عفونت‌های ادراری
دکتر سیدمحمدعلی مدینه‌ای
متخصص و جراح اورولوژیست
عفونت ادراری دومین عفونت شایع بدن و همراه با عوارض و مرگ‌و‌میر است. هر فردی احتمال حدود ۵/ ۲ درصد برای ابتلا به عفونت ادراری دارد، ولی این احتمال در افراد مونث، افراد مسن، مبتلایان مرض قند، ختنه نشده‌ها، خانم‌های باردار، انسداد و اختلالات مادرزادی و اکتسابی دستگاه ادراری بیشتر است. عفونت ادراری با علائم مخصوص خود در هر عضو ظاهر شده و ممکن است عوارض و حتی عفونت در خون ایجاد کند. با آزمایش ادرار و کشت آن تشخیص داده می‌شود و باید مطابق با آن آنتی‌بیوتیک مناسب را تجویز کرد.
متخصص و جراح اورولوژیست
عفونت ادراری دومین عفونت شایع بدن و همراه با عوارض و مرگ‌و‌میر است. هر فردی احتمال حدود ۵/ ۲ درصد برای ابتلا به عفونت ادراری دارد، ولی این احتمال در افراد مونث، افراد مسن، مبتلایان مرض قند، ختنه نشده‌ها، خانم‌های باردار، انسداد و اختلالات مادرزادی و اکتسابی دستگاه ادراری بیشتر است. عفونت ادراری با علائم مخصوص خود در هر عضو ظاهر شده و ممکن است عوارض و حتی عفونت در خون ایجاد کند. با آزمایش ادرار و کشت آن تشخیص داده می‌شود و باید مطابق با آن آنتی‌بیوتیک مناسب را تجویز کرد.
دکتر سیدمحمدعلی مدینه‌ای
متخصص و جراح اورولوژیست
عفونت ادراری دومین عفونت شایع بدن و همراه با عوارض و مرگ‌و‌میر است. هر فردی احتمال حدود ۵/ ۲ درصد برای ابتلا به عفونت ادراری دارد، ولی این احتمال در افراد مونث، افراد مسن، مبتلایان مرض قند، ختنه نشده‌ها، خانم‌های باردار، انسداد و اختلالات مادرزادی و اکتسابی دستگاه ادراری بیشتر است. عفونت ادراری با علائم مخصوص خود در هر عضو ظاهر شده و ممکن است عوارض و حتی عفونت در خون ایجاد کند. با آزمایش ادرار و کشت آن تشخیص داده می‌شود و باید مطابق با آن آنتی‌بیوتیک مناسب را تجویز کرد. درمان سریع با آنتی‌بیوتیک مناسب شرط پیشگیری از عوارض عفونت ادراری است.سیستم ادراری، بدن را از مواد زاید و آب اضافی تخلیه می‌کند و شامل دو کلیه، دو حالب، مثانه و مجرا است. عفونت ادراری به‌وجود میکروب در هر یک از اعضای فوق اشاره می‌کند. عفونت در دو عضو اول را عفونت ادراری فوقانی و در دو عضو دوم را عفونت ادراری تحتانی می‌نامند که عفونت مثانه شایع‌ترین عفونت‌های ادراری است.
عفونت ادراری پس از سرماخوردگی‌ها، دومین عفونت شایع بدن و از شایع‌ترین بیماری‌ها و شکایات مراجعان به اطبا، کلینیک‌ها و اورژانس‌ها است. احتمال عفونت ادراری در هر فرد 8/ 2-4/ 2 درصد است که حدود یک درصد ویزیت پزشکان را تشکیل می‌دهد. طیف عفونت‌های ادراری از انواع بدون علامت و فقط با وجود باکتری در ادرار تا عفونت‌های بسیار شدید و کشنده کلیوی همراه با وجود چرک و عفونت در خون (سپتی سمی و باکتریمی) متفاوت است.گاهی تشخیص عفوت ادراری مشکل است. تشخیص و درمان دقیق و صحیح آن ضروری است تا هم با استفاده صحیح از آنتی‌بیوتیک‌ها از عوارض و مرگ‌و‌میر بیماری کاسته شود و هم از استفاده غیرلازم و طولانی‌مدت از آنتی‌بیوتیک‌ها اجتناب شود. بعضی بیماران با یک دوره کوتاه‌مدت آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند در حالی که بعضی دیگر به درمان‌های طولانی‌مدت از آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف نیازمندند.
شیوع بیماری و عوامل دخیل در آن
نقش سن و جنس: فرد در هر سن و جنسی ممکن است مبتلا به عفونت ادراری شود. در کل در نوزادان تا سن یک سالگی عفونت ادراری در پسربچه‌ها چهار برابر دختران است.شیوع عفونت ادراری در پسران ختنه‌نشده بیشتر از ختنه‌شده‌ها می‌باشد مخصوصا در شش ماه اول زندگی. در بچه‌های یک تا پنج ساله عفونت ادراری در دختران به‌تدریج افزایش یافته و در پسرها کاهش می‌یابد تا در سن ۵ سالگی در دختران نه (۹) برابر پسرها می‌شود. اکثر عفونت‌های ادراری بچه‌های زیر ۵ سال همراه با ناهنجاری‌های سیستم ادراری مثل انسداد مادرزادی یا ریفلاکس (برگشت) ادرار از مثانه به کلیه می‌باشد. در بچه‌های بین ۶ تا ۱۵ ساله شیوع عفونت ادراری نسبتا ثابت مانده و در این سن عفونت ادراری اکثرا با اختلالات عملکردی ادراری همراه است. حین بلوغ عفونت ادراری تا ۲۰ درصد در زنان جوان افزایش می‌یابد؛ یعنی در واقع یک‌پنجم زنان جوان عفونت ادراری می‌گیرند. در حالی که این رقم در مردان جوان ثابت است. خطر ابتلای یک خانم در طول عمر خود به عفونت ادراری یک تا دو بار می‌باشد.
علل شیوع بالای عفونت ادراری خانم‌ها
۱- مجرای خانم‌ها که ادرار را از مثانه به بیرون بدن هدایت می‌کند نزدیک مقعد می‌باشد؛ بنابراین باکتری‌های روده بزرگ مثل ای‌کولای (Ecoli) در معرض تهاجم از مقعد به مجرا هستند و از مجرا به مثانه صعود کرده و در صورت عدم‌درمان حتی می‌توانند با صعود به کلیه از طریق حالب، کلیه‌ها را مبتلا کنند.
