وضعیت حوزه انرژی از سوی دفتر فناوری اطلاعات و آمار وزارت نیرو بررسی شد
روایت اول پاییز از صنعت آب و برق
نمای کلی از صنعت آب و برق در نخستین ماه پاییز سال ۱۴۰۰ در چهار بخش «آب»، «آب و فاضلاب»، «برق» و «انرژی» منعکس شده است. خلاصه وضعیت بخش «آب» در مهرماه نشان می‌دهد تولید انرژی نیروگاه‌های برق- آبی در این ماه نسبت به شهریور، ۱۵ درصد افزایش داشته است. همچنین براساس برآوردهای «دفتر فناوری اطلاعات و آمار وزارت نیرو»، حجم آب صرفه‌‌جویی شده از چاه‌ها نسبت به ماه گذشته، ۶/ ۳۳ درصد کاهش داشته است. میزان نصب کنتور هوشمند آب و برق روی چاه‌های آب هم، نسبت به ماه گذشته ۲/ ۲۶ درصد کاهش داشته است. همچنین تصویر بخش «آب و فاضلاب» در مهرماه امسال نشان می‌دهد «انشعابات آب» در پایان مهرماه نسبت به ماه قبل در بخش شهری و روستایی به‌‌ترتیب، ۰۵/ ۰ و ۱۲/ ۰ درصد افزایش را به ثبت رسانده است. «طول شبکه جمع‌آوری فاضلاب و خطوط انتقال فاضلاب» در پایان مهرماه امسال هم نسبت به ماه قبل از آن، یک درصد افزایش داشته است.
اما تصویر کلی صنعت برق در نخستین ماه پاییز چگونه ترسیم شده است؟ طبق بررسیها «انرژی دریافتی» در پایان مهر ۱۴۰۰ نسبت به دوره مشابه ۵۰/ ۴۷ درصد کاهش داشته است؛ «انرژی ارسالی» هم در پایان مهر نسبت به دوره مشابه ۹۹ معادل ۲۸ درصد افزایش را تجربه کرده است؛ «بهره‌‌برداری از واحدهای جدید نیروگاهی» نیز تا پایان مهر نسبت به پایان مهر سال قبل ۵/ ۱ درصد افزایش را به ثبت رسانده و تعداد «روستاهای برق‌‌دار شده» هم تا پایان مهرماه نسبت به پایان مهر سال قبل معادل ۲۴/ ۰درصد افزایش را در کارنامه خود به ثبت رسانده است. طبق بررسیها، «تعداد مشترکین برق» هم تا پایان مهر ۱۴۰۰ نسبت به پایان شهریور امسال، ۴۵/ ۰ درصد افزایش داشته است. اما پرونده بخش «انرژی» در سال قبل حکایت از آن دارد که «ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک» تا پایان مهر ۱۴۰۰ نسبت به ماه قبل، ۷/ ۳ درصد افزایش داشته است. میزان «برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر» نیز در مهر امسال نسبت به ماه قبل، ۲۵ درصد افت را به ثبت رسانده است. همچنین اجتناب از انتشار گازهای گلخانه‌‌ای در مهرماه نسبت به شهریور ۱۹ درصد کاهش داشته است.
عملکرد بخش آب
اما از وضعیت سدها چه خبر؟ بررسیها بیانگر آن است که حجم آب موجود در مخازن سدهای کل کشور تا پایان مهر ۱۴۰۰ (۴۳۸۴ میلیون مترمکعب) نسبت به ماه گذشته ۲/ ۲ درصد افزایش را تجربه کرده است. این در حالی است که تعداد مخازن آب نسبت به پایان مهر ۹۹ (۴۸۹۶ کیلومتر) ۲ درصد افزایش داشته است. در این میان طبق آمارهای منتشرشده، به تعداد سدهایی که از محل اعتبارات ملی ساخته می‌شوند، سد جدیدی اضافه نشده و در مهرماه تغییری نداشته‌‌اند.
