گروه نفت و پتروشیمی: ایران روز چهارشنبه میزبان تیم اقتصادی - سیاسی ایتالیا در تهران بود. ایتالیا بعد آلمان و فرانسه سومین کشور اروپایی است که بعد از توافق مسافر ایران شده است. مسافرت مقامات بلند‌پایه سه کشور اروپایی و دیدار آنها با وزیر نفت کشورمان، بیژن نامدارزنگنه نشان از علاقه کشورهای اروپایی برای حضور بیشتر در ایران و از سرگیری روابط به خصوص در حوزه نفت با کشورمان دارد.

وزیر نفت نیز بعد از دیدار با تیم ایتالیایی اعلام کرد که سفر هیات‌های سیاسی و تجاری به ایران چراغ سبز دولت‌ها به شرکت‌ها و بخش خصوصی خود برای فعالیت در ایران است اما در این بین سفر هیات‌های اروپایی به ایران علاوه بر اینکه نوید بخش ورود سرمایه به کشورمان است بلکه اروپا را می‌توان به‌عنوان بازاری ۵۰۰ هزار بشکه‌ای نفت بعد از تحریم‌ها دانست. اتحادیه اروپا و آمریکا در نیمه اول سال ۲۰۱۱ به تشدید تحریم‌های ایران رای دادند و به فاصله چند ماه از آن وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم بانک مرکزی ایران را اعلام کرد و این آغازی شد برای شروع افت میزان صادرات نفت ایران.

صادرات نفت کشورمان که پیش از تحریم‌ها و در سال ۲۰۱۱ به حدود ۴/ ۲میلیون بشکه در روز می‌رسید اما از سال ۲۰۱۲ میزان صادرات شروع به کاهش کرد به‌طوری که در سه ماه اول سال ۲۰۱۱ حدود ۴۵۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت و به زیر ۲ میلیون بشکه رسید. در واقع افت صادرات نفت ایران در این سال به دلیل تحریم اتحادیه اروپا در حوزه نفت رخ داد. این اتحادیه در نیمه دوم سال ۲۰۱۲ هرگونه مبادلات تجاری با ایران در حوزه نفت را تحریم کرد و واردات نفت از ایران توسط کشورهای اروپایی را ممنوع اعلام کرد. در پی این تحریم شرکت‌های بزرگ نفتی که تا کنون در میادین نفتی ایران حضور داشتند، کشور را ترک و کشورهای اروپایی واردکننده نفت ایران واردات خود از ایران را قطع کردند. قطع واردات نفت توسط کشورهای اروپایی در کنار کاهش صادرات کشورهای آسیایی باعث شد تا پایان سال ۲۰۱۲ صادرات نفت ایران به زیر یک میلیون بشکه در روز برسد.

افزایش تولید منوط به افزایش صادرات

حال با رسیدن به توافق با غرب بر سر مساله هسته‌ای، ایران اعلام کرده است که قصد دارد بعد از رفع تحریم‌ها تولید و صادرات خود را به میزان پیش از تحریم‌ها برگرداند. برنامه افزایش تولید ایران مشخص است چراکه به گفته زنگنه، ایران در اولین ماه بعد از رفع تحریم‌ها ۵۰۰ هزار بشکه و تا ۶ ماه بعد از آن ۵۰۰ هزار بشکه دیگر به تولید روزانه نفت خود خواهد افزود و به دوران پیش از تحریم‌ها باز خواهد گشت اما در این میان برنامه صادرات نفت ایران بعد از رفع تحریم‌ها چندان مشخص نیست که این خود می‌تواند برنامه افزایش تولید نفت ایران را با اختلال مواجه کند. در واقع تولید نفت ایران در پی کاهش صادرات و مشکل بازاریابی به دلیل تحریم‌ها رخ داد و ایران که بسیاری از مشتریان سابق نفتی خود را از دست داده بود، مجبور شد تولید نفت خود را کاهش دهد. در حال حاضر نیز اگر کشورمان نتواند برای نفت خود بازاریابی کند، افزایش تولید نفت تنها منجر به افزایش حجم نفت‌های ذخیره شده روی آب می‌شود و هزینه اضافی روی دست دولت می‌گذارد.

در حال حاضر ورود هیات‌های اروپایی به ایران و مذاکره مستقیم آنها با زنگنه بعد از توافق نشان از علاقه این کشورها برای از سرگیری ارتباط با ایران در بخش صنعت نفت دارد. درواقع این کشورها با سفر به ایران به شرکت‌های نفتی خود اعلام می‌کنند که آماده بازگشت به ایران و سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران باشند؛ اما در کنار سرمایه‌گذاری یکی از محورهای گفت‌وگو با این کشورها، بازاریابی برای از سرگیری صادرات نفت به اروپا باشد. به گزارش «دنیای اقتصاد»، اروپا پیش از تحریم‌ها یکی از مشتریان اصلی نفت ایران بود؛ به‌طوری که در برخی مقاطع با پیشی گرفتن از چین به جایگاه بزرگ‌ترین واردکننده نفت ایران می‌رسید. اما براساس نمودار بالا پیش از تشدید تحریم‌های غرب علیه ایران در سال ۲۰۱۱، ایران بیش از ۱۸ درصد از نفت صادراتی خود را که بالغ بر ۵۰۰ هزار بشکه در روز می‌شد به کشورهای اروپایی صادر می‌کرد.

