پرسپولیس و استقلال به قیمت نقی معمولی!

دنیای اقتصاد- رسول بهروش: مساله حق ‌پخش تلویزیونی در فوتبال ایران کاملا لاینحل به نظر می‌رسد. همه درها قفل شده و صداوسیما تا این لحظه زیر بار پرداخت این مبلغ نرفته است. در مورد اینکه حق پخش تلویزیونی تا چه اندازه برای باشگاه‌های فوتبال در سراسر دنیا ضروری است، زیاد بحث شده. با این حال در این مطلب سعی می‌کنیم به یک موضوع خیلی ساده و شفاف بپردازیم؛ اینکه اگر تلویزیون ایران به جای پخش مسابقات داخلی دو تیم پرسپولیس و استقلال تصمیم به ساخت سریال می‌گرفت، چقدر باید هزینه می‌کرد؟

93 ساعت پخش زنده سرخابی‌ها

طبق یک عرف دیرپا، تمامی مسابقات پرسپولیس و استقلال از طریق شبکه سوم سیما روی آنتن می‌روند. مسوولان برگزاری مسابقات در این زمینه حداکثر همکاری را با صداوسیما دارند و تقریبا همیشه ساعت دیدارهای این دو تیم را طوری تنظیم می‌کنند که تداخل نداشته باشد. استفاده از کلمه «تقریبا» در این جمله به آن معنا است که گاهی مثلا به‌خاطر حساسیت مسابقات در هفته‌های پایانی، همه آنها به شکل همزمان برگزار می‌شوند و راه گریزی از این مساله نیست. این اتفاق در لیگ شانزدهم در دو هفته پایانی رخ داد و پرسپولیس و استقلال همزمان با یکدیگر به میدان رفتند.

در این شرایط با توجه به اینکه قهرمانی پرسپولیس قطعی شده بود و مسابقات این تیم جنبه تشریفاتی داشت، دیدارهای پرسپولیس از طریق شبکه ورزش روی آنتن رفت. به این ترتیب محاسبه اینکه چند دقیقه از مسابقات پرسپولیس و استقلال در لیگ شانزدهم از سوی شبکه سه روی آنتن رفته کار راحتی می‌شود. در این شرایط ما ۳۰ بازی کامل استقلال را داریم و ۲۶بازی پرسپولیس را هم باید به این آمار اضافه کنیم. همان‌طور که گفتیم دو بازی آخر پرسپولیس از شبکه ورزش پخش شده و دو بازی این تیم هم با خود استقلال به صورت رودررو بوده است. روی هم رفته در این فصل ۵۶ بازی لیگی سرخابی‌ها پخش شده که به این آمار باید مسابقات حذفی را هم اضافه کرد. پرسپولیس پس از برگزاری یک بازی حذفی برابر قشقایی از دور رقابت‌ها کنار رفت، اما استقلال چهار بازی انجام داد و تا یک‌چهارم نهایی پیش رفت. پس در مجموع در این فصل ۶۱بازی پرسپولیس و استقلال در لیگ و جام حذفی روی آنتن رفته.

البته که این دو تیم در لیگ قهرمانان آسیا هم حضور داشتند، اما حساب و کتاب حق پخش آن بازی‌ها متفاوت است و به این مطلب مربوط نمی‌شود. ساده است که ۶۱ بازی فوتبال حداقل شامل ۵۴۹۰ دقیقه می‌شود. اینکه می‌گوییم «حداقل» به‌خاطر آن است که تمامی مسابقات فوتبال شامل اوقات تلف شده و بعضا اضافی هم هستند. مثلا سه بازی حذفی استقلال برابر مس کرمان، صبای قم و نفت تهران به وقت‌های اضافی کشیده و ۹۰ دقیقه دیگر به این آمار اضافه شده که عدد نهایی ما را به ۵۵۸۰ دقیقه ارتقا می‌دهد. حالا اصلا وقت‌های تلف‎‌شده را در نظر نمی‌گیریم و محاسبات‌مان را روی همین عدد پیش می‌بریم. به این ترتیب ۹۳ ساعت خالص مسابقات داخلی پرسپولیس و استقلال از طریق شبکه سوم سیما پخش شده است.