اما نکته قابل‌‌توجهی که در مقایسه انرژی تولیدی تجمعی نیروگاه‌های برق-آبی در سال جاری با سال گذشته دیده می‌شود این است که تولید انرژی نیروگاه‌های برق- آبی در مهرماه (۱۹۳۴ گیگاوات ساعت) نسبت به ماه مهرسال قبل (۱۶۸۰ گیگاوات ساعت)، ۱۵ درصد افزایش داشته است. انرژی تولیدی تجمعی نیروگاه‌های برق- آبی در مهر نسبت به برنامه در مقایسه با ماه شهریور ۱۳ درصد رشد داشته است. البته تعداد نیروگاه‌های برق-آبی کشور در مهرماه نسبت به شهریور تغییری نداشته است. آب‌‌های زیرزمینی هم در مهرماه امسال اعداد قابل‌‌توجهی را به ثبت رسانده‌‌اند. طبق ارزیابی‌‌ها، حجم آب صرفه‌‌جویی شده از چاه‌ها (جلوگیری از اضافه برداشت چاه‌های مجاز و پر و مسلوب‌‌المنفعه کردن چاه‌های غیرمجاز: جمعا ۱۲/ ۱۴ میلیون مترمکعب) نسبت به ماه گذشته (۲۵/ ۲۱ میلیون مترمکعب)، ۶/ ۳۳درصد کاهش داشته است. در این میان تعداد منابع آب زیرزمینی در کل کشور نسبت به ماه گذشته (۷۳۳۶۵۸)، تغییر چندانی را به ثبت نرسانده است. میزان نصب کنتور هوشمند آب و برق روی چاه‌های آب نسبت به ماه گذشته نیز، ۲/ ۳۶ درصد کاهش را نشان می‌دهد. همچنین میزان صدور مجوز چاه جهت تامین آب (کشاورزی در دشت‌‌های آزاد، آشامیدنی شهری و روستایی، صنعت و خدمات) جمعا ۵ فقره بوده که نسبت به شهریورماه، ۹۶ درصد کاهش را تجربه کرده است. همچنین تعداد چاه‌های مجاز (۵۱۹۲۰۰) نسبت به شهریورماه (۵۱۹۱۹۵) تغییر چندانی نداشته است. از سوی دیگر ۲۴۳۶ هکتار از سطح شبکه‌های در دست اجرا کاسته و به سطح شبکه‌های احداث شده افزوده شده است.
صنعت آب و فاضلاب
وضعیت صنعت آب و فاضلاب شهری و روستایی در مهرماه ۱۴۰۰ چگونه بوده است؟ طبق ارزیابی‌‌ها، انشعابات آب در پایان مهر ۹۸ نسبت به ماه قبل، در بخش شهری و روستایی به ترتیب ۱۲/ ۰ و ۰۵/ ۵درصد افزایش داشته است. تعداد مخازن آب و حجم تولیدی آن در پایان مهر ۱۴۰۰ هم نسبت به ماه قبل، در بخش روستایی به ترتیب ۷/ ۰ و ۲/ ۱ درصد رشد را تجربه کرده است.
همچنین تعداد تصفیه‌‌خانه‌های آب در مدار و ظرفیت اسمی آن در پایان مهر ۱۴۰۰ نسبت به ماه قبل آن، در بخش شهری به ترتیب ۶/ ۰ و ۰۹/ ۰ درصد افزایش داشته است. از سوی دیگر حجم آب تولیدی (جمعا زیرزمینی و سطحی) در پایان مهرماه نسبت به شهریور ماه در بخش شهری و روستایی به ترتیب، ۱۰ و ۱۱ درصد افزایش داشته و میزان آب تولیدی (جمعا زیرزمینی و سطحی) در پایان مهر نسبت به ماه قبل، در بخش شهری و روستایی به ترتیب ۱۰ و ۴ درصد افزایش داشته است. همچنین انشعابات فاضلاب در پایان مهر ۱۴۰۰ نسبت به ماه قبل، ۱۳/ ۰ درصد افزایش و طول شبکه جمع‌آوری فاضلاب در پایان مهر نسبت به شهریور (۶۳۹۸۰ کیلومتر)، یک درصد افزایش را ثبت کرده است. اما در شاخص‌‌های بخش آب و فاضلاب چه تغییر و تحولات آماری به ثبت رسیده است؟ براساس اطلاعاتی که هر شش ماه یک‌بار به روز می‌شود تا پایان مهر ۱۴۰ شهر در وضعیت زرد (۱۰ درصد کمبود آب نسبت به آب مورد نیاز)، ۳۴ شهر در وضعیت نارنجی (۲۰ درصد کمبود آب نسبت به آب مورد نیاز) و ۵۹ شهر در وضعیت قرمز (بیش از ۲۰ درصد کمبود آب نسبت به آب مورد نیاز) قرار داشته‌‌اند.