2- مجرای خانم‌ها برعکس آقایان کوتاه بوده؛ بنابراین میکروب سریعا به مثانه دسترسی می‌یابد.
۳- مقاربت جنسی ورود میکروب را به مجرای ادراری تسهیل می‌کند.شیوع عفونت ادراری در هر دو جنس بین ۳۶ تا ۶۵ سالگی مشخصا افزایش می‌یابد که در خانم‌ها به علت جراحی‌های زنان و پرولاپس یا افتادگی مثانه و در آقایان به علت بزرگی پروستات، سونداژ و جراحی است.در افراد بالای ۶۵ سال در هر دو جنس نیز عفونت ادراری شایع‌تر می‌شود که به علت عدم‌نگهداری ادرار و استفاده از سوند است.بیشترین عوارض و مرگ‌و‌میر عفونت ادراری در بچه‌های زیر یک سال و افراد مسن بالای ۶۵ سال است.
نحوه ورود میکروب به دستگاه ادراری
۱- صعودی: صعود به مجرا و از طریق آن به مثانه و از طریق حالب از مثانه به کلیه. خانم‌ها عمدتا به علت ماهیت مجرا و نزدیکی آن به واژن و مقعد شیوع بالای عفونت ادراری با این نحوه ورود میکروب دارند.
2- منشا خونی: در افراد با ضعف ایمنی اتفاق می‌افتد و شایع است.
۳- گسترش از طریق لنفاتیک از مقعد، کولون و لنفاتیک‌های دور حالب.
4- توسعه مستقیم و مجاورتی از آبسه داخل صفاقی یا فیستول مثانه به روده یا به واژن.
دفاع میزبان در مقابل میکروب
عواملی که سبب دفاع انسان در مقابل عفونت ادراری می‌شود عبارتند از:
1- جریان طبیعی و غیرانسدادی ادرار- با شستن باکتری‌های بالارونده از عفونت ادراری جلوگیری می‌کند.
۲- خصوصیات ویژه ادراری مثل اسمولالیته، تغلیظ اوره، تغلیظ اسید آلی و PH نیز رشد و تکثیر باکتری را مهار می‌کند
3- ادرار حاوی عواملی است که چسبیدن باکتری را مهار می‌کند مثل گلیکوپروتئین تام هورسفال.
با توجه به این سه مورد، احتباس ادراری، توقف جریان ادراری و نیز برگشت (ریفلاکس) ادرار به کلیه سبب رشد باکتری و تسهیل عفونت می‌شود. نیز هر نوع آنومالی آناتومیکی* یا عملکردی سیستم ادراری که جریان ادراری را مهار کند از عوامل مستعدکننده عفونت ادراری است مثلا عادت بدی که در آن از دوران کودکی فرد ادرار خود را بیش از حد نگه می‌دارد. همچنین حالات انسدادی در هر سطح از دستگاه ادراری، دیابت، بیماری‌های عصبی موثر بر عملکرد ادراری تحتانی و حاملگی و نیز اجسام خارجی مثل سنگ، سوند یا استنت سبب کاهش دفاع میزبان و تسهیل عفونت می‌شوند.
4- سطح پوشش سیستم ادراری به‌عنوان یک سد فیزیکی در مقابل عفونت عمل می‌کند و نیز ظرفیت تشخیص میکروب را دارد تا دفاع میزبان را تکمیل کند. سلول‌های پوششی توسط گیرنده‌های ویژه واسطه‌های التهابی تولید می‌کنند و سلول‌های دفاعی بدن را با ترشح جذب‌کننده‌‌های شیمیایی به منطقه می‌کشانند تا تهاجم نسجی را محدود کنند.
۵- آنتی‌پادی‌های ویژه سروم خون و ادرار- توسط کلیه‌ها تولید می‌شود و سبب تسهیل نابودی باکتریها و مهار چسبیدن آنها به سطح پوشش دستگاه ادراری می‌شوند.
6- میکروب‌های طبیعی (فلور) ناحیه دور مجرا و پروستات یک عامل دفاعی مهم است. در خانم‌ها فلور طبیعی دور مجرا عمدتا از لاکتوباسیل تشکیل یافته که سپردفاعی را علیه تکثیر باکتریها تشکیل می‌دهند. تغییرات محیط دور مجرا مثل PH یا سطح استروژن و نیز استفاده زیاد و نابجا از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند به فلور طبیعی آسیب رسانده و سبب تکثیر باکتریها شود. خانم‌هایی که وسواس بیش از حد به شستن ناحیه تناسلی دارند و مرتبا با سرکه یا بتادین یا محلول‌های ضدعفونی‌کننده یا صابون می‌شویند سریعا به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند.
۷- ترشح پروستاتی آقایان حاوی روی (زینک=Z) است که عملکرد ضدمیکروبی دارد. علت افزایش عفونت ادراری مردان مسن افزایش شیوع انسدادها مخصوصا در اثر بزرگی پروستات و در خانم‌های یائسه تغییرات فلورمیکروبی واژن و مجرای بانوان می‌باشد. سایر علل در هر دو سن، آلودگی میاندوراه با مدفوع در افراد با عدم توانایی نگهداری مدفوع، بیماری‌های عصبی مثل سکته مغزی و سونداژ و دستکاری مجرا است.
عوامل افزایش ابتلا یا تکرار عفونت ادراری
۱- جنس مونث
2- بارداری
۳- یائسگی
4- سن بالا در هر دو جنس مخصوصا آقایان
۵- عدم ختنه در پسربچه‌ها
6- مصرف کم مایعات
۷- نگهداری زیاد ادراری
8- شست‌وشوی غلط ناحیه تناسلی
۹- وسواس و شست‌وشوی بیش از حد ناحیه تناسلی
10- سطح بهداشتی پایین
۱۱- سطح هوشیاری پایین
12- سونداژ
۱۳- اختلالات ساختمانی مادرزادی یا اکنسابی دستگاه ادراری
14- اختلالات مادرزادی یا اکتسابی عملکردی دستگاه ادراری مخصوصا عوامل ناتوانی دفع ادرار مثل مثانه عصبی در اثر آسیب‌های اعصاب مغزی، نخاعی یا محیطی
۱۵- عوامل انسدادی مثل سنگ یا پروستات
16- بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت.عوامل میکروبی عفونت‌های ادراری عمدتا میکروب‌های گرم منفی مخصوصا ای‌کولای است. میکروب‌های دیگر نیز نقش دارند.
علائم عفونت‌های ادراری
۱- گهگاه تشخیص عفونت ادراری مشکل است زیرا بدون علامت است که به آن عفونت بدون علامت می‌گویند و فقط با آزمایش ادرار معلوم می‌شود پس آزمایش چکاپ کمککننده است.
