‏ها در قانون بودجه شهرداری تهران با واقعیت پروژه‏های در دست اجرا، اطلاعات مندرج در سامانه نظارت شورا و موافقت‌نامه‏ها، از جمله چالش‏های مطرح در پیشبرد پروژه‏های عمرانی و مستمر شهر تهران است.