گرانیگاه چین در بازار نفت

گروه نفت و پتروشیمی- نسیم علایی: طی یک هفته اخیر موسسات بین‌المللی انرژی گزارش‌هایی از بازار نفت منتشر کرده و چشم‌انداز بازار را از نگاه خود ترسیم کرده‌اند. فصل مشترک همه گزارش‌های این ماه به اقتصاد چین بر‌می‌گردد. در واقع چین در ماه گذشته خبر‌سازترین کشور جهان در همه حوزه‌های اقتصادی و بازارهای بین‌المللی از جمله نفت بود.

از سوی دیگر به نظر می‌رسد سیاست کاهش قیمت نفت جواب داده است و سال آینده شاهد کاهش تولید نفت کشورهای غیر‌اوپکی به خصوص نفت شیل آمریکا خواهیم بود؛ اما اوپک نیز که با کمی فاصله از دیگر موسسات گزارش ماهانه خود را منتشر می‌کند، در مقایسه با گزارش‌های دیگر موسسات، برآوردهایی نزدیک به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی داشت. اوپک نیز مانند آژانس بین‌المللی انرژی با وجود ابراز نگرانی از وضعیت اقتصادی چین و برآورد رشد ۸/ ۶ درصدی برای اقتصاد این کشور، اعلام کرد که سال ۲۰۱۶، سال افزایش تقاضا برای نفت اوپک است.

همچنین بر‌اساس این گزارش تولید نفت ایران در ماه آگوست تغییر چندانی نداشته و همچنان در سطح ۸۵/ ۲ میلیون بشکه در روز باقی مانده است از طرفی قیمت نفت سنگین ایران بیش از ۸ دلار افت کرد. در مجموع کشورهای عضو سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت در ماه یاد شده ۱۳ هزار بشکه به تولید خود افزوده و تولید نفت این سازمان را به ۵۴۴/ ۳۱ میلیون بشکه در روز رسانده‌اند. ماه آگوست پانزدهمین ماه متوالی است که اوپک بیش از سقف ۳۰ میلیون بشکه‌ای خود نفت تولید می‌کند.

رشد تقاضای نفت اوپک

اوپک اعلام کرد تولید نفت کشورهای غیر عضو کاهش و تقاضا افزایش می‌یابد در نتیجه تقاضای نفت اوپک افزایش خواهد یافت؛ اما به نظر می‌رسد فعالان و معامله‌گران به آینده بازار نفت بدبین و منتظر افت بیشتر قیمت‌ها هستند؛ چراکه با وجود چشم‌انداز نسبتا مثبتی که آژانس بین‌المللی انرژی و اوپک پیش روی بازار در سال ۲۰۱۶ قرار داده‌ و وعده افزایش تقاضا و کاهش مازاد عرضه را داده‌اند، بازار نفت همچنان چشم به گزارش‌هایی مانند گلدمن ساکس که افت نفت تا ۲۰ دلار را نیز پیش‌بینی کرده است، دارد و بیش از هرچه اقتصاد چین را رصد می‌کند، به عبارتی معامله‌گران منتظر ریزش بیشتر قیمت‌ها هستند.

طی دو روز گذشته نیز با انتشار برخی آمار از اقتصاد کشورهای شرق آسیا قیمت نفت به خصوص نفت برنت در مسیر کاهشی قرار گرفت. در واقع گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهد که حتی رشد اقتصادی پیش‌بینی شده ۷ درصدی چین محقق نخواهد شد و به احتمال زیاد رشد اقتصادی این کشور به زیر این رقم خواهد رسید. از سویی آمار «رضایت‌مشتری» این کشور روز دوشنبه به افت حدود ۲ دلاری نفت برنت منجر شد. نفت خام آمریکا اما در این روز افت کمتری را تجربه کرد و کمتر از برنت تحت تاثیر آمار اقتصادی چین قرار گرفت و موجب شد اختلاف میانگین قیمت دو نفت شاخص بازار نفت به کمترین سطح از ژانویه امسال برسد. با وجود بی‌تفاوتی اوپک به اقتصاد چین و برآورد رشد تقاضا از سوی کشورهای OECD که در مجموع به رشد تقاضای جهانی نفت منجر خواهد شد؛ اما روز گذشته انتشار آمار شاخص اعتماد تولیدکننده که در ماه سپتامبر به کمترین میزان در ۸ ماه اخیر رسیده است نگرانی از سرایت وضعیت نابسامان اقتصادی چین به دیگر کشورهای شرق آسیا و به دنبال آن کاهش تقاضای نفت را افزایش داده است.

اوپک در گزارش ماهانه خود اعلام کرد سال بعد تولید نفت کشورهای خارج از این سازمان کاهش خواهد یافت. بر این اساس، تولید نفت کشورهای غیر عضو اوپک سال آینده تنها ١٦٠ هزار‌بشکه در روز افزایش می‌یابد، این در حالی است که رشد تولید این کشورها امسال ٨٨٠ هزار بشکه برآورد شده است. اما جالب اینجا است که اوپک پیش‌تر پیش‌بینی کرده بود که تولید کشورهای غیر‌عضو در سال ٢٠١٦، ٢٧٠ هزار بشکه افزایش خواهد داشت؛ بنابراین برآورد اوپک ۱۱۰ هزار بشکه کاهش یافته است. همچنین تولید پیش‌بینی شده شیل اویل آمریکا برای سال بعد ١٠٠ هزار بشکه کمتر از رقمی خواهد بود که ماه پیش برآورد شده بود.