2- درد و سوزش حین ادرار
۳- تکرر ادرار و تکرر اداری شبانه
4- فوریت در ادرار کردن و در موارد شدید عدم نگهداری فوریتی ادرار
۵- تب، خستگی و لرز، تهوع، استفراغ، اسهال و بی‌اشتهایی در عفونت‌های شدید کلیه و نیز پروستات اتفاق می‌افتند این علائم در عفونت‌های ادراری بچه‌ها نیز شایع است.
6- درد، سنگینی یا احساس فشار در پشت، زیر دنده‌ها یا ناحیه لگن و زیر شکم، درد کمر، پهلو و کشاله ران
۷- احساس باقیمانده ادراری، ادرار قطره قطره، بی‌اختیاری ادرار و شب ادراری
8- کدر و غیرشفاف شدن یا تغییر رنگ ادرار، بدبویی ادرار، خون در ادرار
۹- خارش تناسلی در هر دو جنس و ترشح چرک از مجرا در آقایان
10- ضعف، خستگی، گیجی و کاهش هوشیاری مخصوصا در افراد مسن
۱۱- احتباس حاد ادراری در عفونت حاد پروستات
تشخیص- تشخیص از روی شرح حال و معاینه بالینی انجام می‌شود. در صورت ظن بالینی عفونت ادراری نباید بدون مستند کردن آن با آزمایش ادراری درمان را شروع کرد زیرا در این صورت اگر آنتی‌بیوتیک مناسب با میکروب تجویز نشود آزمایشات بعدی کمکی نخواهد کرد و بیماری فرد ادامه‌دار خواهد شد؛ بنابراین آزمایش کامل ادارار و کشت و آنتی بیوگرام از بیماران ضروری است. در بعضی موارد آزمایش مجدد حدود ۱-۲ هفته پس از اتمام درمان دارویی اطمینان ما را در مورد بهبود کامل بیمار جلب می‌کند. تهیه نمونه ادرار از وسط ادرار تازه صبحگاهی بیمار انجام می‌شود. در بچه‌هایی که هنوز کنترل ادراری ندارند از وسیله جمع‌آوری ادراری مثل کیسه استفاده می‌شود که البته احتمال موارد مثبت کاذب در این حالت وجود دارد. اگر بخواهیم به تشخیص دقیق‌تر برسیم کشیدن ادرار از ناحیه زیر شکم بالای استخوان عانه به وسیله سرنگ ضروری است. همچنین در افراد با سوند متمکن** می‌توان از خود سوند و نه کیسه آن ادرار کشید. آزمایش کامل ادرار و جود گلبول‌های سفید، نیتریت و خون را نشان می‌دهد و نیز می‌توان باکتری را مشاهده کرد. در نهایت کشت ادرار می‌تواند نوع میکروب را مشخص کند که از روی آن و آزمایش حساسیت میکروب به آنتی‌بیوتیک می‌توان دقیقا آنتی‌بیوتیک لازم را برای حذف میکروب انتخاب کرد.
مطالعات جهت شناسایی محل عفونت، شناسایی محل عفونت در بعضی موارد ضروری است مثلا در عفونت‌های مکرر و عود‌کننده و در بیماران بد حال و ظن شدید به احتمال انسداد، سونوگرافی و گاهی عکس ساده شکم، سی‌تی اسکن یا عکس رنگی کلیه (IVP) توسط پزشک در خواست می‌شود و در موارد مخصوص انجام سیستوسکوپی و جمع‌آوری جداگانه ادرار از کلیه راست و چپ و مثانه ضروری است. در شک به عفونت مزمن پروستات، انجام آزمایش ادراری به شکل آزمایش اول ادرار، وسط ادرار، ترشح ماساژ پروستات و آخر ادرار انجام می‌شود.
درمان
جهت کاهش عوارض و مرگ و میر ناشی از عفونت‌های ادراری شروع سریع درمان با آنتی‌بیوتیک ضروری است. هدف درمان ریشه‌کنی عفونت به وسیله آنتی‌بیوتیک است. اغلب انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب مشکل است که از روی عامل بیماری‌زا (حساسیت میکروب به دارو، چند میکروبی یا یک میکروبی بودن، میکروب بیماری‌زا یا فلور طبیعی، میکروب بیمارستانی یا غیربیمارستانی)، عوامل خود بیمار ( آلرژی به دارو، بیماری زمینه‌ای، سن، درمان قبلی، سایر داروهای بیمار، حاملگی، سرپایی بودن یا بستری بودن بیمار)، و محل عفونت (کلیه یا مثانه، پروستات یا مجرا، ) تجویز می‌شود. در بیماری‌های کلیوی و کبدی زمینه‌ای تجویز دارو و با توجه به بیماری ضروری است تا بیشترین نتیجه و کمترین عارضه حاصل شود. داروهای گروه جنتامایسن عوارض کلیوی و شنوایی ایجاد می‌کنند. کوتریموگزازول داروی خوبی است ولی آلرژی، عوارض گوارشی و خونی دارد. سپیروفلوگزاسین و داروهای گروه آن، عوارض غضروفی و استخوانی دارند. نیتروفورانتویین عوارض گوارشی عصبی و کبدی دارد. سفالوسپورین‌ها مثل سفالکسین و سفیکسیم عوارض آلرژی و گوارشی دارند و در خانم‌های حامله تجویز آنتی‌بیوتیک باید با احتیاط فراوان باشد. استفاده بی‌رویه و سرخود از آنتی‌بیوتیک‌ها سبب مقاومت میکروبی می‌شود.
نکات عملی و آموزش در مورد عفونت‌های ادارای
۱- مایعات فراوان بنوشید، تا جریان ادراری زیاد سبب شسته شدن میکروب‌ها شود.
2- در صورت تجویز آنتی‌بیوتیک دارو را دقیقا تا مدت لازم معمولا 3 تا 7 روز مصرف کنید و در عفونت‌های شدید کلیه یا پروستات گاه تا 10 تا 14 روز ضروری است.
۳- مصرف غلط و سرخود آنتی‌بیوتیک‌ها سبب مقاوم شدن میکروب و افزایش تکرار عفونت می‌شود.
4- داروهایی که برای سوزش ادراری و درد تجویز می‌شود مثل فنازوپریدین ادرار را تغییر رنگ می‌دهد که جای نگرانی نیست.
۵- استراحت کافی ضروری است تا بدن قدرت مقابله با میکروب را داشته باشد.