هر دقیقه سریال، 3 میلیون تومان

تردیدی نیست که مسابقات پرسپولیس و استقلال از نظر جذابیت حداقل به اندازه پربیننده‌ترین سریال‌های تلویزیونی کشش دارند. به این ترتیب اگر قرار است نفع مالی تلویزیون از پخش رایگان این بازی‌ها را محاسبه کنیم، باید سراغ تعرفه سریال‌سازی در سیما برویم. در حال حاضر و با توجه به آخرین اظهارات تهیه‌کنندگان و کارگردانان تلویزیونی که مربوط به زمستان ۹۵ می‌شود، می‌توان گفت برآورد ساخت سریال در تلویزیون ایران چیزی بین دو و نیم میلیون تا ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان برای هر دقیقه است. اگر به‌طور میانگین همان عدد ۳ میلیون تومان را در نظر بگیریم، مثلا سریالی که در ۲۰ قسمت ۴۵ دقیقه‌ای تولید می‌شود، مجموعا ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان برای تلویزیون هزینه دارد. حالا بیایید این عدد دقیقه‌ای ۳ میلیون تومان را ضرب در ۵۵۸۰ دقیقه پخش زنده مسابقات پرسپولیس و استقلال کنیم. رقمی که به دست می‌آید اعجاب‌آور است؛ ۱۶ میلیارد و ۷۴۰ میلیون تومان!

به بیان ساده اگر تلویزیون بخواهد به جای مسابقات پرسپولیس و استقلال کنداکتورش را با تهیه سریال پر‌ کند، چیزی حدود ۱۷ میلیارد تومان باید در این زمینه سرمایه‌گذاری کند. تازه به یاد داشته باشید که تضمینی نیست سریال‌های ساخته شده بتوانند به اندازه نیمی از مسابقات فوتبال بیننده پروپاقرص داشته باشند و آگهی تبلیغاتی جذب کنند! حالا بگذریم از اینکه گفته می‌شود سقف برآورد ۳ میلیونی برای خیلی از سریال‌ها رعایت نمی‌شود؛ تا جایی که شایعه شده بود سریال متوسط «علی‌البدل» که نوروز۹۶ روی آنتن رفت، هر دقیقه ۸ میلیون تومان برآورد ساخت داشته است!

سوالات بی‌جواب

حالا باید پرسید آیا سزاست که صداوسیما به رایگان دست در چنین گنجی فرو ببرد، اما پرسپولیس و استقلال با شدیدترین مشکلات مالی مواجه باشند و در فراهم کردن پول هتل و هواپیما هم معطل بمانند؟ خیلی‌ها عقیده دارند سود سرشار تلویزیون از ناحیه جذب انواع آگهی‌های مربوط به فوتبال اعم از قبل بازی، بین دو نیمه، گوشواره، زیرنویس و حتی معرفی اسپانسر باشگاه‌ها، بسیار فراتر از این حرف‌هاست. به علاوه نباید فراموش کنیم پخش زنده مسابقات فوتبال باعث تولید انبوهی از برنامه‌های جانبی می‌شود که از جمله آنها می‌توان به شوی پربیننده نود، دوربین خبرساز، شب‌های فوتبالی و... اشاره کرد. بدون توجه به این همه ثروت‌آفرینی، حتی اگر تلویزیون با این دو تیم پرهوادار مثل سریال‌های نه‌چندان فاخر و پرمایه برخورد می‌کرد هم در طول هر فصل حداقل باید ۸ تا ۱۰میلیارد تومان پول به سرخابی‌ها می‌پرداخت؛ رقمی که می‌تواند تا یک‌سوم هزینه‌های سالانه آنها را جبران کند و اجازه ندهد این دو باشگاه دست نیاز مقابل هواداران‌شان دراز کنند. با این همه تلویزیون همچنان در مقابل خواسته بحق باشگاه‌ها مقاومت به خرج می‌دهد. گویا برای رسانه موسوم به «ملی» مهم نیست که رقبای پرسپولیس و استقلال در آسیا در ترکیب‌شان بازیکنان چند میلیون دلاری دارند، اما بازیکنان این دو تیم به‌خاطر محرومیت از عادی‌ترین منابع درآمدی‌شان در آستانه مصاف با همان تیم‌های عربی دست به اعتصاب می‌زنند!