بین این کشورها ایتالیا، اسپانیا و یونان بزرگ‌ترین مشتریان نفتی ایران بودند. ایتالیا با واردات روزانه بیش از ۲۰۰ هزار بشکه بزرگ‌ترین مشتری نفتی ایران در اروپا بود که بیش از ۱۳ درصد نفت مصرفی خود را از ایران وارد می‌کرد. این کشور از سال ۲۰۱۲ شروع به کاهش واردات خود از ایران کرد؛ به‌طوری که تا پایان این سال میزان واردات ایتالیا از ایران تقریبا به صفر رسید. اما بین کشورهای اروپایی یونان به دلیل بحران اقتصادی در این کشور زودتر از دیگر کشورهای اروپایی واردات خود از ایران را متوقف کرد.

بعد از حذف ایران از بازار اروپا، نفت دیگر تولیدکنندگان از جمله عربستان و عراق جایگزین نفت ایران شد؛ بنابراین ورود دوباره نفت ایران به قاره سبز منوط به از دور خارج کردن و رقابت با این کشورها است که احتمالا کار چندان آسانی نخواهد بود؛ اما علاقه شرکت‌های اروپایی برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت کشورمان می‌تواند امید به بازگشت به بازار اروپا را افزایش دهد؛ چراکه در کنار انعقاد قرارداد برای بازگشت شرکت‌های خارجی، فروش نفت به این شرکت‌ها و واگذاری بخشی از بازاریابی نفت ایران به آنها می‌تواند یکی از راهکارهای بازگشت به اروپا باشد.

در دیدار هیات اقتصادی ایتالیا با زنگنه چه گذشت؟

عصر چهارشنبه هفته گذشته بیژن زنگنه، وزیر نفت کشورمان با پائولو جنتیلونی، وزیر امور خارجه ایتالیا در کنار فدریکا گوئیدی، وزیر توسعه اقتصادی این کشور دیدار کرد.

- زنگنه: با تغییر اوضاع و برداشته شدن این تحریم‌ها امکان دوباره صادرات نفت ایران به‌عنوان خوراک پالایشگاه‌های ایتالیا فراهم خواهد شد. دولت‌های اروپایی تلاش می‌کنند تا پوشش بیمه‌ای را برای فعالیت شرکت‌ها برقرار کنند؛ ضمن اینکه ما نیز شرکت‌هایمان را برای دیدار و گفت‌وگو با طرف‌های اروپایی سازماندهی کردیم تا مذاکره کنند و زمینه‌های حصول توافق را فراهم کنند.

- زمانی‌نیا: حضور گسترده هیات‌ها در ایران، آغاز فصل جدیدی از همکاری‌ها است. هر سه هیات اقتصادی آلمان، فرانسه و ایتالیا در مذاکرات با ایران بسیار جدی بوده و خواهان بازگشت هر چه سریع‌تر به ایران پس از لغو تحریم‌ها هستند.

- وزیر امور خارجه ایتالیا: برآوردها حاکی از آن است که لغو رسمی تحریم‌های ایران چهار تا پنج ماه زمان می‌برد؛ بنابراین ضروری است که پیش از بر چیده شدن کامل تحریم‌ها، شرکت‌های ایتالیایی با شرکت‌های ایرانی و دولت این کشور در ارتباط باشند و با برنامه‌ریزی برای آینده، آمادگی لازم را به منظور همکاری در دوران پس از تحریم‌ها به دست آورند.

- مدیرعامل انی: نفت خام ایران برای پالایشگاه‌های ما بسیار مطلوب است؛ بنابراین شرکت انی از خرید دوباره نفت خام ایران پس از لغو تحریم‌ها استقبال می‌کند. هرچند که در شرایط کنونی نمی‌توانم به حجم یا نحوه قراردادهای خرید نفت خام از ایران(بلندمدت یا تک محوله) پس از لغو تحریم‌ها اشاره کنم.

- زنگنه: صنعت نفت هم اکنون در حوزه دریای خزر و افزایش بازیافت نفت به همکاری شرکت‌های ایتالیایی نیاز دارد. همچنین از شرکت‌های ایتالیایی برای حضور در صنعت پتروشیمی ایران دعوت کردیم؛ زیرا ایران قصد دارد بار دیگر با همکاری و سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در این صنعت جهش جدیدی ایجاد کند.

فرش قرمز اروپا برای نفت ایران