6- خودداری از ورزش‌های سنگین و فعالیت جسمانی که سبب تشدید ضعف و بی‌حالی و نیز کم آبی مریض می‌شود.
۷- نوشیدن زیاد قهوه نسکافه و سایر نوشیدنی‌های کافئین دار و نیز خوردن ادویه‌جات ممکن است تحریک مثانه را تشدید کند.
8- خودداری از مصرف زیاد شکلات، غذای تند، پرادویه و نوشابه‌های گاز دار
۹- میوه‌ها و آب‌میوه‌های ترش و حاوی ویتامین سی (C) مثل مرکبات مفید است.
10- درصورت درد آستامینوفن و ترکیبات آن کمککننده است.
۱۱- کیسه و حوله گرم سبب تسکین درد شکم و پهلو می‌شود.
12- ادرار خود را نگه ندارید و در صورت احساس نیاز به دفع ادرار سریعا مثانه خود را تخلیه کنید.
۱۳- بارداری خود را حتما به پزشک مربوط اطلاع دهید.
14- مصرف طولانی آنتی‌بیوتیک در خانم‌ها سبب عفونت قارچی زنانه می‌شود؛ بنابراین در صورت خارش شدید و ترشح سفید در طول مصرف دارو به پزشک مراجعه کنید.
۱۵- مصرف سایر داروهای خود را به پزشک اطلاع دهید.
16- معمولا علائم یکی دو روز پس از آغاز درمان کاهش می‌یابد.
۱۷- در صورت بروز علائم زیر به اورژانس مراجعه کنید: عدم بهبود علائم یا تشدید آن تا دو روز پس از درمان، بروز علائم جدید، درد شدید پهلوها و کمر، بروز یا تشدید تب و لرز یا ادامه آن پس از ۲ روز از شروع درمان، تهوع و استفراغ شدید، عدم توانایی خوردن و نوشیدن، بی‌حالی و کاهش سطح هوشیاری، بروز ضایعات پوستی، عدم بهبود پس از دو هفته.
پیشگیری از عفونت ادراری
۱- افزایش مصرف مایعات و محدود کردن مصرف قهوه و نوشابه گازدار
2- زمان احساس دفع حتما مثانه را خالی کنید
۳- عدم استفاده از صابون و شوینده‌های معطر برای شست‌وشوی ناحیه تناسلی و خودداری از نشستن در وان حاوی بتادین یا سرکه
4- شستن ناحیه تناسلی از جلو به عقب پس از دفع ادرار و مدفوع
۵ - خودداری از استفاده از شوینده‌های بهداشتی زنانه
6-درمان عفونت تناسلی
۷- رفع یبوست
8-لباس زیر نخی باشد وتنگ و چسبان نباشد
۹- مصرف میوه‌ها و آب میوه‌های ترش حاوی ویتامین سی
10 - عدم خوددرمانی مخصوصا در صورت وجود بیماری‌های زمینه‌ای
۱۱- در خانم‌های یائسه اگر تکرار شود به پزشک زنان مراجعه و پماد هورمون کمککننده است
12- انجام آزمایش‌های مربوط قبل از بارداری
۱۳- درمان به موقع عفونت تناسلی آقایان
* نوعی آزمایش و اسکن برای تشخیص ناهنجاری‌های جنین.
** سوند‌های ماندگار که داخل مثانه تعبیه می‌شود.
پیشگیری
هیچ‌گاه ادرار کردن را به تاخیر نیندازید. همیشه به درستی خودتان را تمیز کنید و از جلو به سمت عقب خود را بشویید تا باکتریها وارد دستگاه ادراری نشوند. از اسپری یا عطر زنانه در دستگاه تناسلی استفاده نکنید. خوردن آب آلبالو و آب نارگیل به کشتن باکتری در دستگاه ادراری کمک می‌کند. الکل و کافئین با تحریک مثانه احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهند.
از پوشیدن لباس‌های تنگ و گن‌‌های نایلونی برای مدت طولانی خودداری کنید. مصرف آلرژن‌ها، نگهدارنده‌ها و افزودنی‌ها را کاهش دهید. به جای گوشت قرمز، ماهی و سویا بخورید. حداقل ۳۰ دقیقه و ۵ بار در هفته ورزش کنید. چای سبز به‌دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی، ایمنی را افزایش می‌دهد. برخی کمبود‌های تغذیه‌ای زمینه‌ساز عفونت مجاری ادراری هستند، ریزمغذی‌هایی همچون منیزیم، کلسیم، روی، سلنیوم و ویتامین C، اسیدهای چرب امگا ۳ را حتما در رژیم غذایی خود بگنجانید. مراقب علائم اولیه عفونت‌ها باشید و حداقل سالانه یک بار به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید به هیچ بیماری مبتلا نیستید. عفونت ادراری اگرچه ناراحت‌کننده است، ولی قابل درمان است و با رعایت نکات ذکر شده قابل پیشگیری است. پس اصلا نترسید.
کودکان در معرض عفونت ادراری
اصولا عفونت ادراری یکی از بیماری‌های شایع در میان کودکان است که شیوع آن در دخترها به علت ساختار خاص سیستم ادراری و تناسلی‌شان بیش از پسران است، اما شیوع عفونت ادراری در پسرها قبل از یک سالگی بیشتر است و البته تا قبل از شش ماهگی در پسرهای ختنه نشده ۱۰ برابر بیش از پسرهای ختنه شده است.به این دلیل متخصصان اطفال انجام ختنه را تا قبل از یک سالگی و حتی در ماه اول تولد، به‌عنوان یکی از عواملی که به جلوگیری از عفونت ادراری کمک می‌کند، توصیه می‌کنند.ولی در سنین بالاتر و به‌خصوص دوران مدرسه و در سنین بلوغ عفونت ادراری در دخترها بیشتر شیوع دارد.
