ابزار نوین در تامین مالی صنعت برق
انواع گواهی ظرفیت
۱- اوراق گواهی ظرفیت سررسید شده (نقدی): این نوع اوراق در قالب بازار نقدی معامله شده و از طریق نیروگاه‌های موجود یا مشترکانی که مایل به کاهش قدرت قراردادی هستند، منتشر می‌شود. خریداران این اوراق نیز متقاضیان اتصال به شبکه یا افزایش قدرت قراردادی بالای ۵ مگاوات، نیروگاه‌های مواجه با افت ظرفیت و بازنشستگی و سرمایه‌گذاران عادی است. درحال‌حاضر، پیش‌نیاز اتصال به شبکه برای متقاضیان جدید با قدرت قراردادی بالای ۵ مگاوات یا مشترکان متقاضی افزایش قدرت قراردادی بالای ۵ مگاوات، خرید اوراق گواهی ظرفیت از بازار سرمایه (بورس انرژی) بوده و پس از آن می‌توانند انرژی مورد نیاز خود را با توجه به قرارداد اتصال به شبکه به‌صورت مطمئن از شبکه برق، بازار برق بورس انرژی ایران یا در قالب قراردادهای دوجانبه خریداری و تامین کنند.
۲- اوراق گواهی ظرفیت سررسیددار (آتی): این اوراق بر مبنای تعهد نیروگاه مبنی بر ایجاد ظرفیت مطمئن نیروگاه در تاریخ مشخصی در آینده منتشر می‌شود. با توجه به این موضوع، اوراق گواهی ظرفیت مذکور را می‌توان به‌صورت سررسیددار و در قالب قراردادهای سلف موازی استاندارد منتشر کرد. در این حالت نیروگاهی که متقاضی تامین مالی جهت احداث نیروگاه و تامین ظرفیت تولید برق در آینده است، با انتشار این اوراق، پروژه را تامین مالی کرده و در سررسید ظرفیت تعهدی را تامین و تضمین می‌کند.
برخی از مزایای این ابزار مالی به شرح زیر است:
۱- تسهیل و تسریع تامین مالی صنعت برق
۲- تسهیل ورود بخش‌خصوصی به صنعت برق و سرمایه‌گذاری در آن
۳-کشف قیمت هزینه برقراری انشعاب براساس سازوکار عرضه و تقاضا در بازار
۴- ارائه چشم‌انداز مناسب به تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران جهت توسعه ظرفیت تولید و ارسال سیگنال اقتصادی به سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی
۵- حصول اطمینان از تناسب افزایش ظرفیت تولید برق با رشد مصرف در کشور
۶- تخصیص بهینه منابع و کاهش هزینه‌ها با استفاده از ظرفیت ایجاد شده به‌واسطه عرضه اوراق گواهی ظرفیت توسط متقاضیان کاهش قدرت قراردادی که منجر به آزادسازی ظرفیت‌های بلااستفاده و تخصیص آن به متقاضیان جدید شود.
۷- تامین برق مطمئن و پایدار برای خریداران انشعاب از طریق ارائه گواهی ظرفیت
۸- استفاده به‌عنوان نماگر اقتصادی جهت پیش‌بینی رشد اقتصادی در سنوات آتی با توجه به نرخ رشد قیمت اوراق گواهی ظرفیت آتی.
آغاز عرضه اوراق گواهی ظرفیت در بهمن ماه ۱۳۹۸: وزارت نیرو برای تسهیل در راه‌اندازی بازار گواهی ظرفیت و ایجاد تسهیلات برای خریداران عرضه اولیه، قیمت پایه در نظر گرفته شده برای عرضه اولیه آن را براساس پارامترهای موثر در بهای تمام‌شده ساخت نیروگاه‌ها محاسبه کرده است و این درحالی است که ارزش واقعی این اوراق براساس مکانیزم عرضه و تقاضا در بازار مربوطه کشف خواهد شد، بر این اساس فعالیت رسمی بازار اوراق گواهی ظرفیت در ۲۸ بهمن سال‌جاری آغاز و میزان ۱۱۴،۰۰۰ کیلووات اوراق گواهی ظرفیت توسط شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی عرضه و معامله شده و هم‌اکنون نیز در حدود ۲،۶۰۰،۰۰۰ کیلووات تقاضا توسط ۱۰۰متقاضی وجود دارد که برای حضور در این بازار و تدارک میزان موردنیاز اوراق خود در حال اخذ کد معاملاتی است. پیش‌بینی می‌شود با توجه به الزامات قانونی برای متقاضیان انشعاب، جهت خرید و ارائه اوراق گواهی ظرفیت متناسب با قدرت قراردادی برای اتصال به شبکه سراسری برق، این بازار در ماه‌های آتی از رونق بیشتری برخوردار شده و در سال آینده گام دوم وزارت نیرو و سازمان بورس و اوراق بهادار عملیاتی شده و امکان معامله همه فعالان بازار سرمایه در بازار ثانویه این اوراق فراهم شود.