کارنامه صنعت برق
آمار تفصیلی صنعت برق ایران در نخستین ماه پاییز ۱۴۰۰ حاکی است مصرف برق تا پایان شهریور ۱۴۰۰ در بخش خانگی (۷/ ۳۴ درصد) بیش از سایر موارد مصرف بوده است. از سوی دیگر ارزیابی‌‌ها نشان می‌دهد مصرف برق تا پایان شهریور ۱۴۰۰ در مقایسه با پایان تیر ۱۴۰۰ (۹۷۴۹۳ میلیون کیلووات ساعت)، ۶/ ۶۴ درصد افزایش دارد.
شاخص متوسط مصرف برق مشترکان، ۷ هزار و ۴۱۲ کیلووات ساعت اعلام شده که نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل آن ۱۳۵ کیلووات ساعت رشد نشان می‌دهد. همچنین متوسط مصرف برق مشترکان خانگی با ۶۸ کیلووات ساعت افزایش از ۲ هزار و ۹۶۰ کیلووات ساعت در مهرماه سال ۹۹، به ۳ هزار و ۲۸ کیلووات ساعت در مهرماه امسال رسید. همچنین آمارها از بهبود روند مصرف برق در بخش روشنایی معابر کشور حکایت دارد و سهم مصرف در این بخش با ۱/ ۰ درصد کاهش از ۹/ ۱درصد سال ۹۹ به ۸/ ۱ درصد در پاییز امسال رسیده و مصرف برق سایر مصارف با ۱/ ۰ درصد افزایش، رشد ۴/ ۷ درصدی نشان می‌دهد و همچنان به‌طور متوسط رشد ۱/ ۰ درصدی این بخش طی ۱۰ سال گذشته تداوم دارد. آمار تفصیلی صنعت برق در نخستین ماه پاییز ۱۴۰۰ نشان می‌دهد سهم مصرف برق مشترکان کشاورزی ۵/ ۰درصد کاهش داشته که نسبت به کاهش متوسط ۲/ ۰ درصدی مصرف این بخش طی ۱۰ سال گذشته، کاهش بیشتری نشان می‌دهد و در عین حال سهم برق مصرفی مشترکان صنعتی با ۷/ ۰ درصد رشد نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل به ۷/ ۳۴ درصد رسیده است. رشد مصرف این بخش مهم تولیدی طی امسال در مقایسه با متوسط مصرف ۱۰ ساله به میزان ۵/ ۰درصد افزایش یافته که نشان از رونق بخش صنعت در سال گذشته دارد. در این میان، آمارها همچنین نشان می‌دهد تعداد مشترکین برق تا پایان مهر ۱۴۰۰ نسبت به شهریور ماه (۲۴۵۱۳ هزار مشترک)، ۴۵/ ۰ درصد افزایش داشته است. همچنین برآوردها حکایت از آن دارد که مجموع طول شبکه فشار متوسط و ضعیف تا پایان مهرماه (۸۱۵) نسبت به پایان شهریور ماه (۸۰۱)، ۷/ ۱ درصد افزایش داشته است. تعداد و ظرفیت ترانسفورماتورهای برق کشور تا پایان نخستین ماه پاییز امسال نسبت به پایان شهریور به ترتیب ۲/ ۳ و ۵/ ۲ درصد افزایش را به ثبت رسانده است.