عفونت ادراری، بدون علامت
عفونت ادراری همیشه با نشانه همراه نیست و تنها از طریق آزمایش ادرار قابل تشخیص است، اما در کودکان زیر دو سال می‌تواند با علائمی چون تب، بی‌قراری، بوی بد ادرار، درد شکم، بی‌حالی و خوب شیر نخوردن و وزن نگرفتن همراه باشد.در کودکان بالای دو سال علائم سوزش ادرار، تکرر ادرار، درد پهلو، تهوع و استفراغ و حتی اسهال نیز به این موارد اضافه می‌شود، اما از علائم اصلی عفونت ادراری می‌تواند تب‌های بدون علت باشد.کودکان باید یاد بگیرند که ادرارشان را برای مدت طولانی نگه ندارندالبته اختلال در ادرار کردن هم موجب عفونت ادراری در کودکان می‌شود؛ یعنی بچه‌هایی که ادرارشان را زیاده از حد نگه می‌دارند، بیشتر در معرض خطر عفونت ادراری هستند. به همین دلیل تعویض مرتب و و به موقع پوشک کودکان زیر سه سال و دادن آموزش به بچه‌ها در مورد عادات صحیح دستشویی رفتن و رعایت بهداشت از راه‌های موثر در پیشگیری از عفونت ادراری محسوب می‌شود.پس کودکان باید یاد بگیرند که ادرارشان را برای مدت طولانی نگه ندارند.همچنین تغذیه سالم، مصرف مایعات، میوه‌ها و سبزی‌ها به کاهش بروز یبوست و سلامت دستگاه ادراری کودک کمک می‌کند.
متخصص و جراح اورولوژیست
عفونت ادراری دومین عفونت شایع بدن و همراه با عوارض و مرگ‌و‌میر است. هر فردی احتمال حدود ۵/ ۲ درصد برای ابتلا به عفونت ادراری دارد، ولی این احتمال در افراد مونث، افراد مسن، مبتلایان مرض قند، ختنه نشده‌ها، خانم‌های باردار، انسداد و اختلالات مادرزادی و اکتسابی دستگاه ادراری بیشتر است. عفونت ادراری با علائم مخصوص خود در هر عضو ظاهر شده و ممکن است عوارض و حتی عفونت در خون ایجاد کند. با آزمایش ادرار و کشت آن تشخیص داده می‌شود و باید مطابق با آن آنتی‌بیوتیک مناسب را تجویز کرد. درمان سریع با آنتی‌بیوتیک مناسب شرط پیشگیری از عوارض عفونت ادراری است.سیستم ادراری، بدن را از مواد زاید و آب اضافی تخلیه می‌کند و شامل دو کلیه، دو حالب، مثانه و مجرا است. عفونت ادراری به‌وجود میکروب در هر یک از اعضای فوق اشاره می‌کند. عفونت در دو عضو اول را عفونت ادراری فوقانی و در دو عضو دوم را عفونت ادراری تحتانی می‌نامند که عفونت مثانه شایع‌ترین عفونت‌های ادراری است.
عفونت ادراری پس از سرماخوردگی‌ها، دومین عفونت شایع بدن و از شایع‌ترین بیماری‌ها و شکایات مراجعان به اطبا، کلینیک‌ها و اورژانس‌ها است. احتمال عفونت ادراری در هر فرد 8/ 2-4/ 2 درصد است که حدود یک درصد ویزیت پزشکان را تشکیل می‌دهد. طیف عفونت‌های ادراری از انواع بدون علامت و فقط با وجود باکتری در ادرار تا عفونت‌های بسیار شدید و کشنده کلیوی همراه با وجود چرک و عفونت در خون (سپتی سمی و باکتریمی) متفاوت است.گاهی تشخیص عفوت ادراری مشکل است. تشخیص و درمان دقیق و صحیح آن ضروری است تا هم با استفاده صحیح از آنتی‌بیوتیک‌ها از عوارض و مرگ‌و‌میر بیماری کاسته شود و هم از استفاده غیرلازم و طولانی‌مدت از آنتی‌بیوتیک‌ها اجتناب شود. بعضی بیماران با یک دوره کوتاه‌مدت آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند در حالی که بعضی دیگر به درمان‌های طولانی‌مدت از آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف نیازمندند.
شیوع بیماری و عوامل دخیل در آن
نقش سن و جنس: فرد در هر سن و جنسی ممکن است مبتلا به عفونت ادراری شود. در کل در نوزادان تا سن یک سالگی عفونت ادراری در پسربچه‌ها چهار برابر دختران است.شیوع عفونت ادراری در پسران ختنه‌نشده بیشتر از ختنه‌شده‌ها می‌باشد مخصوصا در شش ماه اول زندگی. در بچه‌های یک تا پنج ساله عفونت ادراری در دختران به‌تدریج افزایش یافته و در پسرها کاهش می‌یابد تا در سن ۵ سالگی در دختران نه (۹) برابر پسرها می‌شود. اکثر عفونت‌های ادراری بچه‌های زیر ۵ سال همراه با ناهنجاری‌های سیستم ادراری مثل انسداد مادرزادی یا ریفلاکس (برگشت) ادرار از مثانه به کلیه می‌باشد. در بچه‌های بین ۶ تا ۱۵ ساله شیوع عفونت ادراری نسبتا ثابت مانده و در این سن عفونت ادراری اکثرا با اختلالات عملکردی ادراری همراه است. حین بلوغ عفونت ادراری تا ۲۰ درصد در زنان جوان افزایش می‌یابد؛ یعنی در واقع یک‌پنجم زنان جوان عفونت ادراری می‌گیرند. در حالی که این رقم در مردان جوان ثابت است. خطر ابتلای یک خانم در طول عمر خود به عفونت ادراری یک تا دو بار می‌باشد.
علل شیوع بالای عفونت ادراری خانم‌ها
۱- مجرای خانم‌ها که ادرار را از مثانه به بیرون بدن هدایت می‌کند نزدیک مقعد می‌باشد؛ بنابراین باکتری‌های روده بزرگ مثل ای‌کولای (Ecoli) در معرض تهاجم از مقعد به مجرا هستند و از مجرا به مثانه صعود کرده و در صورت عدم‌درمان حتی می‌توانند با صعود به کلیه از طریق حالب، کلیه‌ها را مبتلا کنند.
2- مجرای خانم‌ها برعکس آقایان کوتاه بوده؛ بنابراین میکروب سریعا به مثانه دسترسی می‌یابد.
۳- مقاربت جنسی ورود میکروب را به مجرای ادراری تسهیل می‌کند.شیوع عفونت ادراری در هر دو جنس بین ۳۶ تا ۶۵ سالگی مشخصا افزایش می‌یابد که در خانم‌ها به علت جراحی‌های زنان و پرولاپس یا افتادگی مثانه و در آقایان به علت بزرگی پروستات، سونداژ و جراحی است.در افراد بالای ۶۵ سال در هر دو جنس نیز عفونت ادراری شایع‌تر می‌شود که به علت عدم‌نگهداری ادرار و استفاده از سوند است.بیشترین عوارض و مرگ‌و‌میر عفونت ادراری در بچه‌های زیر یک سال و افراد مسن بالای ۶۵ سال است.
