محسن ورزشکار

دکترای مدیریت کارآفرینی؛ گرایش توسعه کسب و کار

گذر از دوران چالش برانگیز تحریم‌ها و بازگشت به عرصه پر فراز و نشیب رقابت‌های جهانی، نیازمند انطباق زیر‌ساخت‌های لازم، با قواعد بازی در بازارهای بین‌المللی است. حفظ و ارتقای سهم شرکت‌های ایرانی در بازارهای جهانی، زمانی محقق خواهد شد که بسترهای لازم برای توسعه صادرات از طریق اخذ تصمیمات بهنگام و همراستا با روندهای جهانی در حوزه قیمت‌گذاری فرآورده‌های نفتی محقق شود. یکی از محصولات استراتژیک سبد فرآورده‌های نفتی کشور که سهم قابل توجهی در صادرات داشته و ایران را به‌عنوان چهارمین صادرکننده بزرگ دنیا مطرح کرده، قیر است. قیر تولیدی پالایشگاه‌های کشور به دلیل بهره‌گیری از خوراک با کیفیت و تکنولوژی تولید به‌کار رفته، همواره در رده کیفی بسیار بالایی در بازارهای جهانی معرفی شده و این امر به نوبه خود به‌عنوان یک مزیت استراتژیک برای قیرهای تولیدی ایران است. از سوی دیگر تغییرات کاهشی قیمت نفت خام و به تبع آن کاهش قیمت وکیوم باتوم - به‌عنوان ماده اولیه اصلی تولید قیر- در بازارهای جهانی و عدم کاهش متناسب با این تغییرات در قیمت وکیوم باتوم عرضه شده در بازار داخلی منجر به کاهش توان رقابت قیر تولیدی ایران در بازارهای بین‌المللی شده است.

در این بین به‌رغم کاهش ۷۴ درصدی قیمت نفت خام اوپک از ژانویه سال ۲۰۱۴ تا ژانویه سال ۲۰۱۶، قیمت وکیوم باتوم تنها ۴۳ درصد کاهش پیدا کرده و با توجه به اثر بنیادین قیمت وکیوم باتوم بر قیمت قیر، این امر به نحو چشمگیری بر جایگاه رقابتی قیر ایران تاثیر گذار بوده است. وجود انتظارات کاهشی قیمت در بازار که ناشی از روند کاهشی بهای نفت است و تعدیل قیمت قیر عرضه شده از سوی سایر کشورهای تولید‌کننده قیر، باعث شده تا بخش زیادی از تقاضای بازار قیر ایران به تاخیر افتاده یا به سوی سایر رقبا هدایت شود. نکته حائز اهمیت دیگر در حوزه قیمت‌گذاری، ضرورت چابکی و کوتاه‌سازی دوره‌‌های تصمیم‌گیری در اعمال تغییرات قیمت وکیوم باتوم است که نقش تعیین‌کننده‌ای در حفظ و ارتقای جایگاه صادراتی شرکت‌های فعال در این صنعت دارد. با توجه به پیچیدگی‌ها و چالش‌های متعدد و متنوع حضور پایدار شرکت‌های ایرانی در بازارهای صادراتی، لازم است دستگاه‌ها و نهادهای اثرگذار در قیمت‌گذاری نهاده‌ها ضمن اتخاذ رویکردهای هوشمندانه نسبت به تغییرات بازارهای جهانی، از چابکی لازم در اخذ تصمیمات بهنگام نیز برخوردار باشند.