بر‌اساس این گزارش، تقاضا برای نفت خام برای سال آینده با رشد روزانه یک میلیون و ٢٩٠ هزار بشکه‌ای همراه خواهد بود که نسبت به رقم پیش‌بینی شده در گزارش ماه پیش ٥٠ هزار بشکه کاهش داشته است.

بر‌اساس این گزارش، تقاضا برای نفت اوپک سال جاری ۳۵/ ۲۹ میلیون بشکه برآورد شده که سال بعد با رشد ۹۶۰ هزار بشکه‌ای نسبت به امسال به ۳۱/ ۳۰ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. این برآورد نسبت به پیش‌بینی قبلی این سازمان ۱۹۰ هزار بشکه افزایش داشته است. اگر اعضای اوپک سطح تولید ماه آگوست را حفظ کنند، با وجود رشد تقاضا به‌طور میانگین در سال ٢٠١٦، روزانه یک میلیون و ٢٣٠ هزار بشکه نفت خام مازاد عرضه خواهند داشت. اوپک در ماه آگوست ٢ میلیون و ١٩٠ هزار بشکه بیش از تقاضای پیش‌بینی شده از سوی این سازمان برای امسال نفت تولید کرده است. اوپک همچنین برآورد کرده که تولید نفت کشورهای عضو سال بعد همچنان رو‌به رشد خواهد بود.

هرچند اوپک سعی بر این داشته که رشد تقاضا را با کم اثر در نظر گرفتن کاهش میزان تقاضای نفت چین همچنان مثبت ارزیابی کند و اعلام کرده که تولید نفت شیل رو‌به کاهش است؛ اما این گزارش روی دیگری نیز برای فعالان بازار نفت داشت. در این خصوص رویترز نوشت: چنین برآوردی نشان می‌دهد اوپک قصد دارد همچنان سیاست‌های قبلی خود را ادامه دهد؛ چراکه معتقد است سیاست کاهش قیمت نفت برای خارج کردن تولیدکنندگان خارج از این سازمان از بازار جواب داده است، بنابراین بر تداوم این سیاست در سال بعد میلادی اصرار خواهد داشت.

اوپک سال پیش در میان بهت و ناباوری در حالی که انتظار می‌رفت برای دفاع از قیمت‌ها تولید خود را کاهش دهد، اما تصمیم به تثبیت سقف ۳۰ میلیون بشکه‌ای تولید خود گرفت و کشورهای مخالف کاهش سطح تولید از جمله عربستان اعلام کردند که با افت قیمت‌ها تولید نفت‌های پر هزینه کاهش می‌یابد و پس از آن بازار به تعادل رسیده و قیمت‎‌ها مجددا افزایش می‌یابد. با این وجود اوپک حدود ۱۵ ماه پیاپی است که بیش از سقف تولید خود نفت تولید می‌کند.

آمار گزارش اوپک

بر اساس این گزارش، ماه پیش میلادی اوپک ۱۳ هزار بشکه به تولید نفت خود افزوده است. بر‌اساس منابع ثانویه، بیشترین افزایش تولید از سوی نیجریه با ۹۰ هزار بشکه در روز رخ داد. بعد از این کشور، سعودی‌ها رشد تولید را داشتند، عربستان در ماه آگوست ۳۰ هزار بشکه به تولید نفت خود افزوده است و مقدار آن را به ۳۶۲/ ۱۰ میلیون بشکه در روز رساند. اما بیشترین افت تولید مربوط به کشور عراق بود؛ این کشور در ماه آگوست با ۸۳ هزار بشکه کاهش تولید مواجه شد؛ اما همچنان بالای ۴ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند و دومین تولیدکننده بزرگ اوپک محسوب می‌شود.

اما ایران که گفته شده ۴ هزار بشکه در ماه آگوست افزایش تولید داشته است در این ماه با اختلاف کمتر از ۳۰ هزار بشکه بعد از امارات چهارمین تولیدکننده بزرگ اوپک بود؛ اما همگام با دیگر نفت‌های شاخص بازار جهانی، قیمت‌ نفت سنگین ایران در این ماه افت ۶/ ۸ دلاری در هر بشکه را تجربه کرد و از قیمت ۸۶/ ۵۴ دلار به ۲۵/ ۴۶ دلار در هر بشکه رسید. نفت برنت در ماه آگوست ۸۲/ ۹ دلار کاهش یافت و به ۷۲/ ۴۶ دلار رسید. نفت خام آمریکا نیز ۴/ ۸ دلار افت کرد و به ۷۷/ ۴۲ دلار معامله شد. بر این اساس اختلاف این دو شاخص نفت حدود ۵/ ۱ دلار در هر بشکه کاهش یافت و به ۹۵/ ۳ دلار در هر بشکه رسید.