نحوه ورود میکروب به دستگاه ادراری
۱- صعودی: صعود به مجرا و از طریق آن به مثانه و از طریق حالب از مثانه به کلیه. خانم‌ها عمدتا به علت ماهیت مجرا و نزدیکی آن به واژن و مقعد شیوع بالای عفونت ادراری با این نحوه ورود میکروب دارند.
2- منشا خونی: در افراد با ضعف ایمنی اتفاق می‌افتد و شایع است.
۳- گسترش از طریق لنفاتیک از مقعد، کولون و لنفاتیک‌های دور حالب.
4- توسعه مستقیم و مجاورتی از آبسه داخل صفاقی یا فیستول مثانه به روده یا به واژن.
دفاع میزبان در مقابل میکروب
عواملی که سبب دفاع انسان در مقابل عفونت ادراری می‌شود عبارتند از:
1- جریان طبیعی و غیرانسدادی ادرار- با شستن باکتری‌های بالارونده از عفونت ادراری جلوگیری می‌کند.
۲- خصوصیات ویژه ادراری مثل اسمولالیته، تغلیظ اوره، تغلیظ اسید آلی و PH نیز رشد و تکثیر باکتری را مهار می‌کند
3- ادرار حاوی عواملی است که چسبیدن باکتری را مهار می‌کند مثل گلیکوپروتئین تام هورسفال.
با توجه به این سه مورد، احتباس ادراری، توقف جریان ادراری و نیز برگشت (ریفلاکس) ادرار به کلیه سبب رشد باکتری و تسهیل عفونت می‌شود. نیز هر نوع آنومالی آناتومیکی* یا عملکردی سیستم ادراری که جریان ادراری را مهار کند از عوامل مستعدکننده عفونت ادراری است مثلا عادت بدی که در آن از دوران کودکی فرد ادرار خود را بیش از حد نگه می‌دارد. همچنین حالات انسدادی در هر سطح از دستگاه ادراری، دیابت، بیماری‌های عصبی موثر بر عملکرد ادراری تحتانی و حاملگی و نیز اجسام خارجی مثل سنگ، سوند یا استنت سبب کاهش دفاع میزبان و تسهیل عفونت می‌شوند.
4- سطح پوشش سیستم ادراری به‌عنوان یک سد فیزیکی در مقابل عفونت عمل می‌کند و نیز ظرفیت تشخیص میکروب را دارد تا دفاع میزبان را تکمیل کند. سلول‌های پوششی توسط گیرنده‌های ویژه واسطه‌های التهابی تولید می‌کنند و سلول‌های دفاعی بدن را با ترشح جذب‌کننده‌‌های شیمیایی به منطقه می‌کشانند تا تهاجم نسجی را محدود کنند.
۵- آنتی‌پادی‌های ویژه سروم خون و ادرار- توسط کلیه‌ها تولید می‌شود و سبب تسهیل نابودی باکتریها و مهار چسبیدن آنها به سطح پوشش دستگاه ادراری می‌شوند.
6- میکروب‌های طبیعی (فلور) ناحیه دور مجرا و پروستات یک عامل دفاعی مهم است. در خانم‌ها فلور طبیعی دور مجرا عمدتا از لاکتوباسیل تشکیل یافته که سپردفاعی را علیه تکثیر باکتریها تشکیل می‌دهند. تغییرات محیط دور مجرا مثل PH یا سطح استروژن و نیز استفاده زیاد و نابجا از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند به فلور طبیعی آسیب رسانده و سبب تکثیر باکتریها شود. خانم‌هایی که وسواس بیش از حد به شستن ناحیه تناسلی دارند و مرتبا با سرکه یا بتادین یا محلول‌های ضدعفونی‌کننده یا صابون می‌شویند سریعا به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند.
۷- ترشح پروستاتی آقایان حاوی روی (زینک=Z) است که عملکرد ضدمیکروبی دارد. علت افزایش عفونت ادراری مردان مسن افزایش شیوع انسدادها مخصوصا در اثر بزرگی پروستات و در خانم‌های یائسه تغییرات فلورمیکروبی واژن و مجرای بانوان می‌باشد. سایر علل در هر دو سن، آلودگی میاندوراه با مدفوع در افراد با عدم توانایی نگهداری مدفوع، بیماری‌های عصبی مثل سکته مغزی و سونداژ و دستکاری مجرا است.
عوامل افزایش ابتلا یا تکرار عفونت ادراری
۱- جنس مونث
2- بارداری
۳- یائسگی
4- سن بالا در هر دو جنس مخصوصا آقایان
۵- عدم ختنه در پسربچه‌ها
6- مصرف کم مایعات
۷- نگهداری زیاد ادراری
8- شست‌وشوی غلط ناحیه تناسلی
۹- وسواس و شست‌وشوی بیش از حد ناحیه تناسلی
10- سطح بهداشتی پایین
۱۱- سطح هوشیاری پایین
12- سونداژ
۱۳- اختلالات ساختمانی مادرزادی یا اکنسابی دستگاه ادراری
14- اختلالات مادرزادی یا اکتسابی عملکردی دستگاه ادراری مخصوصا عوامل ناتوانی دفع ادرار مثل مثانه عصبی در اثر آسیب‌های اعصاب مغزی، نخاعی یا محیطی
۱۵- عوامل انسدادی مثل سنگ یا پروستات
16- بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت.عوامل میکروبی عفونت‌های ادراری عمدتا میکروب‌های گرم منفی مخصوصا ای‌کولای است. میکروب‌های دیگر نیز نقش دارند.
علائم عفونت‌های ادراری
۱- گهگاه تشخیص عفونت ادراری مشکل است زیرا بدون علامت است که به آن عفونت بدون علامت می‌گویند و فقط با آزمایش ادرار معلوم می‌شود پس آزمایش چکاپ کمککننده است.
2- درد و سوزش حین ادرار
۳- تکرر ادرار و تکرر اداری شبانه
4- فوریت در ادرار کردن و در موارد شدید عدم نگهداری فوریتی ادرار
۵- تب، خستگی و لرز، تهوع، استفراغ، اسهال و بی‌اشتهایی در عفونت‌های شدید کلیه و نیز پروستات اتفاق می‌افتند این علائم در عفونت‌های ادراری بچه‌ها نیز شایع است.
