پدیده دفع ازدحامی‌ در ورزش

مجتبی فریدونی

در اقتصاد اصطلاحی با عنوان دفع ازدحامی‌( Crowding Out Effect) وجود دارد که بیانگر آن است که افزایش مخارج و سرمایه‌گذاری دولت باعث کاهش نقش و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در اقتصاد خواهد شد‌. ‌این پدیده در کلیه بخش‌های اقتصادی‌ایران و از جمله ورزش به وضوح مشاهده می‌شود. همان‌طور که صنعت خودروسازی‌، صنایع فولاد و... در بخش خصوصی قابل توجه و قوی نیستند‌، در بخش ورزش نیز باشگاه‌های ورزشی خصوصی در ضعیف‌ترین موقعیت هستند‌. علت اصلی ‌این امر حضور پررنگ و جدی دولت در صحنه ورزش حرفه‌ای است‌. در ادبیات اقتصادی جمله‌ای وجود دارد که می‌گوید: «دولت باید سری بزرگ و دستانی کوچک داشته باشد.» وظیفه اصلی دولت باید سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی باشد نه تصدی‌گری و باشگاه داری‌. اگر دولت به وظیفه اصلی خود که تامین زیر ساخت‌های ورزش است (سیاستگذاری‌، ارائه لوایح برای قانون‌گذاری و‌.....) عمل کند‌، وارد تصدی‌گری و رقابت با بخش خصوصی نخواهد شد‌. تا وقتی که دولت در عرصه تصدی گری ورزش و باشگاه داری حضور داشته باشد سرنوشت باشگاه‌هایی مثل استیل آذین‌، استقلال اهواز‌، نساجی مازندران و‌.... بهتر از‌این نخواهد بود و شاهد سرمایه‌گذاری و رشد بخش خصوصی نخواهیم بود. چرا که بخش خصوصی را یارای مقابله با دولت نخواهد بود و اصولا‌این مقابله نبردی نابرابر خواهد بود که بازنده آن بخش خصوصی است‌. در اقتصاد بخش عمومی‌ دخالت دولت در اقتصاد به موارد شکست بازار محدود شده است‌. یعنی زمانی که شرایط برای عمل بر اساس رقابت وجود نداشته باشد‌. Richard A. Masgrave و Peggy B.Masgrave از علمای مالیه عمومی آمریکا ‌سه وظیفه اصلی برای دولت در نظر گرفته‌اند ۱. تخصیص بهینه منابع ۲. توزیع درآمد و ثروت در جامعه ۳. تثبیت شرایط اقتصادی‌. بنابر‌این دخالت دولت در بخش تصدی‌گری و رقابت با بخش خصوصی در صحنه ورزش که در نهایت منجر به پدیده دفع ازدحامی‌و حذف بخش خصوصی خواهد شد‌، نه از نظر مبنای علمی ‌و نه از دیدگاه سیاست‌های کلی نظام در قالب اصل ۴۴ و خصوصی‌سازی قابل توجیه نیست‌. نه تنها باشگاه‌های پرسپولیس و استقلال که در فهرست واگذاری شرکت‌های گروه یک بوده و بایستی تا پایان سال ۸۹ (با تمدید یک ساله) واگذار می‌شدند باید به بخش خصوصی واگذار شوند‌، بلکه تعداد قابل توجهی از باشگاه‌ها نیز که به طور غیرمستقیم از منابع کلان شرکت‌های دولتی بهره می‌برند بایستی واگذار شده تا صحنه برای حضور بخش خصوصی آماده شود‌.