سهم منابع تجدیدپذیر در مصرف برق در اروپا

دنیای‌اقتصاد : بر اساس گزارش آژانس محیط‌زیست اروپا، در سال ۲۰۲۲ سهم انرژی مصرف‌شده در اتحادیه اروپا که از منابع تجدیدپذیر تولید شده است ۲۳‌درصد بوده است. به گفته این سازمان، این افزایش، از سطح ۲۱.۹‌درصد در سال ۲۰۲۱، عمدتا ناشی از رشد قوی در انرژی خورشیدی است. به طور کلی منابع انرژی تجدیدپذیر در این منطقه شامل انرژی بادی، انرژی خورشیدی (حرارتی، فتوولتائیک و متمرکز)، نیروی آبی، نیروی جزر و مدی، انرژی زمین‌گرمایی، گرمای محیط جذب‌شده توسط پمپ‌‌‌های حرارتی، سوخت‌‌‌های زیستی و بخش انرژی‌‌‌های تجدیذیر به‌‌‌دست آمده از زباله هستند.

همچنین در این گزارش آمده که این سهم با کاهش مصرف انرژی تجدیدناپذیر در سال ۲۰۲۲ تقویت می‌شود که به قیمت بالای انرژی مرتبط است، با این حال انتظار می‌رود روند تولید و مصرف انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر در اروپا همچنان به رشد خود ادامه دهد. دستیابی به هدف جدید ۴۲.۵‌درصد برای سال ۲۰۳۰ مستلزم افزایش بیش از دو برابری میزان استقرار انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر است که در دهه گذشته مشاهده شده است و مستلزم یک تحول عمیق در سیستم انرژی اروپاست.

رشد استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر (RES) دارای مزایای متنوعی برای جامعه مانند کاهش تغییرات آب و هوا، کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های هوا و بهبود امنیت انرژی است. دستورالعمل اصلاح‌شده انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر، هدف الزام‌آور خود را از ۳۲‌درصد به ۴۲.۵‌درصد سهم انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر در مصرف انرژی اتحادیه اروپا افزایش می‌دهد و هدف نهایی را دستیابی به سهم ۴۵درصدی قرار داده است. هر کشور عضو به نوبه خود باید به این هدف مشترک کمک کند، در حالی که هیچ هدف مشخصی برای کشورها معرفی نشده است. بر اساس گزارش یورواستات، سهم انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر در اتحادیه اروپا با ۱.۲‌درصد افزایش به ۲۳‌درصد در سال ۲۰۲۲ رسیده است. اگرچه سهم کل RES نشان‌دهنده یک رکورد تاریخی است، اما به طور کلی نرخ رشد انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر از سال ۲۰۲۰ کند شده است (شکل ۱).

در مقادیر مطلق، مصرف نهایی ناخالص انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر در این منطقه بین سال‌های 2021 تا 2022 به میزان 5 میلیون تن نفت معادل (Mtoe) افزایش یافت که ناشی از افزایش قابل‌‌‌توجه در تولید انرژی خورشیدی به میزان 28‌درصد و نیروی باد به میزان 6.6‌درصد بود. این در حالی است که انرژی‌‌‌های تجدیدناپذیر کاهش قابل‌توجه 2.9 درصدی را به دلیل قیمت بالای گاز و تعطیلی هسته‌‌‌ای تجربه کردند. این به نوبه خود باعث افزایش سهم نسبی انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر در مصرف ناخالص انرژی نهایی اتحادیه اروپا شد.

بر اساس این  گزارش، بیشترین نفوذ انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر در سال 2022 در بخش برق رخ داده است که 41.2‌درصد کل برق تولید‌شده در اتحادیه اروپا از منابع تجدیدپذیر بوده است. پس از آن بخش گرمایش و سرمایش (24.9 درصد) و حمل‌ونقل (9.6 درصد) در رده‌‌‌های بعدی قرار دارند. گزارش یورواستات همچنین نشان می‌دهد که زیست توده جامد در میان منابع انرژی تجدیدپذیر، بزرگ‌ترین منبع انرژی در اتحادیه اروپاست که می‌تواند پیامدهایی از نظر ذخیره کربن و تنوع زیستی داشته باشد. زیست توده جامد به طور گسترده در تولید برق، صنعت و گرمایش مسکونی استفاده می‌شود.