6- درد، سنگینی یا احساس فشار در پشت، زیر دنده‌ها یا ناحیه لگن و زیر شکم، درد کمر، پهلو و کشاله ران
۷- احساس باقیمانده ادراری، ادرار قطره قطره، بی‌اختیاری ادرار و شب ادراری
8- کدر و غیرشفاف شدن یا تغییر رنگ ادرار، بدبویی ادرار، خون در ادرار
۹- خارش تناسلی در هر دو جنس و ترشح چرک از مجرا در آقایان
10- ضعف، خستگی، گیجی و کاهش هوشیاری مخصوصا در افراد مسن
۱۱- احتباس حاد ادراری در عفونت حاد پروستات
تشخیص- تشخیص از روی شرح حال و معاینه بالینی انجام می‌شود. در صورت ظن بالینی عفونت ادراری نباید بدون مستند کردن آن با آزمایش ادراری درمان را شروع کرد زیرا در این صورت اگر آنتی‌بیوتیک مناسب با میکروب تجویز نشود آزمایشات بعدی کمکی نخواهد کرد و بیماری فرد ادامه‌دار خواهد شد؛ بنابراین آزمایش کامل ادارار و کشت و آنتی بیوگرام از بیماران ضروری است. در بعضی موارد آزمایش مجدد حدود ۱-۲ هفته پس از اتمام درمان دارویی اطمینان ما را در مورد بهبود کامل بیمار جلب می‌کند. تهیه نمونه ادرار از وسط ادرار تازه صبحگاهی بیمار انجام می‌شود. در بچه‌هایی که هنوز کنترل ادراری ندارند از وسیله جمع‌آوری ادراری مثل کیسه استفاده می‌شود که البته احتمال موارد مثبت کاذب در این حالت وجود دارد. اگر بخواهیم به تشخیص دقیق‌تر برسیم کشیدن ادرار از ناحیه زیر شکم بالای استخوان عانه به وسیله سرنگ ضروری است. همچنین در افراد با سوند متمکن** می‌توان از خود سوند و نه کیسه آن ادرار کشید. آزمایش کامل ادرار و جود گلبول‌های سفید، نیتریت و خون را نشان می‌دهد و نیز می‌توان باکتری را مشاهده کرد. در نهایت کشت ادرار می‌تواند نوع میکروب را مشخص کند که از روی آن و آزمایش حساسیت میکروب به آنتی‌بیوتیک می‌توان دقیقا آنتی‌بیوتیک لازم را برای حذف میکروب انتخاب کرد.
مطالعات جهت شناسایی محل عفونت، شناسایی محل عفونت در بعضی موارد ضروری است مثلا در عفونت‌های مکرر و عود‌کننده و در بیماران بد حال و ظن شدید به احتمال انسداد، سونوگرافی و گاهی عکس ساده شکم، سی‌تی اسکن یا عکس رنگی کلیه (IVP) توسط پزشک در خواست می‌شود و در موارد مخصوص انجام سیستوسکوپی و جمع‌آوری جداگانه ادرار از کلیه راست و چپ و مثانه ضروری است. در شک به عفونت مزمن پروستات، انجام آزمایش ادراری به شکل آزمایش اول ادرار، وسط ادرار، ترشح ماساژ پروستات و آخر ادرار انجام می‌شود.
درمان
جهت کاهش عوارض و مرگ و میر ناشی از عفونت‌های ادراری شروع سریع درمان با آنتی‌بیوتیک ضروری است. هدف درمان ریشه‌کنی عفونت به وسیله آنتی‌بیوتیک است. اغلب انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب مشکل است که از روی عامل بیماری‌زا (حساسیت میکروب به دارو، چند میکروبی یا یک میکروبی بودن، میکروب بیماری‌زا یا فلور طبیعی، میکروب بیمارستانی یا غیربیمارستانی)، عوامل خود بیمار ( آلرژی به دارو، بیماری زمینه‌ای، سن، درمان قبلی، سایر داروهای بیمار، حاملگی، سرپایی بودن یا بستری بودن بیمار)، و محل عفونت (کلیه یا مثانه، پروستات یا مجرا، ) تجویز می‌شود. در بیماری‌های کلیوی و کبدی زمینه‌ای تجویز دارو و با توجه به بیماری ضروری است تا بیشترین نتیجه و کمترین عارضه حاصل شود. داروهای گروه جنتامایسن عوارض کلیوی و شنوایی ایجاد می‌کنند. کوتریموگزازول داروی خوبی است ولی آلرژی، عوارض گوارشی و خونی دارد. سپیروفلوگزاسین و داروهای گروه آن، عوارض غضروفی و استخوانی دارند. نیتروفورانتویین عوارض گوارشی عصبی و کبدی دارد. سفالوسپورین‌ها مثل سفالکسین و سفیکسیم عوارض آلرژی و گوارشی دارند و در خانم‌های حامله تجویز آنتی‌بیوتیک باید با احتیاط فراوان باشد. استفاده بی‌رویه و سرخود از آنتی‌بیوتیک‌ها سبب مقاومت میکروبی می‌شود.
نکات عملی و آموزش در مورد عفونت‌های ادارای
۱- مایعات فراوان بنوشید، تا جریان ادراری زیاد سبب شسته شدن میکروب‌ها شود.
2- در صورت تجویز آنتی‌بیوتیک دارو را دقیقا تا مدت لازم معمولا 3 تا 7 روز مصرف کنید و در عفونت‌های شدید کلیه یا پروستات گاه تا 10 تا 14 روز ضروری است.
۳- مصرف غلط و سرخود آنتی‌بیوتیک‌ها سبب مقاوم شدن میکروب و افزایش تکرار عفونت می‌شود.
4- داروهایی که برای سوزش ادراری و درد تجویز می‌شود مثل فنازوپریدین ادرار را تغییر رنگ می‌دهد که جای نگرانی نیست.
۵- استراحت کافی ضروری است تا بدن قدرت مقابله با میکروب را داشته باشد.
6- خودداری از ورزش‌های سنگین و فعالیت جسمانی که سبب تشدید ضعف و بی‌حالی و نیز کم آبی مریض می‌شود.
۷- نوشیدن زیاد قهوه نسکافه و سایر نوشیدنی‌های کافئین دار و نیز خوردن ادویه‌جات ممکن است تحریک مثانه را تشدید کند.
8- خودداری از مصرف زیاد شکلات، غذای تند، پرادویه و نوشابه‌های گاز دار
۹- میوه‌ها و آب‌میوه‌های ترش و حاوی ویتامین سی (C) مثل مرکبات مفید است.
10- درصورت درد آستامینوفن و ترکیبات آن کمککننده است.
۱۱- کیسه و حوله گرم سبب تسکین درد شکم و پهلو می‌شود.
12- ادرار خود را نگه ندارید و در صورت احساس نیاز به دفع ادرار سریعا مثانه خود را تخلیه کنید.