اما وضعیت برق روستایی‌‌ها چگونه بوده است؟ بررسیها حاکی است تعداد روستاهای برق‌‌دار شده تا پایان مهر ۱۴۰۰ نسبت به پایان شهریور ماه، معادل ۲۴/ ۰ درصد افزایش داشته است. طول شبکه فشار روستایی (متوسط و ضعیف) تا پایان مهرماه امسال (۲۴۵۶۷۸ کیلومتر) نسبت به پایان شهریور ماه امسال (۲۴۴۵۴۱ کیلومتر)، ۱۴/ ۰ درصد افزایش داشته است. تعداد و ظرفیت ترانسفورماتور روستایی نیز تا پایان مهر ۱۴۰۰ نسبت به پایان شهریور ماه امسال، به ترتیب ۲۴/ ۰ و ۰۸/ ۰درصد افزایش را تجربه کرده است. نگاهی به ظرفیت (نامی و عملی)، تولید و نیاز مصرف تا پایان مهرماه هم نشان می‌دهد کل ظرفیت نصب‌‌شده نیروگاهی در مدت زمان مورد بررسی نسبت به پایان شهریور (۸۲۶۹۰مگاوات)، تقریبا افزایشی نداشته است. از سوی دیگر، تولید ناویژه انرژی برق کشور از ابتدای سال ۱۴۰۰ نسبت به دوره مشابه سال قبل، معادل ۴/ ۵درصد افزایش، انرژی دریافتی در پایان مهر ۱۴۰۰ نسبت به دوره مشابه سال گذشته نیز (۲۶۵۴)، ۵۰ درصد کاهش و انرژی ارسالی در پایان مهر ۱۴۰۰ نسبت به دوره مشابه سال گذشته (۶۳۲۴)، ۲۸ درصد افزایش داشته است. در این میان بهره‌‌برداری از واحدهای جدید نیروگاهی تا پایان مهر ۱۴۰۰ نسبت به پایان مهر ماه سال گذشته (۲۲۲۳ مگاوات)، ۹/ ۰ درصد افزایش را به ثبت رسانده است. همچنین مجموع طول خطوط انتقال و فوق توزیع برق کشور تا پایان مهر ۱۴۰۰ نسبت به دوره مشابه سال قبل، معادل ۷/ ۰ درصد افزایش را تجربه کرده است. ظرفیت کل پست‌‌های برق (انتقال، فوق توزیع و بلافصل) هم تا پایان مهر ۱۴۰۰ نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل، معادل ۴ درصد رشد را ثبت کرده است.
نمرات انرژیهای تجدیدپذیر
گزارش عملکرد نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک نشان می‌دهد ظرفیت این نیروگاه‌ها تا پایان مهر ۱۴۰۰ (۱۶/ ۹۰۴ مگاوات) نسبت به ماه گذشته افزایشی نداشته است. میزان برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر در پایان مهر ۱۴۰۰ هم نسبت به ماه گذشته (۱۷۲ میلیون کیلووات ساعت)، ۳/ ۹ درصد کاهش را تجربه کرده است. همچنین آمارها حکایت از آن دارد که اجتناب از انتشار گازهای گلخانه‌‌ای در مهر ۱۴۰۰ نسبت به ماه قبل، ۹/ ۹ درصد کاهش را به ثبت رسانده است. میزان عدم مصرف سوخت فسیلی در مهر ماه نسبت به ماه قبل هم ۲/ ۱۰ درصد کاهش و میزان عدم مصرف آب در این بازه زمانی هم نسبت به ماه قبل ۲۵ درصد کاهش را به ثبت رسانده‌‌اند. از سوی دیگر ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک نصب شده در مهر ۱۴۰۰ نسبت به ماه قبل (۸۶۲ مگاوات)، ۲/ ۳ درصد افزایش داشته است. طبق اعلام وزارت نیرو این روند کاهشی در بخش‌های مختلف انرژیهای پاک به دلیل کاهش مدت زمان تابش خورشید بوده است.
