توپ، صدا، دوربین و آقای داور

خبرگزاری مهر- لیگ برتر فوتبال کشورمان این روزها شاهد مشکلاتی است که اشتباهات داوران آن را رقم می‌زند.این در حالی است که تصمیم‌گیران ارشد فوتبال دنیا در تلاش هستند تا با استفاده از مظاهر نوین فناوری‌های برتر اشتباهات داوری را به حداقل رسانده و تنش‌های حاکم بر زمین و تماشاگران را کاهش دهند.

طی دو دهه گذشته که فوتبال وارد دوران نوینی از حیات خود شده است حوادث جنجال برانگیز متعدد و بعضا سرنوشت سازی در میادین فوتبال به وقوع پیوسته و تعدد آنها همزمان با توسعه دانش‌های نوین موجب شده است تا مقامات عالی رتبه فیفا، یوفا و سایر نهادهای مرتبط با فوتبال روز دنیا به فکر کاهش خطاهای داوری در تعیین سرنوشت بازی‌ها بیفتند.

نقطه آغازین چنین جنجال‌هایی به جام جهانی ۱۹۸۶ و گل بحث برانگیزی باز می‌گردد که مارادونا آن را «دست خدا» نامیده و حتی خود به ناعادلانه بودن آن اعتراف کرده است. در آن سالها فناوری‌های تصویربرداری به مرحله‌ای قابل توجه از رشد و توسعه رسیده بود با این حال حتی اگر آن اتفاق در زمان حال نیز روی می‌داد باز هم می‌شد امکان بروز خطا در تصمیم گیری داور را متصور شد.

با این حال نکته مهم این است که در مقایسه با دو دهه گذشته فناوری‌های کاربردی در میادین فوتبال و کمک رسان به داوران تغییرات قابل توجهی داشته است که نتیجه آن همکاری و نزدیکی تیم داوری و کاهش نسبی خطاهای داوری بوده است.

اما یکی از بارزترین تکنیک‌های نوین ارائه شده در این زمینه ابداع سیستمی نوین برای برقراری ارتباط مستقیم میان داور و کمک‌هایش است. در این تکنیک نوین که هم اکنون در بسیاری از کشورهای صاحب فوتبال جهان به کار گرفته شده است داوران به میکروفن و گوشی ویژه ای مجهز شده اند که با استفاده از آن می‌توانند در طول ۹۰ دقیقه بازی به تبادل مشاهدات لحظه ای خود از نقاط مختلف زمین و حوادث روی داده در آن بپردازند.

بررسی‌های آماری دقیقی که طی ماه‌های اخیر در اروپا به عمل آمده حاکی از تأثیرگذاری قابل توجه این تکنیک نوین بر تصمیمات داوری و کاهش قابل توجه خطاها در تصمیم‌گیری‌ها بوده است.

هم اکنون سیستم ارتباطی مستقیم رادیویی در کشورهای صاحب فوتبال جزء جدایی ناپذیری از این ورزش شده است.

این سیستم به گونه ای ارائه شده است که تنها میان چهار داور تشکیل دهنده تیم داوری قابل استفاده بوده و با توجه به کارایی آن در قالب یک مدار بسته هرگز از سوی سیستم‌های تلویزیونی قابل ردیابی نخواهد بود.

با این حال و به رغم استفاده از چنین سیستم ارتباط مستقیمی، خطا در داوری فوتبال همچنان در قالب مسأله ای بحث برانگیز خودنمایی می‌کند که گاها تا چندین هفته و حتی یک ماه در قالب سوژه داغ خبری باقی می‌ماند. در این میان بحث رد شدن یا نشدن توپ از خط دروازه یکی از چالش برانگیزترین مسائلی بوده است که به نظر می‌رسد با استفاده از نوعی تکنیک نوین در آستانه سپرده شدن به تاریخ باشد.در این فناوری نوین که Goal Line Technology نام دارد ریز کابل‌هایی به قطر تنها ۲ میلیمتر در عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتری زیر خط دروازه کاشته می‌شوند و میدان مغناطیسی تعبیه شده در این سیستم اطلاعاتی را به تراشه های نصب شده در توپ فوتبال ارسال می‌کنند.

زمانی که توپ مخصوص این سیستم که از آن به «توپ هوشمند» تعبیر می‌شود کاملا از خط دروازه عبور کند، پیامی تحت عنوان «Goal» در صفحه ساعت داور پخش می‌شود و در این صورت داور می‌تواند با قاطعیت رد شدن توپ از خط دروازه در میان تراکم بازیکنان را تایید کند.

البته این فناوری هنوز رسما در میادین فوتبال به کارگرفته نشده است، اما بروز حوادث و اشتباهات داوری نظیر مردود اعلام شدن گل صحیح تیم فولام در جریان بازی چند روز گذشته با میدلزبرو مقامات عالی رتبه لیگ برتر انگلیس را بر آن داشته تا به فکر استفاده از این فناوری نوین بیفتند.

با این حال هیجان، سرعت و وسعت ذاتی فوتبال همواره جای خطا در داوری را برای این ورزش پرطرفدار توجیه می‌کند اما تلاش محققان بر این است تا سطح این اشتباهات به پایین ترین میزان ممکن برسد.

چشم باز (Hawk Eye) نام برنامه ای است که قادر به ردیابی مسیر حرکت توپ بوده و اطلاعات مربوط به آن را به داور منتقل خواهد کرد.

تکنولوژی چشم باز با استفاده از بیش از ۶ دوربین متصل به رایانه که در اطراف زمین مسابقه نصب شده است مسیر توپ را پیگیری کرده و با ترکیب تصاویر به دست آمده توسط ۶ دوربین مسیر ۳ بعدی دقیقی از حرکت توپ را به داوران ارائه خواهد کرد، این سیستم برای اولین بار در سال ۲۰۰۱ و به منظور پوشش تلویزیونی حوادث ورزشی مانند کریکت و تنیس تولید شد. سپس از سال ۲۰۰۶ استفاده رسمی از این تکنولوژی در داوری مسابقات تنیس و کریکت و دیگر مسابقات رواج گرفت.به دلیل دقت بالای این تکنولوژی و تاثیر بالای آن در تصمیم‌گیری دقیق داوران، اخیرا استفاده آزمایشی از این تکنولوژی در مسابقات فوتبال نیز آغاز شده است.

چشم باز با استفاده از دوربین پرسرعتی که خط دروازه را نشانه رفته است در ثانیه ۶۰۰ فریم عکس از خط دروازه به ثبت رسانده و تصاویر را با رایانه‌های پردازشگر ارسال می‌کند.

رایانه‌ها پس از آنالیز اطلاعات به دست آمده نتیجه مبنی بر عبور قطعی توپ از خط یا عدم آن را به گوشی داور و یا نمایشگری که به مچ وی بسته شده است، ارسال خواهد کرد.