آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ‌‌‌در گزارشی که در ۱۶ سپتامبر منتشر شد، پیش‌بینی سالانه خود را برای چهارمین سال متوالی اصلاح کرد و گفت که ظرفیت هسته‌‌‌ای جهانی می‌تواند تا اواسط قرن ۲.۵ برابر ظرفیت فعلی خود افزایش یابد. آژانس گفت که رآکتورهای کوچک مدولار (SMR) «سهم قابل‌توجهی» در افزایش تولید برق هسته‌‌‌ای خواهند داشت. این گروه پیش‌بینی‌‌‌های خود را روز دوشنبه در گزارش برآورد انرژی، برق و انرژی هسته‌‌‌ای برای دوره‌‌‌ای تا سال ۲۰۵۰ منتشر کرد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ‌‌‌که بیش از ۴۰ سال است این گزارش را منتشر می‌کند، می‌‌‌گوید که داده‌‌‌های منتشر شده توسط این سازمان با اجماع جهانی در مورد نیاز به تسریع در استقرار انرژی هسته‌‌‌ای مطابقت دارد.

رافائل ماریانو گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز دوشنبه اظهار کرد: پس از موفقیت COP۲۸ در دبی و اولین نشست سران انرژی هسته‌‌‌ای در بروکسل [بلژیک]، شتاب جهانی انرژی هسته‌‌‌ای با سرعت ادامه دارد. پیش‌بینی‌‌‌های جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌‌‌ منعکس‌‌‌کننده افزایش روند تصدیق انرژی هسته‌‌‌ای به‌‌‌عنوان یک منبع انرژی پاک و ایمن و همچنین افزایش علاقه به SMRها برای هدف قرار دادن کاربردهای الکتریکی و غیرالکتریکی برای دستیابی به اهداف آب‌‌‌وهوایی و تقویت توسعه پایدار است.

گروسی پیش‌بینی‌‌‌های جدید آژانس را در بیانیه افتتاحیه خود در شصت و هشتمین کنفرانس عمومی‌‌‌آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌‌‌ در وین اتریش، که تا ۲۰ سپتامبر ادامه دارد، اعلام کرد. کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد، معروف به COP۲۸، سال گذشته برای اولین بار انرژی هسته‌‌‌ای را در ارزیابی جهانی گنجانید، فهرستی از اقداماتی که برای حمایت از استقرار فناوری‌‌‌های کم انتشار برای کمک به دستیابی به کربن‌‌‌زدایی انجام می‌شود.

بالغ بر ۳۷۱.۵ گیگاوات پروژه در حال کار

در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌‌‌آمده است که در پایان سال ۲۰۲۳، بالغ بر ۴۱۳ رآکتور انرژی هسته‌‌‌ای در سراسر جهان با ظرفیت تولید ترکیبی ۳۷۱.۵ گیگاوات فعال بودند. پیش‌بینی می‌شود در سناریوی خوش‌بینانه چشم‌‌‌انداز جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ظرفیت تولید برق هسته‌‌‌ای تا سال ۲۰۵۰ به ۹۵۰ گیگاوات افزایش یابد. این گروه گفت که حتی در پیش‌بینی دست پایین، ظرفیت جهانی در سال ۲۰۵۰ به ۵۱۴ گیگاوات خواهد رسید که حدود ۴۰‌درصد بیشتر از امروز است. این آژانس در ادامه افزود که SMR‌‌‌ها حدود یک چهارم ظرفیت اضافه شده در موارد بالا و ۶‌درصد در سناریوی بدبینانه را تشکیل می‌دهند.

برآوردهای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ‌‌‌چند عامل از جمله همه رآکتورهای فعال، تمدید بالقوه عمر نیروگاه‌‌‌های اتمی، افزایش احتمالی تقاضا برای برق، تعطیلی برنامه‌‌‌ریزی شده و پروژه‌‌‌های ساختمانی مورد انتظار در چند دهه آینده را مدنظر قرار می‌دهد. این سازمان همچنین خاطرنشان کرد که حدود ۳۰ کشوری که در حال حاضر نیروگاه هسته‌‌‌ای ندارند در حال بررسی یا پیشبرد طرح‌‌‌هایی برای وارد کردن انرژی هسته‌‌‌ای به ترکیب انرژی خود هستند. از طرف دیگر چند کشور در حال گسترش و افزایش طول عمر نیروگاه‌‌‌های هسته‌‌‌ای موجود خود هستند.