۱۳- بارداری خود را حتما به پزشک مربوط اطلاع دهید.
14- مصرف طولانی آنتی‌بیوتیک در خانم‌ها سبب عفونت قارچی زنانه می‌شود؛ بنابراین در صورت خارش شدید و ترشح سفید در طول مصرف دارو به پزشک مراجعه کنید.
۱۵- مصرف سایر داروهای خود را به پزشک اطلاع دهید.
16- معمولا علائم یکی دو روز پس از آغاز درمان کاهش می‌یابد.
۱۷- در صورت بروز علائم زیر به اورژانس مراجعه کنید: عدم بهبود علائم یا تشدید آن تا دو روز پس از درمان، بروز علائم جدید، درد شدید پهلوها و کمر، بروز یا تشدید تب و لرز یا ادامه آن پس از ۲ روز از شروع درمان، تهوع و استفراغ شدید، عدم توانایی خوردن و نوشیدن، بی‌حالی و کاهش سطح هوشیاری، بروز ضایعات پوستی، عدم بهبود پس از دو هفته.
پیشگیری از عفونت ادراری
۱- افزایش مصرف مایعات و محدود کردن مصرف قهوه و نوشابه گازدار
2- زمان احساس دفع حتما مثانه را خالی کنید
۳- عدم استفاده از صابون و شوینده‌های معطر برای شست‌وشوی ناحیه تناسلی و خودداری از نشستن در وان حاوی بتادین یا سرکه
4- شستن ناحیه تناسلی از جلو به عقب پس از دفع ادرار و مدفوع
۵ - خودداری از استفاده از شوینده‌های بهداشتی زنانه
6-درمان عفونت تناسلی
۷- رفع یبوست
8-لباس زیر نخی باشد وتنگ و چسبان نباشد
۹- مصرف میوه‌ها و آب میوه‌های ترش حاوی ویتامین سی
10 - عدم خوددرمانی مخصوصا در صورت وجود بیماری‌های زمینه‌ای
۱۱- در خانم‌های یائسه اگر تکرار شود به پزشک زنان مراجعه و پماد هورمون کمککننده است
12- انجام آزمایش‌های مربوط قبل از بارداری
۱۳- درمان به موقع عفونت تناسلی آقایان
* نوعی آزمایش و اسکن برای تشخیص ناهنجاری‌های جنین.
** سوند‌های ماندگار که داخل مثانه تعبیه می‌شود.
پیشگیری
هیچ‌گاه ادرار کردن را به تاخیر نیندازید. همیشه به درستی خودتان را تمیز کنید و از جلو به سمت عقب خود را بشویید تا باکتریها وارد دستگاه ادراری نشوند. از اسپری یا عطر زنانه در دستگاه تناسلی استفاده نکنید. خوردن آب آلبالو و آب نارگیل به کشتن باکتری در دستگاه ادراری کمک می‌کند. الکل و کافئین با تحریک مثانه احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهند.
از پوشیدن لباس‌های تنگ و گن‌‌های نایلونی برای مدت طولانی خودداری کنید. مصرف آلرژن‌ها، نگهدارنده‌ها و افزودنی‌ها را کاهش دهید. به جای گوشت قرمز، ماهی و سویا بخورید. حداقل ۳۰ دقیقه و ۵ بار در هفته ورزش کنید. چای سبز به‌دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی، ایمنی را افزایش می‌دهد. برخی کمبود‌های تغذیه‌ای زمینه‌ساز عفونت مجاری ادراری هستند، ریزمغذی‌هایی همچون منیزیم، کلسیم، روی، سلنیوم و ویتامین C، اسیدهای چرب امگا ۳ را حتما در رژیم غذایی خود بگنجانید. مراقب علائم اولیه عفونت‌ها باشید و حداقل سالانه یک بار به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید به هیچ بیماری مبتلا نیستید. عفونت ادراری اگرچه ناراحت‌کننده است، ولی قابل درمان است و با رعایت نکات ذکر شده قابل پیشگیری است. پس اصلا نترسید.
کودکان در معرض عفونت ادراری
اصولا عفونت ادراری یکی از بیماری‌های شایع در میان کودکان است که شیوع آن در دخترها به علت ساختار خاص سیستم ادراری و تناسلی‌شان بیش از پسران است، اما شیوع عفونت ادراری در پسرها قبل از یک سالگی بیشتر است و البته تا قبل از شش ماهگی در پسرهای ختنه نشده ۱۰ برابر بیش از پسرهای ختنه شده است.به این دلیل متخصصان اطفال انجام ختنه را تا قبل از یک سالگی و حتی در ماه اول تولد، به‌عنوان یکی از عواملی که به جلوگیری از عفونت ادراری کمک می‌کند، توصیه می‌کنند.ولی در سنین بالاتر و به‌خصوص دوران مدرسه و در سنین بلوغ عفونت ادراری در دخترها بیشتر شیوع دارد.
عفونت ادراری، بدون علامت
عفونت ادراری همیشه با نشانه همراه نیست و تنها از طریق آزمایش ادرار قابل تشخیص است، اما در کودکان زیر دو سال می‌تواند با علائمی چون تب، بی‌قراری، بوی بد ادرار، درد شکم، بی‌حالی و خوب شیر نخوردن و وزن نگرفتن همراه باشد.در کودکان بالای دو سال علائم سوزش ادرار، تکرر ادرار، درد پهلو، تهوع و استفراغ و حتی اسهال نیز به این موارد اضافه می‌شود، اما از علائم اصلی عفونت ادراری می‌تواند تب‌های بدون علت باشد.کودکان باید یاد بگیرند که ادرارشان را برای مدت طولانی نگه ندارندالبته اختلال در ادرار کردن هم موجب عفونت ادراری در کودکان می‌شود؛ یعنی بچه‌هایی که ادرارشان را زیاده از حد نگه می‌دارند، بیشتر در معرض خطر عفونت ادراری هستند. به همین دلیل تعویض مرتب و و به موقع پوشک کودکان زیر سه سال و دادن آموزش به بچه‌ها در مورد عادات صحیح دستشویی رفتن و رعایت بهداشت از راه‌های موثر در پیشگیری از عفونت ادراری محسوب می‌شود.پس کودکان باید یاد بگیرند که ادرارشان را برای مدت طولانی نگه ندارند.همچنین تغذیه سالم، مصرف مایعات، میوه‌ها و سبزی‌ها به کاهش بروز یبوست و سلامت دستگاه ادراری کودک کمک می‌کند.
ارسال نظر