همچنین زیست توده جامد بالغ بر 40‌درصد  رشد کل عرضه انرژی تجدیدپذیر در اروپا در سال 2022 را به خود اختصاص داد و به دنبال آن برق بادی (15 درصد)، برق آبی (10 درصد) و برق تولید‌شده از سوخت‌‌‌های زیستی مایع (7 درصد) قرار داشتند. ورود پمپ‌‌‌های حرارتی و فتوولتائیک‌‌‌های خورشیدی به صنعت برق به سرعت در حال رشد هستند و هر کدام از آنها در حال حاضر بالغ بر 7‌درصد از کل عرضه انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهند. دیگر منابع تجدیدپذیر قابل‌توجه در این منطقه گازهای زیستی، زباله‌‌‌های تجدیدپذیر، زمین‌گرمایی و حرارت خورشیدی بودند.

با نگاهی به روندهای بلندمدت، سهم انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر در این منطقه بین سال‌های 2005 و 2022 بیش از دو برابر شد. این امر ناشی از سیاست‌‌‌های اختصاصی و طرح‌‌‌های حمایتی و همچنین افزایش رقابت اقتصادی انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر بود. همچنین این افزایش نشان‌دهنده نرخ رشد مرکب سالانه 3.7 درصدی در دهه گذشته است. یک مدل‌‌‌سازی از آژانس بین‌المللی انرژی و Ember نشان می‌دهد که دستیابی به هدف جدید 42.5‌درصد ممکن است در صورتی امکان‌‌‌پذیر باشد که اقدام سریع و قاطع برای ترویج انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر و کاهش مصرف انرژی صورت پذیرد.

استقرار سریع فتوولتائیک‌‌‌های خورشیدی و پمپ‌‌‌های حرارتی نیز یک خوش‌بینی ایجاد می‌کند. با این حال، رسیدن به این هدف به یک نرخ رشد مرکب سالانه بسیار چالش‌برانگیز 8 درصدی در سهم تا سال 2030 نیاز دارد که بیش از دو برابر نرخ مشاهده‌شده در 10 سال گذشته است. با در نظر گرفتن این موضوع، تحقق آن بعید است، اما هنوز هم اطمینانی وجود ندارد که اتحادیه اروپا به هدف خود دست یابد، مگر اینکه تحول عمیقی در سیستم انرژی اتحادیه اروپا در این دهه رخ دهد که همه بخش‌‌‌ها را در بر می‌گیرد.

کشورهای سوئد، فنلاند و لتونی بالاترین سهم RES را در میان کشورهای عضو در سال 2022 داشتند. هر سه کشور دارای صنایع قوی برق آبی و استفاده گسترده از سوخت‌‌‌های زیستی جامد هستند. همچنین ایرلند و مالت کمترین نفوذ انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر را گزارش کردند که حدود 13‌درصد از کل مصرف انرژی مربوطه را نشان می‌دهد. با گذشت زمان، سوئد، دانمارک و استونی با بیش از 20‌درصد افزایش از سال 2005، بیشترین رشد را در سهم انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر در ترکیب برق خود تجربه کردند.

برعکس، رومانی و اسلوونی بین سال‌های 2005 تا 2022 شاهد افزایش کمتر از ۷ درصدی در مصرف انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر خود بوده‌‌‌اند. در یک مقیاس زمانی کوتاه‌‌‌تر، 22 کشور از 27 کشور عضو اتحادیه اروپا شاهد افزایش در سهم انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر خود بین سال‌های 2021 و 2022 بودند. فنلاند و سوئد با افزایش بیش از 3 درصدی سهم RES خود در سال 2022 در صدر فهرست قرار گرفتند. در مقابل، سهم تجدیدپذیرهای کرواسی بیش از 3‌درصد نسبت به سال 2021 کاهش یافته است. در منطقه اقتصادی اروپا، نروژ و ایسلند هر دو سهم RES بالای 70‌درصد دارند. این دو کشور بیشتر برق خود را از انرژی آبی تولید می‌کنند در حالی که در ایسلند، انرژی زمین‌گرمایی بیشتر گرمایش را تامین می‌کند.