این گزارش تصریح می‌کند که افزایش چرخه عمر رآکتورهای هسته‌‌‌ای موجود «یکی از مقرون‌‌‌ به‌‌‌صرفه‌‌‌ترین منابع الکتریسیته کم انتشار است و از این رو به نظر می‌‌‌رسد عمر بازنشستگی این نیروگاه‌‌‌ها تمدید خواهد شد. به طورکلی چین در ساخت رآکتورهای جدید در جهان پیشتاز است. گزارشی در ماه اوت سال‌جاری حاکی از آن بود که مقامات دولتی این کشور ۱۱ رآکتور جدید از جمله طراحی نسل چهارم نیروگاه‌‌‌های هسته‌‌‌ای را به عنوان بخشی از سرمایه‌‌‌گذاری ۳۱میلیارد دلاری در ظرفیت هسته‌‌‌ای جدید خود تایید کرده‌‌‌اند.

عوامل حمایت‌‌‌کننده از استقرار نیروگاه‌‌‌های هسته‌‌‌ای

نشست سران انرژی هسته‌‌‌ای در اوایل سال‌جاری در بروکسل که توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌‌‌ و دولت بلژیک سازماندهی شد، عوامل متعددی را شناسایی کرد که از افزایش انرژی هسته‌‌‌ای حمایت می‌کنند که از آن جمله می‌توان به افزایش دسترسی به منابع مالی برای پروژه‌‌‌های جدید اشاره کرد. عوامل دیگر عبارتند از: آنچه که این گروه «چارچوب‌‌‌های بازار انرژی مطلوب»، همراه با توسعه نیروی کار و حمایت فعال‌‌‌تر از کشورهای تازه‌وارد می‌‌‌نامد. در گزارشی که روز دوشنبه هفته گذشته منتشر شد، آمده است که رسیدن به سناریوی خوش‌بینانه برای ظرفیت تولید هسته‌‌‌ای به سیاست‌‌‌های دولت‌‌‌ها و حمایت از سرمایه‌‌‌گذاری در این صنعت بستگی دارد.

همچنین به گفته آژانس، برای مطالعه فناوری رآکتورهای جدید، اجرای یک مجموعه پروژه‌‌‌های آزمایشی مورد نیاز است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ‌‌‌همچنین اظهار کرد که یک محیط نظارتی مطلوب و همکاری جهانی، به‌ویژه در توسعه SMR‌‌‌ها مورد نیاز است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ‌‌‌از ۲۱ تا ۲۵ اکتبر میزبان کنفرانس بین‌المللی SMR‌‌‌ها و کاربردهای آنها در وین خواهد بود که در آن ذی‌نفعان مختلف برای بحث در مورد چگونگی تسریع استقرار SMR‌‌‌ها گرد هم می‌‌‌آیند.

نیروگاه‌‌‌های هسته‌‌‌ای در ۳۲ کشور دنیا کار می‌کنند و حدود یک دهم برق جهان را تولید می‌کنند. بیشتر آنها در اروپا، آمریکای شمالی و آسیای شرقی هستند. ایالات متحده بزرگ‌ترین تولیدکننده انرژی هسته‌‌‌ای است، در حالی که فرانسه با حدود ۷۰‌درصد بیشترین سهم برق تولید شده توسط انرژی هسته‌ای را دارد. برخی از کشورها در گذشته از رآکتورهای هسته‌‌‌ای بهره می‌‌‌بردند اما در حال حاضر هیچ نیروگاه هسته‌‌‌ای فعالی ندارند. از جمله، ایتالیا تمام نیروگاه‌‌‌های هسته‌‌‌ای خود را تا سال ۱۹۹۰ بست و انرژی هسته‌‌‌ای از آن زمان به دلیل همه‌‌‌پرسی سال ۱۹۸۷ متوقف شده است. آلمان نیز از سال ۱۹۶۰ تا پایان سیاست حذف تدریجی خود در سال ۲۰۲۳ نیروگاه‌‌‌های هسته‌‌‌ای را اداره می‌‌‌کرد.